Bài giảng Hướng dẫn thực tập khoan - khai thác

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA
KHOA KỸ THUẬT ĐỊA CHẤT VÀ DẦU KHÍ
---------------oOo---------------





BÀI GIẢNG



TP. HCM, Tháng 11/2006
MỤC LỤC BÀI GIẢNG

STT NỘI DUNG Trang
1. Giới thiệu môn học 1
2. Bài 1: Làm quen với thiết bị và dụng cụ khoan 14
3. Bài 2: Khoan khảo sát địa chất công trình 127
4. Bài 3: Khoan thăm dò và khai thác nước 189

BÀI GIẢNG HƯỚNG DẪN THỰC TẬP KHOAN - KHAI THÁC
CBGD : ThS. ĐỖ QUANG KHÁNH
ThS. HOÀNG TRỌNG QUANG
ThS. BÙI TỬ AN
Bộ môn : Khoan và Khai thác
Tel : 84-8-8654086
GIỚI THIỆU MÔN HỌC
2
BM. KHOAN & KHAI THÁC

Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
Mục lục
 Mục tiêu môn học
 Nội dung môn học
 Nội qui và kỹ thuật an toàn cơ bản
 Giới thiệu công tác khoan – khai thác
(video)
 Hình thức đánh giá
 Tài liệu tham khảo
3
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
MỤC TIÊU MÔN HỌC
 Giúp cho sinh viên có điều kiện tiếp xúc và
làm quen với nghề nghiệp.
 Tạo điều kiện cho sinh viên được quan sát,
thực hành một số công việc khoan địa chất
công trình, địa chất thủy văn tại hiện
trường.
 Tổng kết, làm báo cáo thực tập khoan –
khai thác.
4
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
NỘI DUNG MÔN HỌC
Bài 1:
LÀM QUEN VỚI THIẾT BỊ VÀ DỤNG CỤ KHOAN
I. Nội dung và yêu cầu thực tập
II. Cơ sở lý thuyết
2.1. Thiết bị khoan

2.2. Dụng cụ khoan
2.3. Các dụng cụ trong bộ kéo thả
2.4. Các dụng cụ cứu sự cố và tháo mở cần
III. Điều kiện thực tập và cách thức tổ chức
5
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
NỘI DUNG MÔN HỌC
Bài 2:
KHOAN KHẢO SÁT ĐỊA CHẤT CÔNG TRÌNH
I.
Nội dung và yêu cầu thực tập
II. Cơ sở lý thuyết
2.1. Giới thiệu
2.2. Các phương pháp khoan
2.3. Lấy mẫu đất
2.4. Bảo quản và ghi nhãn mẫu
2.5. Các thí nghiệm trong hố khoan
III. Điều kiện thực tập và cách thức tổ chức
6
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
NỘI DUNG MÔN HỌC
Bài 3:
KHOAN THĂM DÒ KHAI THÁC NƯỚC
I. Nội dung và yêu cầu thực tập
II. Cơ sở lý thuyết
2.1. Phân loại giếng và các phương pháp khoan
2.2. Một số yêu cầu cơ bản đối với giếng khoan
2.3. Công nghệ khoan

2.4. Tính toán sơ bộ về ống lọc
2.5. Khôi phục độ nhả nước của tầng chứa nước
2.6 Trám giếng khoan
III. Điều kiện thực tập và cách thức tổ chức
7
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
NỘI QUI VÀ KỸ THUẬT AN TOÀN CƠ BẢN
1. Những qui định chung
• Đội nón, mang giày bảo hộ, mang găng tay khi
khoan.
• Không làm việc khi có giông, mưa to hoặc bảo
• Có biển cảnh báo thi công
• Chú ý đến công tác bảo vệ môi trường
 Không vứt rác phế thải
 Không để dung dịch khoan tràn ra ngoài
 San lấp và phục hồi mặt bằng khi di dời
8
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
NỘI QUI VÀ KỸ THUẬT AN TOÀN CƠ BẢN
2. An toàn khi lắp đặt các thiết bị
• Chuẩn bị nền và khu vực khoan.
• Không đặt thiết bị khoan ở sườn dốc.
• Đảm bảo khoảng cách nhỏ nhất từ máy khoan đến
nhà ở, nhà xưởng, đường dây điện bằng 1,5 lần
chiều cao tháp khoan.
9
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác

NỘI QUI VÀ KỸ THUẬT AN TOÀN CƠ BẢN
• Không lắp đặt thiết bị trong khu vực cấm của mạng
điện cao thế.
• Đảm bảo chiều rộng tối thiểu các lối đi trên khoan
trường
• 0,7m : máy khoan tự hành
• 1m: máy khoan cố định
• Lắp đặt hệ thống chống sét
10
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
NỘI QUI VÀ KỸ THUẬT AN TOÀN CƠ BẢN
3. Một số điều nghiêm cấm
• Thay đổi chuyển động khi máy chưa dừng hẳn.
• Dùng roto để mở hoặc vặn choòng khoan và bộ khoan cụ.
• Khoá chặt các tay điều khiển của máy khoan, máy bơm,
máy phát lực.
• Dùng ống công có vết nứt, vỡ, vết hàn ngang hoặc dài quá
2 m để công khi tháo cần khoan, vặn ống chống.
• Sử dụng ống công để mở hoặc tháo dụng cụ khoan mà
đoạn ống lồng vào khoá dưới 0,2m
11
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
NỘI QUI VÀ KỸ THUẬT AN TOÀN CƠ BẢN
4. Một số chú ý
• Khi có việc cần leo lên tháp khoan, cần đảm bảo:
 Dụng cụ, đồ đạc nặng phải đưa lên bằng tời
 Cho phép mang theo người những dụng cụ gọn
nhẹ (kìm, mỏ lết, tuốt nơ vít, ...) nhưng không được

ầm tay mà phải bỏ vào túi xách có quai đeo.
 Mang thắt lưng khi làm việc trên cao
• Khi có sự cố hoặc do nguyên nhân nào đó mà phải dừng
khoan thì phải kéo bộ khoan cụ đến vị trí an toàn trong lỗ

khoan
12
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
HÌNH THỨC ĐÁNH GIÁ
- Nộp báo cáo thực tập: 50%
- Thi vấn đáp hoặc viết: 50%
13
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Kỹ thuật khoan địa chất, NXB Công nhân kỹ thuật,
Hà Nội, 1980.
- Công nghệ và kỹ thuật khoan thăm dò (tiếng Nga),
NXB Matxcơva, 1983.
- Kỹ thuật thăm dò và khai thác dầu khí (Video),
2001.
- Hướng dẫn Thực hành khoan – khai thác (Video),
2004.
-
- />BÀI GIẢNG HƯỚNG DẪN THỰC TẬP KHOAN - KHAI THÁC
CBGD : ThS. ĐỖ QUANG KHÁNH
ThS. HOÀNG TRỌNG QUANG
ThS. BÙI TỬ AN
Bộ môn : Khoan và Khai thác

Tel : 84-8-8654086
BÀI 1: LÀM QUEN VỚI THIẾT BỊ
& DỤNG CỤ KHOAN
15
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
Mục lục
I. Nội dung và yêu cầu thực tập
II. Cơ sở lý thuyết
2.1. Thiết bị khoan
2.2. Dụng cụ khoan
2.3. Các dụng cụ trong bộ kéo thả
2.4. Các dụng cụ cứu sự cố và tháo mở cần
III. Điều kiện thực tập và cách thức tổ chức
16
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
I. NỘI DUNG VÀ YÊU CẦU THỰC TẬP
 Nội dung:
 Tìm hiểu công dụng, cấu tạo, đặc tính kỹ thuật và
cách sử dụng:
 Thiết bị khoan
 Dụng cụ khoan
 Các dụng cụ trong bộ kéo thả
 Các dụng cụ cứu sự cố và tháo mở cần
 Tìm hiểu sơ đồ bố trí thiết bị và dụng cụ phục vụ
công tác:
 Khoan khảo sát địa chất công trình
 Khoan khai thác nước ngầm
17

BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
NỘI DUNG VÀ YÊU CẦU THỰC TẬP
 Yêu cầu thực tập:
 Theo công tác thực tập tại xưởng và công trường,
yêu cầu sinh viên
 Nhận dạng, mô tả cấu tạo, công dụng, đặc tính kỹ
thuật và cách sử dụng các thiết bị và dụng cụ
khoan.
 Tham gia vào việc vận hành và sử dụng các thiết
bị và dụng cụ khoan.
 Mô tả cấu tạo, công dụng, đặc tính kỹ thuật của
máy khoan XJ-100.
 Trình bày và vẽ lại s
ơ đồ bố trí thiết bị và dụng cụ
trong công tác khoan - khai thác tại xưởng và ngoài
hiện trường.
18
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
II. CƠ SỞ LÝ THUYẾT
2.1. Thiết bị khoan
2.2. Dụng cụ khoan
2.3. Các dụng cụ trong bộ kéo thả
2.4. Các dụng cụ cứu sự cố và tháo mở cần
19
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
2.1. Thiết bị khoan
1. Máy khoan

2. Máy bơm dung dịch
3. Tháp khoan
20
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
1. MÁY KHOAN
 Bộ máy khoan trong khoan xoay lấy mẫu gồm có: máy khoan,
động cơ kéo (điện hoặc diesel), máy bơm dung dịch và tháp
khoan.
 Các dụng cụ chính của máy khoan
gồm có:
 Côn ma sát để đóng mở máy
 Hộp số nhiều cấp để điều chỉnh
tốc độ quay khi khoan và kéo
thả cần
 Tời, sức kéo của tời phải
tương ứng với tải trọng lớn
nhất của cột cần khoan hay
ống chống của lỗ khoan và hệ
thống ròng rọc được dùng
21
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
 Bộ phận điều chỉnh áp lực lên đáy lỗ khoan tùy thuộc vào hệ
thống điều chỉnh áp lực, có thể phân loại ra các máy khoan
như sau:
1. Máy khoan có hệ thống điều chỉnh áp lực bằng tay đòn
bẩy
2. Máy khoan có hệ thống điều chỉnh áp lực bằng thủy lực
3. Máy khoan có hệ thống điều chỉnh áp lực bằng vít vi sai

4. Máy khoan có hệ thố
ng điều chỉnh áp lực bằng đòn bẩy
vit vi sai
5. Điều chỉnh áp lực bằng cần chủ đạo và bộ phanh tời
(khoan rôto)
MÁY KHOAN
22
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
 Loại 1÷ 4 thì sự truyền chuyển động quay cho cần khoan được
truyền qua trục chính. Các máy có thể khoan đứng và khoan
nghiêng.
 Loại 5 không có trục chính mà dùng cần chủ đạo kiểu lục lăng
hay vuông 4 cạnh để quay cột cần khoan. Máy khoan rôto chỉ
để khoan các lỗ khoan thẳng đứng ở các đất đácứng trung
bình và mềm (cấp I ÷ VII). Trong đất đámềm bở rời khoan rôto
rất có lợi về tốc độ khoan th
ương mại so với khoan điều áp
thủy lực và vít vi sai vì không cần phải tháo mở mâm cặp. Để
rút ngắn thời gian di chuyển từ nơi này sang nơi khác người ta
thiết kế đặt máy khoan lên rơ móc hoặc xe ôtô tự hành, chủ
yếu áp dụng cho phương phàp khoan rôto.
MÁY KHOAN
23
BM. KHOAN & KHAI THÁC
Hướng dẫn thực tập khoan – khai thác
 Hiện nay các kiểu máy khoan từ 1÷ 4
được dùng chủ yếu cho khoan khảo sát
địa chất công trình và khoan thăm dò
khoáng sản cứng nhưng loại thứ 2 (điều

chỉnh bằng thủy lực ) ứng dụng rộng rãi
nhất.
 Tùy theo nhiệm vụ mà kích thước và qui
mô của máy có thể khác nhau, có thể
giới thiệu các máy khoan họЗИфcủa
Liên Xô cũ như ЗИф 1200 A,M,MP;
ЗИф 650 A,M; ЗИф 300; ЗИф 150;
ЗИф 75 … Các máy khoan của hãng
Longer (USA): Longer 300, 800, 100 …
Các máy khoan của hãng Koken
(Japan).
MÁY KHOAN