KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ CMT8- NĂM 1945 ĐẾN HẾT THẾ KỈ XX ppsx

KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ
CMT8- NĂM 1945 ĐẾN HẾT THẾ KỈ XX

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Giúp Học sinh nắm được
1. Kiến thức:
Nắm được một số nét tổng quát về các chặng đường phát triển, những
thành tựu chủ yếu và những đặc điểm cơ bản của văn học VIỆT NAM
(VHVN) từ CMT8 năm 1945 đến năm 1975 và những đổi mới bước đầu của
VHVN giai đoạn từ năm 1975, nhất là từ năm 1986 đến hết thế kỉ XX.
2. Kĩ năng:
Rèn luyện năng lực tổng hợp, khái quát, hệ thống hoá các kiến thức đã
học về VHVN từ CMT8 năm 1945 đến hết thế kỉ XX
3. Thái độ, tư tưởng:
Có quan điểm lịch sử, quan điểm toàn diện khi đánh giá văn học thời kì
này; không khẳng định một chiều mà cũng không phủ nhận một cách cực
đoan
II. CHUẨN BỊ:
1. Chuẩn bị của giáo viên:
- Đọc SGK, SGV, TLTK, soạn giáo án .
- Phương án tổ chức lớp học, nhóm học: phát vấn, đàm thoại với cá nhân,
tập thể, thảo luận nhóm…
2. Chuẩn bị của học sinh:
Đọc SGK, TLTK để củng cố kiến thức cũ và chuẩn bị cho bài mới theo
HDHB.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Ổn định tình hình lớp: 1 phút
- Ổn định trật tự, điểm danh học sinh trong lớp
2. Kiểm tra bài cũ: không
3. Giảng bài mới: 82 phút
- Tạo tâm thế tiếp thu bài mới.
- Giới thiệu bài:

TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY

T
T
h
h
ờ
ờ
i
i


l
l
ư
ư
ợ
ợ
n
n
g
g


H
H
O
O
Ạ
Ạ

T
T


Đ
Đ
Ộ
Ộ
N
N
G
G


C
C
Ủ
Ủ
A
A


G
G
I
I
Á
Á
O
O

V
V
I
I
Ê
Ê
N
N


H
H
O
O
Ạ
Ạ
T
T


Đ
Đ
Ộ
Ộ
N
N
G
G

C
C
Ủ
Ủ
A
A


H
H
Ọ
Ọ
C
C


S
S
I
I
N
N
H
H


N
N

Ộ
Ộ
I
I


D
D
U
U
N
N
G
G


44ph

HĐ1:
- Hãy tóm tắt
những nét chính về
HĐ1:
- Đọc thầm SGK,
thảo luận
I- KHÁI QUÁT VHVN TỪ
CMT8 NĂM 1945 ĐẾN NĂM
1975:
tình hình lịch sử,
xã hội, văn hoá có
ảnh hưởng đến sự

hình thành và phát
triển củ
a VHVN
giai đoạn 1945-
1975?






- Văn học VIỆT
NAM 1945-1975
phát triển qua mấy
chặng?


- Những tác phẩm
- Tóm tắt ý và phát
biểu

Đọc thầm SGK, phát
biểu :
- 3 chặng: 1945-
1954; 1955-1964;
1965-1975
- Các tác phẩm Dân
khí miền Trung, Huế
tháng Tám, Vui Bất
1-Vài nét về hoàn cảnh lịch sử,
xã hội, văn hoá:
- Đường lối văn nghệ của Đảng
góp phần tạo nên một nền văn học
thống nhất về khuynh hướng tư
tưởng, về tổ chức và quan niệm
nhà văn kiểu mới.
- Hai cuộc kháng chiến chống
thực dân Pháp và đế quốc Mĩ kéo
dài suốt 30 năm.
- Nền kinh tế nước ta còn nghèo
nàn và chậm phát triển. Giao lưu
văn hoá chủ yếu giới hạn trong
các nước XHCN.
2- Quá trình phát triển và những
thành tựu chủ yếu:
a) Chặng đường từ 1945 đến
1954:
- Một số tác phẩm trong hai năm
1945-1946 phản ánh được không
đáng chú ý trong
năm độc lập đầu

tiên? Cảm hứng
chung ?



- Sự kiện lịch sử
nào đánh dấu sự
chuyển biến lớn
của VH ở cuối năm
1946?
- Trong văn xuôi
những thể loại nào
đóng vai trò tiên
phong của văn học
kháng chiến hống
Pháp?
- Thử lí giải vì sao
từ 1950 trở đi, văn
tuyệt, Ngọn quốc kì,
Hội nghị non
sông, phản ánh được
không khí hồ hởi, vui
sướng đặc biệt của
nhân dân ta khi đất
nước giành được độc
lập.
- Cuộc toàn quốc
kháng chiến
19/12/1946

- Truyện ngắn và kí



- Cuộc KC đã tạo
được thế và lực mới;
nhà văn tích luỹ vốn
khí hồ hởi, vui sướng đặc biệt của
nhân dân ta khi đất nước giành
được độc lập.


- Từ cuối 1946 đến 1954 văn học
tập trung phản ánh cuộc kháng
chiến chống thực dân Pháp.
+ Truyện ngắn và kí sớm đạ
t
được thành tựu: Một lần tới Thủ
đô, Trận phố Ràng (Trần Đăng),
Đôi mắt, Ở rừng (Nam Cao);
Làng (Kim Lân); Thư nhà (Hồ
Phương),…
Từ năm 1950, xuất hiện những
tập truyện, kí khá dày dặn: Vùng
mỏ (Võ Huy Tâm); Xung kích
(Nguyễn Đình Thi); Đất nước
đứng lên (Nguyên Ngọc),…
+ Thơ ca đạt nhiều thành tựu xuất
xuôi tạo được bước

phát triển mới?
- Nêu tên những
bài/tập thơ hay ra
đời trong KCCP?




- Nêu một số nét
chính về hoàn cảnh
lịch sử, xã hội
chặng 1955-1964?


- Nêu tên một số
TP tiêu biểu cho
các loại hình văn
học chặng đường
1955-1964?
sống và nghệ thuật
-Cảnh khuya, Cảnh
rừng Việt Bắc, Rằm
tháng giêng, ( Hồ
Chí Minh), Bên khia
sông Đuống ( Hoàng
Cầm), Tây Tiến
(Quang Dũng), Đặc
biệt là tập thơ Việt
Bắc của Tố Hữu.

- MB bước vào giai
đoạn xây dựng hoà
bình và CNXH. MN
tiến hành cuộc kháng
chiến chống đế quốc
Mĩ và bè lũ tay sai
( HS đọc thầm SGK
và nêu)

sắc: Cảnh khuya, Cảnh rừng Việt
Bắc, Rằm tháng giêng, ( Hồ Chí
Minh), Bên khia sông Đuống (
Hoàng Cầm), Tây Tiến (Quang
Dũng), Đặc biệt là tập thơ Việt
Bắc của Tố Hữu.

+ Một số vở kịch ra đời phản ánh
kịp thời hiện thực CM và KC.

b) Chặng đường từ 1955 đến
1964:
- Văn xuôi mở rộng đề tài, bao
quát khá nhiều vấn đề, nhiều
phạm vi của hiện thực đời sống:
+ Cuộc kháng chiến chống Pháp
+ Hiện thực đời sống trước CM
+ Công cuộc xây dựng CNXH.
- Thơ ca phát triển mạnh mẽ,
nhiều tập thơ xuất sắc ra đời.
- Nêu một số nét

chính về hoàn cảnh
lịch sử, xã hội
chặng 1965-1975?

- Nêu tên một số
TP tiêu biểu cho
các loại hình văn
học chặng đường
1955-1964?










- MB vừa xây dựng
CNXH vừa chống
chiến tranh phá hoại
của Mĩ. MN tiếp tục
cuộc chiến tranh giải
phóng.
( HS đọc thầm SGK
và nêu)

- Kịch nói có bước phát triển mới

c) Chặng đường từ 1965 đến
1975:
Chủ đề bao trùm của VH là đề
cao tinh thần yêu nước, ngợi ca
chủ nghĩa anh hùng CM
- Văn xuôi tập trung phản ánh
cuộc sống chiến đấu và lao động,
khắc hoạ khá thành công hình ảnh
con người VIỆT NAM anh dũng,
kiên cường và bất khuất.
+ Truyện kí CMMN đạt nhiều
thành tựu nổi bật.
+ Truyện kí ở miền Bắc cũng phát
triển mạnh
- Thơ đạt được bước tiến mới
trong mở rộng, đào sâu chất liệu
hiện thực đồng thời tăng cường
sức khái quát, chất suy tưởng và

- Cho HS đọc SGK
và tóm tắt những
đóng góp của xu
hướng văn học tiến
bộ, yêu nước và
CM MN

- Nhìn một cách
bao quát văn học
VN 1945- hết TK
XX mang những
đặc điểm nào?








- Đọc thầm SGK và
tóm tắt những đóng
góp của xu hướng
văn học tiến bộ, yêu
nước và CM MN


- Đọc thầm SGK và
nêu 3 đặc điểm

chính luận. Đặc biệt là sự xuất
hiện đông đảo và những đóng góp
đặc sắc của thế hệ các nhà thơ trẻ.
- Kịch nói có những thành tựu
mới, gây được tiếng vang
d) Văn học vùng địch tạm chiếm
(1946-1975):
Xu hướng văn học tiến bộ, yêu
nước và cách mạng có những
đóng góp đáng ghi nhận trên cả
hai bình diện chính trị-xã hội và
văn học.
3) Những đặc điểm cơ bản:
a) Nền văn học chủ yếu vận động
theo hướng CM hoá, gắn bó sâu
sắc với vận mệnh chung của đất
nước.
Văn học VIỆT NAM 1945-
1975 như một tấm gương phản
chiếu những vấn đề lớn lao, trọng

- Yc HS đọc thầm
SGK và phát biểu
về những phương
diện thể hiện của
khuynh hướng sử
thi và cảm hứng
lãng mạn. Lấy một
số TP các em đã
học để minh hoạ.






- Thử phân biệt
cảm hứng lãng



- Đọc thầm SGK và
nêu

- Làm việc theo
đại nhất của đất nước và cách
mạng: đấu tranh thống nhất đất
nước và xây dựng CNXH.
b) Nền văn học hướng về đại
chúng.
Hướng về đại chúng, TP văn
học thường ngắn gọn, nội dung dễ
hiểu, chủ đề rõ ràng, sử dụng
những hình thức nghệ thuật quen
thuộc với nhân dân, ngôn ngữ
bình dị, trong sáng, dễ hiểu.
c) Nền văn học chủ yếu mang
khuynh hướng sử thi và cảm hứng
lãng mạn.
+ Khuynh hướng sử thi thể hiện:
* Đề tài là những vấn đề có ý
nghĩa lịch sử và tính chất toàn dân
tộc
* Nhân vật chính là những con
người đại diện cho tinh hoa và khí
mạn trong văn học

thời kì này với văn
học lãng mạn trước
1945?
nhóm phách, phẩm chất và ý chí của dân
tộc; gắn bó số phận cá nhân với
số phận đất nước; luôn đặt bổn
phận, trách nhiệm, nghĩa vụ công
dân, ý thức chính trị, tình cảm
lớn, lẽ sống lớn lên hàng đầu
* Lời văn thường mang giọng
điệu ngợi ca, trang trọng và lấp
lánh vẻ đẹp tráng lệ, hào hùng.
+ Cảm hứng lãng mạn là cảm
hứng khẳng định cái tôi đầy tình
cảm, cảm xúc và hướng tới lí
tưởng ( ở thời kì này là ngợi ca
cuộc sống mới, con người mới, ca
ngợi chủ nghĩa anh hùng CM và
tin tưởng vào tương lai tươi sáng
của đất nước.
+ Khuynh hướng sử thi kết hợp
với cảm hứng lãng mạn làm cho
văn học thấm nhuần tinh thần lạc
quan, đồng thòi đáp ứng được yêu
cầu phản ánh hiện thực đời sống
trong quá trình vận động và phát
triển cách mạng.
25ph

HĐ2:

- Hãy tóm tắt
những nét chính về
tình hình lịch sử,
xã hội, văn hoá đã
thúc đẩy đổi mới
văn học giai đoạn
1986 đến hết TK
XX?







HĐ2:
- Đọc SGK và nêu
những nét chính về
hoàn cảnh xã hội sau
1975.

II- VÀI NÉT KHÁI QUÁT
VHVN TỪ NĂM 1975 ĐẾN
HẾT TK XX
1) Hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn
hoá:
- Với chiến thắng 30.04.1975,
lịch sử dân tôc ta mở ra một thời
kì mới-thời kì độc lập, tự do và
thống nhất đất nước. Tuy nhiên từ
1975 đến 1985 đất nước ta lại gặp
phải những khó khăn và thử thách
mới.
- Từ năm 1986, Đảng ta đề xướng
và lãnh đạo công cuộc đổi mới
toàn diện. Tiếp xúc và giao lưu
văn hoá được mở rộng. Sự nghiệp



- Văn học phát
triển qua mấy
chặng? Nêu một số
thành tựu cơ bản
của các thể loại ?

( GV so sánh từng
thể loại ở các thời
kì, giai đoạn để HS
thấy được một

cách cụ thể hơn)









- Đọc SGK và thảo
luận. Chú ý nhấn
mạnh những thành
tựu cơ bản của từng
thể loại và nêu ví dụ
minh họa.











đổi mới thúc đẩy nền văn học
cũng phải đổi mới để phù hợp với
nguyện vọng của nhà văn và

người đọc cũng như quy luật phát
triển khách quan của văn học.
2) Những chuyển biến một số
thành tựu ban đầu:
- Từ sau 1975, thơ không tạo
được sự lôi cuốn, hấp dẫn như các
giai đoạn trước nhưng vẫn có
những tác phẩm được bạn đọc
chú ý.
- Từ sau 1975, văn xuôi có nhiều
khởi sắc, bộc lộ ý thức đổi mới
cách viết về chiến tranh, cách tiếp
cận hiện thực đời sống.
Từ năm 1986, văn học chính
thức bước vào chặng đường đổi
mới, gắn bó, cập nhật hơn đối với
những vấn đề của đời sống hằng




- Hãy thử nêu các
phương diện đổi
mới của văn học từ
1986 trở đi ?

- Đọc SGK và nêu
















ngày. Nhiều tác phẩm tạo được
tiếng vang lớn
- Từ sau năm 1975, kịch nói phát

triển mạnh mẽ. Các vở Hồn
Trương Ba da hàng thịt (Lưu
Quang Vũ) và Mùa hè ở biển
(Xuân Trình),…tạo được sự chú ý
3- Một số phương diện đổi mới
trong văn học:
- Văn học đổi mới vận động theo
khuynh hướng dân chủ hoá, mang
tính nhân bản, nhân văn sâu sắc.
-Văn học phát triển đa dạng hơn
về đề tài, chủ đề; phong phú và
mới mẻ hơn về thủ pháp nghệ
thuật
- Đề cao cá tính sáng tạo của nhà
văn, đổi mới cách nhìn nhận, cách
tiếp cân con người và hiện thực
đời sống, đã khám phá con người

- Quá trình đổi mới
cũng bộc lộ những
khuynh hướng lệch
lạc nào?
- Đọc SGK và nêu




trong những mối quan hệ đa dạng
và phức tạp, thể hiện con người ở
nhiều phương diện của đời sống,

kẻ cả đời sống tâm linh.
Nhìn tổng thể cái mới của văn
học giai đoạn này là tính chất
hướng nội, quan tâm nhiều hơn
tới số phận cá nhân trong những
hoàn cảnh phức tạp, đời thường.
Bên cạnh những thành tựu, quá
trình đổi mới văn học cũng xuất
hiện những khuynh hướng tiêu
cực, những biểu hiện quá đà,
thiếu lành mạnh
10ph

HĐ3:
- Nêu những thành
tựu nổi trội và một
số biểu hiện hạn
chế của văn học
VN 1945-1975?
HĐ3:
- Đọc SGK và nêu
III- KẾT LUẬN:
- Văn học VIỆT NAM từ 1945
đến 1975 đã kế thừa và phát huy
mạnh mẽ những truyền thống tư
tưởng lớn của văn học dân tộc, và
đạt được nhiều thành tựu nghệ
thuật ở nhiều thể loại, tiêu biểu
nhất là thơ và truyện ngắn. Tuy
nhiên do hoàn cảnh chiến tranh,

văn học giai đoạn này cũng có
nhiều hạn chế.
- Từ năm 1986, văn học đổi
mới mạnh mẽ phù hợp với
nguyện vọng của nhà văn và
người đọc, phù hợp với quy luật
khách quan của văn học và gặt
hái được những thành tựu bước
đầu.
8 ph
- Cho HS đọc Ghi
nhớ

- Hãy vạch một số
ý chính cho đề bài
luyện tập
- 1 HS đọc, lớp lắng
nghe.
- Làm việc nhóm
* CỦNG CỐ – LUYỆN TẬP:
- Như Ghi nhớ
- Gợi ý giải bài tập:
+ Vấn đề mà Nguyễn Đình Thi đề
cập là vấn đề mơi quan hệ giữa
văn nghệ và kháng chiến:
+ Văn nghệ phụng sự kháng
chiến (trong hoàn cảnh có chiến
tranh)
+ Hiện thực cách mạng và kháng
chiến đem đến cho văn nghệ cảm

hứng sáng tạo mới, chất liệu mới.

4. Dặn dò học sinh chuẩn bị cho tiết học tiếp theo: 2 phút
- HS đọc lại bài , học thuộc Ghi nhớ, viết một đoạn văn ngắn cho đề bài
luyện tập
- Chuẩn bị bài mới: Tiết sau: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG ĐẠO
LÍ.

IV. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: