CẦN THAY ĐÔI TẬP QUÁN CHO ĂN TRONG CHĂN NUÔI TRÂU BÒ docx

CẦN THAY ĐÔI TẬP QUÁN CHO ĂN TRONG
CHĂN NUÔI TRÂU BÒ






Khác với những loài vật ăn thịt, ăn tạp dạ dày trâu bò có 4 túi (dạ cỏ,
tổ ong, lá sách, múi khế) để phù hợp với sự tiêu hóa thức ăn có nhiều chất
thô xơ như cỏ, rơm, xác thực vật.
Tiêu hóa ở dạ cỏ chiếm vị trí rất quan trọng trong quá trình tiêu hóa
ở trâu bò vì gần như thành phần chủ yếu của thức ăn trâu bò ( rơm, cỏ ) được
tiêu hóa ở đây. Dạ cỏ vừa có dung tích lớn nhất (200 – 250 lít) lại có hệ
thống vi sinh vật cộng sinh rất phát triển, chúng gồm nhóm động vật nguyên
sinh (Protozoa), vi khuẩn (Bacteria), nấm.
Protozoa có số lượng khoảng 1 triệu con/1g thức ăn dạ cỏ, có khả
năng sinh sản rất nhanh (4-5 thế hệ / ngày), là anh lính tiên phong khi tấn
công phá vở màng celluloz (màng xơ khó tiêu hóa nhất của tế bào thực vật).
Từ đó, phóng thích các thành phần dinh dưỡng bên trong như tinh bột,
đường, các protid… chúng sử dụng một phần cho sự phát triển bản thân
chúng, mặt khác giúp vi khuẩn phát triển. Vi khuẩn tiếp tục phân giải
cellulose. Protozoa chuyễn phần celluloz đã phá vở thành những dưỡng chất
cho chúng và một phần chuyển thành Acid bay hơi như Acid Acetic, Acid
propionic , acid butyric.
Nhóm vi khuẩn cộng sinh ở dạ có có số lượng rất lớn, trong 1 gam
thức ăn dạ cỏ chứa tới 10 tỷ tế bào; trong đó, nhóm vi khuẩn có men
cellulaza để phân giải chất xơ, Streptococcus, Vi khuẩn lactic… quan trọng
nhất là nhóm vi khuẩn lên men cellulose. Chúng có khả năng chuyển
celluose, hemicellulose thành các sản phẩm đường mạch ngắn như

disaccaric, polysaccaric và sau đó tiếp tục biến thành các Acid béo bay hơi,
Acid lactic, nhóm vi khuẩn lactic, Streptococcus cũng góp phần chuyễn hóa
chất bột đường.
Quá trình phân giải chất xơ của dạ cỏ sẽ tạo thành sản phẩm là các
Acid béo bay hơi (Acid acetic/60 – 70%, Acid propionic/15-20 %, Acid
butyric /10-15 %), các thể khí như CO2, CH4, H2, O2 , N2… Các acid béo
bay hơi chính là nguồn cung năng lượng cho các hoạt động của cơ thể trâu
bò, là chất béo của sữa bò. Các thể hơi sinh ra tích tụ ở 1/3 trên của dạ cỏ
được thải ra ngoài bằng cách ợ hơi.
Sự có mặt của hệ thống vi sinh vật còn giúp trâu bò sử dụng được
nguồn Nitơ phi protein như carbamic, muối amon tạo thành Protid của
chính bản thân vi sinh vật, xác vi sinh vật lại là nguồn cung chất đạm cho
trâu bò ở phần sau đường tiêu hóa.
Các hoạt động trên chỉ có thể diễn ra thuận lợi khi dạ cỏ:
- Có độ pH thích hợp: từ 6,4 – 7. Nếu pH giảm (do thiếu lượng
Bicarbonate natri trong nước bọt, do khẩu phần có nhiều thức ăn tinh hệ
thống vi khuẩn lactic hoạt động mạnh làm pH dạ cỏ chuyễn sang acid) sẽ ức
chế sự phân giải chất xơ, giảm khả năng tiêu hóa. Thậm chí các acid ở da cỏ
thâm nhiễm vào máu gây tình trạng nhiễm acid máu, gây rối loạn chức năng
trao đổi O2, CO2 của hồng cầu.
- Có độ ẩm cao 70 -80%, nên phải cho uống đầu đủ nước sạch
- Có nhiệt độ ấm từ 38 – 41độ C.
Tập quán khi cho trâu bò ăn của nông dân ta thường cho ăn từng
loại thức ăn riêng lẻ như cho ăn cỏ riêng, cám riêng, hèm bia riêng… Điều
này làm cho môi trường dạ cỏ thay đổi theo lượng thức ăn ăn vào ảnh hưởng
đến hoạt động của hệ vi sinh vật. Người ta ví dạ cỏ trâu bò như một thùng
lên men khổng lồ có duy trì được sự ổn định các điều kiện lên men thì sản
phẩm tạo ra mới ổn định nếu mỗi lần nạp liệu gây xáo trộn môi trường dạ cỏ
sẽ ảnh hưởng ngay đến kết quả tiêu hóa. Đo vậy cần có sự thay đổi trong tập
quán chăn nuôi trâu bò, đó là cần trộn đều các loại thực liệu (đã cân đối dinh

dưỡng), các loại cỏ nên được băm nhỏ, làm dập trộn đều với thức ăn tinh
như cám, hèm bia, xác mì và cho ăn theo khẩu phần, hỗn hợp thức ăn giống
nhau ở các bữa ăn.Nhờ thế môi trường dạ cỏ luôn ổn định, hệ vi sinh vật
hoạt động hiệu quả nên hoạt động tiêu hóa hiệu quả.
Ngày nay, các nước chăn nuôi tiên tiến áp dụng TMR (Total Mixed
Ration) để cung cấp thức ăn cho bò sữa tạo nên một sự phát triển mới trong
nghề chăn nuôi bò sữa, ở nước ta khi chưa đủ điều kiện để áp dụng hoàn
chỉnh TMR, việc thay đổi tập quán trong khi cho ăn sẽ góp phần cải thiện
kết quả chăn nuôi, bà con nông dân có thể tạo thành hỗn hợp thức ăn theo
công thức, trộn đều các loại thực liệu trước khi cho ăn điều này sẽ nâng cao
được hiệu quả tiêu hóa ở dạ cỏ trâu bò qua đó cải thiện được hiệu quả chăn
nuôi. Thực tiển áp dụng trộn đều các loại thực liệu trước khi cho ăn với khẩu
phần phù hợp giai đoạn cho sữa tại hộ ông Nguyễn Văn Phi, Củ Chi đã cải
thiện đáng kể năng suất sữa và hiệu quả sinh sản.