Một bệnh lý mạch não hay gặp ở người cao tuổi pdf

Một bệnh lý mạch não hay gặp
ở người cao tuổi



Nhồi máu não do thiếu máu não cục bộ xảy ra khi giảm dòng máu
nuôi não giảm hoặc tắc nghẽn trong nhiều giây hoặc một vài phút. Đây
là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở người cao
tuổi, đặc biệt là những bệnh nhân có các bệnh mạn tính như tăng huyết
áp, rối loạn mỡ máu, vữa xơ động mạch
Hoại tử tế bào não do thiếu máu não cục bộ
Nếu trong vòng 10 giây sau khi dòng máu não ngưng chảy thì xảy ra
rối loạn chuyển hoá mô não. Nếu tuần hoàn não được phục hồi thì các rối
loạn chức năng này cũng được phục hồi hoàn toàn ngay. Nếu kéo dài một
vài phút thì sẽ có thương tổn thần kinh. Cùng với sự phục hồi lại dòng máu
não thì việc phục hồi chức năng phải mất nhiều phút hay nhiều giờ và có thể
không hoàn toàn. Ngoài ra, trong quá trình tuần hoàn não suy giảm thì các
thành phần trong máu có thể lắng đọng, nội mô mao mạch có thể bị phù nề
và dòng máu không thể tự tái lập lại được kể cả khi nguyên nhân chính gây
suy giảm tưới máu não đã được điều chỉnh lại (hiện tượng không có dòng
chảy). Nếu thời gian thiếu máu cục bộ kéo dài hơn thì sẽ gây hoại tử mô rõ
ràng. Phù não xuất hiện và tiến triển trong 2-4 ngày tiếp theo. Nếu vùng nhồi
máu mà lớn thì sự phù nề này sẽ gây ra những hậu quả nặng nề, thậm chí tử
vong.
Xơ vữa động mạch là một nguyên nhân gây nhồi máu não
Xơ vữa thường nặng nhất tại chỗ phân nhánh của các động mạch,
thường ảnh hưởng tới gốc của động mạch cảnh trong ở cổ và gốc của các
động mạch lớn, nhỏ trong sọ. Các mảng xơ vữa có thể gây hẹp động mạch,
tạo ra một tắc nghẽn huyết động học của dòng máu. Nếu sự giảm lưu thông
máu não không quá trầm trọng thì sẽ gây thiếu máu cục bộ thoảng qua hoặc

thường trực. Ngoài ra, các vật nghẽn mạch (các mảng xơ vữa bong ra khỏi
thành mạch, trở thành vật tắc nghẽn hoặc gây hình thành huyết khối) cũng là
một nguyên nhân quan trọng gây thiếu máu cục bộ và nhồi máu võng mạc và
bán cầu não.
Dấu hiệu của đột quỵ não
Các triệu chứng và dấu hiệu của đột qụy do thiếu máu cục bộ thay đổi
tuỳ theo vị trí bị tắc nghẽn và sự toàn vẹn của tuần hoàn nhánh bên. Biểu
hiện thường gặp nhất là đột nhiên xuất hiện liệt nhẹ nửa người ở những
người trung niên. Tuy nhiên, bất kỳ một triệu chứng nào của loạn chức năng
não đều có thể xảy ra. Các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh thuộc hệ động
mạch cảnh thường ảnh hưởng nhiều nhất đến sự cung cấp máu của động
mạch não giữa và bệnh nhân có thể bị liệt nhẹ nửa người bên đối diện, giảm
cảm giác và bán manh. Nếu bán cầu não ưu thế bị tổn thương thì thường
xuất hiện mất ngôn ngữ ở mức độ nhất định.
Thiếu máu cục bộ não lúc đầu gây ra phù độc tế bào, rồi về sau là phù
mạch. Trong vòng nhiều phút sau khi khởi phát thiếu máu cục bộ, các tế bào
bắt đầu sưng lên, nhất là những tế bào quanh các mao mạch. Kể cả khi tuần
hoàn được tái lập thì các mao mạch bị chèn ép cũng không thể tái tưới máu
được làm cho thiếu máu cục bộ và hoại tử trở nên trầm trọng hơn.
Dự phòng và xử trí bệnh như thế nào?
Để hạn chế nguy cơ của bệnh, cần kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ
như: tiền sử gia đình có người bị đột qụy, đái tháo đường, tăng huyết áp, hút
thuốc lá, cholesterol máu cao
Phẫu thuật cắt bỏ lớp áo trong động mạch cảnh hay can thiệp tạo hình
động mạch (nong động mạch bằng bóng, đặt giá đỡ stent) có giá trị ở những
người bị hẹp khít động mạch cảnh (hẹp 70-99% khẩu kính lòng mạch) và có
triệu chứng.
Xử trí cấp cứu: Khi nhồi máu não xảy ra thì mục tiêu trước mắt là
đảm bảo tưới máu ở vùng thiếu máu cục bộ được tối ưu. Ngoài ra cần ngăn
chặn các biến chứng thường gặp ở bệnh nhân nằm liệt giường như nhiễm

khuẩn (viêm phổi, nhiễm khuẩn tiết niệu và da) và huyết khối tĩnh mạch sâu
kèm thuyên tắc động mạch phổi (nhồi máu phổi). Cần sử dụng các thuốc
chống phù não như manitol và dextran trọng lượng phân tử thấp truyền tĩnh
mạch. Sử dụng các thuốc gây giãn mạch để tăng cường tuần hoàn não.
Phục hồi cho bệnh nhân đột qụy là một khâu quan trọng bao gồm liệu
pháp vật lý, việc làm và lời nói. Việc này nhằm giảng giải cho bệnh nhân và
gia đình về thiếu hụt thần kinh của bệnh nhân, ngăn chặn những biến chứng
do nằm bất động gây ra như viêm phổi, loét da do tỳ đè, co cứng cơ, cứng
khớp và động viên, hướng dẫn họ vượt qua được sự thiếu hụt đó.