Tiểu luận: Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự pot

Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
TRƯỜNG
KHOA……………………….
Tiểu luận
Kỹ năng của luật sư trong hoạt
động thu thập, nghiên cứu,
đánh giá và sử dụng chứng cứ
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 1
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 3
NỘI DUNG 5
CHƯƠNG 1 5
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CHỨNG CỨ VÀ THU
THẬP, NGHIÊN CỨU, ĐÁNH GIÁ, SỬ DỤNG
CHỨNG CỨ TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ 5
1.1. Khái quát một số lý luận về chứng cứ trong tố tụng
dân sự 5
+ Chứng cứ 5
KẾT LUẬN 17
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 2
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
MỞ ĐẦU
Trong hoạt động tố tụng nói chung và tố tụng dân sự nói riêng, việc
chứng minh đóng vai trò quyết định làm sáng tỏ các quan hệ cần giải quyết
và việc nhận định của Toà án trong quá trình giải quyết từ đó ra phán quyết
cuối cùng. Cũng vì lẽ đó, chứng cứ trong vụ án dân sự có ý nghĩa vô cùng
quan trọng, là cơ sở để toà án ra phán quyết giải quyết vụ việc.Và với đặc thù
của tố tụng dân sự - là nghĩa vụ chứng minh thuộc về các đương sự - nên

nghĩa vụ cung cấp chứng cứ để chứng minh của đương sự càng có ý nghĩa
"sống còn". Cụ thể, nếu đương sự không đưa ra được những chứng cứ để
chứng minh cho yêu cầu của mình là có căn cứ và hợp pháp thì có thể Toà án
chỉ căn cứ vào các chứng cứ đã được cung cấp để ra phán quyết; trong
trường hợp đó phán quyết của Toà án có thể bất lợi cho một bên đương sự và
bên đó phải chấp nhận yêu cầu của Toà án.
Xuất phát từ ý nghĩa trên, Luật sư với vai trò là người đại diện hoặc
người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của một bên đương sự thì vấn đề thu
thập, đánh giá, nghiên cứu đánh giá và sử dụng chứng cứ để việc chứng minh
đem lại hiệu quả có lợi nhất cho thân chủ mình là hết sức quan trọng đối với
kỹ năng nghề nghiệp của luật sư khi tham gia tranh tụng vụ án dân sự. Cho
nên việc nghiên cứu và tìm hiểu về kỹ năng nghề nghiệp này có ý nghĩa rất
lớn đối với người hành nghề luật sư. Đó cũng là lý do chủ yếu mà người viết
chọn vấn đề kỹ năng thu thập và đánh giá sử dụng chứng cứ của luật sư trong
vụ án dân sự cho tiểu luận của mình.
Tuy nhiên, phạm vi tố tụng dân sự rất rộng và đặc thù của các vụ án
dân sự là hết sức phức tạp, cho nên, trong phạm vi tiểu luận này, tác giả chỉ
xin đề cập đến một lĩnh vực nhất định trong tố tụng dân sự - cũng là một lĩnh
vực tố tụng rất phức tạp và đa dạng - đó là các vụ án tranh chấp đất đai.
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 3
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
Tiểu luận "Kỹ năng của luật sư trong hoạt động thu thập, nghiên
cứu, đánh giá và sử dụng chứng cứ" trong các vụ án tranh chấp đất đai" có
cơ cấu như sau:
Chương 1. Những vấn đề chung về chứng cứ và thu thập, nghiên cứu,
đánh giá sử dụng chứng cứ trong tố tụng dân sự
1.1 Khái quát một số lý luận về chứng cứ trong tố tụng dân sự
1.2 Những vấn đề chung về hoạt động thu thập, nghiên cứu, đánh giá
và sử dụng chứng cứ của luật sư trong vụ án dân sự

Chương 2. Kỹ năng đặc thù của luật sư trong hoạt động thu thập,
nghiên cứu, đánh giá và sử dụng chứng cứ trong vụ án tranh chấp đất đai
2.1 Khái quát về các vụ án tranh chấp đất đai
2.1 Một số kỹ năng đặc thù của luật sư trong hoạt động thu thập,
nghiên cứu, đánh giá và sử dụng chứng cứ trong vụ án tranh chấp đất đai.
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 4
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CHỨNG CỨ VÀ THU THẬP,
NGHIÊN CỨU, ĐÁNH GIÁ, SỬ DỤNG CHỨNG CỨ
TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ
1.1. Khái quát một số lý luận về chứng cứ trong tố tụng
dân sự
+ Chứng cứ
Chứng cứ trong tố tụng dân sự được hiểu là những gì có thật được
đương sự và các cá nhân, cơ quan, tổ chức khác giao nộp cho Toà án hoặc do
Toà án thu thập được theo trình tự, thủ tục do Bộ luật tố tụng dân sự quy
định mà Toà án dùng làm căn cứ để xác định yêu cầu hay sự phản đối của
đương sự là có căn cứ và hợp pháp hay không cũng như những tình tiết khác
cần thiết cho việc giải quyết đúng đắn vụ việc dân sự (Điều 81 BLTTDS).
+ Nguồn chứng cứ và việc xác định chứng cứ
Chứng cứ trong tố tụng dân sự có thể được thu thập từ các nguồn khác
nhau như các tài liệu đọc được, nghe đươc, nhìn được, vật chứng, lời khai,
của đương sự, người làm chứng, kết luận giám định, kết quả định giá tài sản,
biên bản ghi kết quả thẩm định tại chỗ, tập quán và những nguồn khác mà
pháp luật có quy định.
Tuy nhiên, đối với những tình tiết, sự kiện hoặc tài liệu được thu thập
từ các nguồn trên, để được công nhận là chứng cứ và được sử dụng trong quá

trình giải quyết vụ việc tại Toà án thì phải bảo đảm những điều kiện nhất
định theo quy định của pháp luật. Cụ thể:
- Các tài liệu đọc được nội dung được coi là chứng cứ nếu là bản chính
hoặc bản sao có công chứng, chứng thực hợp pháp hoặc do cơ quan, tổ chức
có thẩm quyền cung cấp, xác nhận.
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 5
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
- Các tài liệu nghe được, nhìn được được coi là chứng cứ nếu được
xuất trình kèm theo văn bản xác nhận xuất xứ của tài liệu đó hoặc văn bản về
sự việc liên quan tới việc thu âm, thu hình đó.
- Vật chứng là chứng cứ phải là hiện vật gốc liên quan đến vụ việc.
- Lời khai của đương sự, lời khai của người làm chứng được coi là
chứng cứ nếu khai bằng lời tại phiên toà hoặc được ghi bằng văn bản, băng
ghi âm, đĩa ghi âm, băng ghi hình, đĩa ghi hình và xuất trình kèm theo văn
bản xác nhận về sự việc liên quan tới việc thu âm, thu hình đó.
- Kết luận giám định được coi là chứng cứ nếu việc giám định đó được
tiến hành theo đúng thủ tục do pháp luật quy định.
- Biên bản ghi kết quả thẩm định tại chỗ được coi là chứng cứ nếu việc
thẩm định được tiến hành theo đúng thủ tục do pháp luật quy định và có chữ
ký của các thành viên tham gia thẩm định.
- Tập quán được coi là chứng cứ nếu được cộng đồng nơi có tập quán
đó thừa nhận.
- Kết quả định giá tài sản được coi là chứng cứ nếu việc định giá được
tiến hành theo thủ tục do pháp luật quy định
+ Nghĩa vụ giao nộp chứng cứ
Xuất phát từ nghĩa vụ chứng minh của đương sự , BLTTDS quy định
viẹc giao nộp chứng cứ cho Toà án trong quá trình giải quyết vụ việc dân sự
là quyền và nghĩa vụ của đương sự; nếu đương sự không nộp hoặc nộp
không đầy đủ thì phai chịu hậu quả của việc không nộp hoặc nộp không đầy

đủ đó.
Khi thực hiện việc giao nộp chứng cứ, Toà án phải lập biên bản về
viẹc giao nhận chứng cứ, trong đó ghi rõ tên gọi, hình thức, nội dung, đặc
điểm của chứng cứ, số bản, số trang của chứng cứ và thời gian nhận, chữ ký
hoặc điểm chỉ của người giao nộp, chữ ký của người nhận và con dấu của
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 6
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
Toà án, biên bản phải lập thành hai bản, một bản lưu vào hồ sơ vụ việc dân
sự và một bản giao cho đương sự nộp chứng cứ giữ.
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 7
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
1.2. Những vấn đề chung về hoạt động thu thập,
nghiên cứu, đánh giá và sử dụng chứng cứ của luật sư
trong vụ án dân sự.
Xuất phát từ nghĩa vụ chứng minh của đương sự, pháp luật tố tụng dân
sự quy định việc giao nộp chứng cứ cho Toà án trong quá trình giải quyết vụ
việc dân sự là quyền và nghĩa vụ của các đương sự. Luật sư khi tham gia tố
tụng dân sự với tư cách là người đại diện hay người bảo vệ quyền lợi cho
nguyên đơn hay bị đơn, thì cùng với đương sự-thân chủ của mình trở thành
một bên trong quan hệ tố tụng đó. Vì thế, để bảo vệ quyền lợi cho thân chủ
mình, luật sư cũng có nghĩa vụ tự mình hoặc hướng dẫn đương sự thu thập
và cung cấp chứng cứ cho Toà án ngay từ khi khởi kiện và trong suốt quá
trình giải quyết vụ án.
Hoạt động thu thập chứng cứ của Luật sư có thể được xác định qua các
nhóm công việc sau:
- LS hướng dẫn thân chủ hoặc tự minh thu thập và cung cấp chứng cứ
liên quan đến yêu cầu khởi kiện. Tuỳ từng yêu cầu khởi kiện, quan hệ pháp
luật tranh chấp mà luật sư thu thập và chuẩn bị những giấy tờ cần thiết kèm

theo đơn khởi kiện để làm căn cứ Toà án thụ lý vụ kiện và giải quyết tranh
chấp.
- LS hướng dẫn cho thân chủ thu thập và cung cấp chứng cứ liên quan
đến yêu cầu phản tố.
Khi thân chủ có yêu cầu phản tố hoặc Luật sư thấy cần thiết giúp thân
chủ có yêu cầu phản tố trong vụ án thì Luật sư cần thu thập các chứng cứ có
liên quan đến yêu cầu phản tố đó cho Toà án
- LS thu thập và cung cấp chứng cứ liên quan đến yêu cầu của người
có quyền lợi nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập. Luật sư cần căn cứ vào
yêu cầu cụ thể của người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan để thu thập chứng
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 8
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
cứ xác định sự thật khách quan của vụ án và chứng minh yêu cầu có cơ sở
pháp lý.
- Luật sư cung cấp chứng cứ liên quan đến các yêu cầu khác. Ví dụ:
trong trường hợp đương sự yêu cầu Toà án thực hiện các biện pháp tố tụng
nhằm thu thập chứng cứ thì phải có trách nhiệm đưa ra chứng cứ để chứng
minh mình không thể thu thập chứng cứ được. Luật sư có thể hướng dẫn
khách hàng phải thu thập và cung cấp cho Toà án những chứng cứ để chứng
minh cho đề nghị của mình.
Dưới góc độ kỹ năng hành nghề, hoạt động thu thập chứng cứ của luật
sư hướng về yêu cầu và quyền lợi cụ thể của thân chủ mình và trọng tâm
những vấn đề cần chứng minh trong vụ án dân sự. Tuy nhiên bảo vệ đương
sự ở vị trí tố tụng nào thì khi thu thập chứng cứ thì luật sư ngoài việc đảm
bảo áp dụng chính xác các quy định của pháp luật tố tụng về thu thập chứng
cứ, còn cần lưu ý đến đặc trưng của từng vụ án, từng loại tranh chấp mà mục
đích cơ bản của việc thu thập chứng cứ để chứng minh, bảo vệ quyền, lợi ích
hợp pháp cho thân chủ của mình.
Nhìn chung, hoạt động thu thập chứng cứ và giao nộp chứng cứ cho

Toà án là một hoạt động quan trọng trong quá trình tố tụng mà luật sư cần
thực hiện theo quy định của pháp luật trên cơ sở mục đích bảo vệ quyền lợi
cho thân chủ.
Nghiên cứu, đánh giá và sử dụng chứng cứ là hoạt động song song với
hoạt động thu thập chứng cứ.
Nghiên cứu chứng cứ là việc trực tiếp thụ cảm, xem xét, phân tích và
so sánh chứng cứ. Mục đích của nghiên cứu chứng cứ là nhìn nhận chứng cứ
dưới góc độ trực giác để bước đầu xác định giá trị chứng minh của từng
chứng cứ.
Đánh giá chứng cứ là quá trình xác định giá trị chứng minh của chứng
cứ và tính hiệu quả của chứng cứ trong tổng thể vụ án. Sử dụng chứng cứ là
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 9
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
việc chọn những chứng cứ đã được thu thập, kiểm tra, đánh giá theo quy
định của pháp luật một cách khoa học, hợp lý để đưa ra quan điểm của mình
đối với việc giải quyết vụ án.
Khác với Toà án, Luật sư nghiên cứu đánh giá và sử dụng chứng cứ là
để bảo vệ cho thân chủ của mình. Như vậy, không loại trừ trường hợp trong
quá trình nghiên cứu và đánh giá chứng cứ, Luật sư phát hiện ra những
chứng cứ có lợi hoặc bất lợi cho khách hàng. Chứng cứ thì tồn tại khách
quan, luật sư không thể loại bỏ sự hiện diện và giá trị chứng minh của chứng
cứ. Tuy nhiên, vấn đề là luật sư sử dụng chúng ra sao?
Tuỳ vào tư cách chủ thể tham gia tố tụng ở tư cách nào - bảo vệ cho
nguyên đơn, hay bị đơn, hay người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan- mà việc
sử dụng chứng cứ của luật sư khác nhau về mục đích, về cách thức sử dụng.
Trong trường hợp phát hiện những chứng cứ bất lợi cho thân chủ
mình, luật sư có thể không khai thác các chứng cứ đó. Đối với những chứng
cứ có lợi, luật sư nên tận dụng triệt để. Quá trình đánh giá chứng cứ còn tìm
ra các bất hợp lý trong các chứng cứ do các đương sự khác cung cấp, luật sư

cần phải tận dụng những điều đó để vạch ra cho Toà án thấy được những bất
cập liên quan đến việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp đối thủ minh. Điều
này cũng đồng nghĩa với việc tìm ra được những chứng cứ có lợi cho thân
chủ mình vậy.
Trên đây là một số vấn đề khái quát mang tính lý luận về chứng cứ
trong tố tụng dân sự nói chung, và hoạt động thu thập, nghiên cứu, đánh giá
và sử dụng chứng cứ trong vụ án dân sự. Trên cơ sở lý luận đó, vận dụng vào
kỹ năng nghề nghiệp của luật sư trong một lĩnh vực tố tụng dân sự cụ thể, đó
là kỹ năng của luật sư trong hoạt động thu thập, nghiên cứu, đánh giá và sử
dụng chứng cứ trong vụ án tranh chấp đất đai.
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 10
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
CHƯƠNG 2
KỸ NĂNG ĐẶC THÙ CỦA LUẬT SƯ TRONG HOẠT ĐỘNG
THU THẬP, NGHIÊN CỨU VÀ ĐÁNH GIÁ, SỬ DỤNG
CHỨNG CỨ TRONG VỤ ÁN TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI
2.1 Khái quát về các vụ án tranh chấp đất đai
Tranh chấp đất đai hiện nay được xem là một loại tranh chấp phức tạp
nhất, chiếm tỷ lệ cao, việc giải quyết cũng dai dẳng nhất trong các loại tranh
chấp về dân sự. Sỡ dĩ như vậy là vì trong loại tranh chấp đất đai - một cách
trực tiếp hay gián tiếp - thường bao hàm trong nó nhiều quan hệ pháp luật
khác cần được giải quyết như quan hệ thừa kế, quan hệ ly hôn, chia tài sản
chung của vợ chồng, quan hệ thế chấp vay nợ nhà đất Ví dụ khi các bên
đương sự tranh chấp với nhau trong quan hệ ly hôn thì việc giải quyết ly hôn
yêu cầu phải giải quyết chia tài sản chung của vợ chồng, và tài sản trong đó
có nhà, đất. Việc chia tài sản là nhà đất thì phải căn cứ vào nguồn gốc nhà
đất, nhiều khi phải dẫn chiếu đến các trường hợp tranh chấp khác có liên
quan như việc thừa kế nhà đất đó, liên quan đến nhiều đương sự khác Tóm
lại, quan hệ tranh chấp đất đai trong tố tụng dân sự có thể là quan hệ trọng

tâm trực tiếp, có thể là quan hệ gián tiếp được yêu cầu giải quyết trong các
quan hệ pháp luật khác.
Các dạng tranh chấp đất đai hiện nay khá phong phú và đa dạng, phức
tạp, trong đó, phổ biến thường gặp là các tranh chấp sau:
- Tranh chấp về quyền sử dụng đất có liên quan đến tranh chấp về địa
giới hành chính.
- Tranh chấp đòi lại đất, đòi lại tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất.
Trong dạng tranh chấp này có các loại sau: Đòi lại đất, tài sản của họ, của
người thân trong các giai đoạn khác nhau trước đây qua các cuộc điều chỉnh
đã chia, cấp cho người khác; tranh chấp giữa những người làm nghề thủ
công, nay thất nghiệp trở về đòi lại ruộng của những người làm nông nghiệp;
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 11
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
tranh chấp đòi lại đất, tài sản của nhà thờ, các dòng tu, chùa chiền, miếu
mạo, nhà thờ họ; tranh chấp đòi lại nhà, đất cho mượn, cho thuê, cho ở nhờ;
tranh chấp QSDĐ, tài sản gắn liền với QSDĐ khi vợ chồng ly hôn ; tranh
chấp về quyền thừa kế QSDĐ, tài sản gắn liền với QSDĐ; tranh chấp giữa
những người sử dụng với nhau về ranh giới giữa các vùng đất được phép sử
dụng và quản lý; tranh chấp giữa đồng bào đi xây dựng vùng kinh tế mới với
đồng bào dân tộc sở tại; tranh chấp giữa các nông trường, lâm trường và các
tổ chức sử dụng đất khác với nhân dân địa phương; tranh chấp hợp đồng
chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại quyền SDĐ, thế chấp
hoặc bảo lãnh, góp vốn bằng giá trị quyền SDĐ.
- Tranh chấp do người khác gây thiệt hại hoặc hạn chế quyền và nghĩa
vụ phát sinh trong quá trình SDĐ.
- Tranh chấp về mục đích sử dụng, đặc biệt là tranh chấp về đất nông
nghiệp với đất lâm nghiệp, giữa đất trồng lúa với đất nuôi tôm, giữa đất trồng
cao su với đất trồng cà phê, giữa đất nông nghiệp với đất thổ cư trong quá
trình phân bố và quy hoạch sử dụng.

- Tranh chấp về giải toả mặt bằng phục vụ các công trình công cộng,
lợi ích quốc gia và mức đền bù khi thực hiện giải tỏa.
Với mỗi loại tranh chấp thì chính sách và đường lối giải quyết lại có
những khác biệt mang tính bản chất và được điều chỉnh bởi nhiều loại văn
bản pháp luật riêng đối với từng loại đất. Cho nên, khi thu thập nghiên cứu,
đánh giá và sử dụng chứng cứ, Luật sư phải nắm vững tính chất của quan hệ,
Luật nội dung điều chỉnh tương ứng với từng loại quan hệ pháp luật tranh
chấp đất đai để chứng minh cho từng yêu cầu cụ thể của thân chủ mình.
Tóm lại, tranh chấp đất đai hiện nay là một loại tranh chấp phức tạp
nhưng lại rất phổ biến. Khi tham gia giải quyết các vụ án tranh chấp đất đai
đòi hỏi luật sư phải có kỹ năng hành nghề khá hoàn thiện, trong đó có kỹ
năng thu thập, nghiên cứu, đánh giá và sử dụng chứng cứ.
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 12
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
2.1. Một số kỹ năng đặc thù của luật sư trong hoạt động thu thập,
nghiên cứu, đánh giá và sử dụng chứng cứ trong vụ án tranh chấp đất
đai.
Như đã đề cập ở trên, trong vụ án tranh chấp đất đai vốn rất phức tạp,
nhiều dạng tranh chấp và mỗi dạng tranh chấp có những đặc điểm khác biệt
yêu cầu giải quyết khác nhau. Do đó, vấn đề đầu tiên trong vụ án tranh chấp
đất đai, trước và trong suốt quá trình thu thập, đánh giá nghiên cứu sử dụng
chứng cứ luật sư phải xác định cho được quan hệ tranh chấp đất đai là gì.
Đối với từng loại quan hệ tranh chấp đất, từng lại quan hệ pháp luật cụ
thể mà luật sư cũng cần lưu ý những quy định của pháp luật điều chỉnh đối
với đặc trưng của loại đất. Nếu là đất thổ cư cần làm rõ đất do ông bà, cha
mẹ để lại, đất dãn dân hay đền bù; đất canh tác cần xem xét cấp cho ai - cá
nhân hay hộ gia đình. Trường hợp là đất phần trăm, luật sư cũng cần tìm hiểu
cấp cho ai, hiện ai đang sử dụng, việc sử dụng có đúng mục đích không…Đó
là những cơ sở để luật sư có hướng thu thập chứng cứ một cách chính xác và

liên quan, có giá trị chứng minh vụ án. Và dù tranh chấp đất là dạng gì thì
luật sư cũng phải tìm cho ra được những chứng cứ để xác định nguồn gốc đất
vì đây vấn đề mấu chốt trong tất cả các loại tranh chấp đất đai thuộc bất kỳ
quan hệ nào. Bởi đây là cơ sở đầu tiên để chứng minh cho quyền và lợi ích
hợp pháp của thân chủ.
Để xác định nguồn gốc đất, luật sư phải thu thập được các loại giấy tờ
để chứng minh. Có thể là giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hoặc các giấy
tờ quy định tại các khoản 1, 2 và 5 Điều 50 Luật đất đai năm 2003 để xác
định các loại giấy tờ hợp lệ hay không hợp lệ đối với đất để xác định yêu cầu
khách hàng cung cấp hoặc tự mình thu thập nhằm xác định các căn cứ pháp
lý của đất đang có tranh chấp hay không.
Khi thu thập chứng cứ này, luật sư cần phải xem xét và nghiên cứu kỹ
chứng cứ để xác định quyền của người sử dụng đất và đánh giá giá trị pháp
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 13
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
lý của các giao dịch được xác lập khi chủ sử dụng đất có các loại giấy tờ này.
Đây cũng chính là cơ sở giúp luật sư xác định thẩm quyền giải quyết tranh
chấp đất đai và chứng minh về thẩm quyền của Toà án đối với việc giải
quyết tranh chấp đất đai của thân chủ mình.
Trong từng giai đoạn tố tụng mà luật sư thu thập, nghiên cứu, đánh
giá, sử dụng những chứng cứ khác nhau.
Trong giai đoạn chuẩn bị khởi kiện thì luật sư giúp khách hàng chuẩn
bị những tài liệu, chứng cứ để đảm bảo đầy đủ cho hồ sơ khởi kiện làm cơ sở
Toà án thụ lý vụ án. Đối với hồ sơ khởi kiện trong vụ án tranh chấp đất đai
thì các tài liệu chứng cứ thông thường bao gồm: các giấy tờ chứng minh tư
cách chủ thể kiện, giấy tờ chứng minh nguồn gốc đất; trường hợp tranh chấp
về các giao dịch về đất phải có các giấy tờ chứng minh về giao dịch…
Ngoài ra, Luật đất đai quy định hoà giải tranh chấp đất đai tại cấp cơ
sở là thủ tục đầu tiên trong quá trình giải quyết tranh chấp đất đai. Kết quả

hoà giải cấp cơ sở là điều kiện bắt buộc để Toà án thụ lý giải quyết vụ án. Do
đó, trước khi khởi kiện, luật sư cần hướng dẫn thân chủ phải làm thủ tục hoà
giải cấp cơ sở đối với loại tranh chấp này. Trong việc này, chứng cứ mà luật
sư cần thu thập là biên bản hoà giải cấp cơ sở nằm trong các giấy tờ cần thiết
trong hồ sơ khởi kiện của thân chủ nộp toà án để Toà án thụ lý yêu cầu khởi
kiện của đương sự.
Trong giai đoạn chuẩn bị xét xử, bên cạnh việc thu thập các chứng cứ
về nguồn gốc đất, tuỳ từng vụ án mà luật sư cần chuẩn bị những chứng cứ
khác. Ví dụ như giấy tờ về việc sử dụng ổn định lâu dài của chủ sử dụng đất,
quy hoạch chi tiết khu vực đất đang có tranh chấp, các loại bản đồ, sổ đăng
ký đất đai, sổ mục kê…Các loại giấy tờ này, luật sư có thể liên hệ UBND xã,
phường hoặc các cơ quan quản lý đất đai chuyên ngành cung cấp. Trong
trường hợp đương sự hoặc trực tiếp luật sư đến các cơ quan này để thu thập
chứng cứ nhưng không thu thập được vì những lý do khách quan thì đây là
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 14
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
cơ sở để luật sư hướng dẫn thân chủ mình làm đơn đề nghị Toà án thu thập
chứng cứ. Trong đơn thể hiện rõ về việc mình đã cố gắng thu thập được
chứng cứ, lý do tại sao không thể tự mình thu thập được chứng cứ và các
biện pháp đã áp dụng mà không có hiệu quả.
Giai đoạn sau khi Toà án thụ lý vụ án, thông thường, luật sư cần
hướng dẫn thân chủ hoặc tự mình thu thập các chứng cứ để xác định tình
trạng thực tế của đất đai đang có tranh chấp và các công sức duy trì, tôn tạo
và nâng giá trị sử dụng của quyền sử dụng đất. Ngoài những chứng cứ là
giấy tờ tài liệu để chứng minh cho mục đích tìm hiểu này, thì luật sư còn cần
phải thu thập chứng cứ qua những lời khai của những người làm chứng (hàng
xóm, địa phương) xác nhận tình trạng ban đầu của thửa đất, việc sửa chữa,
san lấp đất…
Trong những trường hợp tranh chấp quyền sử dụng đất xuất phát từ

những giao dịch dân sự như cho thuê, chuyển đổi, chuyển nhượng quyền sử
dụng đất, thừa kế…thì luật sư cần đặc biệt lưu ý những chứng cứ liên quan
đến việc xác lập giao dịch (các hợp đồng, các giấy biên nhận, sổ sách, địa
chỉ, qua các kỳ kê khai), thời điểm xác lập giao dịch, chủ thể xác lập, các
chứng cứ chứng minh việc đã thực hiện quyền nghĩa vụ đến đâu, lỗi vi phạm
của bên nào, mức độ thiệt hại, công sức làm tăng giá trị quyền sử dụng đất…
Đặc biệt, đối với tranh chấp hợp đồng chuyển đổi, chuyển nhượng
quyền sử dụng đât, luật sư cần xác định chính xác thời điểm xác lập giao
dịch. Chẳng hạn: thời điểm hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất xác
lập trước 01/7/198 mà sau ngày 15/10/1993 mới phát sinh tranh chấp; hay
thời điểm tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất được xác
lập từ ngày 1/7/1980 đến trước ngày 15/10/1993 hay thời điểm tranh chấp
hợp đồng nhượng quyền sử dụng đất được xác lập sau ngày 1/10/1993…
Sỡ dĩ phải xác định chính xác thời điểm xác lập giao dịch là vì mỗi
thời điểm xác lập giao dịch thì đường lối giải quyết của Toà án có sự khác
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 15
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
nhau, các văn bản điều chỉnh khác nhau. Luật sư phải nắm rõ các đường lối
giải quyết trong từng trường hợp cụ thể để từ đó có định hướng đối với việc
thu thập chứng cứ chứng minh cho tính hợp pháp hay vô hiệu của giao dịch
chuyển nhượng. Trường hợp xem xét các tình tiết vụ án, áp dụng các quy
định của pháp luật có căn cứ nhận định giao dịch đó không hợp pháp ( nhất
là những giao dịch vô hiệu về nội dung do vi phạm điều cấm của pháp luật
hoặc trái đạo đức xã hội), luật sư cần hướng việc thu thập chứng cứ để chứng
minh lỗi do hợp đồng vô hiệu trên cơ sở lợi ích của khách hàng và vị trí tố
tụng của thân chủ mình.
Tóm lại, khi thu thập chứng cứ cũng như khi nghiên cứu, đánh giá và
sử dụng những chứng cứ thu thập được thì luật sư cũng phải xuất từ quyết lợi
của thân chủ, đây là cơ sở để xác định đối tượng cần chứng minh. Mục đích

thu thập và sử dụng chứng cứ là nhằm chứng minh các tình tiết sự kiện để có
cơ sở áp dụng các căn cứ pháp lý tương ứng với thời điểm xác lập quan hệ
mà pháp luật nội dung điều chỉnh.
Việc nắm vững những quy định về quyền và nghĩa vụ của mình trong
tố tụng với tư cách là người đại diện hay người bảo về cho đương sự trong tố
tụng dân sự cùng với khả năng đánh giá và sử dụng chứng cứ một cách khoa
học và chuyên nghiệp, chính là "vũ khí" của Luật sư trong tham gia giải
quyết vụ án dân sự. Vì rằng chứng cứ có một vai trò quan trọng trong việc
xác định sự thật của của vụ án và đặc biệt hơn trong tố tụng dân sự khi mà
quyền lợi của các đương sự gắn liền với nghĩa vụ tự chứng minh với nhứng
chứng cứ thu thập được, cho nên hoạt động thu thập, đánh giá và sử dụng
chứng cứ của luật sư có thể dẫn đến một quyết định "sống còn" đối với thân
chủ. Cụ thể hơn, trong vụ án tranh chấp đất đai, các hoạt động thu thập,
nghiên cứu, đánh giá và sử dụng chứng cứ của luật sư sẽ ảnh hưởng trực tiếp
đến việc khách hàng của mình có giành được quyền sở hữu hợp pháp quyền
sử dụng đất hay các quyền lợi có liên quan từ đất đai tranh chấp hay không.
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 16
Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong tranh tụng các vụ việc dân sự
KẾT LUẬN
Nói đến vai trò của Luật sư trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của đương sự trong vụ án dân sự nói chung và trong các vụ án tranh
chấp đất đai nói riêng, là nói tới những tác động, ảnh hưởng của Luật sư
trong tiến trình tố tụng mà trong đó một kỹ năng nghề nghiệp rất quan trọng
là hoạt động thu thập, nghiên cứu đánh giá và sử dụng chứng cứ.
Thông qua hoạt động đánh giá và sử dụng chứng cứ - trong tổng thể
các hoạt động nghề nghiệp của mình, luật sư không chỉ thiết thực bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ mình mà còn bảo vệ pháp luật, công
lý, phản ánh niềm tin của người dân vào những quyền cơ bản nhân phẩm và
giá trị của con người. Chính vì thế, tìm hiểu và nghiên cứu vấn đề "Kỹ năng

của luật sư trong hoạt động đánh giá và sử dụng chứng cứ trong vụ án tranh
chấp đất đai" có một ý nghĩa thiết thực rất lớn. Điều đó không chỉ đem lại
một cái nhìn tổng thể về chứng cứ, về đánh giá và sử dụng chứng cứ trong vụ
án dân sự, cụ thể là vụ án tranh chấp đất đai, mà đây còn là một cách tiếp cận
để hoàn thiện kỹ năng hành nghề của Luật sư - kỹ năng thu thập, nghiên cứu,
đánh giá và sử dụng chứng cứ. Không có một chuẩn mực nào cho hoạt động
nghề nghiệp của luật sư, nhưng một cái nhìn thấu đáo hơn vấn đề kỹ năng
nghề nghiệp Luật sư trong hoạt động thu thập, nghiên cứu, đánh giá và sử
dụng chứng cứ phần sẽ giúp cho các Luật sư, những người tiến hành tố tụng
và cũng như những người có cùng quan tâm vận dụng trong thực tiễn, để từ
đó đem lại một hiệu quả hơn trong lĩnh vực tố tụng dân sự, đặc thù hơn là
trong vụ án tranh chấp đất đai.
Vấn đề thu thập, nghiên cứu đánh giá sử dụng chứng cứ đã khó, mà
tranh chấp đất đai lại càng phức tạp và khó khăn hơn trong giải quyết, do đó,
với những hiểu biết còn hạn chế, bài tiểu luận này không tránh khỏi sự sơ sài,
nên người viết mong được sự chia sẻ và trao đổi của mọi người, để cùng
nhau có được một cái nhìn hoàn thiện hơn về vấn đề quan tâm.
Phạm Phùng Trọng Nghĩa - Lớp LS 7. Đà Nẵng
Trang 17