PHONG TRÀO TÂY SƠN VÀ SỰ NGHIỆP THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC BẢO VỆ TỔ QUỐC CUỐI THẾ KỶ XVIII pdf

P
P
H
H
O
O
N
N
G
G


T
T
R
R
À
À
O
O


T
T
Â
Â
Y
Y


S

S
Ơ
Ơ
N
N


V
V
À
À


S
S
Ự
Ự


N
N
G
G
H
H
I
I
Ệ
Ệ
P

P


T
T
H
H
Ố
Ố
N
N
G
G


N
N
H
H
Ấ
Ấ
T
T


Đ
Đ
Ấ
Ấ
T

T


N
N
Ư
Ư
Ớ
Ớ
C
C


B
B
Ả
Ả
O
O


V
V
Ệ
Ệ


T
T
Ổ

Ổ


Q
Q
U
U
Ố
Ố
C
C


C
C
U
U
Ố
Ố
I
I


T
T
H
H
Ế
Ế

K
K
Ỷ
Ỷ


X
X
V
V
I
I
I
I
I
I



I
I
.
.


M
M
Ụ
Ụ

C
C


T
T
I
I
Ê
Ê
U
U


B
B
À
À
I
I


H
H
Ọ
Ọ
C
C

Sau khi học xong yêu cầu HS nắm được.
1. Kiến thức
- Thế kỷ XVI – XVIII đất nước bị chia làm 2 miền có chính quyền
riêng biệt mà hầu như các tập đoàn phong kiến thống trị không còn khả năng
thống nhất lại.
- Trước tình trạng khủng hoảng của chế độ phong kiến ở cả 2 miền,
nguy cơ chia cắt càng gia tăng, phong trào Tây Sơn, trong quá trình đánh đổ
các tập đoàn phong kiến đang thống trị, đã xoá bỏ tình trạng chia cắt, bước
đầu lại đất nước.
- Trong quá trình đấu tranh của mình, phong trào nông dân còn hoàn
thành thắng lợi 2 cuộc kháng chiến (chống Xiêm và chống Thanh) bảo vệ
nền độc lập dân tộc, góp thêm những chiến công huy hoàng vào sự nghiệp
giữ nước anh hùng của dân tộc.
2. Tư tưởng
- Giáo dục lòng yêu nước đấu tranh cho sự nghiệp bảo vệ toàn vẹn đất
nước.
- Tự hào về tinh thần đấu tranh của người nông dân Việt Nam.
3. Kỹ năng
- Bồi dưỡng kỹ năng sử dụng bản đồ lịch sử.
- Bồi dưỡng khả năng phân tích, nhận định sự kiện lịch sử.
I
I
I
I
.
.


T
T

H
H
I
I
Ế
Ế
T
T


B
B
Ị
Ị
,
,


T
T
À
À
I
I


L
L
I
I

Ệ
Ệ
U
U


D
D
Ạ
Ạ
Y
Y


-
-


H
H
Ọ
Ọ
C
C


- Bản đồ Việt Nam có những địa danh cần thiết.
- Lược đồ các trận đánh mang tính quyết chiến.
- Một số câu nói của vua Quang Trung, thơ ca của người đương thời
nói về Quang Trung.

I
I
I
I
I
I
.
.


T
T
I
I
ế
ế
N
N


T
T
R
R
Ì
Ì
N
N
H
H

T
T
ổ
ổ


C
C
H
H
ứ
ứ
C
C


D
D
ạ
ạ
Y
Y


-
-

H
H
ọ
ọ
C
C




1. Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi  : Thế kỷ Xvi – XVIII kinh tế nước ta có bước phát triển
mới, phồn thịnh như thế nào?
Câu hỏi  : Tại sao thủ công nghiệp ngày càng tăng tiến nhưng không
thể chuyển hoá sang phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa?
2. Dẫn dắt vào bài mới
Qua bài 22 chúng ta đã thấy vào cuối thế kỷ XVIII chế độ phong kiến
Đàng Ngoài, Đàng Trong đều bước vào giai đoạn khủng hoảng suy tàn. Một
phong trào nông dân bùng lên rầm rộ, mở đầu từ ấp Tây Sơn (Bình Định) và
trong quá trình đấu tranh kiên cường của mình đã làm nên 2 sự nghiệp lớn:
thống nhất đất nước và đánh bại giặc ngoại xâm, bảo vệ độc lập dân tộc.
3. Tổ chức dạy học bài mới

Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
Hoạt động 1: Cả lớp – Cá nhân
- GV: Giới thiệu sơ lược về tình trạng
khủng hoảng của chế độ phong kiến ở đàng
Ngoài; giữa thế kỷ XVIII chế độ phong kiến

Đàng Ngoài làm vào cuộc khủng hoảng trầm
trọng: Ruộng đất bị địa chủ chiếm đoạt, thuế
khoá nặng nề, quan lại tham nhũng, đời sống
nhân dân sa sút nghiêm trọng, phong trào đấu
tranh của nông dân bùng lên rầm rộ, tiêu biểu
I. Phong trào Tây Sơn và sự
nghiệp thống nhất đất nước (cuối
thế kỉ XVIII)






Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
có cuộc khởi nghĩa của Nguyễn Danh
Phương, Nguyễn Hữu Cầu, Hoàng Công
Chất, Lê duy Nhật (HS được học ở cấp 2).
- GV tiếp tục giới thiệu về tình trạng của
chế độ phong kiến Đàng Trong: Trong khi
chế độ phong kiến đàng Ngoài khủng hoảng
thì ở Đàng Trong, năm 1744 Chúa Nguyễn
Phúc Khoát đã làm gì? Sự kiện này nói lên
điều gì?
- HS nhớ lại kiến thức bài trước để trả lời.
- GV giảng tiếp : 1744 chúa Nguyễn xưng
vương, bắt tay xây dựng chính quyền Trung
ương, nước ta đứng trước nguy cơ bị chia làm

2 nước. Chính quyền Đàng Trong từ đó cũng
lâm vào khủng hoảng suy yếu, đời sống nhân
dân cực khổ. Theo một giáo sĩ phương Tây
lúc bấy giờ "gạo đắt như vàng, tình trạng đói
khổ bày ra lắm cảnh thương tâm khó tả, các









- Giữa thế kỉ XVIII chế độ phong
kiến ở cả Đàng Trong, Đàng Ngoài
khủng hoảng sâu sắc  phong trào
nông dân bùng nổ.





Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
xác chết chồng chất lên nhau". Phong trào
nông dân bùng nổ ở Đàng Trong.
- GV kết luận:
+ HS nghe, ghi chép.

+ GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy
được diễn biến chính của phong trào nông
dân Tây Sơn và vai trò của khởi nghĩa Tây
Sơn.
+ HS theo dõi SGK phát biểu.
+ GV bổ sung, kết luận về những nét chính
của phong trào Tây Sơn.
- GV có thể đàm thoại với HS về 3 anh em
Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ: gốc
họ Hồ, lớn lên gặp lúc Quốc phó Trương
Thúc Loan chuyên quyền; nhân dân lầm than
cực khổ. Ba anh em đã lên vùng Tây Sơn xây
dựng căn cứ khởi nghĩa. Năm 1771 cả 3 anh
em đổi sang họ Nguyễn, dựng cờ chống







- 1771 khởi nghĩa nông dân bùng lên
ở Tây Sơn (Bình Định).
+ Từ một cuộc khởi nghĩa nhanh
chóng phát triển thành phong trào lật
đổ chúa Nguyễn ở Đàng Trong.

Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
Trương Thúc Loan, tại Tây Sơn – Bình Định.
Khởi nghĩa phát triển dần thành phong trào
nông dân rộng lớn, đảm nhận sứ mệnh tiêu
diệt các tập đoàn phong kiến thống nhất đất
nước.
- HS nghe, ghi chép.
- GV dẫn dắt: Ngoài sự nghiệp thống nhất
đất nước phong trào Tây Sơn còn đảm đương
nhiệm vụ kháng chiến chống ngoại bang bảo
vệ Tổ quốc.



- 1786 – 1788 nghĩa quân tiến ra Bắc
lật độ tập đoàn Lê – Trịnh, thống
nhất đất nước.
Hoạt động 2: cả lớp, cá nhân
- GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy
được nguyên nhân, diễn biến, kết quả của
cuộc kháng chiến chống quân Xiêm 1785.
- HS theo dõi SGK phát biểu.
- GV bổ sung, kết hợp với sử dụng lược đồ
chiến thắng Rạch Gầm, Xoài Mút để trình
bày về cuộc kháng chiến chống quân Xiêm,
II. Các cuộc kháng chiến ở cuối

thế kỉ XVIII
1. Kháng chiến chống quân Xiêm
1785




Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
sau đó GV chốt ý:
+ Nghĩa quân Tây Sơn đã bắt giết 2 chúa
là Nguyễn Phúc Dương và Nguyễn Phúc
Thuần. Còn lại một người cháu của chúa
Nguyễn là Nguyễn Anh chạy thoát. Trong hai
năm 1782 – năm 1783 Nguyễn Huệ đã hai lần
đem quân đánh Nguyễn Anh ở Gia Định.
Cùng đường Nguyễn Anh đã bỏ chạy sang
Xiêm cầu cứu. Vua Xiêm sai tướng đem 5
vạn quân thuỷ bộ tiến sang nước ta cuối năm
1784 chiếm gần nửa đất Nma Bộ, ra sức cướp
phá chuẩn bị tấn công quân Tây Sơn.
+ Trước giặc ngoại xâm, vua Tây Sơn là
Thái Đức (Nguyễn Nhạc) đã sai em là
Nguyễn Huệ đem binh thuyền vào Nam
chống giặc.
- GV có thể yêu cầu HS tường thuật về
chiến thắng Rạch Gầm – Xoài Mút hoặc nói

- Nguyễn Anh cầu viện quân Xiêm
 5 vạn quân Xiêm hầu vào nước ta.







Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
lên những hiểu biết của mình về chiến thắng
này.
- HS nhớ lại kiến thức đã học trả lời câu
hỏi.
- GV nhận xét, bổ sung: Đây là một thắng
lợi lớn tiêu diệt gần 4 vạn quân Xiêm, thể
hiện tài tổ chức, cầm quân của Nguyễn Huệ.
Chiến thắng này đã khiến “người Xiêm sau
trận thua năm Giáp Thìn (1785) ngoài miệng
thì nói khoác nhưng trong bụng thì sợ quân
Tây Sơn như sợ cọp”. Chiến thắng đã đập tan

mưu đồ xâm lược của quân Xiêm, nêu cao ý
thức dân tộc của phong trào Tây Sơn.

- Năm 1785 Nguyễn Huệ đã tổ chức
trận đánh phục kích Rạch Gầm –
Xoài Mút (trên sông Tiền – tỉnh Tiền
Giang) đánh tan quân Xiêm, Nguyễn
Anh phải chạy sang Xiêm.
Hoạt động 3: Cả lớp, cá nhân
- Gv giảng bài: sau khí đánh ,thắng quân
Xiêm, 1786 Nguyễn Huệ kéo quân ra Bắc
tiêu diệt họ Trịnh. Họ Trịnh đổ, ông tôn phù
vua Lê kết duyên với công chúa lê Ngọc Hân
 Kháng chiến chống quân Thanh
(1789)



Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
(con gái Lê Hiển Tông). Sau đó ông về Nam
(Phú Xuân).
- Ở ngoài Bắc, Nguyễn Hữu Chỉnh giúp
vua Lê Chiếu Thống phản bội Tây Sơn. Sau
khi bị quân Tây Sơn đánh vua Lê Chiêu
Thống đã cầu cứu quân Thanh. Vua Thanh đã
cho 29 vạn quân sang nước ta.
- GV yêu cầu HS theo dõi SGK: nguyên
nhân, diễn biến, kết quả của cuộc kháng chiến

chông quân Thanh. Qua đó thấy được vai trò
của Nguyễn Huệ – Quang Trung và tinh thần
dân tộc của nghĩa quân Tây Sơn.
- HS theo dõi SGK tóm tắt diễn biến cuộc
kháng chiến chống Thanh, phát biểu.
- GV bổ sung, kết luận, giảng giải thêm:
Việc làm của Lê Chiêu Thống chứng tỏ triều
đình phong kiến nhà Lê không thể duy trì
được nữa. Mặc dù Nguyễn Huệ đã rất cố


- Vua Lê Chiêu Thống cầu viện
quân Thanh kéo sang nước ta.










- Năm 1788 Nguyễn Huệ lên ngôi
Hoàng Đế, lấy niên hiệu là Quang
Trung chỉ huy quân tiến ra Bắc.

Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững

gắng phù Lê. Trước tình hình đó, Nguyễn
Huệ đã lên ngôi Hoàng đế ngày 25-11-1788.
- GV đọc bài hiểu dụ của vua Quang
Trung trong SGK trang 107 để giúp HS thấy
được mục tiêu của cuộc tiến quân ra Bắc lần
này và ý nghĩa bài hiểu dụ. (Thể hiện tinh
thần dân tộc cao cả, ý thức quyết tâm bảo vệ
độc lập).
Bài hiểu dụ đã cổ vũ, tạo khí thế quyết tâm
chiến đấu của nghĩa quân Tây Sơn sau 5 ngày
hành quân thần tốc, ngày 5 Tết nghĩa quân
thắng lợi ở Ngọc Hồi – Đống Đa.


- Mùng 5 Tết 1789 nghĩa quân Tây
Sơn giành chiến thắng vang dội ở
Ngọc Hồi – Đống Đa tiến vào Thăng
Long đánh bại hoàn toàn quân xâm
lược.
- Phong trào nông dân Tây Sơn đã
bước đầu hoàn thành sự nghiệp
thống nhất đất nước và bảo vệ Tổ
quốc.

Hoạt động 4: Cá nhân
- GV phát vấn: cho biết công lao của
phong trào nông dân Tây Sơn và Nguyễn Huệ

- HS dựa vào phần kiến thức vừa học ,trả
lời.

- GV kết luận.

Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
Gv đàm thoại với Hs về vai trò của
Nguyễn Huệ trong việc tiêu diệt các tập đoàn
phong kiến phản động và trong cuộc kháng
chiến chống Xiêm và chống quân Thanh.
Hoạt động 5: Cả lớp, cá nhân
- GV trình bày về sự thành lập Vương
triều Tây Sơn 1778 nhưng không giải quyết
được các yêu cầu Lịch sử, phong trào khởi
nghĩa vẫn tiếp tục.
- GV trình bày tiếp sự kiện Nguyễn Huệ
lên ngôi 1788.
- HS nghe, ghi chép.
- GV yêu cầu HS theo dõi SGK các chính
sách của vua Quang Trung.
- HS theo dõi, bổ sung, kết luận về những
chính sách của vua Quang Trung.
- HS nghe, ghi chép.
GV minh hoạ về chính sách đối ngoại của
III. Vương triều Tây Sơn
Năm 1778 Nguyễn Nhạc xưng
Hoàng đế (hiệu Thái Đức)  Vương
triều Tây Sơn thành lập.
- Năm 1788 Nguyễn Huệ lên ngôi
Hoàng đế thống trị vùng đất từ
Thuận Hoá trở ra Bắc.

- Thành lập chính quyền các cấp, kêu
gọi nhân dân khôi phục sản xuất.
- Lập lại sổ hộ khẩu, tổ chức lại giáo
dục, thi cử, tổ chức quân đội (dịch
chữ Hán, chữ Nôm để làm tài liệu
dạy học).
Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
Quang Trung. Sau khi đánh tan 29 vạn quân
Thanh, Quang Trung cử Ngô Văn Sở và Phan
Huy Ích sang trung quốc cầu phong, lập lại
hoà bình để xây dựng đất nước. Nhà Thanh
đã giảng hoà, phong vương và gửi quà tặng
cho Quang Trung.
- Đối ngoại hoà hảo với nhà Thanh,
quan hệ với Lào và Chân Lạp rất tốt
đẹp.
Hoạt động 6: Cá nhân
- GV phát vấn: Em có nhận xét gì về
những việc làm của Quang Trung?
- HS suy nghĩ trả lời.
- GV kết luận: Những chính sách của
Quang trung mang tính chất tiến bộ, thể hiện
ý tưởng mới của một ông vua muốn thực hiện
những chính sách tiến bộ của ông chưa có
ảnh hưởng lớn trên phạm vi cả nước. Năm
1792 Quang Trung đột ngột qua đời, sự
nghiệp thống nhất đất nước, đưa đất nước
thoát khỏi khủng hoảng chưa thành.

- Năm 1792 Quang Trung qua đời.
- Năm 1802 Nguyễn Anh tấn công
các vương triều Tây Sơn lần lượt sụp
đổ.
4. Củng cố
Vai trò của Nguyễn Huệ và phong trào nông dân Tây Sơn.
5. Dặn dò
- HS học bài, làm bài tập SGK (109).
- Sưu tầm tranh ảnh về những công trình nghệ thuật thế kỷ XVI –
XVIII.