Kiến thức lớp 10 Ca dao Việt Nam –bình giảng bài trâu ơi ta bảo trâu này pptx

Kiến thức lớp 10
Ca dao Việt Nam –phần7
BÌNH GIẢNG BÀI CA DAO "TRÂU ƠI TA
BẢO TRÂU NÀY"

“Trâu ơi, ta bảo trâu này,
Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta
Cấy cày vốn nghiệp nông gia,
Ta đây trâu đấy ai mà quản công.
Bao giờ cây lúa còn bông,
Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn”.


Ca dao, dân ca Việt Nam vô cùng phong phú, đẹp đẽ. Nó
là điệu tâm hồn của người dân quê Việt Na. Từ bao đời
nay, ca dao dân ca cùng với dòng sữa ngọt ngào của mẹ
thấm sâu vào lòng tuổi thơ. Bài hát của bà, lời ru của mẹ
theo nhịp võng kẽo kà kẽo kẹt qua năm tháng thời gian,
dào dạt nỗi thương nhớ vơi đầy trong tâm hồn chúng ta.
Con cò, con bống, hoa bưởi, hoa sen, con trâu, con gà,
bờ tre, mái rạ với ruộng lúa, nương dâu… hiện lên thấp
thoáng sau nhiều bài ca dao, dân ca. Nhà nông quê ta vốn
hiền lành, chất phác đáng yêu như lời bài hát của họ:

“
Trâu ơi, ta bảo trâu này,
Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta
Cấy cày vốn nghiệp nông gia,
Ta đây trâu đấy ai mà quản công.
Bao giờ cây lúa còn bông,
Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn”.

Đây là lời an ủi, vỗ về của người nông dân với tất cả tấm
lòng yêu thương, quý mến và biết ơn sâu sắc đối với con
trâu của gia đình minh.

Mở đầu bài ca dao là tiếng gọi trâu trìu mến. Hai tiếng
cảm thán “trâu ơi” vang lên tha thiết ngọt ngào. Mối quan
hệ giữa người với trâu là “bạn bè”, bình đẳng và cảm
thông. Công việc đồng áng tuy vất vả nhưng vốn cần cù
nên người nông dân không ngại phải chân lấm tay bùn mà
còn phấn khởi làm ăn. Đã yêu lao động, yêu quý nghề
nông, nên đối với công cụ sản xuất, đối với con trâu người
nông dân cũng biểu lọ tất cả sự chăm sóc, yêu thương
của họ. Con trâu là cánh tay đắc lực của nhà nông, đồng
cam cộng khổ với nhau, tin cậy “trâu ra ngoài ruộng, trâu
cày với ta”. Nếu thay chữ “với” bằng chữ “cho” (trâu cày
cho ta) thì mối quan hệ chân tình sẽ bị phá vỡ, đâu còn
nữa! Trâu với người cùng chung chịu gian truân, thức
khuya dậy sớm, một nắng hai sương: “Lao xao gà gáy
rạng ngày – Vái vác cái cày ta dắt con trâu…”; “Trên đồng
cạn, dưới đồng sâu - Chồng cày, vợ cấy, con trâu đi bừa”.
Và những buổi cày đồng dưới ánh nắng chang chang,
trâu với người “mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày”.
“Trâu cày với ta” là tiếng nói động viên, vỗ về, tin cậy và
yêu thương.

Cấy cày là công việc nhà nông, là “nghiệp nông gia”. Chữ
“vốn” gợi lên sự lâu đời của một nền nông nghiệp. Dân ta
vốn có nghề trồng lúa nước lâu đời. Con trâu đã được

thuần dưỡng, trở thành vật nuôi trong gia đình, đứng đầu
hàng lục súc. Con trâu là tài sản quý giá. Con trâu là đầu
cơ nghiệp. Trâu đã giúp nhà nông cấy cày, làm nên
những hạt gạo trắng thơm, những mùa vàng bát ngat. “Ta
đây trâu đấy, ai mà quản công” vang lên xiết bao ân tình
đã lưu truyền trên đồng xanh từ bao đời nay:
“Cánh đồng ta năm đôi ba vụ,
Trâu với người vất vả quanh năm”.


Vất vả quanh năm như thế, nhưng người với trâu chia
ngọt sẻ bùi, luôn luôn bên nha “ta đây trâu đấy” nên chẳng
bao giờ “ai mà quản công”. Người chăm sóc nuôi nấng
trâu. Trâu giúp người cày bừa. Tình bạn, tình thương đã
được hình thành qua mấy nghìn năm dằng dặc.

Hai câu cuối như một lời nguyền, rất chân thành cảm
động, chứa chan tình nghĩa thuỷ chung:
“Bao giờ cây lúa còn bông,
Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn”.


Ý thưo đăng đối: Lúa còn thì cỏ còn, người được hạnh
phúc, ấm no thì trâu cũng được ấm no. Người và trâu
cùng trường tồn bên nha. Cấu trúc vần thơ “Bao giờ còn
…thì còn…”, ý thơ được nhấn mạnh, lời thề nguyền trở
nên sắt đá. Chân lý cuộc sống và chân lý nghệ thuật hòa
quyện trong một lời thề nguyền đẹp.

Nói về bài ca dao này, nhà văn Vũ Ngọc Phan trong cuốn

“Tục ngữ ca dao dân ca Việt Nam” đã viết: “Tình cảm của
người nông dân Việt Nam đối với con trâu thật là thắm
thiết (…). Lòng yêu quý công cụ yêu thương loài vật thể
hiện trong một chữ “ai”, bình đẳng và thông cảm…”.

Bài ca dao chứa chan tình nghĩa. Nó phản ánh tấm lòng
đôn hậu, hiền lành và chất páhc của người dân cày Việt
Nam. Trên đồng ruộng quê ta đã mấy ngàn năm chưa bao
giờ vắng bóng con trâu. Có thể một ngày mai tươi đẹp ca
hát, nền nông nghiệp Việt Nam sẽ được hiện đại hóa, cơ
giới hóa, nhưng con trâu vẫn có một vị trí quan trọng trong
nền kinh tế, trong tâm hồn nhân dân ta.