Kiến thức lớp 10 Ca dao Việt Nam –bình giảng câu hởi cô tát nước bên đường potx

Kiến thức lớp 10
Ca dao Việt Nam –phần8

BÌNH GIẢNG BÀI CA DAO "HỠI CÔ TÁT
NƯỚC BÊN ĐÀNG"

“Hỡi cô tát nước bên đàng,
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi?”

Ca dao dân ca Việt Nam tràn ngập ánh trăng vàng. Có vầng trăng
thề nguyền, ước hẹn. Có vầng trăng thương nhớ, đợi chờ. Có
vầng trăngly biệt, man mác bâng khuâng:
“Vầng trăng ai xẻ làm đôi,
Đường trần ai vẽ ngược xuôi hỡi chàng?”


Có vầng trăng chênh chếch ngọn tre làng. Có cảnh tat nước đêm
trăng. Vầng trăng và thôn nữ sao mà đẹp va đáng yêu thế:

“Hỡi cô tát nước bên đàng,
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi?”


Biết bao lần chúng ta được nghe vần ca dao bát ngát ánh trăng
ấy. Vần ca dao ngọt ngào và dào dạt ánh trăng đã tắm mát và tỏa
sáng tâm hồn ta. Tâm hồn con người Việt Nam phong phú, tươi
đẹp, đậm đà hương sắc hoa bưởi, hoa cà, hoa sen và tỏa sáng
vầng trăng. Câu ca dao “Hỡi cô tát nước bên đàng…” đã làm đẹp
thêm tâm hồn vốn rất yêu trăng của nhân dân ta.

Thơ cổ đã ghi lại những vi chơi trăng. Có tao nhân “đăng sơn

vọng nguyệt”. Có mặc khách “lên lầu thưởng trăng”. Có trăng
Tầm Dương trong tiếng Tỳ bà. Có “thi tiên” uống rượu và nằm
ngủ dưới trăng,v.v… Trăng, rượu, hoa là thú vui tao nhã ở đời.
Trăng được nói đến trong bài ca dao này là trăng đồng quê, vầng
trăng với thiếu nữ, là cảnh tát nước đêm trăng.

Một cặp thơ lục bát đậm đà gió nội hương đồng đã làm hiện lên
trước mắt chúng ta cảnh vật đồng quê một đêm trăng tuyệt vời.
Đó là vẻ đẹp của một cánh đồng quê bát ngát màu xanh và ngào
ngạt hương lúa tràn ngập ánh trăng vàng. Đó là vẻ đẹp duyên
dáng, khoẻ đẹp của một thiếu nữ đang cần mẫn tát nước dưới
trăng. Suối tóc, cánh tay, nét mặt và toàn thân cô gái như tắm
ánh trăng vang. Đó là vẻ đẹp của con kênh xanh xanh ngời ngời
ánh trăng. Gầu nước vục xuống, mặt nước xao động, muôn ánh
trăng vàng tan ra, lung linh huyền ảo. Cô thôn nữ tát nước một
mình mà chẳng lẻ loi vì đã có vầng trăng làm bạn và còn có
chàng trai làng từng thầm yêu trộm nhớ đang say mê ngắm “nàng
tiên” tát nước dưới trăng. Cảnh vật và con người, lao động và
tình yêu, dòng nước và con đường… đều tràn ngập ánh trăng.
Câu ca dao mười bốn từ chỉ có một từ “trăng” mà người đọc thấy
mát rượi ánh trăng. Nhà thơ dân gian đã sống nhiều với vầng
trăng nơi thôn dã, đã yêu trăng với một tình yêu bao la, đã phát
hiện ra vẻ đẹp tâm hồn trai gái làng quê, nên mới nói thật hay,
thật đẹp cảnh thiếu nữ tát nước đêm trăng như vậy.
Một câu hỏi bâng quơ mà tinh nghịch “Sao cô múc ánh trăng
vàng đổ đi?” Chàng trai làng đa tình lấp ló đâu đây? Một câu hỏi
ngạc nhiên, một lời trầm trồ khen ngợi, hay một lời tỏ tình tế nhị,
kín đáo của chàng trai? Tất cả đều có thể. Chân lý cuộc đời và
chân lý nghệ thuật vốn đa âm và phức điệu. Trong cảm nhận của
nhiều người xưa và nay là đằng sau sự miêu tả cành tát nước

đêm trăng còn là tiếng hat giao duyên chứa chan tình thương nỗi
nhớ.

Cái hay cái đẹp của câu ca dao là tả ít mà gợi nhiều. Cảnh ngụ
tình đầy thơ mộng. Chàng trai say mê ngắm thiếu nữ tát nước.
Cảnh đẹp, người đẹp, đã làm tôn lên chất thi vị, hữu tình. Dòng
nước ngập ánh trăng. Mỗi một gầu nước múc lên, thiếu nữ đổ đi
biết bao ánh trăng vàng. Trăng tan vào nước bạc như giọt mồ hôi
thiếu nữ tắm mát đồng lúa nương dâu, dệt nên bao mộng đẹp. Vì
yêu người nên chàng trai thêm yêu trăng. Cảnh tát nước đêm
trăng hay là sự hò hẹn của những cô Tấm anh Điền trong làng
quê? Một tình yêu trong sáng, lành mạnh gắn liền với lao động có
sự chứng kiến của vầng trăng.

“Đèn tà thấp thoáng bóng trăng
Ai đem người ngọc thung thăng chốn này?”


Có cảm được vẻ đẹp nguyên sơ của vầng trăng ca dao dân ca thì
mới có thể cảm được cái hay của vầng trăng trong cổ thi – trăng
trong thơ Lý Bạch, trăng trong thơ Nguyễn Trãi, trăng trong
Truyện Kiều của Nguyễn Du, trăng thu trong thơ Nguyễn Khuyến
và “trăng xưa, hạc cũ với xuân này” trong thơ Bác Hồ kính yêu.

“Hỡi cô tát nước bên đàng…” vốn là hai câu thơ của Bàng Bá
Lân đã được ca dao hóa hơn nửa thế kỷ nay. Vinh dự thay một
hồn thơ đồng quê mặn mà đáng yêu.