Cơ Khí Lưu Chất - Máy Bơm, Trạm Bơm (Phần 2) part 7 pot

209
nháûn nỉåïc; 3- lỉåïi chàõn rạc; 4,6- gian phủc vủ v cáưu cäng tạc; 5- cáưu trủc;7- cáưu
thang
8- ca van; 9- äúng phun; 10- âạ âäø; 11- giãúng chçm.
3. Nụt láúy nỉåïc khäng ngáûp
Cỉía láúy nỉåïc kiãøu lng säng khäng ngáûp ( xem Hçnh 12 - 5*b ) âm bo láúy nỉåïc an
ton v khai thạc thûn låüi hån loải ngáûp. Vãư cáúu tảo nọ l cäng trçnh bã täng cọ hçnh
lỉu luún dảng khäúi, nhỉ mäüt trủ cáưu räùng nhä lãn khi mỉûc nỉåïc låïn nháút. Nhỉåüc âiãøm
ca loải ny l giạ thnh âàõt, båíi váûy khun dng loải ny âäúi våïi trảm båm trung bçnh
v låïn, hồûc nãúu khi xáy dỉûng cäng trçnh láúy nỉåïc båì thç âiãưu kiãûn tỉû nhiãn khọ lm
âỉåüc hồûc xáy dỉûng cäng trçnh láúy nỉåïc båì khäng kinh tãú.
Cäng
trçnh láúy nỉåïc khäng ngáûp dỉåïi tạc âäüng ca ạp lỉûc thy ténh v thy âäüng cọ
thãø khäng âm bo äøn âënh. Båíi váûy cáưn tênh toạn trỉåüt, láût v âáøy näøi âäúi våïi nọ. Khi
xáy dỉûng nụt láúy nỉåïc khäng ngáûp s gáy co hẻp lng dáùn v dáùn âãún xọi lng dáùn. Âãø
bo vãû lng dáùn khi bë xọi cáưn dng âạ âäø hồûc cạc táúm bã täng âãø gia cäú lng. Âạy
táúm mọng cáưn âàût tháúp hån cao trçnh xọi låí mäüt âoản 2 m. Khi nãưn âáút úu cáưn phi
âọng cỉì chàõn xúng nãưn. Âãø láúy nỉåïc sảch cáưn láúy nỉåïc nhiãưu táưng . Kêch thỉåïc läø láúy
nỉåïc cng xạc âënh theo cäng thỉïc 12 - 2 åí trãn, täúc âäü dng nỉåïc chäù vo láúy 0,1 0,3
m/s v âäi khi nh hån. Cỉía láúy nỉåïc lng säng khäng ngáûp trang bë thiãút bë náng váûn
chuøn cå khê . Khi khong cạch tỉì båì âãún cỉía láúy nỉåïc låïn hån 200 m thç dng cáưu
phao, cn khi khong cạch nh hån thç xáy cáưu âãø âi lải.
II. Cäng trçnh láúy nỉåïc tỉì häư chỉïa.
Táút c nhỉỵng âiãưu â trçnh by åí pháưn cäng trçnh láúy nỉåïc säng âãưu ạp dủng âỉåüc
cho cäng trçnh láúy nỉåïc tỉì häư.
Cạc häư chỉïa nỉåïc dng âãø tỉåïi bàòng båm thỉåìng l cạc vng trng tỉû nhiãn âỉåüc låüi
dủng âãø trỉỵ nỉåïc hồûc cạc häư chỉïa nhán tảo âỉåüc xáy dỉûng. Khi xáy dỉûng cạc cäng
trçnh láúy nỉåïc cho trảm båm åí häư chỉïa cáưn nghiãn cỉïu nhỉỵng váún âãư sau:
-
Thåìi gian bäưi làõng häư chỉïa, chãú âäü chuøn âäüng ca bn cạt;
- Âäü giao âäüng ca mỉûc nỉåïc trong häư trong quạ trçnh âiãưu tiãút häư;

- Âiãưu kiãûn âëa cháút nhỉ: nãưn mọng, chãú âäü bäưi làõng, mỉïc âäü xọi låí båì häư;
- Hỉåïng sọng v âäü låïn ca sọng, hỉåïng giọ thäøi
Cäng trçnh láúy nỉåïc nãn âàût gáưn hãû thäúng tỉåïi åí båì hồûc trãn kãnh dáùn nãúu åí häư chỉïa
tênh toạn âỉåüc thåìi gian bäưi làõng kẹo di v bn cạt làõng âng åí phêa nỉåïc âäø vo häư.
Khi lỉåüng bn cạt nhiãưu nãn bäú trê cäng trçnh láúy nỉåïc åí gáưn âáûp. Khi mỉûc nỉåïc trong
häư lãn xúng nhanh nãn xẹt bäú trê cạc cäng trçnhláúy nỉåïc åí hả lỉu âáûp, dáùn nỉåïc âãún
nh mạy båm bàòng cạc äúng bã täng cäút thẹp âàût trong thán âáûp. Cng cọ thãø sỉí dủng
âỉåìng äúng thạo bn cạt âạy ca häư chỉïa âãø dáùn nỉåïc âãún nh mạy , tuy nhiãn khi häư
chỉïa tiãún hnh thạo bn cạt âạy thç trảm båm phi ngỉìng lm viãûc.
III. Cäng trçnh láúy nỉåïc trãn kãnh

210
Cäng trçnh láúy nỉåïc trãn kãnh thỉåìng xáy kãút håüp våïi nh mạy. Cäng trçnh láúy nỉåïc
vỉìa l cäng trçnh táûp trung nỉåïc xáy liãưn våïi nh mạy , cạc mạy båm hụt nỉåïc bàòng äúng
hụt âàût ngang hay thàóng âỉïng ty âiãưu kiãûn củ thãø. Nhỉỵng trảm båm nh thç cäng trçnh
láúy nỉåïc thỉåìng khäng xáy trủ pin, äúng hụt láúy nỉåïc thàóng tỉì bãø táûp trung nỉåïc. ÅÍ trảm
båm lm viãûc theo ma cọ thãø thạo cản kãnh âáùn , âãø âån gin âàût van åí miãûng vo äúng
hụt âãø ngàn dng nỉåïc khi cáưn sỉỵa chỉỵa. Trë säú váûn täúc cỉía vo láúy tỉì 0,7 1,2 m/s, täúc
âäü qua lỉåïi chàõn rạc cọ thãø láúy tỉì 0,5 0,7 m/s nhỉng låïn hån täúc âäü trong kãnh dáùn
mäüt êt. Cạc mẹp cỉía vo lm lỉåün trn âãø dng chy vo thûn, màût càõt cỉía vo nãn lm
hçnh chỉỵ nháût lỉåün trn gọc âãø låüi vãư thy lỉûc.
Cäng trçnh láúy nỉåïc trãn kãnh âỉåüc trçnh by củ thãø åí mủc C ( Bãø táûp trung nỉåïc ).

B. CÄNG TRÇNH DÁÙN NỈÅÏC TÅÏI NH MẠY BÅM
Cäng trçnh dáùn nỉåïc tỉì cỉía láúy nỉåïc âãún nh mạy båm cọ thãø l âỉåìng dáùn kên hồûc
kãnh dáùn håí. Âỉåìng dáùn kên thỉåìng âỉåüc dng dáùn nỉåïc tỉì säng cọ bi bäưi räüng ngáûp
nỉåïc vo ma l v nàòm trong âáút úu. Kãnh dáùn håí nãúu dng trong âiãưu kiãûn ny s
khäng låüi vê mại däúc dãù bë sảt låí khi mỉûc nỉåïc lãn xúng nhanh v kãnh dãù bë âng cạt
trong quạ trçnh khai thạc.
I. Âỉåìng dáùn kên.

Trong âa säú trỉåìng håüp âỉåìng dáùn kên dáùn nỉåïc tỉì cỉía láúy nỉåïc lng säng âãún giãúng
båì hồûc bãø làõng cạt. Âỉåìng dáùn ny cọ thãø l âỉåìng äúng dáùn tỉû chy hồûc xi phäng. Âãø
bo âm cáúp nỉåïc an ton thç säú lỉåüng âỉåìng dáùn khäng êt hån hai. Âỉåìng dáùn tỉû chy
chia ra hai loải: tỉû chy khäng ạp v tỉû chy cọ ạp:
1. Âỉåìng dáùn tỉû chy khäng ạp:
Âỉåìng dáùn tỉû chy khäng ạp âỉåüc dng âäúi våïi lỉu lỉåüng Q > 5 m
3
/s v giao âäüng
mỉûc nỉåïc khäng vỉåüt quạ 0,5 m. Màût càõt ngang ca nọ cọ thãø hçnh trn, chỉỵ nháût hồûc ä
van. Âènh ca tráưn äúng phi cao hån mỉûc nỉåïc trong äúng khäng nh hån 0,2 m. ÄÚng cọ
thãø lm bàòng táúm làõp ghẹp, äúng âục v âàût trãn nãưn våïi âäü däúc dỉång khäng âäøi.
2. Âỉåìng äúng tỉû chy cọ ạp:
Âỉåìng äúng tỉû chy cọ ạp ( xem Hçnh 12 - 4,a ) âỉåüc dng våïi lỉu lỉåüng v giao âäüng
mỉûc nỉåïc ngưn báút k. Màût càõt ngang ca nọ cọ thãø hçnh trn hồûc chỉỵ nháût, lm bàòng
bã täng cäút thẹp, bàòng gang, pälime cạc âỉåìng äúng âàût trong cạc rnh âo v cọ biãûn
phạp thoạt nỉåïc, biãûn phạp chäúng xọi låí. Âỉåìng äúng chảy dỉåïi nåi cọ tu thuưn qua lải
phi âàût tháúp hån âạy táưu tỉì 0,8 1,5 m; âàût åí nåi khäng cọ tu thuưn qua lải thç tháúp
hån âạy tu 0,5 m.
3. Âỉåìng dáùn xi phäng
Âỉåìng dáùn xi phäng thỉåìng ạp dủng våïi cäng trçnh dáùn nỉåïc quan trng khi âiãưu
kiãûn âëa cháút v âëa cháút thy vàn khäng låüi v cng khäng kinh tãú cho viãûc âàût äúng tỉû
chy. Diãûn têch màût càõt ngang âỉåìng dáùn tỉû chy v xi phäng xạc âënh theo kãút qu tênh
toạn. Váûn täúc dng chy chn âm bo trạnh âng bn cạt v âm bo täøn tháút cäüt nỉåïc

211
l nh nháút thỉåìng láúy 1 2 m/s. Âãø kiãøm tra màût càõt äúng tỉû chy khäng bë bäưi làõng,
theo A. C. Obrazobski:
ρ
σ
σ

≤−
011 1
43
3
,( )
,
C
gv
v
gD
( 12 - 3 )
Trong âọ:
ρ
l hm lỉåüng bn cạt ca nỉåïc säng, kg/m
3
,
σ
- âäü thä thy lỉûc trung
bçnh ca bn cạt, m/s ; v - váûn täúc tênh toạn ca dng nỉåïc trong äúng, m/s ; D - âỉåìng
kênh äúng, m ; C - hãû säú sã di ; g - gia täúc trng trỉåìng , m/s
2
.
Nãúu tha mn báút âàóng thỉïc ( 12 - 3 ) thç cọ thãø coi ràòng khäng làõng âng trong äúng.
Âãø xỉí l v quan tràõc âng cạt trong äúng cỉï 75 100 m âàût mäüt giãúng quan tràõc.
II. Âỉåìng dáùn nỉåïc håí ( kãnh dáùn ).
Loải ny thỉåìng dng âãø dáùn nỉåïc tỉì cạc ngưn nỉåïc màût nhỉ säng, häư v kãnh khi
âiãưu kiãûn âëa cháút, thy vàn v âëa hçnh thûn låüi. Kãnh dáùn âỉåüc sỉí dủng våïi âiãưu kiãûn:
cọ tênh kinh tãú, rụt ngàõn chiãưu di äúng ạp lỉûc, nỉåïc cọ êt bn cạt, tiãún hnh lm sảch bn
cạt trong kãnh m váùn bo âm láúy â lỉu lỉåüng theo biãøu âäư lỉu lỉåüng u cáưu, äøn
âënh båì ca ngưn nỉåïc, biãn âäü giao âäüng mỉûc nỉåïc säng nh v giao âäüng cháûm.

Kãnh dáùn cọ hai loải : khäng tỉû âiãưu tiãút v tỉû âiu tiãút.
1. Kãnh khäng tỉû âiãưu tiãút
Kãnh khäng tỉû âiãưu tiãút cọ âènh kãnh tháúp dáưn vãư nh mạy v song song våïi âạy
kãnh ( xem Hçnh 12 - 6,a ). Âãø trạnh nỉåïc trn qua âènh kãnh, åí âáưu kãnh xáy cäng
trçnh láúy nỉåïc v cọ cỉía van v åí cúi kãnh xáy cäng trçnh trn nỉåïc thỉìa. Cäng trçnh
ny cáưn lm viãûc tỉû âäüng tn theo sỉû lm viãûc ca trảm båm.






Hçnh 12 - 6. Så âäư kãnh tỉû v khäng tỉû âiãưu tiãút.
a - kãnh khäng tỉû âiãưu tiãút ; δ - kãnh tỉû âiãưu tiãút.
1- ngưn nỉåïc; 2- kãnh; 3- nh mạy båm; 4- äúng hụt; 5- trn ; 6- cỉía láúy nỉåïc;
a - a: âạy kãnh; b - b v d - d: âỉåìng màût nỉåïc khi Qmax v khi Q = 0; c-c : båì kãnh.

2. Kãnh tỉû âiãưu tiãút
Âàûc âiãøm ca kãnh tỉû âiãưu tiãút l cao trçnh âènh kãnh khäng thay âäøi sút chiãưu di
kãnh, do váûy màût càõt ngang ca kãnh cng gáưn nh mạy cng låïn ( xem Hçnh 12 - 6,δ ) .
Do âènh kãnh nàòm ngang nãn khi mạy båm khäng lm viãûc ( Q
k
= 0 ) thç nỉåïc khäng bë
trn ra ngoi, mỉûc nỉåïc trong kãnh ngang bàòng mỉûc nỉåïc ngưn, kãnh tỉû âiãưu tiãút cọ
kh nàng trỉỵ nỉåïc. Thiãút kãú kãnh våïi dng âãưu khi Q
k
= Q
max
, lục ny màût nỉåïc trong
kãnh song song våïi âạy kãnh. Khi lỉu lỉåüng trong kãnh Q

k
nh hån hồûc låïn hån Q
max


212
thç dng chy trong kãnh l dng khäng âãưu: khi Q
k
< Q
max
thç âỉåìng màût nỉåïc trong
kãnh l âỉåìng nỉåïc dáng, ngỉåüc lải - âỉåìng nỉåïc âäø. Âỉåìng nỉåïc dáng gáy nãn làõng
âng bn cạt trong kãnh, cn dng nỉåïc âäø trong kãnh khäng cho phẹp vç lm tàng cäüt
nỉåïc âëa hçnh ca mạy båm dáùn âãún lm gim lỉu lỉåüng v tàng xọi låí nãúu khäng cọ
låïp
bo vãû lng kãnh. Kãnh tỉû âiãưu tiãút cọ chiãưu sáu låïn nãn chi phê xáy dỉûng låïn, båíi váûy
nãn chn hçnh thỉïc nỉía âo nỉía âàõp. Loải kãnh náưy thỉåìng âỉåüc dng khi láúy nỉåïc tỉì
häư v tỉì kãnh. Khi khåíi âäüng hồûc dỉìng mạy båm trong kãnh s xút hiãûn chuøn âäüng
sọng v khi trảm båm láúy nỉåïc tỉì häư chỉïa låïn cáưn phi tênh âãún mäüt säú âàûc tênh : xút
hiãûn dng chy dc båì, biãún dảng båì ÅÍ pháưn âáưu kãnh cọ thãø làõng âng bn cạt v bë
biãún dảng.
Màût càõt ngang ca kãnh dáùn thỉåìng cọ dảng hçnh thang, dảng âa giạc chè dng khi
nãưn âáút úu. Kêch thỉåïc màût càõt ngang xạc âënh qua tênh toạn. Thỉåìng dng biãûn phạp
bo vãû lng kãnh sau:
- Dng âạ âäø, táúm bã täng hay bã täng cäút thẹp âãø bo vãû mại kãnh dỉåïi tạc hải
ca sọng v váûn täúc dng chy låïn;
- Dng váût liãûu ạc phan v nhỉûa âỉåìng, bã täng khäúi låïn v táúm bã täng cäút thẹp
âãø chäúng tháúm nỉåïc tỉì kãnh;
- Dng låïp trạt xi màng âãø gim âäü nhạm lng kãnh ( thỉåìng dng khi âạ cỉïng )
Sỉí dủng biãûn phạp no cáưn thäng qua tênh toạn kinh tãú - k thût m quút âënh.

Tênh toạn thy lỉûc kãnh dáùn theo dng âãưu v kiãøm tra âiãưu kiãûn khäng xọi khäng
làõng trong kãnh.
C. BÃØ TÁÛP TRUNG NỈÅÏC TRỈÅÏC NH MẠY BÅM

















213

Hỗnh 12 - 7,a. Sồ õọử bóứ tỏỷp trung nổồùc trổồùc nhaỡ maùy bồm.
1- raợnh van sổợa chổợa; 2- ọỳng huùt; 3- buọửng huùt; 4- lổồùi chừn raùc; 5- bóứ tỏỷp trung nổồùc;
6- kónh dỏựn; 7- nhaỡ maùy bồm ( chuù thờch chung cho Hinh 12 - 7,a, ) .


Phỏửn nọỳi tióỳp giổợa kónh dỏựn vồùi nhaỡ maùy õổồỹc mồớ rọỹng (mỷt bũng ) vaỡ õaỡo sỏu vồùi
õọỹ dọỳc õóứ baớo õaớm ngỏỷp mióỷng vaỡo ọỳng huùt goỹi laỡ bóứ tỏỷp trung nổồùc trổồùc nhaỡ maùy
bồm. Bóứ tỏỷp trung nổồùc coù quan hóỷ mỏỷt thióỳt vồùi buọửng huùt ( hay cổớa nhỏỷn nổồùc ) cuớa

nhaỡ maùy vaỡ õoaỷn cuọỳi kónh dỏựn.
Trong thổỷc tóỳ buọửng tỏỷp trung nổồùc õổồỹc mồớ rọỹng õọỳi xổùng qua truỷc vaỡ mỷt bón laỡm
tổồỡng coù maùi dọỳc ( xem Hỗnh 12 - 7,a, ). óứ traùnh bỏỳt lồỹi do lừng õoỹng buỡn caùt trong bóứ
























Hỗnh 12 - 7, ( tióỳp ).
thỏn bóứ mồớ mọỹt goùc cọn < 45
0

. óứ ruùt ngừn chióửu daỡi bóứ ( L
ab
) cỏửn cọỳ gừng giaớm
chióửu daỡi tuyóỳn lỏỳy nổồùc ( B

p
). Chióửu daỡi tuyóỳn lỏỳy nổồùc tờnh theo cọng thổùc sau:

214
B

p
= b
B.
.n + b
T
( n - 1 ) ( 12 - 4 )
Trong õoù : b
B -
chióửu rọỹng mọựi buọửng huùt, lỏỳy 1,5.Dv b
B
2.Dv ;
b
T
- bóử daỡy truỷ pin phỏn caùch giổợa caùc buọửng huùt, thổồỡng lỏỳy 0,6 m;
n - sọỳ buọửng huùt.
Hỗnh 12 - 8,a laỡ mọỹt bióỷn phaùp duỡng tuyóỳn lỏỳy nổồùc cong õóứ giaớm B

p
, tuyóỳn cong

khọng duỡng õổồỹc vồùi loaỷi nhaỡ maùy xỏy kóỳt hồỹp vồùi cổớa lỏỳy nổồùc .
aùy bóứ tỏỷp trung thổồỡng coù õọỹ dọỳc thuỏỷn i = 0,2. ióửu kióỷn chaớy traỡn cuớa doỡng nổồùc
trong bóứ mồớ rọỹng õổồỹc caới thióỷn khi xỏy õoaỷn trổồùc cuớa noù coù õọỹ dọỳc ngổồỹc ( i < 0 ),
nhổ Hỗnh (12 - 8,b ). Khi giaớm tổỡ tổỡ õọỹ sỏu doỡng nổồùc trong õoaỷn dọỳc ngổồỹc, seợ laỡm cho
doỡng chaớy mồớ rọỹng hồn. oaỷn dọỳc ngổồỹc thổồỡng õỷt ồớ õoaỷn õỏửu cuớa bóứ vồùi chióửu daỡi L
1

= 0,8 L
ab
vaỡ õọỹ dọỳc ngổồỹc khọng lồùn hồn 0,1. Vióỷc laỡm dọỳc ngổồỹc taỷo khaớ nng giaớm
goùc cọn trong phaỷm vi = 30 40
0
maỡ vỏựn khọng tng chióửu daỡi L
ab
. oaỷn cuọỳi cuớa
bóứ L
2
= L
ab
- L
1
( vồùi L
2
khọng õổồỹc nhoớ hồn 2 b
B
) vaỡ õọỹ dọỳc thuỏỷn khọng lồùn hồn
0,2.aùy chọự cuọỳi cuớa õoaỷn dọỳc ngổồỹc seợ cao hồn õaùy cuọỳi kónh, bồới vỏỷy vồùi moỹi chóỳ õọỹ

Hỗnh 12 - 8. Sồ õọử mọỹt sọỳ bóứ tỏỷp trung nổồùc.
a- bóứ tỏỷp trung nổồùc vồùi cổớa lỏỳy nổồùc voỡng;
b - bóứ tỏỷp trung nổồùc coù õoaỷn dọỳc ngổồỹc.

laỡm vióỷc phaới khọng õổồỹc nhoớ hồn mọỹt õọỹ ngỏỷp h
a
:
h
a
1,2
K
/ B

p
( 12 - 5 )

õỏy
K
laỡ dióỷn tờch mỷt cừt ổồùt cuớa kónh.

215
Tha mn âiãưu kiãûn ( 12 - 5 ) s trạnh âỉåüc gọc gy quạ mỉïc ca âạy bãø .
Qua thỉûc nghiãûm cng cho kãút qu l nãúu t säú giỉỵa chiãưu di tuún láúy nỉåïc våïi bãư
räüng kãnh : B
Φ
p
/ B
K
= 6,2 s hçnh thnh khu nỉåïc qøn dỉåïi âạy dng chy v khi t säú
ny gim tåïi bàòng 4 thç khu nỉåïc xoạy biãún máút. Do váûy cáưn chn chiãưu di tuún láúy
nỉåïc sao cho:
B
Φ
p
/ B
K
< 4 ( 12 - 6 )
Chiãưu räüng tuún láúy nỉåïc quạ låïn s l ngun nhán tảo ra dng chy cün bãư màût,
dng bao quanh trủ pin s tảo nãn cạc phãøu nỉåïc, nãúu láúy chiãưu di tỉû do ca trủ pin
tênh tỉì miãûng vo äúng hụt tråí ra tåïi âáưu trủ bàòng 2Dv thç phãøu nỉåïc cỉía vo s máút.
Viãûc xáy tỉåìng ngỉûc nghiãng hồûc âỉïng trỉåïc cỉía vo cng tảo thûn låüi cho dng
chy. Trỉåìng håüp cạc äúng hụt âàût thàóng âỉïng láúy nỉåïc chung mäüt bưng hụt ( khäng cọ
trủ ngàn ) thç khong cạch giỉỵa cạc trủc äúng hụt láúy khäng nh hån 3Dv nãúu nhỉ âm
bo âáùn nỉåïc âãún miãûng vo thûn dng .
Khong cạch tỉì läø vo äúng hụt thàóng âỉïng âãún âạy bưng láúy bàòng h
1

= 0,8 Dv.
Chiãưu di bưng hụt âäúi våïi äúng x thàóng âỉïng âàût sạt tỉåìng sau âỉåüc xạc âënh theo
âiãưu kiãûn bäú trê cáưu cäng tạc, lỉåïi chàõn rạc v cỉía van láúy khäng nh hån 3Dv; cn âäúi
våïi äúng hụt âàût ngang läù vo âàût thàóng âỉïng trong tỉåìng bưng thç láúy khäng nh hån
2Dv ( xem Hçnh 12 - 7,a ).

D. ÄÚNG ÂÁØY ( ÄÚNG ẠP LỈÛC )
ÄÚng âáøy trong trảm båm dng âãø chuøn nỉåïc cọ ạp tỉì tháúp lãn cao, nọ l cäng trçnh
näúi mạy båm våïi bãø thạo ca trảm.Ngỉåìi ta phán loải âỉåìng äúng âáøy theo cạc cạch sau:
- Theo váût liãûu lm äúng: äúng thẹp, äúng bã täng cäút thẹp, äúng gang, äúng nhỉûa ;
- Theo cäüt nỉåïc: äúng cäüt nỉåïc tháúp ( H < 20 m ), äúng cäüt nỉåïc trung bçnh ( 20 ≤
H < 60 m ) , äúng cäüt nỉåïc cao ( H ≥ 60 m );
- Theo cạch âàût äúng: äúng âàût läü thiãn, äúng chän dỉåïi âáút.
Trong xáy dỉûng trảm båm thỉåìng hay dng äúng bã täng cäút thẹp âục tải chäù hồûc
âục sàơn cọ cäüt nỉåïc tháúp v äúng bàòng thẹp cọ cäüt nỉåïc cao hån.
Näüi dung cạc bỉåïc thiãút kãú âỉåìng äúng âáøy gäưm nhỉỵng bỉåïc sau:
a - Chn tuún âỉåìng äúng v vë trê âàût cạc mäú âåỵ v mäú nẹo;
b - Chn váût liãûu lm äúng;
c - Xạc âënh âỉåìng kênh äúng kinh tãú v chn säú âỉåìng äúng ;
d - Tênh toạn v kiãøm tra ạp lỉûc nỉåïc va trong äúng;
e - Thiãút kãú mäú äúng v chäù näúi äúng, r äúng.
I. Lỉûa chn tuún âàût äúng, säú äúng v váût liãûu lm äúng
1. Chn tuún âàût âỉåìng äúng
Chiãưu di âỉåìng äúng cäú gàõng chn ngàõn nháút, mún váûy nãn chn tuún thàóng, tuy
nhiãn do bãư màût âëa hçnh thay âäøi, nãúu chn tuún thàóng thç phi âo nhiãưu, do váûy

216
tuún äúng táûp håüp nhỉỵng âoản nghiãng khạc nhau theo âäü nghiãng ca âëa hçnh ( ngay
trãn bçnh âäư cng váûy ).
Âỉåìng äúng ạp lỉûc håüp l nháút thỉåìng tàng dáưn âäü cao tỉì nh mạy âãún bãø thạo âãø dãù

thạo nỉåïc khi sỉỵa chỉỵa, tuy nhiãn cng cọ trỉåìng håüp tuún äúng cọ nhỉỵng âoản cọ âäü
däúc nghëch. ÅÍ nhỉỵng nåi thay âäøi âäü däúc giỉỵa thûn v nghëch cáưn làõp läø thäng khê âãø
thạo khê khi têch nỉåïc v váûn hnh ; åí âiãøm hả tháúp ca chäù gáûp äúng cáưn âàût äúng thạo âãø
thạo nỉåïc khi sục äúng. Cáưn hản chãú säú lỉåüng cạc âiãøm gáûp äúng v âäü däúc giỉỵa cạc âoản,
khäng âỉåüc thay âäøi âäü däúc quạ âäüt ngäüt. Nhỉỵng nåi phỉång âỉåìng äúng thay âäøi phi
xáy mäú nẹo v dỉåïi âỉåìng äúng cáưn xáy mäú âåỵ âãø âåỵ äúng khi vng.
Âäü däúc âàût äúng khi khäng cọ bãû nẹo phi nh hån gọc ma sạt trong ca âáút nãưn ( ϕ );
nghéa l:
tgϕ > m = tgα = f/k ( 12 - 7 )
Trong âọ: f - hãû säú ma sạt giỉỵa äúng v âáút nãưn ỉåït;
k - hãû säú äøn âënh trỉåüt, thỉåìng láúy k = 1,25 1,35.
Âỉåìng äúng ạp lỉûc cáưn âỉåüc bo vãû khi bë mỉa ro lm xọi låí, do váûy dc tuún âàût
äúng cáưn cọ rnh thoạt nỉåïc. Cáưn trạnh âàût äúng åí vng âáút sảt låí âãø trạnh träi v våỵ äúng,
nãúu khäng trạnh âỉåüc thç phi cọ biãûn phạp xỉí l. Ho âàût äúng cng cáưn cọ âäü räüng â
âãø làõp rạp âỉåìng äúng v báûc thang âi dc theo tuún äúng.
2. Chn säú âỉåìng äúng.
Khi chiãưu di äúng nh hån 100 m thç säú lỉåüng äúng ( Z
ÄÚ
)thỉåìng láúy bàòng säú mạy
båm ( Z
B
); khi chiãưu di äúng tỉì 100 300 m thç phi qua tênh toạn kinh tãú - k thût âãø
xạc âënh säú äúng; khi chiãưu di tuún äúng låïn hån 300 m thç säú äúng láúy nh hån säú mạy
båm. Nãúu trảm båm cung cáúp nỉåïc vo bãø håí thç mäùi äúng chè âỉåüc näúi nhiãưu nháút våïi 3
mạy, nghéa l Z
Ä
≥ Z
B
/3; khi cáúp nỉåïc cho mảng äúng kên thç mäùi äúng cọ thãø näúi hån 3
mạy båm.

Trảm båm cọ täøng lỉu lỉåüng khäng quạ 5 m
3
/s v hãû thäúng cho phẹp cáúp nỉåïc giạn
âoản khi sỉû cäú thç cọ thãø dng mäüt äúng âáøy chung cho c trảm.
Khong träúng giỉỵa cạc âỉåìng äúng âàût song song thỉåìng chỉìa 0,7 2,2 m .
Âäúi våïi cạc trảm båm tiãu v trảm båm tỉåïi thç cạc âỉåìng äúng bäú trê song song
khäng cáưn phi âàût hãû thäúng thiãút bë âäøi näúi.
3. Chn váût liãûu lm äúng
Chn váût liãûu lm âỉåìng äúng âáøy dỉûa trãn cå såí tênh toạn ténh lỉûc våïi âiãưu kiãûn lm
viãûc thỉûc tãú cọ thãø xy ra ca äúng. Cáưn tênh âãún täø håüp ạp lỉûc v ti trng nguy hiãøm âäúi
våïi nọ. Thỉûc tãú trảm båm hay dng äúng bã täng cäút thẹp v äúng thẹp, nháút l âäúi våïi
äúng dáùn nỉåïc lm viãûc våïi ạp lỉûc tỉì 6 at tråí lãn phi dng thẹp hồûc bã täng cäút thẹp.
Nhỉỵng âoản äúng âàût dỉåïi âỉåìng sàõt v âỉåìng ä tä, qua khe v chỉåïng ngải váût thç
âàût äúng trãn cạc cáưu âåỵ v âàût trong tuy nen.
II. Âỉåìng äúng bã täng cäút thẹp
ÄÚng bã täng cäút thẹp gäưm äúng làõp ghẹp v äúng âäø liãưn khäúi tải chäù.