Giáo trình nguyên lý kế toán chương 5 + 6 - Phương pháp đối ứng tài khoản pdf

NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN
ThS. Đường Thị Quỳnh Liên

Chương V
PHƯƠNG PHÁP ĐỐI ỨNG TÀI KHOẢN

5.1. CƠ SỞ HÌNH THÀNH, Ý NGHĨA VÀ NỘI DUNG
PHƯƠNG PHÁP ĐỐI ỨNG TÀI KHOẢN

5.2. TÀI KHOẢN KẾ TOÁN

5.3. QUAN HỆ ĐỐI ỨNG TÀI KHOẢN

5.4. PHƯƠNG PHÁP GHI SỔ KÉP

5.5. BẢNG CÂN ĐỐI TÀI KHOẢN (BẢNG CÂN ĐỐI SỐ PHÁT
SINH)

5.1. CƠ SỞ HÌNH THÀNH, Ý NGHĨA VÀ NỘI DUNG
PHƯƠNG PHÁP ĐỐI ỨNG TÀI KHOẢN

5.1.1. Cơ sở hình thành

5.1.2. Ý nghĩa

5.1.3. Nội dung phương pháp đối ứng tài
khoản

5.1.1. Cơ sở hình thành


Hoạt đọng kinh tế tài chính ở các đơn vị rất đa dạng và phong
phú, nó được hình thành do các nghiệp vụ kinh tế tài chính
phát sinh

Để hệ thống hóa được thông tin về toàn bộ hoạt động kinh tế
tài chính nhằm phục vụ cho lãnh đạo và quản lý kinh tế tài
chính, quản lý tài sản ở các đơn vị, hạch toán kế toán phải sử
dụng phương pháp tài khoản kế toán.

Phương pháp đối ứng tài khoản là phương pháp phản ánh sự
biến động của tài sản, nguồn vốn và các quá trình hoạt động
được thể hiện trong mỗi nghiệp vụ kinh tế phát sinh.

5.1.1. Cơ sở hình thành

Hay nói cách khác, phương pháp đối ứng tài khoản
là một phương pháp kế toán được sử dụng để phân
loại đối tượng kế toán, ghi chép, phản ánh và kiểm
tra một cách thường xuyên, liên tục, có hệ thống tình
hình hiện có và sự vận động của từng đối tượng kế
toán cụ thể.

Phương pháp này được cấu thành bởi hai yếu tố: tài
khoản kế toán và các quan hệ đối ứng tài khoản.

5.1.2. Ý nghĩa

Hệ thống hóa thông tin về tài sản và các hoạt động kinh tế tài
chính ở đơn vị một cách thường xuyên, liên tục để cung cấp
thông tin kịp thời phục vụ quản lý kinh tế, tài chính.


Hệ thống hóa các thông tin cụ thể, chi tiết về tình hình tài sản
và sự vận động của tài sản phục vụ yêu cầu quản trị kinh
doanh, yêu cầu phân cấp quản lý kinh tế trong đơn vị cũng như
yêu cầu quản lý tài sản ở đơn vị.

Là phương tiện để hệ thống hóa số liệu theo các chỉ tiêu kinh
tế tài chính để lập các báo cáo kế toán.

5.1.3. Nội dung phương pháp đối ứng tài
khoản

Phương pháp này được cấu thành bởi hai yếu tố:

Tài khoản kế toán

Các quan hệ đối ứng tài khoản.

5.2. TÀI KHOẢN KẾ TOÁN

5.2.1. Khái niệm và kết cấu cơ bản của tài
khoản kế toán

5.2.2. Nguyên tắc thiết kế tài khoản kế
toán

5.2.3. Nguyên tắc ghi chép vào tài khoản
kế toán chủ yếu

5.2.1. Khái niệm và kết cấu cơ bản của tài

khoản kế toán

Tài khoản kế toán là hình thức biểu hiện của phương pháp tài
khoản kế toán được sử dụng để phản ánh, kiểm tra một cách
thường xuyên, liên tục, có hệ thống tình hình hiện có và sự vận
động của từng đối tượng kế toán cụ thể.

Mỗi đối tượng kế toán cụ thể được xây dựng một tài khoản kế
toán hay một số tài khoản kế toán để phản ánh, kiểm tra đối
tượng đó. Mỗi tài khoản kế toán có tên gọi riêng. Tên gọi, nội
dung ghi chép, phản ánh trên tài khoản kế toán phải phù hợp
với nhau và phù hợp với nội dung kinh tế của từng đối tượng
kế toán mà tài khoản kế toán đó phản ánh.

Tài khoản kế toán là cách thức phân loại và hệ thống các
nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo từng đối tượng của hạch toán
kế toán (tài sản, nguồn vốn, doanh thu, chi phí), mỗi một đối
tượng được theo dõi trên một tài khoản.

5.2.1. Khái niệm và kết cấu cơ bản của tài
khoản kế toán

Kết cấu cơ bản của một tài khoản kế toán:

TÊN TÀI KHOẢN

Bên Nợ Bên Có

Tên tài khoản: là tên của đối tượng kế toán được tài khoản
phản ánh


Bên trái của tài khoản gọi là bên Nợ

Bên phải của tài khoản gọi là bên Có

5.2.1. Khái niệm và kết cấu cơ bản của
tài khoản kế toán

Tài khoản kế toán phản ánh các đối tượng kế toán theo 3 chỉ tiêu:

Số dư đầu kỳ: phản ánh số hiện có của đối tượng kế toán tại thời
điểm đầu kỳ.

Số phát sinh trong kỳ: phản ánh sự vận động của đối tượng kế toán
trong kỳ, bao gồm:

+ SPS tang: phản ánh sự vận động tăng của các đối tượng kế toán
trong kỳ

+ SPS giảm: phản ánh sự vận động giảm của các đối tượng kế toán
trong kỳ

Số dư cuối kỳ: phản ánh số hiện có của đối tượng kế toán ở thời điểm
cuối kỳ

Số dư cuối kỳ = Số dư đầu kỳ + Tổng PS tăng – Tổng PS giảm

5.2.2. Nguyên tắc thiết kế tài khoản kế
toán


Có nhiều loại tài khoản cơ bản để phản ánh tài sản, nguồn
vốn, các tài khoản điều chỉnh cho các tài khoản cơ bản.

Kết cấu của tài khoản tài sản ngược với kết cấu tài khoản
nguồn vốn, kết cấu tài khoản điều chỉnh ngược với kết cấu tài
khoản cơ bản mà nó điều chỉnh.

Số phát sinh tăng được phản ánh cùng bên với số dư đầu kỳ,
số phát sinh giảm được phản ánh ở bên còn lại của tài khoản
kế toán.

5.2.3. Nguyên tắc ghi chép vào tài khoản
kế toán chủ yếu
Bên Nợ TK Tài sản Bên Có

SDĐK

PS tăng PS giảm

Cộng PS tăng Cộng PS giảm

SDCK

5.2.3. Nguyên tắc ghi chép vào tài khoản
kế toán chủ yếu

Nợ TK Nguồn vốn Có

SDĐK


PS giảm PS tăng

Cộng PS giảm Cộng PS tăng

SDCK

5.2.3. Nguyên tắc ghi chép vào tài khoản
kế toán chủ yếu

TK Chi phí

CP phát sinh trong kỳ - Ghi giảm CP

- Kết chuyển CP

Cộng PS Nợ Cộng PS Có

5.2.3. Nguyên tắc ghi chép vào tài khoản
kế toán chủ yếu

TK Doanh thu

- Ghi giảm doanh thu DT phát sinh trong kỳ

- Kết chuyển DT thuần

Cộng PS Nợ Cộng PS Có

5.2.3. Nguyên tắc ghi chép vào tài khoản
kế toán chủ yếu


TK Xác định kết quả

- Kết chuyển CP - Kết chuyển DT thuần

- Kết chuyển lãi - Kết chuyển lỗ

Cộng PS Nợ Cộng PS Có

5.3. QUAN HỆ ĐỐI ỨNG TÀI KHOẢN

Quan hệ đối ứng tài khoản là mối quan hệ giữa tài sản và
nguồn vốn, giữa các loại tài sản với nhau và giữa các loại
nguồn vốn với nhau trong các nghiệp vụ kinh tế phát sinh và có
ảnh hưởng đến phương trình kế toán.

Các mối quan hệ đối ứng

Loại 1: Tăng tài sản này – Giảm tài sản khác

Loại 2: Tăng nguồn vốn này – Giảm nguồn vốn khác

Loại 3: Tăng tài sản – Tăng nguồn vốn

Loại 4: Giảm tài sản – Giảm nguồn vốn

5.3. QUAN HỆ ĐỐI ỨNG TÀI KHOẢN

Loại 1: Tăng tài sản này – Giảm tài sản khác


Quan hệ này chỉ xảy ra trong nội bộ đơn vị kế toán. Trong
quan hệ này, tổng quy mô tài sản không thay đổi, khi quan hệ
này phát sinh chỉ làm thay đổi cơ cấu tài sản.

Ví dụ: Rút tiền gửi ngân hàng về nhập quỹ tiền mặt
70.000.000

Loại 2: Tăng nguồn vốn này – Giảm nguồn vốn khác

Các nghiệp vụ kinh tế phát sinh thuộc quan hệ này không làm
thay đổi quy mô nguồn vốn cũng như tài sản mà chỉ làm thay
đổi cơ cấu nguồn vốn.

Ví dụ: Vay ngắn hạn ngân hàng để trả nợ cho người bán
20.000.000

5.3. QUAN HỆ ĐỐI ỨNG TÀI KHOẢN

Loại 3: Tăng tài sản – Tăng nguồn vốn

Quy mô tài sản và nguồn vốn tăng cùng một lượng bằng nhau
sau nghiệp vụ kinh tế phát sinh.

Ví dụ: Mua nguyên vật liệu nhập kho, chưa thanh toán tiền cho
người bán 45.000.000

Loại 4: Giảm tài sản – Giảm nguồn vốn

Quy mô tài sản và nguồn vốn giảm cùng một lượng bằng nhau
sau nghiệp vụ kinh tế phát sinh.


Ví dụ: Xuất quỹ tiền mặt để trả lương cho người lao động
10.000.000

5.3. QUAN HỆ ĐỐI ỨNG TÀI KHOẢN

Nhận xét:

Các nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến sự
biến động trong nội bộ tài sản hoặc nội bộ nguồn
vốn thì chúng phải có quan hệ ngược chiều và kết
quả không làm thay đổi quy mô tài sản của đơn vị kế
toán.

Các nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến sự
biến động trong cả tài sản lẫn nguồn vốn thì chúng
phải là quan hệ cùng chiều và kết quả hoặc làm tăng
hoặc làm giảm quy mô tài sản của đơn vị kế toán.

5.4. PHƯƠNG PHÁP GHI SỔ KÉP

5.4.1. Khái niệm

Phương pháp ghi sổ kép là phương pháp phản ánh
các nghiệp vụ kinh tế phát sinh lên tài khoản kế toán
theo các quan hệ đối ứng bằng cách ghi ít nhất hai
lần với cùng một số tiền phát sinh lên ít nhất hai tài
khoản kế toán có quan hệ đối ứng với nhau.

Thực chất là ghi Nợ vào tài khoản này và ghi Có vào

tài khoản khác có quan hệ đối ứng với nó với cùng
một số tiền.

5.4.2. Định khoản kế toán

5.4.2.1. Khái niệm

Định khoản kế toán là việc xác định một nghiệp vụ kinh tế phát
sinh được ghi Nợ và ghi Có vào những tài khoản kế toán nào
với số tiền cụ thể là bao nhiêu.

Định khoản kế toán gồm hai loại: Định khoản giản đơn và định
khoản phức tạp

Định khoản giản đơn: định khoản chỉ liên quan đến hai tài
khoản kế toán.

Định khoản phức tạp: định khoản liên quan đến ít nhất từ ba tài
khoản kế toán trở lên.

5.4.2. Định khoản kế toán

5.4.2.2. Nguyên tắc định khoản (nguyên tắc ghi sổ
kép)

* Nguyên tắc định khoản:

- Xác định tài khoản ghi Nợ trước, tài khoản ghi Có
sau


- Tổng số tiền ghi vào bên Nợ của các tài khoản phải
bằng tổng số tiền ghi vào bên Có của các tài khoản
trong cùng một định khoản

- Một định khoản phức tạp có thể tách thành các
định khoản giản đơn nhưng không được gộp các
định khoản giản đơn thành một định khoản phức tạp

5.4.2. Định khoản kế toán

* Quy trình định khoản

- Xác định tài khoản kế toán

- Xác định quan hệ đối ứng tài khoản

- Xác định số tiền