Kinh tế hàng hoá phát triển dẫn tới sự ra đời và phát triển của nhiều loại thị trường trong đó có thị trường vốn part1 pps

Lời nói đầu
Xuất phát từ thực tế khách quan do đòi hỏi của sự hình thành vầ
phát triển của nền kinh tế thị trờng . Do đó ,việc hình thành các
công ty cổ phần (CTCP ) và vấn đề cổ phần hoá doanh nghiệp Nhà
nớc (DNNN ) là tất yếu đối với quá trình phát triển mạnh của nền
kinh tế thị trờng . Hình thức CTCP đã xuất hiện vào những năm
cuối thế kỷ XVI và đầu thế kỷ XVII , mà trớc tiên là ở nớc Anh
sau đó là nớc Pháp . Trải qua quá trình phát triển của nền kinh tế ,
nhất là trong giai đoạn mà cuộc Cách mạng công nghiệp diễn ra thì
CTCP phát triển rất mạnh mẽ. Đến những năm đầu thế kỷ XX thì
CTCP đã trở thành hình thức kinh doanh rất phổ biến ở các nớc có
nền kinh tế thị trờng phát triển mạnh. Với Việt Nam chúng ta, từ
khi đất nớc đợc thống nhất , do phải giải quyết hậu quả nặng nề
của chiến tranh . Mặt khác do cơ chế kinh tế và xuất phát điểm của
chúng ta thấp. Chính vì vậy, mà việc khôi phục nền kinh tế tuy đã
đạt đợc nhiều thành công, song cũng còn nhiều hạn chế. Do đó mà
đại hội Đảng lần thứ VI (12/ 1986) đã đánh dấu sự đổi mới của nền
kinh tế Việt nam. Đó là quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế tập
trung quan liêu bao cấp, sang nền kinh tế thị trờng, Nó không chỉ
làm thay đổi một cách sâu sắc nền kinh tế nớc ta về cơ cấu kinh tế,
thành phần kinh tế và quan hệ sở hữu mà còn làm xuất hiện hình
thức tổ chức kinh tế mới đó là CTCP. Nghị quyết Đại hội Đảng lần
thứ VI, VII, VIII và Hiến pháp 1992 đều khẳng định: Nền kinh tế
nớc ta hiện nay là nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận hành
theo cơ chế thị trờng có sự quản lý của Nhà nớc theo định hớng

1

Xã hội chủ nghĩa. Trong nền kinh tế nhiều thành đó, kinh tế quốc
doanh đợc xác định giữ vai trò chủ đạo. Các thành phần kinh tế
khác hoạt động theo luật và bình đẳng trớc pháp luật

Công ty cổ phần là loại hình doanh nghiệp đối với nớc ta là
tơng đối mới. Trớc đây cha có Luật doanh nghiệp thì nó hoạt
động theo Luật công ty. Khi Luật doanh nghiệp ra đời (tháng 12
năm 1999) thì công ty cổ phần đợc xác định đầy đủ và rõ ràng hơn,
là một trong 4 loại hình doanh nghiệp đợc quy định trong Luật
doanh nghiệp. Cũng chính từ đó mà công ty cổ phần phát triển
mạnh hơn và ngày càng phát huy đợc những u thế của nó trong
nền kinh tế. So với các loại hình doanh nghiệp khác thì công ty cổ
phần rất có u thế trong việc huy động nguồn vốn nhàn rỗi trong
công chúng. Mặt khác với việc hình thành thị trờng chứng khoán ở
nớc ta thì công ty cổ phần là điều kiện quan trọng và tiên quyết
cho sự hoạt động của thị trờng này. Từ đó thúc đẩy nền kinh tế
phát triển .
Với vai trò và tầm quan trọng của công ty cổ phần ở nớc ta
trong giai đoạn hiện nay, em mạnh dạn chọn đề tài "Công ty cổ
phần và vai trò của nó trong phát triển kinh tế ở nớc ta hiện
nay". Để thực hiện đợc để tài này em xin chân thành cảm ơn sự
hớng dẫn tận tình của thày giáo Nguyễn Việt Tiến.

2

Chơng I
Lý luận CHUNG Về CÔNG TY cổ phần

I. Khái niệm, sự hình thành và phát triển của
công ty cổ phần
1. Khái niệm
Công ty cổ phần là doanh nghiệp trong đó các cổ đông góp
vốn kinh doanh và chịu trách nhiệm trong phạm vi phần vốn góp
của mình trên cơ sở tự nguyện để tiến hành các hoạt động sản xuất

kinh doanh nhằm thu lợi nhuận
2. Lịch sử hình thành và phát triển của công ty cổ phần
Công ty cổ phần ra đời từ cuối thế kỷ 16 ở các nớc t bản
phát triển nh một nhu cầu khách quan của lịch sử. Trong suốt mấy
trăm năm qua các công ty cổ phần đã chiếm một vai trò quan trọng
trong việc thúc đẩy nền kinh tế thế giới. Quá trình lịch sử hình
thành và phát triển của hình thức công ty cổ phần trên thế giới có
thể đợc mô tả theo sơ đồ sau:

3

Các giai đoạn hình
thành CTCP trên thế giới
Giai đoạn
mầm mống
- Góp vốn
theo nhóm
bạn
- Hoạt động
liên kết
lỏng lẻo
Giai đoạn
hình thành
- Bắt đầu
phát hành
cổ phiếu
- Bớc đầu
xuất hiện
giao dịch
chứng
khoán
- Hoạt động
có tổ chức
lớn hơn
Giai doạn

phát triển
- Công ty cổ
phần phổ
biến ở các
nớc t bản
chủ nghĩa
-Các hình
thức đa quốc
gia
- Hình thành
trung tâm tài
chính quốc tế
-Giao dịch
chứng khoán
sôi động
Giai đoạn
trởng thành
- Hình thức
công ty xuyên
quốc gia, đa
quốc gia
- Thu hút công
nhân mua cổ
phiếu
- Cơ cấu công
ty cổ phần
hoàn thiện,
pháp luật hoàn
thiện

4




2.1. Giai đoạn mầm mống
Trong những năm đầu của phuơng thức sản xuất TBCN các
nhà t bản lập ra các xí nghiệp TBCN riêng lẻ, hoạt động độc lập
thuê mớn công nhân và bóc lột lao động làm thuê. Dần dần cùng
với sự phát triển của sức sản xuất và chế độ tín dụng họ đã liên kết
với nhau, dựa trên quan hệ nhân thân (gia đình) và chữ tín góp vốn
kinh doanh nhằm mục đích sinh lợi. Từ doanh nghiệp nhóm bạn dần
dần phát triển thành doanh nghiệp góp vốn. Năm 1553 công ty cổ
phần đầu tiên ở Anh thành lập với số vôn 6000 bảng Anh phát hành
240 cổ phiếu, mỗi cổ phiếu là 25 bảng Anh để tổ chức đội buôn
gồm 3 chiếc thuyền lớn tìm đờng sang ấn Độ theo hớng Đông
Bắc.
Năm 1801 tại Luân Đôn sở giao dịch chứng khoán chính thức
ra đời tạo ra thị trờng chứng khoán. Thị truờng chứng khoán liên
quan tới doanh nghiệp cổ phần bao gồm cả cổ phần t nhân và
doanh nghiệp cổ phần do Nhà nớc đứng ra thành lập. Theo Các
Mác "Trong bớc đầu của nền sản xuất TBCN một số ngành sản
xuất đòi hỏi một số t bản tối thiểu mà lúc đó từng cá nhân riêng lẻ

5

cha thực hiện đợc. Tình hình đó dẫn đến Nhà nớc phải trợ cấp
Mặt khác điều đó cũng dẫn đến việc thành lập những nơi nắm giữ
độc quyền do pháp luật thừa nhận để kinh doanh trong những ngành
công nghiệp và thơng nghiệp nhất định". Nh vậy trong giai đoạn

này công ty cổ phần có hai loại:
+ Doanh nghiệp góp vốn hoặc doanh nghiệp nhóm bạn
+ Doanh nghiệp do Nhà nớc lập bằng hình thức phát hành
trái khoán (ở Mỹ gọi là cổ phần công cộng) hoặc doanh nghiệp Nhà
nớc góp vốn.
2.2. Giai đoạn hình thành
Trong nửa đầu thé kỷ XIX các công ty cổ phần chính thức lần
lợt ra đời với hình thức tổ chức và hình thức phân phối riêng của
chúng. Những quy định cơ bản về công ty cổ phần đã ra đời (ở Pháp
vào những năm 1806). Công ty cổ phần đợc thành lập rộng khắp
trong các ngành nghề không chỉ trong thơng nghiệp mà trong giai
đoạn trớc ở các ngành chế tạo, các lĩnh vực giao thông vận tải đ-
ờng sông, đòng sắt.
Cổ phiếu phát hành có thể bán trao tay, loại giao dịch chứng
khoán này có lúc vợt ra ngoài biên giới quốc gia thu lợi nhuận theo
hình thức lợi tức định kỳ. Một số doanh nghiệp lớn của t bản t
nhân bắt đầu phát hành cổ phần, tách ngời đại biểu quyền sở hữu

6

(hội đồng quản trị) và ngời kinh doanh (giám đốc) ra làm hai. Các
sở giao dịch chứng khoán cũng hình thành phổ biến ở các nớc
Phơng Tây tuy nhiên trớc những năm 70 của thế kỷ XIX công ty
cổ phần còn ít và hình thức cha đa dạng, quy mô còn nhỏ.
2.3. Giai đoạn phát triển
Sau những năm 70 của thế kỷ XIX công ty cổ phần phát triển
rất nhanh phổ biến ở tất cả các nớc t bản, các ngành có quy mô
sản xuất mở rộng, tập trung t bản diễn ra với tốc độ cha từng có,
ra đời các tổ chức độc quyền nh Các ten Xanh đê ca Cơ vốt.
Các công ty nắm giữ cổ phần khống chế ra đời tạo thành kết cấu

chuỗi. Công ty mẹ công - ty con công ty cháu hình thành một tập
đoàn doanh nghiệp xuyên quốc gia.
Đến năm 1930 số công ty cổ phần của Anh là 86000, 90% t
bản chịu sự khống chế của công ty cổ phần. ở Mỹ 1909 có tổng số
262000 công ty cổ phần. Đến năm 1939 số công ty cổ phần ở Mỹ
chiếm 51,7% trong tổng số các xí nghiệp nông nghiệp và 92,6% giá
trị tổng sản lợng công nghiệp.
2.4. Giai đoạn hình thành
Sau chiến tranh thế giớ thứ hai công ty cổ phần có những đặc
điểm mới:

7

- Dùng hình thức cổ phần để lập ra các công ty xuyên quốc gia và
đa quốc gia để liên hợp kinh tế và quốc tế hoá cổ phần hình thành
các tập đoàn doanh nghiệp quốc tế
- Thu hút công nhân viên chức mua cổ phần thực hiện " chủ nghĩa
t bản nhân dân" để làm dịu mâu thuẫn giữa lao động và t bản
đồng thời thu hút vốn một cách thuận lợi
- Cơ cấu tổ chức của công ty cổ phần tại các nớc ngày càng hoàn
thiện, pháp luật ngày càng kiện toàn và mỗi nớc đều có những đặc
điểm riêng
3. Điều kiện để hình thành công ty cổ phần
Muốn hình thành công ty cổ phần phải có một số điều kiện
nhất định trong đó những điều kiện sau là thiết yếu :
3.1. Tồn tại sở hữu khác nhau về vốn
Công ty cổ phần là công ty có nhiều ngời đứng sở hữu. Nếu
công ty chỉ thuộc một chủ sở hữu thì dù chủ sở hữu đó là một cá
nhân hay một tổ chức thì đó không phải là công ty cổ phần mà
thuộc một loại hình công ty khác có thể là công ty t nhân, công ty

TNHH một thành viên hay Công ty liên doanh ( nếu chủ sở hữu là
Nhà nớc)