PHÂN ĐẠM VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHÂN ĐẠM-CON DAO 2 LƯỠI pot

PHÂN ĐẠM VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG

PHÂN ĐẠM-CON DAO 2 LƯỠI
Loài người sẽ không cần đến phân bón nếu
dân số chỉ trong giới hạn 1 tỷ người. Phân vô
cơ đã trở thành cứu cánh và lượng sử dụng
cứ tăng tỷ lệ thuận với việc dân số hành tinh
cứ tăng dần đến 6 tỷ như hiện nay. Phân bón
là thức ăn của cây trồng bao gồm 16 nguyên
tố cơ bản, chia ra 3 nhóm đa lượng, trung
lượng và vi lượng. Nhóm đa lượng bao gồm
đạm, lân và kali, trong đó đạm là một trong
các yếu tố cơ bản nhất.
Phân đạm có nhiều loại, phổ biến nhất là urea
(CO(NH
2
)
2
) có 46% đạm nguyên chất, đạm a
môn nitrat (NH
4
NO
2
-còn gọi là đạm 2 lá) có
30-40% đạm nguyên chất, đạm sunfat
((NH
4
)
2
SO

4
-còn gọi là SA) có 19-21% đạm
nguyên chất, đạm clorua a môn (NH
4
CL) có
22-24% đạm nguyên chất. Ngoài ra còn có
một số đạm không phổ biến rộng như dung
dịch amoniac (NH
3
), canxi xianmit (CaCN
2
), a
môn bicacbonat (NH
4
HCO
3
), a môn cacbonat
((NH
4
)
2
CO
3
), đạm trong phân phốt phát DAP
Dù ở dạng nào, phân đạm vẫn có ý nghĩa vô
cùng to lớn đối với cây trồng, nếu thiếu đạm
thì cây còi cọc, vàng úa, không có năng suất,
nhưng nếu dư thừa đạm cũng gây nên nhiều
bất lợi cho quá trình phát triển của cây trồng,
như cành lá phát triển quá mức trong lúc rễ lại

kém phát triển, thân non mềm dễ đổ ngã, cây
chậm ra hoa, ít hoa, khó đậu quả, quả không
chắc hạt, lá non mềm lại có màu xanh đậm
nên càng hấp dẫn côn trùng cắn phá, tạo điều
kiện cho nấm, vi khuẩn xâm nhập. Dư đạm
khả năng chống chịu của cây với điều kiện
ngoại cảnh như hạn, mặn, phèn, nấm bệnh
cũng kém đi.
SỰ THẤT THOÁT TỰ NHIÊN CỦA PHÂN
ĐẠM
Dù có nhiều loại nhưng phân đạm chỉ có 2
dạng, dạng a môn (NH
4
) và dạng nitrat (NH
3
)
và được cây đồng thời sử dụng cả 2 dạng
này. Nghiên cứu của Dobermann & Fairhurst
công bố năm 2000 cho biết để có năng suất
6T/ha, cây lúa cần 162 kgN/ha, trong đó có
115 kg N từ phân bón, 2 kg N từ nước mưa, 5
kg N từ nước tưới, và 40 kg N từ cố định khí
N
2
. Tất nhiên cây chỉ sử dụng 63 kg N cho hạt
lúa, 40 kg N cho rơm rạ, còn lại 60 kg N bị thất
thoát, trong đó thất thoát do trực di chiếm 10
kg và thất thoát do bay hơi chiếm 50 kg. Với
dạng đạm nitrat, quá trình bay hơi theo đường
khử nitrat: NO

3
-NO
2
-N
2
O-N
2
. Với dạng đạm a
môn, quá trình bay hơi khí NH
4
-NH
3

Trong tổng sản lượng các loại phân đạm thì
urea chiếm đến 70%, trong đó có đến 55%
dùng cho cây lương thực. Bởi có lượng dùng
lớn như vậy nên sự thất thoát của phân urea
được thế giới nghiên cứu nhiều nhất. Quan
sát cho thấy phân urea thất thoát nhiều bởi
chúng tan quá nhanh trong môi trường nước,
ở nhiệt độ 10
o
C thì sau 7 ngày 100% urea đã
tan hoàn toàn, ở nhiệt 26
o
C thì sau 4 ngày đã
tan hết. Việc làm cho phân chậm tan là một
hướng nghiên cứu cải tiến và cho ra đời các
sản phẩm urea chậm tan như áo hạt phân
bằng một màng mỏng, viên thành cục lớn bón

dúi sâu vào gốc Tuy nhiên các cải tiến trên
không phổ biến rộng rãi vì hiệu quả không
cao.
Về cơ chế bay hơi của đạm các nghiên cứu
cho thấy do trong môi trường tự nhiên luôn tồn
tại men ureaza, dưới tác dụng của men này
thì NH
4
trong urea được giải phóng nhanh
quá, cây không hấp thu kịp nên một phần
chuyển thành dạng NH
3
bay hơi, phần khác
chuyển sang dạng NO
3
, từ đấy chuyển sang
dạng NO
2
rồi N
2
bay vào không khí. Bởi vậy
việc hạn chế hoạt động của men ureaza được
coi là chìa khoá để hạn chế việc thất thoát
phân urea.
“PHÁT MINH CỦA MỸ CHỈ CÓ Ở ĐẦU
TRÂU”
Những năm đầu của thập kỷ 90 thế kỷ 20, các
nhà nông hoá Mỹ đã tìm ra và sản xuất ở quy
mô công nghiệp chất Agrotain (tên thương
mại) có khả năng hạn chế được hoât động

của men ureaza. Chỉ cần 2-3 lít Agrotain là đã
đủ áo cho 1 T urea, sản phẩm được áo có
màu vàng tươi rất đẹp. Khi bón vào môi
trường, một liên kết giữa chất Agrotain với
men ureaza được thiết lập khiến cho men này
không còn hoạt động tự do như trước, điều đó
cũng có nghĩa là NH
4
trong phân urea được
giải phóng chậm lại khiến cho cây hấp thụ
được nhiều hơn và hạn chế được sự thất
thoát qua con đường bay hơi NH
3
và N
2
.
Ngoài ra khi urea được áo Agrotain thì việc
vận chuyển, bảo quản cũng trở nên dễ dàng vì
đã hạn chế tối đa được hiện tượng “chảy
nước”.
Agrotain được hoan nghênh nhiệt liệt và phổ
biến rất nhanh. Đến nay đã có trên 70 quốc
gia sử dụng Agrotain và các thử nghiệm đều
cho thấy tiết kiệm được 20-30% lượng phân
đạm cần bón. Ngoài lúa, urea áo Agrotain
cũng có tác dụng tương tự khi bón cho các
loại cây trồng ngắn ngày và dài ngày khác.
Cũng nhờ giảm được lượng bón và “chậm
tan” nên việc sử dụng Agrotain có tác dụng
giảm thiểu ô nhiễm môi trường rõ rệt.

Tại VN, năm 2004, Agrotain được Viện Lúa
ĐBSCL và Viện KHKTNN Miền Nam khảo
nghiệm trên lúa, rau màu. Các đo đạc trong có
các điều kiện môi trường, sinh cảnh khác
nhau đều cho kết quả là giảm được 25-30%
lượng phân đạm. Năm 2008, công ty Phân
bón Bình Điền đã ký với tập đoàn Lange
Stegmann-Mỹ (đơn vị có bản quyền về sáng
chế và sản xuất Agrotain) về việc độc quyền
nhập khẩu và sử dụng Agrotain tại Việt Nam,
Lào và Campuchia để sản xuất nên phân đạm
hạt vàng Đầu Trâu 46A+, phân NPK Agrotain,
phân NPK Agrotain +TE – “Phát minh của
Mỹ chỉ có Đầu Trâu”. Với mức sử dụng 2 triệu
T/năm, nếu toàn bộ được sử dụng đạm
Agrotain thì cả nước sẽ tiết kiệm được
400.000 T, hơn một nửa sản lượng của đạm
Phú Mỹ hiện nay.