Tiết 106 - 107 Một thời đại trong thi ca

Trường THPT Tam Quan Năm học 2009 - 2010

Ngày soạn: 28/ 3 /2010 Đọc văn :
Tiết : 106 -107 (Hồi Thanh)
I. MỤC TIÊU
1. Về kiến thức: Giúp học sinh :
Gióp häc sinh n¾m ®ỵc quan niƯm cđa t¸c gi¶ vỊ th¬ míi
qua vÊn ®Ị cèt u “tinh thÇn th¬ míi”.
2. Về kó năng ThÊy ®ỵc c¸ch diƠn ®¹t tÕ nhÞ, tµi hoa, ®Çy
søc thut phơc cđa t¸c gi¶ trong ®o¹n trÝch.
3. Về thái độ:
II. CHUẨN BỊ
1.Chuẩn bò của giáo viên
- Đồ dùng dạy học : Tài liệu tham khảo: Sách giáo
viên, Thiết kế bài giảng Ngữ văn 11, Ôn tập Ngữ văn 11. Soạn giáo án
- Phương án tổ chức lớp học : Đọc diễn cảm, gợi mở, thảo luận, bình giảng
2. Chuẩn bò của học sinh : Đọc sách giáo khoa, soạn bài theo hướng dẫn SGK.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra nề nếp, só số, tác phong học sinh.
2. Kiểm tra bài cũ : (5 phút)
3. Giảng bài mới:
- Giới thiệu bài : (2 phút)
Nền thơ ca Việt Nam trải qua những giai đoạn giao tranh quyết liệt giữa các
trườn thơ khác nhau. Dưới ảnh hưởng mạnh mẽ của văn thơ Pháp, trên thi đàn Việt
Nam những năm 30 ( thế kỉ XX) đã xuất hiện nhiều thi phẩm có nội dung và hình
thức khác các thể thơ truyền thống. Để giải thích hiện tượng mới lạ này, nhà phê bình
văn học Hoài Thanh đã cho ra đời cuốn Thi nhân Việt Nam. Đây là cuốn sách có cái
nhìn bao quát, tổng thể về sự chuyển biến của thơ văn trên tất cả các phương diện.
Đoạn trích Một thời đại thi ca thể hiện quan niệm của nhà phê bình về “ tinh thần thơ
mới” trong sự ảnh hưởng đến văn chương và xã hội.
- Tiến trình bài dạy:

HOẠT ĐỘNG CỦA
GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA
HỌC SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
Hoạt động 1:
* Hướng dẫn tìm hiểu
phần Tiểu dẫn


Hoạt động 1:
 Hs lµm viƯc víi Sgk
HS dựa vào Tiểu dẫn nêu
vài nét về tác giả Hồi
Thanh và bài tiểu luận
Một thời đại trong thi ca
 Hs lµm viƯc víi Sgk
Nªu xt xø cđa v¨n b¶n

I. T×m hiĨu chung
1. t¸c gi¶
Hoµi Thanh (1909-1982)
Tªn khai sinh: Ngun §øc
Nguyªn
Quª: Nghi Trung, Nghi Léc,
NghƯ An, xt th©n trong mét gia
®×nh nhµ Nho nghÌo.
Tham gia c¸c phong trµo yªu níc
ngay tõ thêi ®i Häc. N¨m 2000 ®-
ỵc nhµ níc tỈng gi¶i thëng Hå ChÝ

Minh vỊ v¨n häc vµ nghƯ tht
T¸c phÈm:
+V¨n ch¬ng vµ hµnh ®éng (1936)
+Thi nh©n ViƯt Nam (1942)
+Qun sèng cđa con ngêi trong
Ngữ văn 11 Cơ bản - 1 - GV: Nguyễn Văn Mạnh

Trửụứng THPT Tam Quan Naờm hoùc 2009 - 2010

Hoaùt ủoọng 2:
* Hng dn c bi
- GV c on u t
Mt thi i n
.nh hng Phỏp.

Luận điểm chính của
đoạn trích có thể thể
hiện bằng sơ đồ, hãy
trình bày?
* Hng dn c hiu
bi
- Vn bn cú tờn Mt
thi i trong thi ca.
Anh (ch) hóy cho bit:
+ õy l thi i thi ca
no ? Thi i y ó
thay th cho thi i thi
ca no v m ra mt
thi i mi no cho
nn thi ca dõn tc?

+ on trớch ó nờu lờn
nhng ý c bn gỡ ?
(on u Mt thi i
nh hng Phỏp nờu
ý gỡ? Phn cũnli nờu ý
gỡ ?)
- S chin thng ca th
mi m ra mt thi i
Hoaùt ủoọng 2:
2 HS c c tip hai
on sau
+1 HS c on t Bõy
gi hóy i tỡm n
nú n mt mỡnh
+1 HS c on cui
(tip theo cho n ht).
truyện Kiều của Nguyễn Du
(1949)
+Nói chuyện thơ kháng chiến
(1950)
+Phê bình và tiểu luận (ba tập:
1960, 1965, 1971)
Hoài Thanh có biệt tài trong thẩm
thơ, ông lấy hồn tôi để hiểu hồn
ngời. Cách phê bình của ông nhẹ
nhàng, tinh tế, tài hoa và luôn
thấp thoáng nụ cời hóm hỉnh!
2. Văn bản
-Đoạn trích là phần cuối của tiểu
luận một thời đại trong thi ca

(Tiểu luận mở đầu cuốn thi nhân
Việt Nam-Là công trình tổng
kết có giá trị về phong trào thơ
mới lãng mạn 1930-1945)
-Văn bản nghị luận về một vấn đề
văn học
II. Đọc-hiểu văn bản
1. Tinh thần thơ mới
Một thời đại trong thi ca
Nguyên tắc: so sánh giữa bài
hay với bài hay, giữa thơ cũ và
thơ mới, so sánh trên đại thể
Tinh thần thơ mới là ở chữ tôi
+Ngày trớc là chữ Ta
+Bây giờ là chữ Tôi
Chữ tôi ngày trớc phải ẩn sau chữ
ta, chữ tôi bây giờ theo ý nghĩa
tuyệt đối
+Cái Tôi bây giờ đáng thơng tội
nghiệp, nó không còn cốt cách
hiên ngang, nó rên rỉ, khổ sở,
thảm hại, đầy bi kịch.
+Họ giải quyết bi kịch bằng cách
gửi cả hồn mình vào tiếng Việt.
Coi tiếng Việt là vong hồn của thế
hệ đã qua
-Tác giả đặt ra nguyên tắc Muốn
hiểu tinh thần thơ cho đúng đắn
phải sánh bài hay với bài hay
Hôm nayđã phôi thai từ hôm qua

và trong cái mới vẫn còn rớt lại ít
nhiều cái cũ. các thời đại vẫn phải
liên tiếp cùng nhau và muốn rõ
đặc sắc mỗi thời phải nhìn vào đại
thể
Luận điểm:
Tinh thần thơ mới là ở chữ tôi
Ba luận cứ:
+Khác nhau giữa thơ cũ và thơ
mới là ở chữ tôi và chữ ta
+Cái tôi bây giờ đáng thơng, tội
nghiệp
+Họ giải quyết bằng gửi hồn
mình vào tiếng Việt
*Cái tôi xuất hiện mang theo
quan niệm cha từng thấy ở xứ
này: quan niệm cá nhân
Ng vn 11 C bn - 2 - GV: Nguyn Vn Mnh

Trửụứng THPT Tam Quan Naờm hoùc 2009 - 2010

trong thi ca c tỏc gi
trỡnh by rừ rng, ni
bt, thuyt phc l nh
nhng yu t no ? (lp
lun, dn chng, cỏch
vit). Hóy phõn tớch
nhng yu t ú qua
on u ca bi.
Cách phân tích, thẩm

bình của Hoài Thanh?
Chỉ rõ luận điểm và các
luận cứ của tác giả?
Sự khác nhau giữa thơ
cũ và thơ mới theo quan
niệm của tác giả?
Hoài Thanh cảm nhận
cái Tôi trong thơ mới
nh thế nào?
Tiết hai
Vì sao cái tôi ban đầu
của thơ mới lại đáng th-
ơng? tội nghiệp?
Cách cảm nhận thơ mới
của Hoài Thanh có nét
gì đáng chú ý?
Đoạn văn đời chúng
ta ta cùng Huy Cận
thể hiện rõ phong cách
của Hoài Thanh, hãy
phân tích?
Các nhà thơ mới đã làm
gì để thoát ra khỏi bi
kịch?
Lòng yêu nớc của các
nhà thơ mới?
-Xã hội Việt Nam từ xa không có
cá nhân
-Chủ nghĩa Phi ngã trong văn ch-
ơng trung đại Việt Nam (Trần

Quốc Tuấn, Nguyễn Công Trứ )
-ý thức cá nhân trỗi dậy, làm nên
cái tôi trong thơ mới! với chủ
nghĩa tuyệt đối của nó.
+Lúc đầu nó phải hứng bao nhiêu
cái khó chịu của ngời đọc đơng
thời, thậm chí còn bị chỉ trích.
+ Nhng, ngày một ngày hai, nó
mất dần cái bỡ ngỡ. Nó đợc vô số
ngời quen. Ngời ta lại còn thấy nó
đáng thơng. mà thật nó tội nghiệp
quá!
[ bốn câu văn ngắn, ba mơi hai
âm tiết mà nói đợc bao điều về
thơ mới]
2. Cái tôi ban đầu của thơ mới:
Thấy nó đáng thơng nó tội
nghiệp
+Bởi nội dung của thơ mới:
Bày tỏ nỗi niềm giao cảm với
thiên nhiên, con ngời, với tình yêu
và cả tôn giáo, cốt sao giãi bày đ-
ợc sự cô đơn, nỗi buồn của ngời
cầm bút.
+Tác giả cảm nhận Tâm hồn của
họ (các nhà thơ mới) chỉ vừa thu
trong khuôn khổ chữ tôi. Đừng
tìm ở họ Nhng ta trách gì Xuân
Diệu! chỉ nói cái khổ sở thảm
hại của hết thảy chúng ta

*Bàn về thơ mới, tác giả liên hệ
đến thời thế, tâm lí bạn đọc trẻ
tuổi => quan điểm nghệ thuật
đúng đắn của ngời bình thơ!
+Nhận định có tính khái quát cao
về sự bế tắc của cái tôi
+Chỉ ra đợc phong cách riêng của
từng nhà thơ một cách tinh tế.
+Câu văn nghị luận giàu chất thơ,
chất nhạc, cách viết mềm mại,
uyển chuyển có tác dụng khêu gợi
cảm xúc và hứng thú
+Khi nói về từng nhà thơ: giọng
điệu giãi bày, chia sẻ, tâm tình.
lấy hồn tôi để hiểu hồn ngời
Hoài Thanh chỉ rõ: ta thiếu một
điều: một lòng tin đầy đủ đó là
bi kịch: thiếu niềm tin vào cuộc
đời, vào tơng lai.
Bi kịch ấy họ gửi cả vào tiếng
Việt nỗi buồn, nỗi đau của các
nhà thơ mới có phần là nỗi đau,
nỗi buồn của của ngời dân mất n-
ớc.
+Tác giả phân tích:
Lòng yêu nớc của họ không phải
nghiêng về phía đấu tranh, không
Ng vn 11 C bn - 3 - GV: Nguyn Vn Mnh

Trửụứng THPT Tam Quan Naờm hoùc 2009 - 2010

Hoaùt ủoọng 3:
- Tng hp li, anh (ch)
hóy ỏnh giỏ on trớch
v:
+ Ni dung t tng: tỏc
gi khng nh cỏi gỡ?
Ca ngi v ng h cỏi gỡ
? Cỏch nhỡn nhn vn
õy ỳng n, khoa
hc v tin b nh th
no ?
+ Ngh thut: Cú th
xem õy l mu mc
cho th ngh lun vn
chng khụng ? Nú
gmnhng u im ch
yu gỡ ?
Hs nhắc lại nội dung
chính
Hs làm việc theo nhóm

Hoaùt ủoọng 3:
gắn liền với lao động sản xuất. mà
biểu hiện ở sự thiết tha với những
giá trị văn hoá và nỗ lực sáng tạo
những giá trị văn hoá. trớc hết là ở
tiếng Việt và thơ ca. Họ muốn

tiếng nói của nòi giống đẹp hơn,
giàu hơn. lòng yêu nớc ấy đáng
trân trọng.
III.Củng cố
Luyện tập
Chú ý ba vấn đề : chủ đề đoạn
trích (tinh thần thơ mới); Cách
triển khai các ý làm rõ chủ đề;
Văn phong của Hoài Thanh
(ngôn ngữ giàu hình ảnh, ít dùng
khái niệm, thuật ngữ khoa học mà
chuyển khái niệm thành hình ảnh;
Cách ngắt nhịp câu văn, tạo sự
cân đối nhịp nhàng, tạo sức gợi )


Ng vn 11 C bn - 4 - GV: Nguyn Vn Mnh

Trường THPT Tam Quan Năm học 2009 - 2010


Cđng cè
- Ra bài tập về nhà:  Híng dÉn häc bµi, chn bÞ bµi sau
- Chuẩn bò bài : : - Hiểu thế nào là p/c ngơn ngữ chính luận? Đặc trưng của p/c ?
- Phân biệt nghị luận và chính luận?
- Đọc các đoạn trích và xác định: thể loại, mục đích viết văn bản, quan điểm của
người viết về vấn đề được đề cập đến?
IV. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG:

Ngữ văn 11 Cơ bản - 5 - GV: Nguyễn Văn Mạnh

Tröôøng THPT Tam Quan Naêm hoïc 2009 - 2010










Ngữ văn 11 Cơ bản - 6 - GV: Nguyễn Văn Mạnh