PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO NHÓM NHỎ TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ 9

PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO NHÓM NHỎ TRONG DẠY HỌC
MÔN LỊCH SỬ 9
A. PHẦN MỞ ĐẦU:
I. Đặt vấn đề:
Cùng với sự phát triển của xã hội loài người, cuộc cách mạng khoa học
công nghệ như một luồng gió mới thổi vào và làm lay động nhiều lĩnh vực của
cuộc sống. Hơn bao giờ hết con người đang đứng trước những diễn biến to lớn,
phức tạp về lịch sử xã hội và khoa học kĩ thuật. Nhiều mối quan hệ mâu thuẫn
của thời đại cần được giải quyết trong đó có mâu thuẫn yêu cầu ngành GD- ĐT
nói chung và người thầy chúng ta nói riêng phải giải quyết ngay, đó là mâu
thuẫn giữa quan hệ sức ép của khối lượng tri thức ngày nay càng tăng lên và sự
tiếp nhận của con người nói chung là tuyệt đối và không có giới hạn song sự thu
nhận, hiểu biết kiến thức của mỗi con người đều hữu hạn và tương đối.
Nhiệm vụ trên đây đã đặt ra cho người giáo viên bên cạnh việc bồi dưỡng
kiến thức chuyên môn thì phải cải tiến phương pháp dạy học nâng cao chất
lượng giáo dục để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới.
Như chúng ta đã biết, môn lịch sử có vị trí và ý nghĩa quan trọng đối với
việc giáo dục thế hệ trẻ. Từ những hiểu biết về quá khứ, học sinh hiểu rõ truyền
thống dân tộc, tự hào với thành tựu dựng nước và giữ nước của tổ tiên, xác định
nhiệm vụ trong hiện tại có thái độ đúng đối với sự phát triển hợp quy luật của
tương lai.
Nhưng những nhận thức quan niệm sai lệch về vị trí, chức năng của khoa
học lịch sử và môn lịch sử trong đời sống xã hội, trong giáo dục đã dẫn tới
phương pháp nghiên cứu, học tập không đúng làm giảm sút chất lượng của bộ
môn trên nhiều mặt. Tình trạng học sinh không biết những sự kiện lịch sử cơ
bản, phổ thông, nhớ sai hoặc nhầm lẫn kiến thức là hiện tượng khá phổ biến ở
nhiều trường học nói chung và trường THCS nói riêng.
Vì vậy hội nghị BCHTƯ Đảng lần 2 khoá 8 đã nhấn mạnh
“Đổi mới mạnh mẽ phương pháp GD- ĐT khắc phục lối truyền thụ một
chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng
1

các phương pháp tiên tiến và phương pháp hiện đại vào quá trình dạy- học đảm
bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh ”
Trong việc đổi mới, cải tiến phương pháp dạy học, việc phát huy tính tích
cực của học sinh có ý nghĩa rất quan trọng. Bởi vì xét cho cùng công việc giáo
dục phải được tiến hành trên cơ sở tự nhận thức, tự hành động. Giáo dục phải
được thực hiện thông qua hành động và hành động của bản thân ( tư duy và thực
tiễn). Vì vậy việc khơi dậy, phát triển ý thức, ý chí, năng lực bồi dưỡng, rèn
luyện phương pháp tự học là con đường phát triển tối ưu của giáo dục.
Qua nhiều năm giảng dạy môn lịch sử lớp 9 ở trường THCS đặc biệt là từ
khi thực hiện thay sách giáo khoa và đổi phương pháp dạy học tôi nhận thấy đây
là một vấn đề bổ ích về lí luận cũng như thực tiễn. Nó có ý nghĩa rất lớn đối với
việc nâng cao chất lượng bộ môn bởi vì đối tượng là học sinh lớp 9 thì về mặt
thể chất cũng như tinh thần, sự nhận thức, năng lực tư duy của các em đã phát
triển ở mức độ cao hơn các em khối dưới. Nếu được khơi dậy đúng mức tính
tích cực, sự chủ động trong học tập cũng như các hoạt động khác không những
làm cho các em thu nhận được một lượng tri thức tốt nhất cho bản thân mà còn
là cơ sở vững chắc để các em bước vào bậc THPT- nơi mà các em sẽ phải có
năng lực tư duy và ý thức tự học cao hơn.
Từ trước tới nay đã có rất nhiều người đề cập đến vấn đề phát huy tính tích
cực của học sinh trong học tập lịch sử từ bậc THCS đến đại học. Tuy nhiên
những vấn đề mà các nhà nghiên cứu đưa ra chỉ áp dụng vào một bậc học cụ thể
mà ít đi sâu vào một khối lớp cụ thể vì vậy trong khuôn khổ bài viết này tôi chỉ
xin lưu ý đến một khía cạnh gắn liền với việc giảng dạy nhiều năm môn lịch sử,
đó là biện pháp phát huy tính tích cực của học sinh lớp 9 trong đó : Phương
pháp tổ chức dạy học theo nhóm nhỏ là đáng quan tâm hiện nay đặc biệt
được vận dụng tốt ở tiết ôn tập lịch sử 9 giúp học sinh hệ thống hoá kiến thức
và phát huy tính tư duy tích cực của học sinh. Với một lượng kiến thức nhiều
khó có thể tải hết trong 1 tiết ôn tập mà trước đây giáo viên thường bị cháy giáo
án ở tiết ôn tập. Vì thế, giáo viên thường làm việc nhiều ở tiết ôn tập, đó là điểm
hạn chế theo phương pháp dạy học mới, đồng thời kìm hãm tính tích cực của

học sinh. Vì thế, qua nhiều năm giảng dạy lịch sử lớp 9 tôi tâm đắc với Phương
2
pháp tổ chức dạy học theo nhóm nhỏ là hiệu quả cao cho tiết ôn tập với mục
đích là góp phần nhỏ bé vào việc nâng cao chất lượng giảng dạy môn lịch sử nói
chung và môn lịch sử lớp 9 nói riêng ở trường THCS nơi tôi đang giảng dạy,
đồng thời cũng là để trao đổi, học tập kinh nghiệm của các thầy giáo, các đồng
nghiệp nhằm nâng cao trình độ chuyên môn cũng như phương pháp dạy học , có
như vậy mới khơi dậy, phát triển tri thức, ý chí, năng lực bồi dưỡng, rèn luyện
về học tập là con đường phát triển tối ưu của giáo dục- đó chính là con đường
lấy học sinh làm trung tâm, làm chủ thể của việc nhận thức với sự hướng dẫn,
giáo dục tích cực có hiệu quả của giáo viên. Điều này được thực hiện trên cơ sở
hoạt động tích cực, tự giác của học sinh. Đây là tính ưu việt của Phương pháp
tổ chức dạy học theo nhóm nhỏ
II. Giải quyết vấn đề :
Kế thừa các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước có thể mô tả việc
đổi mới phương pháp dạy học gồm:
1- Đổi mới về phương hướng:
a) Tiếp cận theo quan điểm tâm lý – giáo dục học:
Tìm mọi cách phát huy năng lực nội sinh của người học. tìm mọi cách
phát triển tâm hồn và trí tuệ, ý chí của học sinh : Giáo viên phải biết kích thích
hứng thú, phát huy tính tích cực, năng động sáng tạo của học sinh. Tổ chức cho
học sinh làm việc độc lập, cá nhân hoá quá trình học tập, hình thành cho các em
động cơ học tập lành mạnh, phát huy tính tự học, tự cường trong học tập của các
em. Để làm được như vậy giáo viên phải tiến hành theo các hình thức khác
nhau, ở mọi nơi mọi lúc. Kết hợp nhiều lực lượng giáo dục: Nhà trường, gia
đình và xã hội.
Tiếp cận theo quan điểm tâm lý. Giáo dục học là phương hướng quan
trọng và giữ vai trò chủ đạo quyết định sự thành công của phương hướng dạy
học vì nó tác động trực tiếp đến con người, ảnh hưởng trực tiếp đến trí tuệ, tâm
hồn ý chí là những sức mạnh bản chất của họ và những nhân tố quyết định sự

thành công.
3
Việc dạy học chỉ có hiệu quả khi người học có tinh thần tự giác và tích
cực, khi biết tính đến nhu cầu, nguyện vọng và năng lực của người học cũng
như môi trường, điều kiện học tập của họ.
Nhu cầu, hứng thú, sở thích, nguyện vọng, lối sống, động cơ ý
chí, của con người luôn thay đổi theo thời gian và phụ thuộc vào điều kiện
sống. Hiện nay môi trường và điều kiện sống đã thay đổi nhiều, khả năng nhận
thức và tâm lý con người hiện đại có nhiều điểm mới.
Trong quá trình nghiên cứu, tìm kiếm con đường phát triển giáo dục
Việt Nam trong thời kì Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá đất nước, Đảng ta đã
nhấn mạnh đến việc phát huy năng lực học sinh, phát huy tính tích cực sáng tạo
của người học.
Như vậy, đứng trước những mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung và điều kiện
mới mà xã hội đang đặt ra cho nhà trường, các thầy cô giáo, học sinh và các nhà
quản lý giáo dục phải giải quyết một loạt các vấn đề về phương pháp dạy học.
b) Tiếp cận theo quan điểm điều khiển học: là giải phóng người học tạo
điều kiện cho người học tự do phát triển nhu cầu học tập, phát triển năng lực cá
nhân, điều khiển mối quan hệ thầy trò bằng nhiều hình thức khác nhau, hoạt
động của thầy, cô giáo với mục đích là: dạy học lấy học sinh làm trung tâm.
Dạy học theo hướng lấy học sinh làm trung tâm nhằm nâng cao chất
lượng dạy học là việc làm cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên nếu cho
rằng dạy học lấy học sinh làm trung tâm là toàn bộ nội dung của hoạt động đổi
mới phương pháp dạy học. Về việc dạy học lấy học sinh làm trung tâm trọng
tâm chủ ý của giáo viên là hướng dẫn cho người học hướng đến việc điều khiển
hoạt động trí tuệ, nhu cầu, động cơ, ý chí,
c) Tiếp cận theo quan điểm công nghệ: Là đưa công nghệ mới vào nhà
trường, nghĩa là cung cấp cho người thầy những công cụ lao động mới.
Về khái niệm công nghệ ở đây được hiểu theo nghĩa rộng bao gồm các
mặt kĩ thuật, thông tin, con người, tổ chức

Trong nhà trường mặt kĩ thuật là các phương tiện kĩ thuật hiện đại
( Phương pháp nghe- nhìn máy tính, ). Để đưa kĩ thuật hiện đại vào nhà trường
4
cần phải chuẩn bị nội dung, phương pháp, kĩ năng phù hợp với quá trình đặc
điểm nhận thức và tâm lý học sinh trong điều kiện hoạt động mới.
Như vậy về đổi mới phương hướng phải nhìn một cách bao quát : phát
triển năng lực nội sinh của người học. đổi mới quan hệ thầy trò (thầy chỉ đạo, trò
chủ động), đưa công nghệ hiện đại vào nhà trường.
2- Đổi mới về tính chất hoạt động nhận thức của học sinh: Mối quan
hệ giữa tái hiện và sáng tạo:
Trong đổi mới phương pháp dạy học điều quan trọng nhất là thầy dạy thế
nào để học sinh động não để làm thay đôỉ chất lượng hoạt động trí tuệ của học
sinh, làm phát triển trí thông minh,óc sáng tạo.Hiện nay quá trình dạy học trên
lớp, hoạt động trí tuệ chủ yếu của học sinh là ghi nhớ và tái hiện.Ở nhà học sinh
tự học dưới dạng học bài,và làm bài dưới sự chỉ dẫn của giáo viên từ đó hoạt
động trí tuệ của học sinh vẫn nặng về rèn luyện trí nhớ,khả năng tái hiện.Việc rèn
luyện năng lực tư duy,khả năng tưởng tượng,sáng tạo ,phát triển trí tuệ,trí thông
minh của học sinh nói chung được xem là nhiệm vụ chủ yếu.Nhiệm vụ quan
trọng nhất của quá trình dạy học thì chưa được chú trọng đúng mức trong hoạt
động thực tiễn hằng ngày của thấy và trò.
Đổi mới phương pháp là điều chỉnh giữa tái hiện và sáng tạo.Tăng cường
các phương pháp sáng tạo nhằm đổi mới tính chất hoạt động nhận thức của học
sinh trong quá trình dạy học.Cần đặt ra cho học sinh có nhiệm vụ tìm tòi những
mâu thuẩn ,những hiện tượng,những vấn đề,những mối liên hệ mới cần phát
hiện.Trên cơ sở đó mà tăng cường hoạt động phân tích ,tổng hợp ,so sánh.trừu
tượng hoá, khái quát hoá, tưởng tượng và sáng tạo của học sinh trong quá trình
dạy học.
Bản chất của việc dạy học là truyền kinh nghiệm xã hội loài người cho thế
hệ đang lớn lên. Điều này đạt hiệu quả hay không là do hoạt động nhận thức của
học sinh quyết định(giáo viên dù tích cực đến đâu mà học sinh không nổ lực thì

việc dạy học cũng không có hiệu quả). Người giáo viên chỉ đóng vai trò tổ chức
hướng dẫn ,giúp đỡ nhằm tăng cường hiệu quả của học tập.Càng lên lớp trên vai
trò của người thầy càng giảm dần,cho đến lúc học sinh hoàn toàn đảm nhận được
5
việc học của mình.Có thể nói: Người giáo viên giỏi là người sớm phủ định hoạt
động dạy.
Vì vậy, một trong những hướng đổi mới phương pháp dạy học là tăng
cường tích cực của học sinh,hoạt động tự học không chỉ tổ chức khi học sinh tự
học ở nhà mà còn coi trọng ngay cả trong giờ lên lớp.Hình thức hoạt động tự học
của học sinh cần đa dạng, phong phú.Một trong các hình thức đó là tổ chức cho
học sinh hoạt động theo nhóm nhỏ.
B. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
1-Đặc trưng của phương pháp dạy học theo nhóm nhỏ :
Dạy học theo nhóm còn được gọi là dạy học tập thể.Dạy học theo nhóm
mang đầy đủ các phương pháp tích cực như là:hoạt động cơ động,có động cơ và
tự nguyện của học sinh trong bối cảnh được giáo viên sẵn sàng hổ trợ.Đặc trưng
của nó thể hiện ở chổ:Các hoạt động cá nhân của từng học sinh riêng biệt được tổ
chức lại và liên kết hữu cơ với nhau trong một hoạt động chung nhằm thực hiện
các nhiệm vụ học tập.Đồng thời trong quá trình liên kết đó sẽ hình thành các quan
hệ qua lại.Trong các quan hệ đó được thể hiện:
a) Trò_Chủ thể tích cực, sáng tạo cuả hoạt động dạy học.Dạy học theo
nhóm nhỏ là khơi dậy được niềm hứng thú học tập và giải phóng tư duy sáng tạo
của học sinh.Làm cho học sinh phải học bằng chính hoạt động của mình.Quá
trình học sinh tự tìm ra tri thức cũng chính là quá trình học sinh tự phát hiện cách
tìm ra tri thức.
b) Nhóm học tập môi trường-phương tiện để lãnh hội tri thức ,phát triển trí
tuệ và nhân cách của học sinh.Suy nghĩ là hoạt động,hoạt động là hợp tác.Chân lý
được sản sinh từ tranh luận.Lao động của cá nhân là điều kiện cần nhưng chưa
đủ,phải bổ sung bằng lao động tập thể thì mới hoàn chỉnh được. Do vậy nhóm
học tập là nơi hội tụ và phát huy tiềm năng của tập thể,việc tranh luận, thảo luận,

trao đổi trong nhóm một mặt là cơ hội cho sự cọ xác giữa các quan điểm chính
kiến về tri thức. Mặt khác còn là điều kiện để học sinh tự đánh giá ,so sánh mình
với người khác về các định hướng giá trị,từ đó tự khẳng định được mình,xác định
đúng mình.Hình thành năng lực tự đánh giá,tự ý thức, từ đó hình thành nên” cái
tôi” của nhân cách.
6
c) Giáo viên là người thức tỉnh tổ chức và đạo diễn.Dạy học theo nhóm
không làm lu mờ đi vai trò của giáo viên mà ngược lại với tài năng và nghiệp vụ
của mình,giáo viên luôn là người tổ chức và điều khiển hoạt động nhận thức của
học sinh trong tất cả các khâu của quá trình dạy học.
2-Các hình thức dạy học theo nhóm.
-Vận dụng theo tinh thần dạy học của Intel .Tôi xin trình bày một vài hình
thức dạy học theo nhóm:
a) Nhóm tự quản : Được hình thành trên cơ sở tham gia tự nguyện,mỗi
học sinh có một nhiệm vụ riêng biệt và hướng vào thực hiện nhiệm vụ chung
thông qua sự điều hành của nhóm trưởng.Khi nhóm hoạt động các lao động cá
nhân sẽ tiến hành xen kẻ với tập thể.
Sau khi giải quyết xong nhiệm vụ được giao,nhóm tự giải tán.Như vậy đặc
trưng của nhóm Tự quản là cả nhóm chịu trách nhiệm về một mục tiêu duy nhất
được thực hiện thông qua các nhiệm vụ của từng người.Dưới sự điều hành của
nhóm trưởng,nhóm tiến hành phân công mỗi người phụ trách mỗi phần việc
chung.Cá nhân sau khi nhận nhiệm vụ và hoàn thành thì báo cáo lại kết quả trước
nhóm.Nhóm tiến hành thảo luận chung.Cá nhân phải bảo vệ các quan điểm,chính
kiến của mình.Cuối cùng nhóm tổ chức “lắp ráp”.”dàn dựng”các kết quả của từng
cá nhân thành một sản phẩm chung duy nhất.Trong tiến trình hoạt động của nhóm
luôn luôn cần có sự theo dõi,định hướng và điều khiển của giáo viên,đặc biệt là
khâu phân chia nhiệm vụ,thảo luận và lắp ráp sản phẩm.
Cách tổ chức hình thức nhóm này cụ thể:
- Tổ chức theo địa bàn dân cư để học sinh dễ dàng sinh hoạt khi cần.Nếu
địa bàn có nhiều học sinh thì tổ chức thành nhiều nhóm.Ở địa bàn tôi giảng dạy

thì tôi chia thành hai nhóm ở Xuân Thiều và hai nhóm ở Nam Ô.
Mỗi tổ cử một tổ trưởng có năng lực vừa để điều khiển,vừa giúp đỡ các bạn
trong nhóm học tập .Trong mỗi nhóm đều phải có các đối tượng :giỏi,khá.trung
bình,yếu,kém.
- Mỗi nhóm phải có một địa điểm nhất định và thời gian biểu học tập cố
định.
7
- Mỗi học sinh phải có vở học nhóm và ghi chép đầy đủ những nội dung
.những bài học do nhóm được phân công.
- Giáo viên có kiểm tra nhằm uốn nắn,động viên để các nhóm hoàn thành
nhiệm vụ được giao: Việc kiểm tra được tổ chức dưới các hình thức-Giáo viên có
thể kiểm tra vở học sinh học nhóm, hoặc thông qua nhóm trưởng báo cáo tình
hình học tập của nhóm.
Ví dụ ở bài 13 : Tổng kết lịch sử thế giới từ sau năm 1945 đến nay.
Giáo viên đưa ra hai nội dung cơ bản cho 4 nhóm trao đổi ,thảo luận cụ thể:
+ Nhóm1+2 : Nêu những nội dung chủ yếu của lịch sử thế giới từ sau năm
1945 đến nay ? Trong nội dung này có 5 vấn đề yêu cầu các em lý giải.
*Những thắng lợi của Liên Xô và các lực lượng cách mạng trong chiến tranh thế
giới thứ hai.
*Tìm hiểu về phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á,châu Phi và châu Mĩ-La-
Tinh sau chiến tranh thế giới thứ hai.
*Sau chiến tranh các nước tư bản có sự phát triến về kinh tế như thế nào.
*Về quan hệ quốc tế sau năm 1945 đến năm 1989.
*Đặc điếm của cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật từ sau năm 1945 đến nay.
+Nhóm 3+4:Tìm hiếu các xu thế phát triển của thế giới ngày nay.Trong nội
dung này cũng có 5 vấn đề.
*Tìm hiểu giai đoạn lịch sử thế giới sau năm 1945.
*Giai đoạn lịch sử thế giới từ năm 1945 đến năm 1991.
*Giai đoạn lịch sử thế giới từ năm 1991 đến nay.
*Trong giai đoạn “sau chiến tranh lạnh”

*Xu hướng chung của thế giới ngày nay.
Vì vậy nhóm trưởng phải có sự phân công các thành viên trong nhóm mình
đảm nhận một vấn đề ,cuối cùng tập hợp các kết quả của các thành viên trong tổ
để giải quyết nội dung chính mà giáo viên yêu cầu.
b)Nhóm học đường:
Khác với nhóm tự quản,nhóm học đường không phân chia nhiệm vụ chung
thành các nhiệm vụ thành phần cho từng cá nhân.Học theo nhóm học đường là
học theo nhóm tập thể.Hoạt động của các cá nhân được liên kết với nhau trong
8
một hoạt động chung nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập.Mỗi học sinh làm
việc y như người bên cạnh,cùng chung một đối tượng,chung một thể thức.
Ở hình thức này lớp học được chia thành nhiều nhóm nhỏ,mỗi nhóm từ 4
đến 6 học sinh.Nhiệm vụ chung được giao cho nhóm.Dưới sự điều hành của
nhóm trưởng,nhóm tiến hành thảo luận chung trước những biện pháp tối
ưu.Trong khi thảo luận có thể xảy ra các trường hợp sau:Hoặc các nhóm nhất trí
theo cách giải quyết trên,hoặc chia thành hai phe (mỗi phe là một tiểu nhóm),hoặc
chỉ có một thành viên trong nhóm không tán thành với cách giải quyết mà nhóm
đề ra.
Trong trường hợp có người tranh chấp,các phe hoặc cá nhân phải bảo vệ
được quan điểm và chính kiến của phe đối lập một cách có căn cứ khoa học.Nếu
tranh chấp không giải quyết được,giáo viên phải là trọng tài,cố vấn khoa học,đưa
ra những gợi ý giúp nhóm giải quyết bất đồng.Cuối cùng là lời giải đáp tổng kết
của nhóm,nhóm trưởng thay mặt nhóm giải quyết toàn bộ tình huống tranh
luận.Học sinh thường lúng túng khi xây dựng lời phát biểu tổng kết vì tính chất
phê phán hoặc kết luận một vấn đề vừa thảo luận.Do đó giáo viên có thể đưa ra
những câu hỏi gợi ý để học sinh tự lực đi tới tổng kết,khái quát toàn bộ bài học.
Nếu bài học được cấu thành nhiều tình huống học tập, có liên quan với
nhau thì thảo luận nhóm theo các tình huống (lần lượt từ vấn đề này đến vấn đề
kia) để rút ra kết luận.
c) Kết hợp giữa nhóm tự quản và nhóm học đường.

Trong trường hợp các bài học có kết cấu thành nhiều nhiệm vụ. Mỗi
nhiệm vụ tương ứng với một đơn vị kiến thức. Thì giáo viên có thể kết hợp nhóm
học đường và nhóm tự quản để giải quyết. Cách tổ chức gồm:
+ Thành lập các nhóm tự quản, giao cho mỗi nhóm một nhiệm vụ.
Nhóm tiến hành thảo luận tìm phương án tối ưu để giải quyết nhiệm vụ được
giao. Khi thực hiện xong nhóm giải tán.
+ Thành lập nhóm học đường. Các thành viên của nhóm học đường
được thành lập từ các nhóm tự quản Mỗi thành viên của nhóm học đường sẽ trình
bày ý kiến của mình từ các nhóm tự quản, sau đó đi đến thống nhất từng nhiệm
vụ, cuối cùng rút ra kết luận, nội dung, kiến thức cần nắm. -
9
3. Các bước tiến hành học tập theo nhóm.
a) Tiếp nhận nhiệm vụ: nhiệm vụ học được đưa ra cho từng nhóm dưới
nhiều hình thức : Câu hỏi, đề tài, hoặc tình huống có vấn đề. Đây là các tình
huống cụ thể có chứa các mâu thuẫn trong nhận thức. Ở giai đoạn này học sinh
phải ý thức được các mâu thuẫn và có nhu cầu giải quyết nó. Khi đó ở học sinh sẽ
hình thành động cơ nhận thức. Đây là động lực thúc đẩy tính tích cực tư duy sáng
tạo của từng học sinh nói riêng và cả nhóm nói chung.
b) Thảo luận nhóm: Đây là bước quan trọng nhất. Trong bước này các
nhóm cần phải :
- Định hướng việc làm của nhóm, thảo luận để xác định những cái đã
cho, những cái chưa biết, những cái cần tìm. Mối quan hệ giữa cái đã cho và cái
cần tìm, đồng thời biểu đạt thành nhiệm vụ cần giải quyết.
- Thảo luận để xác định phương án giải quyết. Có các kế hoạch có thể
giải quyết nhiệm vụ đã được đưa ra,sau đó chọn phương án tối ưu nhất .
- Giải quyết nhiệm vụ,cả nhóm,cùng thực hiện như đã định.
-Kiểm tra, đánh giá, thảo luận xác định tính đúng đắn của phương án
giải quyết và kết quả đạt được,vận dụng các kết quả đó vào thực tế để giải quyết
các tình huống tương tự.
c) Thảo luận chung cả lớp : Cả nhóm cử đại diện báo cáo kết quả đạt

được, lớp tổ chức tranh luận,nhóm phải bảo vệ quan điểm chính kiến của mình.
d) Giáo viên tổng kết,đánh giá hoạt động của từng nhóm và khái quát
toàn bộ vấn đề.
C. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC :
Qua 3 năm thực hiện thay sách giáo khoa và đổi mới phương pháp dạy học,
nhằm phát huy tính tích cực của học sinh.Đặc biệt đối với môn lịch sử lớp 9. Tôi
đã vận dụng, thực nghiệm phương pháp tổ chức dạy học theo nhóm nhỏ đem lại
hiệu quả cao ở tiết : Tổng kết lịch sử thế giới từ sau năm 1945 đến nay và tiết ôn
tập.
+Học sinh hứng thú vì thể hiện được ý kiến bản thân,năng lực tư duy,ý
thức tự học của các em.
10
+Học sinh củng cố , nắm vững được kiến thức có tính hệ thống trong một
giai đoạn lịch sử.
+Giáo viên bổ sung,truyền tải toàn bộ hết kiến thức ở tiết học, mà trước
đây giáo viên thường bị cháy giáo án ở tiết học này.
Điều quan trọng nhất là hiệu quả của bài kiểm tra có sự thay đổi đáng kể.
Năm học 2005-2006
Lớp Sỉ
số
Giỏi Khá T. Bình Yếu Kém TB trở lên
SL % SL % SL % SL % SL % SL %
9/1 35 2 5,7 10 28.6 18 51,5 3 8,6 2 5,7 30 85,7
9/2 35 3 8.6 9 25,7 17 48,6 4 11,4 2 5,7 29 82,9
Năm học 2006-2007
Lớp Sỉ số Giỏi Khá T. Bình Yếu Kém TB trở lên
SL % SL % SL % SL % SL % SL %
9/1 35 3 8,6 11 31,4 18 51,5 1 2,9 0 0 32 97,1
9/2 35 4 11,4 10 28,6 17 48,6 2 5,7 1 2,9 21 88,6
Năm học 2007-2008

Lớp Sỉ số Giỏi Khá T. Bình Yếu Kém TB trở lên
SL % SL % SL % SL % SL % SL %
9/1 35 4 11,4 11 31,4 19 54,3 1 2,9 0 0 34 97,1
9/2 35 5 14,3 11 31,4 18 51,4 1 2,9 0 0 34 97,1
Để việc dạy học theo nhóm nhỏ,phù hợp với thực tế nhà trường và phát huy
đúng tác dụng của nó nhằm giúp học sinh tiếp thu kiến thức tốt hơn ,tham gia
thực hành xã hội tốt hơn và phát triển nhân cách đầy đủ hơn ,giáo viên cần lưu ý
một số vấn đề sau :
1.Đối với tiết dạy trên lớp giáo viên nên xác định: Mục tiêu bài học,sự
chuẩn bị của thầy và trò,phương pháp truyền thụ kiến thức bài học,phương tiện
phục vụ tiết học,các hoạt động của tiết học,mục đích sinh hoạt nhóm để làm gì?
11
2.Cách tổ chức: Phân bố và bố trí chổ ngồi cho phù hợp ,tiện lợi khi nhóm
hoạt động.
3.Nội dung sinh hoạt nhóm:
a) Sinh hoạt nhóm nhằm mục đích khám phá, tìm tòi để đi đến kiến thức
mới.
Với hình thức hoạt động này giáo viên cần gợi ý mục tiêu kiến thức mà học
sinh cần phải tìm đến và phải đạt được,gợi ý con đường để học sinh thảo luận
rút ra kiến thức.
b) Sinh hoạt nhóm để củng cố kiến thức, giải bài tập
Giáo viên gợi ý cho học sinh nắm được các dấu hiệu,các bản chất của đối
tượng, của vấn đề cần giải quyết.Trên cơ sở đó,qua sinh hoạt nhóm ,qua thảo
luận góp ý của từng thành viên trong nhóm,đối chiếu với kiến thức đã học một
cách hợp lý, chính xác để rút ra cách giải quyết.
Giáo viên có thể sử dụng phương pháp đàm thoại gợi mở để học sinh nhận
xét (đối với các vấn đề khó hoặc quá mới). Rút ra kiến thức cần vận dụng. Từ
đó nhóm tiến hành sinh hoạt,thảo luận để tìm ra giải pháp các vấn đề đã nêu ra.
Như vậy việc phát huy tính tích cực của học sinh lớp 9 trong dạy học lịch
sử ở trường trung học cơ sở là một việc làm rất quan trọng và có ý nghĩa

lớn.Đặc biệt là việc sử dụng phương pháp dạy học theo nhóm nhỏ cần được mỗi
thầy giáo, cô giáo quán triệt một cách sâu sắc và vận dụng sáng tạo trong công
tác giảng dạy của mình, trong hoạt động nội khoá cũng như ngoại khoá.Tuy
nhiên để làm tốt việc này cần có sự chuyển biến mạnh mẽ mang tính cách mạng
trong phương pháp dạy học lịch sử và phải có thời gian kiểm nghiệm sự đúng
đắn của nó. Mỗi giáo viên sau khi vận dụng phương pháp dạy học theo nhóm
nhỏ vào từng bài phải có sự nhận xét ,đánh giá rút kinh nghiệm và trao đổi,phổ
biến với đồng nghiệp để khẳng định biện pháp sư phạm trong việc nâng cao
chất lượng bộ môn. Cần tránh khuynh hướng “Tách lý thuyết với thực tế”
Điều cuối cùng là muốn thực hiện tốt điều này, đòi hỏi người giáo viên
ngoài năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm thì phải có trách nhiệm cao,
phải có cái tâm mang đặc thù của nghề dạy học, có tinh thần trách nhiệm cao,
yêu nghề và yêu thương học sinh hết mực.Có như vậy chúng ta mới góp phần
12
tào tạo thế hệ trẻ thành những người lao động làm chủ nước nhà : có trình độ
văn hoá cơ bản, phẩm chất đạo đức tốt, có sức khoẻ thông minh sáng tạo đáp
ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong thời đại công
nghiệp hoá - hiện đại hoá.
Người thực hiện
GV : Lê Thị Mỹ Dung
13