Nhận diện các triệu chứng lâm sàng của đột quỵ doc

Nhận diện các triệu chứng lâm sàng của đột quỵ

Đột quỵ là một bệnh rất thường gặp ở những người có tuổi, bị tăng
huyết áp, có
bệnh tim mạch, thừa cân, ít vận động, đái tháo đường, có rối loạn chuyển hoá mỡ,
hút thuốc lá, uống rượu nhiều,
thần kinh luôn lo âu căng thẳng.
Khoảng 50% người bệnh đột quỵ (tai biến mạch máu não) có tăng huyết áp.
Nhưng nếu giảm huyết áp được 5 mmHg sẽ giảm 10% nguy cơ đột quỵ.

Các vùng ở não: tổn thương do đột quỵ sẽ gây ra
Các triệu chứng tương ứng với từng vùng
Nhận dạng sớm các triệu chứng của đột quỵ sẽ giúp can thiệp cấp cứu kịp thời,
ảnh hưởng tích cực đến kết quả điều trị và tình trạng sau này của bệnh nhân. Khi
có triệu chứng của đột quỵ, hãy đi khám cấp cứu ngay.
Các triệu chứng của đột quỵ bao gồm sự khởi phát đột ngột của:
1. Tê, yếu hoặc liệt mặt, tay và chân thường là ở một bên của
cơ thể.
2. Rối loạn thị giác ở một hoặc 2 bên mắt, như tối mắt, mờ mắt, nhìn đôi (song
thị), hoặc mù mắt.
3. Lú lẫn, rối loạn nhận thức.
4. Nói đớ hoặc nói ngọng.
5. Đi không vững, chóng mặt, mất thăng bằng hoặc mất phối hợp vận động.
6. Đau đầu dữ dội.
Triệu chứng thay đổi tuỳ theo đột quỵ gây ra bởi huyết khối (cục máu đông) hoặc
xuất huyết não. Vị trí của huyết khối hoặc xuất huyết và mức độ lan rộng của
thương tổn ở não cũng có những biểu hiện khác nhau về mặt triệu chứng.
- Triệu chứng của đột quỵ do thiếu máu (do huyết khối bít mạch máu não) thường
xảy ra ở phía cơ thể đối diện với bên não bị tổn thương. Ví dụ, đột quỵ xảy ra ở
bên phải của não sẽ ảnh hưởng đến bên trái của cơ thể.
- Triệu chứng của đột quỵ do xuất huyết não giống các triệu chứng của thiếu máu

não nhưng được phân biệt bởi các triệu chứng liên quan đến tăng áp lực nội sọ bao
gồm nhức đầu dữ dội, buồn nôn và nôn, cổ cứng, chóng mặt, co giật, kích thích, lú
lẫn và hôn mê.
Triệu chứng của đột quỵ có thể diễn tiến trong vài phút, vài giờ hoặc vài ngày,
thường thì diễn tiến ngày càng nặng hơn. Ví dụ, yếu nhẹ lúc đầu có thể diễn biến
đến liệt không thể cử động được tay chân ở một bên cơ thể.
+ Khi đột quỵ gây ra bởi một huyết khối lớn (đột quỵ thiếu máu) hoặc xuất huyết
(đột quỵ xuất huyết), triệu chứng sẽ xảy ra đột ngột, trong vài giây.
+ Khi một động mạch đã hẹp sẵn do xơ vữa bị tắc nghẽn, các triệu chứng đột quỵ
thường tiến triển từ từ trong nhiều phút đến nhiều giờ, hoặc nhiều ngày (trong
những trường hợp hiếm gặp), .
+ Nếu xảy ra nhiều cơn đột quỵ nhỏ theo thời gian, bệnh nhân có thể sẽ có những
thay đổi từ từ trong dáng đi, trong việc giữ thăng bằng, tư duy, hoặc ứng xử (sa sút
trí tuệ trong nhũn não đa ổ).
Không phải lúc nào cũng dễ dàng cho người bệnh trong việc nhận dạng được các
triệu chứng đột quỵ nhỏ. Họ có thể hiểu lầm rằng các triệu chứng này do hậu quả
của tuổi già. Triệu chứng đột quỵ còn dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác cũng
gây ra các triệu chứng lâm sàng tương tự.
Hơn 80% đột quỵ là do nhồi máu não .Tổn thương này làm giảm đột ngột hoặc
ngưng hoàn toàn việc cung cấp máu đến não. Do máu không tới não đã làm tổn
thương các tế bào thần kinh và chức năng hoạt động của cơ quan này có thể sẽ bị
ngưng trong thời gian dài .
Đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong và tàn tật chính ở người lớn tuổi. Ở các nước
phát triển, tỷ lệ tử vong do đột quỵ chỉ đứng sau ung thư và bệnh tim mạch.
Điều trị
Theo các bác sĩ Nguyễn Cảnh Nam, Phan Văn Mừng và Phan Công Tâm- khoa
nội thần kinh-BV Nhân Dân Gia Định, đột quỵ thiếu máu não cấp là bệnh lý khẩn
cấp . Để cứu tế bào não cần đựơc điều trị tích cực, khẩn trương đặc biệt trong vòng
3 giờ đầu khởi phát bệnh.
Khi nhập viện, bệnh nhân sẽ được nhanh chóng đánh giá lâm sàng, cận lâm sàng

về sinh hóa- huyết học, đo điện tim ; chụp CT San não hoặc MRI não ( chụp cắt
lớp điện toán hoặc chụp cộng hưởng từ ). Đây là thời gian cửa sổ để có thể can
thiệp có hiệu quả thuốc tiêu sợi huyết rtPA- loại thuốc mới đã đựơc FDA (Mỹ)
công nhận có tác dụng trong trị liệu đột quỵ thiếu máu não cấp trong 3 giờ đầu.
Đây cũng là hướng điều trị mới vừa được áp dụng tại VN cho bệnh nhân đột quỵ.
Việc can thiệp bằng rtPA giúp ngăn chặn tiến triển của bệnh , làm tan cục máu
đông phòng ngừa di chứng tàn phế và tử vong cho người bệnh. Tuy nhiên, chi phí
loại thuốc này vẫn còn khá cao.
Kết quả dùng thuốc rtPA cho một số bệnh nhân cho thấy triệu chứng yếu liệt cải
thiện tốt ngay trong 24 giờ đầu, hầu hết phục hồi hoàn toàn khi xuất viện. Thời
gian nằm viện rút ngắn từ 6-13 ngày.
Được biết, việc điều trị bằng thuốc này vẫn chưa được ứng dụng đại trà tại các cơ
sở y tế vì thuốc quá mắc, vả lại cũng chưa được nhập chính thức vào VN. Để đưa
ra phác đồ điều trị chính thức, thống nhất chung cho các bệnh viện còn cần một
thời gian nữa.
Phòng ngừa
Theo BS Võ Đôn, việc phòng ngừa để bệnh không xảy ra vẫn là quan trọng hơn
cả: Với người chưa bị tai biến mạch máu não, để phòng ngừa căn bệnh này thì
ngay từ bây giờ nên quan tâm điều trị nếu bạn đã có một trong những yếu tố nguy
cơ:
- Điều trị cao huyết áp là quan trọng nhất trong các bệnh nhân đột quị vì khoảng
50% người bệnh tai biến mạch máu não có tăng huyết áp. Trung bình cứ giảm
huyết áp được 5 mmHg sẽ giảm 10% nguy cơ tai biến mạch máu não.
- Điều trị loạn nhịp tim (rung nhĩ) giảm nguy cơ bệnh.
- Điều trị tiểu đường .Ở người tiểu đường khi bị tai biến mạch máu não bệnh sẽ
nặng gấp 3 lần so với người bình thường.
- Điều trị hạ lipid máu, đặc biệt là LDL cholesterol sẽ làm giảm nguy cơ bệnh.
- Điều trị béo phì : Ở người béo phì nguy cơ bị đột quị sẽ tăng 1,5 – 2 lần người
bình thường vì béo phì thường kèm tăng huyết áp , tiểu đường và tăng mỡ máu.
- Hạn chế thuốc lá : Cũng như béo phì, hút thuốc lá sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh

đột quỵ 1,5 – 2 lần , nguy cơ càng cao nếu hút trên 20 điếu/ ngày. Ngược lại, nếu
ngưng thuốc trên 05 năm nguy cơ sẽ giảm. . Việc hạn chế ăn mặn đem lại lợi ích
rõ rệt ở người cao tuổi.
- Tăng cường hoạt động thể lực sẽ làm giảm nguy cơ tai biến mạch máu não vì nó
làm giảm cân, hạ huyết áp, giảm cholesterol.
- Với người đã bị tai biến mạch máu não: phòng ngừa cũng giống như với những
người chưa từng bị bệnh. Riêng trong đột quỵ nhồi máu não cần điều trị thêm
thuốc chống ngưng tập tiểu cầu ( ví dụ aspirine) và thuốc kháng đông trong bệnh
van tim. Bệnh nhân phải được theo dõi hết sức nghiêm ngặt để tránh tai biến do sử
dụng thuốc.
Theo NHẬT PHƯƠNG – vietnamnet.vn