Ngữ văn 7 - Tiết 58

NS: 1.12
NG: 4.12
Tiết: 58
Văn bản
Mùa xuân của tôi
- Vũ Bằng -
A. Mục tiêu :
1- Kiến thức:
+ Cảm nhận đợc những nét riêng đặc sắc của cảnh sắc tháng giêng mùa xuân Hà Nội
qua nỗi lòng sầu xứ của một ngòi bút rất đỗi tài hoa và tinh tế Vũ Bằng
- Tích hợp với phần Tiếng Việt và Tập làm văn:
2- Luyện kĩ năng đọc và tìm hiểu, phân tích tuỳ bút hồi kí - áng văn xuôi giàu chất
trữ tình, man mác nh một bài thơ buồn, có phần còn da diết, khắc nghiệt, khắc khoải hơn
Thạch Lam, Nguyễn Tuân, vì hoàn cảnh và tâm sự riêng biệt của tác giả.
3- Thỏi : Yờu quờ hng mỡnh.
B. chuẩn bị :
- Nghiên cứu soạn giáo án.
- T liệu tham khảo, Tranh ảnh chân dung Vũ Bằng.
C. Ph ng phỏp :
- Phơng pháp: giảng bình, phát vấn, phân tích, tổng hợp
- Hình thức tổ chức hoạt động độc lập và hoạt động nhóm.
D. Tiến trình giờ dạy.
I. ổn định:
II. Kiểm tra bài cũ:
? Đọc thuộc lòng và diễn cảm một đoạn văn mà em thích trong bài Một thứ quà của lúa
non: Cốm. Tại sao lại thích đoạn văn đó?
III. Bài mới:
- Gi trc chỳng ta cm nhn c cht tr tỡnh tinh t v sõu lng ca vn bn Mt
th qu ca lỳa non : Cm qua ngũi bỳt ca Thch Lam. Hụm nay, chỳng ta li lm
quen vi mt tỏc gi quờ H Ni, phi xa quờ sng Si Gũn trong vựng kim soỏt
ca M - Ngy. khi t nc b chia ct, nờn tỡnh cm nh thng li cng da dit sõu

lng. Bi vn ca ụng vit v cnh sc v khụng khớ mựa xuõn H Ni v min Bc
nh th no. Chỳng ta cựng tỡm hiu vn bn Mựa xuõn ca tụi.
Hot ng ca GV v HS Ghi bng
? Em hãy nêu một vài nét về tác giả Vũ Bằng?
- Nh vn V Bng sinh ngy 3 thỏng 6 nm 1913
[1]

[2]


ti H Ni v ln lờn trong mt gia ỡnh Nho hc,
quờ gc t Ngc Cc, huyn Lng Ngc, nay l
Bỡnh Giang, tnh Hi Dng. ễng theo hc Trng
Albert Sarraut, tt nghip Tỳ Ti Phỏp.
I. Tìm hiểu tác giả và tác phẩm:
1. Tác giả: ( SGK)
- Vũ Bằng ( 1913 1984)
- Là nhà văn, nhà báo nổi tiếng về
truyện ngắn, bút kí, tuỳ bút,
Ngay khi cũn nh ụng ó say mờ vit vn, lm bỏo.
Nm 16 tui ụng ó cú truyn ng bỏo, v lin sau
ú ụng lao vo ngh vn, ngh bỏo vi tt c nim
say mờ. Cha m V Bng sinh sỏu ngi con, ba
trai, ba gỏi. Cha mt sm, V Bng vi m lm
ch mt tim bỏn sỏch ph Hng Gai, H Ni, nờn
ụng c cng chiu, khụng b thiu thn, vỡ vy
vic ụng lao vo ngh vit khụng phi vỡ mu sinh.
Nm 1935, ụng lp gia ỡnh vi b Nguyn Th Qu, ngi
Thun Thnh, Bc Ninh. Cui nm 1946, V Bng cựng gia
ỡnh tn c ra vựng khỏng chin. Cui nm 1948, tr v H

Ni, bt u tham gia hot ng trong mng li tỡnh bỏo
cỏch mng. Nm 1954, c s phõn cụng ca t chc, ụng
vo Si Gũn, li v v con trai H Ni (nm 1967, b
Qu qua i) v tip tc hot ng cho n 30 thỏng 4 nm
1975. Vỡ nguyờn nhõn, trong ú cú s t on ng dõy
liờn lc, mói n sau ny, ụng mi c cụng nhn l ngi
hot ng cỏch mng v c truy tng huõn chng nh
nc
[3]
Si Gũn, ụng lp gia ỡnh vi b Phn. ễng mt lỳc 4g30
ngy 7 thỏng 4, nm 1984
[1]
ti Thnh ph H Chớ Minh, Vit
Nam, th 70 tui.
Ngy 13 thỏng 2 nm 2007, V Bng ó c truy tng Gii
thng Nh nc v vn hc ngh thut.
[4]
.
? Nêu xuất xứ của văn bản?
Trong s trc tỏc ca V Bng, Thng Nh Mi Hai l
tỏc phm tiờu biu cho tõm t v phong cỏch vit ca ụng.
Ni dung sỏch ụng vit v hỡnh nh ngi v tờn Qu bờn
kia v tuyn. ễng khi s vit t thỏng Giờng 1960, rũng ró
mi mt nm mi hon thnh tỏc phm dy khong 250
trang vo nm 1971.
G hớng dẫn H đọc: giọng đọc chậm rãi, sâu lắng, mềm mại,
hơn buồn
* Giọng đọc phù hợp với các câu cảm G đọc
mẫu một đoạn H đọc tiếp G sửa sai ( nếu có)
? Em hiểu thế nào là ( Ra rng, giang h, húa

vng) ?
? Văn bản này đợc viết theo thể loại gì? Nhc li
th no l tựy bỳt? - L th vn thiờn v biu cm,
giu hỡnh nh v cht tr tỡnh, an xen yu t ngh
lun.
2. Tác phẩm :
- Trích trong Thơng nhớ mời
hai ( 1960 1971).
Một tác phẩm xuất sắc của Vũ
Bằng.
3. Đọc - Tìm hiểu chú thích.
II. Phân tích v n b n:
1. Thể loại, bố cục.
2
- (Tuỳ bút: Là thể loại văn xuôi, thuộc loại kí ( bút
kí), thờng ghi chép những hình ảnh, sự việc, câu
chuyện có thật mà nhà văn quan sát, chứng kiến.
Tuỳ bút thiên về biểu cảm, chú trọng thể hiện cảm
xúc, tình cảm. suy nghĩ của tác giả trớc những vấn
đề của đời sống).
? PTB ?
? Văn bản có thể chia làm mấy phần? Nội dung
của từng phần? 3phn
Đ1: từ đầu mê luyến mùa xuân ( tình cảm của
con ngời với mùa xuân là một quy luật tất yếu, tự
nhiên).
Đ2: Tip liên hoan( Cảnh sắc và không khí
mùa xuân ở đất trời và lòng ngời).
Đ3: Còn lại ( Cảnh sắc riêng của trời đất mùa
xuân từ sau ngày rằm tháng giêng ở đất Bắc).

GV. Bài tuỳ bút đã tái hiện cảnh sắc thiên nhiên
và không khí mùa xuân trong tháng giêng ở HN và
miền Bắc qua nỗi thơng nhớ của một ngời xa quê.
? quan sát hai câu đầu VB và cho biết trong lời
bình luận này, các cụm từ Tự nhiên nh thế, không
có gì lạ hết đợc tác giả sử dụng với ý gì?
- Khẳng định tình cảm mê luyến mùa xuân là
tình cảm sn có và hết sức thông thờng ở mỗi con
ngời.
? Theo dõi câu văn thứ 3 và nhận xét về biện pháp
Ngh thut, dấu câu? tác dụng? ( Chiu)
- Bin phỏp ip: ip ng, ip kiu cõu Ai
bo c, ng thơng , ai cấm đ ợc , thỡ mi
ht nhiều dấu phẩy, dấu chấm phẩy.
nhấn mạnh tình cảm con ngời dành cho mùa
xuân, tạo nhịp điệu cho mùa xuân, li văn thêm tha
thiết, mềm mại theo dòng cảm xúc.
? Tác giả liên hệ tình cảm mùa xuân của con ngời
với các quan hệ gắn bó của các hiện tợng tự nhiên và
xã hội nào?
-non - nớc; bớm hoa; trai gái; m - con; cụ
gỏi cũn son nh chng
? Theo em cách liên hệ này có tác dụng gì?
- Khẳng định tình cảm với mùa xuân là quy luật,
không thể khác, không thể cấm đoán.
? Đoạn văn trên thể hiện tình cảm, thái độ nào của
tác giả với mùa xuân quê hơng ?
- Nâng niu, trân trọng, thơng nhớ, thuỷ chung với
mùa xuân.
? Theo dõi những nội dung trong phần 2 của văn

- Thể loại:Tuỳ bút
- Phơng thức: biểu cảm
- Bố cục: 3 phần:
2. Phân tích
a. Cảm nhận về quy luật tình cảm
của con ng ời đối với mùa xuân.
- Tự nhiên nh thế
- Không có gì lạ hết
- Ai bo c, đừng thơng, ai
cấm đợc
ip ngữ, nhiều dấu phẩy, dấu
chấm phẩy .
nhấn mạnh tình cảm của con
ngời dành cho mùa xuân là tất
yếu.
3
bản để tìm những câu văn gợi tả cảnh sắc và không
khí mùa xuân HN - đất Bắc?
( Chiu) Mựa xuõn ca tụi th mng
? Từ có lặp lại và dấu chấm lửng ở cuối câu văn
này có tác dụng gì?
- Liệt kê để nhấn mạnh các dấu hiệu điển hình
của mùa xuân đất Bắc. gợi ra những vẻ đẹp khác
nhau của mùa xuân.
? Ti sao tỏc gi li m u on bng cõu Mựa
xuõn ca tụi?
- Cnh vt thiờn nhiờn, khụng khớ mựa xuõn c
nh li, gi li t nhng chi tit, hỡnh nh cũn lng
ng nht, ỏm nh nht. ú l mựa xuõn riờng trong
hi c ca ngi su x, xa x cho nờn ú l mựa

xuõn rt riờng, mựa xuõn ca tụi, mựa xuõn trong
lũng tụi. Cho nờn, tỏc gi m u on vn bng cõu
Mựa xuõn ca tụi l rt cú lớ v phự hp vi tõm
trng.
? Những dấu hiệu điển hình nào tạo cảnh sắc mùa
xuân đất Bắc? ( Tỡm nhng hỡnh nh, chi tit, c
trng, tiờu biu nht) ( Chiu phõn tớch)
- Nhng hỡnh nh rt tiờu biu ca mựa xuõn thỏng
giờng : ma riêu riêu, gió l nh lạnh, ti ng nhn kờu
trong đêm xanh, ting trng chốo vng li t nhng
thụn xúm xa xa, cú cõu hỏt huờ tỡnh ca cụ gỏi p
nh th mng.
- Cựng vi mựa xuõn tr li, tim ngi ta dng
nh cng tr hn ra v p mnh hn trong nhng
ngy ụng thỏng giỏ. Lỳc y, ng sỏ khụng cũn
ly li na m l cỏi rột ngt ngo, ch khụng cũn tờ
but cm cm na.
? Những dấu hiệu đó gợi một bức tranh xuân đất
Bắc nh thế nào?
- Gi t c cnh sc thiờn nhiờn: thi tit, khớ hu
c bit ca mựa xuõn ma riờu riờu, giú lnh lnh
ca mựa ụng cũn vng li, cỏi m nng nn ca
khớ tri xuõn. ú cũn l õm thanh ca ting chim
nhn kờu, ting trng chốo, cõu hỏt huờ tỡnh ca cụ
gỏi p. To thnh mt sc sng riờng ca mựa
xuõn t Bc. ( Ghi)
? Theo dõi đoạn văn tiếp theo và cho biết tác giả gọi
mùa xuân đất Bắc HN là Mùa xuân thánh thần của
tôi. điều đó có ý nghĩa gì?
- Tỏc gi cảm nhận mựa xuân thiêng liêng, diệu kì,

l m cho con ngi ta mun phỏt iờn lờn.
b. Cảm nhận về cảnh sắc không
khí mùa xuân đất Bắc.
Mùa xuân của tôi là mùa
xuân có ma riêu riêu gió lành
lạnh có câu hát huế tình đẹp
nh thơ, nh mộng .
Không khí hài hoà với cảnh
sắc tạo thành một sự sống riêng
của mùa xuân đất Bắc.
4
* Mựa xuõn ó khi dy thiờn nhiờn v con ngi
sc sng tim tng v lm cho nú tr lờn mnh m,
lm bng dy lũng yờu i khao khỏt sng v yờu
thng c tỏc gi th hin qua cõu vn (Chiu)
Câu văn nhựa sống ở trong ngời cng lên cặp
uyên ơng đứng cạnh
? Cõu vn trờn đã diễn tả sức mạnh nào của mùa
xuân?
- Mùa xuân khơi dậy sinh lực cho muôn loại, trong
đó có con ngời. Rạo rực, xôn xao, ấm áp.
? Tỏc gi ó s dng bin phỏp ngh thut no? Tỏc
dng ?
- Hỡnh nh so sỏnh mi m. Sc sng ca thiờn
nhiờn v con ngi ca mựa xuõn cng c núi lờn
bng nhiu hỡnh nh gi cm v so sỏnh c th:
nha sng ngi cng lờn nh mỏu cng lờn trong
lc ca loi nai, nh mm non ca cõy ci phi tri
ra thnh nhng cỏi lỏ nh ti ti. Mựa xuõn n lm
cho tim ngi ta dng nh cng tr hn ra v p

mnh hn trong nhng ngy ụng thỏng giỏ. Mựa
xuõn gi dy ni thốm khỏt yờu thng thc s
trong lũng tỏc gi, n mc: Ra ngoi tri, thy ai
cng mun yờu thng, v n nh li cng thy
yờu thng na.
- Tt c c núi lờn bng ging iu va sụi ni
va tha thit, vi mt ngụn ng mm mi, trau
chut, giu cht tr tỡnh ó gúp phn quan trng to
nờn sc truyn cm ca on vn.
? Khụng khớ mựa xuõn cũn c th hin trong i
sng gia ỡnh trong khụng khớ on t ờm m.
khung cnh bn th Pht, bn th Thỏnh, bn th t
tiờn vi ốn nn, hng trm. ( Chiu)
? Sức mạnh nào của mùa xuân đợc diễn tả trong
câu văn Nhang trầm, đèn nến mở hội liên hoan?(
(Chiu)
- Mùa xuân có sức mạnh khơi dậy và lu giữ các
tinh thần cao quý của con ngời nh đạo lí, gia đình, tổ
tiên Gia ỡnh on t, ụng b, cha m, anh em, con
chỏuyờu thng hũa thun, trờn kớnh di
nhngLũng anh m ỏp l lựng, trong lũng nh
cú bao nhiờu l hoa, bm m hi liờn hoan.
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật trong on văn
trên? tác dụng? Cách dùng giọng điệu, dấu câu có gì
đặc biệt? Tác dụng?
nhựa sng cây ci
Trong lòng liên hoan.
Tạo hình ảnh so sánh mới mẻ
diễn tả sinh động và hấp dẫn
sức sống của mùa xuân.

5
- Giọng điệu vừa sôi nổi vừa êm ái, tha thiết,
câu dài đợc ngắt = nhiều dấu phẩy.
- Sc sng ca thiờn nhiờn v con ngi trong thỏng
giờng mựa xuõn c tỏc gi suy tng v hi nh
trong tỡnh cm v tõm trng bun xa, bi hi ó
bao nhiờu nm thỏng trụi qua, xa cỏch c v khụng
gian v thi gian nhng nh n mựa xuõn thỏng
giờng l cỏi mang mang ro rc, xụn xao v p ỏp
li hin v, sng li trong lũng. Khụng phi ch yu
l cnh m l hn ca cnh, c bit l tõm trng
ca con ngi.
phản ánh cảm xúc, mãnh liệt của tâm hồn, tạo
nhạc cho lời văn. ( Ghi )
? Vậy qua đoạn văn này em cảm nhận đợc điều kì
diệu nào của mùa xuân?
- Mùa xuân khơi dậy năng lực sống cho muôn
loài.
- Khơi dậy nhiều năng lực tinh thần cao quý của
con ngời; khơi dậy tình yêu cuộc sống, quê hơng.
? Từ đây tình cảm nào của tác giả dành cho mùa
xuân đợc bộc lộ?
- Lũng biết ơn, s hân hoan, ni thơng nhớ mùa
xuân.
? Em cảm nhận đợc gì về mùa xuân từ hình ảnh
minh hoạ trong SGK? ( Chiu)
* HS c li on cui vn bn:
? Theo dõi phần cuối văn bản và cho biết mùa
xuân của nửa sau tháng giêng đợc đặc trng bởi cái
gì?

- Bầu trời, bữa cơm gia đình sau tết.
? Điều đó đợc gợi tả bằng những chi tiết nào?
( Tho lun 2p) Tìm những hình ảnh chi tiết miêu tả
vẻ đẹp thiên nhiên, cuộc sống sinh hoạt, cảnh sắc và
không khí mùa xuân sau ngày rằm thỏng giờng và trớc
ngày rằm tháng giêng? ( Chiu)
Trớc rằm tháng riêng Sau rằm tháng riêng
- Đào tơi, nhuỵ vẫn còn
phong.
- Cỏ mớt xanh
- Trời nồm, ma phùn
- Nền trời đùng đục nh
Đào hơi phai nhng nhuỵ
vẫn còn phong
-Cỏ nức mùi hơng man
mác
-Trời hết nồm, mùa xuân
Giọng điệu vừa sôi nổi vừa tha
thiết tạo nên sức truyền cảm
của đoạn văn.
3. Cảm nhận về mùa xuân đất Bắc
sau ngày rằm tháng giêng.
- những vệt xanh tơi
- Bữa cơm giản dị vào lũng.
6
màu pha lê mờ
- Bữa cơm còn thịt mỡ,
da hành
- Màn điều treo lơ lửng,
cha làm lễ hoá vàng, các

trò vui tết cuộc sống ăn
chơi.
- Những vệt xanh tơi, làn
sóng hồng hồng rung
động
- Bữa cơm giản dị
- Hoá vàng, màn điều h,
trò vui tết đã mãn, cuộc
sống êm đềm tháng nhật
lại tiếp tục.
? Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nào để miêu tả?
Có tác dụng nh thế nào?
- Biện pháp so sánh -> Chỉ đợc nét riêng, độc đáo cảnh
sắc và hơng vị của mùa xuân trớc và sau ngày rằm tháng
riêng.
? Em hóy ch ra cõu vn cú hỡnh nh so sỏnh khi tỏc gi
miờu t s thay i, chuyn bin ca cnh sc v khụng
khớ mựa xuõn?
- Ch tỏm chớn gi sỏng, trờn nn tri trong trong cú
nhng nn sỏng hng hng rung ng nh cỏnh con ve
mi lt.
Tỏc gi ó th hin s nhy cm tinh t ca mỡnh qua
nhng hỡnh nh so sỏnh tiờu biu trờn. Khụng cú s rung
ng nhy cm trong lũng, khụng cú s quan sỏt tinh t,
khụng th vit lờn nhng cõu vn lung linh, truyn cm
n nh vy.
? Những chi tiết đó cho thấy cảnh tợng riêng nào của
mùa xuân đất Bắc vào độ tháng giêng?
- không gian rộng rãi, sáng sủa
- Không khí đời thờng giản dị, ấm cúng, chân

thật.
? Cảnh tợng ấy mang lại cảm xúc đặc biệt nào cho
con ngời?
- Vui vẻ, phấn chấn.
- Cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa.
? Cảm nhận của em về mùa xuân đất Bắc từ văn
bản này?
- Cnh sc thiờn nhiờn ti p v rc r mang
mt v p riờng bit ca khụng khớ ngy xuõn H
Ni v min Bc trong nhng ngy giỏp Tt v sau
ngy rm thỏng giờng. ng thi qua cnh sc thiờn
Không gian rộng rãi, sáng sủa,
không khí đời thờng giản, dị ấm
cúng.
7
nhiờn, bc l ni nh thng da dit ca mt ngi
xa quờ, lũng yờu cuc sng, tõm hn tinh t, nhy
cm, ngũi bỳt ti hoa c ỏo ca tỏc gi V Bng.
? Tình cảm nhà văn dành cho mùa xuân đất Bắc
ntn?
- Qua vic tỏi hin cnh sc v khụng khớ ca
mựa xuõn min Bc, tỏc gi ó bc l s quan sỏt,
s cm nhn rt tinh t trong tng chi tit miờu t
ngoi cnh. iu ú th hin tỏc gi khụng ch l
ngi am hiu thiờn nhiờn m cũn rt yờu thiờn
nhiờn, bit trõn trng cuc sng v tn hng nhng
v p ca cuc sng.
? Em học tập đợc gì về nghệ thuật biểu cảm từ
b ituỳ bút này?
- NT: Bng ngũi bỳt ti hoa ca tỏc gi. S quan

sỏt, s cm nhn rt tinh t trong tng chi tit miờu
t. Giọng kể - t - biểu cảm rất nhịp nhàng, hài hoà trôi
chảy tự nhiên theo dòng cảm xúc. Ngôn ngữ giầu hình
ảnh, cảm xúc.
- ND:Tình yêu thiên nhiên, trân trọng sự sống, biết tận
hởng những vẻ đẹp của cuộc sống -> Yêu quê hơng đất
nớc.
HS: đọc to, rõ mục ghi nhớ SGK.
GV: Hớng dẫn HS luyện tập.
Tit 59
1. Tp c din cm bi vn.
2. Su tm v chộp li mt s on vn, cõu th
hay v mựa xuõn.
3. Vit mt on vn din t cm xỳc ca em v
mt mựa trong nm quờ hng hay ni mỡnh ang
sng.
4. c thờm bi Xuõn v ca Nguyn Bớnh nờu
cn nhn ca em sau khi c xong bi th ú.
III. Tổng kết:
1: Nghệ thuật:
- Ngũi bỳt ti hoa, s quan sỏt, s
cm nhn rt tinh t. Giọng kể - t
- biểu cảm rất nhịp nhàng, hài hoà
trôi chảy tự nhiên. Ngôn ngữ giầu
hình ảnh, cảm xúc, giu cht tr
tỡnh.
2. Nội dung: ni nh thng da
dit ca mt ngi xa quờ, yờu
thiờn nhiờn, bit trõn trng cuc
sng v tn hng nhng v p

ca cuc sng. -> Yêu quê hơng
đất nớc.
* Ghi nhớ ( SGK).
IV. Luyện tập
IV. Củng cố:
G hệ thống lại nội dung kiến thức cần ghi nhớ
? Nét đặc sắc về nội dung , nghệ thuật của văn bản này là gì?
? Nêu cảm nhận nổi bật của mình về cảnh mùa xuân, tình cảm của tác giả và ngòi
bút tài hoa tinh tế của tác giả thể hiện trong văn bản này?
v. H ớng dẫn về nhà:
- Học kĩ nội dung bài học, đọc lại văn bản, thuộc ghi nhớ
- Soạn bài : S i Gũn tụi yờu. ( Tit 59)
Tit 60: ễn tp vn biu cm.
8
E. Rót kinh nghiÖm:


9