Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước pot

Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình
thoát hơi nước

Trong các nhân tố ngoại cảnh quyết định
tốc độ thoát hơi nước thì ánh sáng chiếm
vị trí hàng đầu, 90% năng lượng ánh sáng
mặt trời dùng cho quá trình thoát hơi
nước. Quá trình thoát hơi nước có thể xẩy
ra trong tối nhờ tiêu thụ năng lượng giải
phóng được qua quá trình hô hấp. Ánh
sáng khuếch tán cũng có thể làm tăng
thoát hơi nước lên 30-40%. Ánh sáng
cũng làm tăng tính thấm chất nguyên sinh
khiến sự vận chuyển nước thực hiện dễ
dàng thêm.
Theo nghiên cứu của Ivanov và Tinman
(1921) lúc chiếu ánh sáng xanh tím,
cường độ thoát hơi nước mạnh hơn
(40%) so với ánh sáng đỏ và vàng. Ánh
sáng làm khí khổng mở quang chủ
động. Nghiên cứu của Briggs và
Schantz đã cho thấy giữa sự thoát hơi
nước và lượng bức xạ mặt trời có mối
tương quan rõ rệt (hệ số tương quan r =
+0,82-0,89).
Công thức Dalton và Stefan cũng cho thấy
sự thoát hơi nước tăng lên khi độ thiếu
bão hòa nước tăng. Trị số này còn phụ
thuộc vào nhiệt độ, ánh sáng, gió (nhiệt
độ tăng thì độ thiếu bão hòa nước tăng).
Gió làm thoát hơi nước tăng (qua lớp

cutine nhiều hơn là qua khí khổng). Sự
tăng nhiệt độ gây nên các tổn thương sâu
sắc của mọi chức năng sinh lý như ức chế
quá trình quang hợp, giảm hiệu quả năng
lượng hô hấp, ức chế hoạt động hút nước
của rễ. Nhiệt độ tăng làm tính thấm của tế
bào tăng lên rõ rêt, khả năng điều tiết tế
bào bị mất, cường độ thoát hơi nước tăng
lên, khiến cho lá héo vĩnh viễn. .
Điều kiện dinh dưỡng cũng có ảnh hưởng
đến quá trình thoát hơi nước. Chẳng hạn
lúc thiếu K nhất là thời kỳ tăng trưởng
mạnh mẽ các cơ quan dinh dưỡng, do lực
giữ nước của mô bị giảm nên cường độ
thoát hơi nước tăng lên (Rogalev, 1958).
Lúc nhiều Cl trong môi trường quá trình
thoát hơi nước bị ức chế. Việc bón thúc
phân N thường có tác dụng làm tăng
cường độ thoát hơi nước cũng như hút
nước của ngô và nhiều loài cây trồng
khác (Petina, Pavlov, 1961). Nói chung
phân bón là một nhân tố có tác dụng làm
cây sử dụng nước một cách tiết kiệm
hơn (tăng hiệu suất thoát nước).
Đối với điều kiện bên trong
Các tính chất giải phẫu hình thái của cây
như mức độ phát triển của cutine, số
lượng và cách phân bố của khí
khổng, sự xuất hiện các dạng lông, trị
số bề mặt bên trong của lá, mức độ

phát triển mạng gân lá v.v đều có ảnh
hưởng đến cường độ thoát hơi nước.
Quá trình thoát hơi nước còn liên quan
đến đặc tính hóa lý của keo sinh chất, đến
lượng nước tự do trong cây, đến các tầng
lá khác nhau của chúng.
Theo Zalenski (1904) và Alecxandrov
(1922). Lá tầng cao thể hiện rõ nét các
đặc điểm cấu trúc của cây hạn sinh:
+ Độ dài bó mạch trên đơn vị bề mặt dài
hơn.
+ Kích thưóc tế bào biểu bì lá bé hơn.
+ Kích thước các lông ngắn hơn và nhiều
lông hơn.
+ Khí khổng bé hơn và nhiều hơn.
+ Vách biểu bì dày hơn và thường phủ
sáp.
+ Tế bào nhu mô lá bé hơn, mô dậu phát
triển điển hình hơn.
+ Gian bào ít phát triển hơn.
+ Mô cơ phát triển mạnh.
Quá trình thoát hơi nước còn lệ thuộc
nhiều đặc điểm sinh học, sinh thái của các
loài cây và biến thiên có quy luật trong
quá trình phát triển cá thể.