Sao băng - mưa sao băng (Đặng Vũ Tuấn Sơn) pot

Sao băng - mưa sao băng





Ta hãy tìm hiểu một chút về khái niệm sao băng và mưa sao băng,
một khái niệm gắn liền với những hiện tượng thiên văn thú vị nhất hàng năm
và cũng rất dễ bị hiểu nhầm nếu không hiểu thật rõ về chúng.


Thiên thạch và sao băng
Thiên thạch (Meteor) vốn là những thiên thể nhỏ bay rải rác khắp hệ
Mặt Trời. Các thiên thạch này có thể là các mảnh vụn còn sót lại trong quá
trình hình thành hệ Mặt Trời, đuôi của các ngôi sao chổi hoặc hậu quả của
các vụ va chạm giữa các tiểu hành tinh. Khi 1 mảnh thiên thạch như vậy vô
tình bay qua hoặc nằm trên đường chuyển động của Trái Đất, nó sẽ bị hấp
dẫn của Trái Đất hút vào. Trong khi lao vào tầng khí quyển Trái Đất, mảnh
thiên thạch cọ xát rất mạnh với các lớp không khí. Sự cọ xát đó làm cả mảnh
thiên thạch lẫn lớp không khí bao quanh nó bốc cháy ngay trên bầu trời như
những vệt sáng kéo dài. Hiện tượng đó từ lâu đã được con người biết đến và
gọi nó là Sao băng (falling star hay shotting star)


Mưa sao băng
Trên quĩ đạo của Trái Đất có một số đám thiên thạch và bụi nhỏ.
Chúng là kết quả để lại sau những lần xuất hiện của các sao chổi. Khi một
ngôi sao chổi cắt ngang quĩ đạo của Trái Đất, nó có thể để lại một phần "cái
đuôi" của mình, đó là rất nhiều các mảnh thiên thạch có kích thước nhỏ ở lại
như một đám mây chắn ngang đường đi của Trái Đất.

Hàng năm, khi Trái Đất đi ngang qua vùng quĩ đạo có những đám
mây này, rất nhiều mảnh thiên thạch nhỏ bị hấp dẫn của Trái Đất hút về phía
mình. Chúng lao qua khí quyển của chúng ta và cháy sáng thành hàng ngàn
ngôi sao băng nối tiếp nhau. Đó là hiện tượng mưa Sao băng (meteor
shower).
Mỗi năm trên khí quyển của chúng ta đều diễn ra nhiều trận mưa sao
băng. Mỗi trận mưa này thường được đặt tên theo tên của chòm sao được coi
là tâm điểm của trận mưa đó hàng năm. VD: mưa sao Perseids có tâm điểm
là chòm sao Perseus, mưa sao Geminids có tâm điểm là chòm sao Gemini
(Song Tử), .v.v
Dưới đây là bảng thống kê 10 trận mưa sao băng lớn nhất diễn ra hàng
năm. Đây là những trận sao băng hoàn toàn có thể quan sát dễ dàng tại Việt
Nam vào những ngày cực điểm.