BỆNH TIỂU ĐƯỜNG TIỀM ẨN MIỄN NHIỄM TỰ ĐỘNG Ở NGƯỜI LỚN doc

BỆNH TIỂU ĐƯỜNG TIỀM ẨN MIỄN
NHIỄM TỰ ĐỘNG Ở NGƯỜI LỚN

Chúng ta đều quen thuộc với bệnh tiểu đường tip 1 và 2, nhưng có
một loại bệnh tiểu đường khác không phổ thông và cũng chưa hiểu rõ, là
bệnh tiểu đường tiềm ẩn miển nhiễm tự động ở người lớn viết tắt là LADA.
LADA đôi khi được xem là bệnh tiểu đường tip một rưởi (1½) vì có những
đặc điểm chung cho cả hai tip 1 và 2. Bệnh tiểu đường tip 1 có đặc điểm hệ
miển nhiễm tự động phá hủy tế bào beta trong tuyến tụy, đưa đến không sản
xuất insulin hay rất ít insulin; bệnh tiểu đường tip 2 không qua trung gian hệ
miển nhiễm và với đặc điểm tiết không đủ insulin và đề kháng insulin. Một
nhánh phụ bệnh nhân người lớn chẩn đoán bệnh tiểu đường, thường trên 30
tuổi, lúc đầu không cần insulin nhưng tiến nhanh đến tình trạng lệ thuộc
insulin và thử nghiệm dương tính kháng thể tế bào tiểu đảo, thông thường
với kháng thể Glutamic Acid Decarboxylase (GAD). Nhóm bệnh nhân này
được nhận diện bị bệnh LADA.

Chẩn đoán sớm và thích hợp là điều quan trọng vì nguy cơ cao bệnh
tiến triển nhanh đến lệ thuộc insulin. Tuy nhiên, hiện nay chưa có hướng dẫn
khuyên những bệnh nhân người lớn nào đã chẩn đoán bệnh tiểu đường cần
phải thử thêm LADA. Một nghiên cứu mới đây 2 phần của Fourlanos và
cộng sự đăng trên báo Diabetes Care tháng 5/2006 giới thiệu dụng cụ sàng
lọc để nhận diện bệnh nhân nào có lợi khi chẩn đoán sớm LADA. Sau khi
phỏng vấn 213 bệnh nhân tiểu đường nằm trong 1 của 2 nhóm-hoặc kết quả
dương hay âm tính với kháng thể GAD-họ đưa ra danh sách những đặc điểm
lâm sàng thường hay gặp nhiều hơn trong nhóm GAD dương tính hơn là
nhóm âm tính:
Năm đặc điểm lâm sàng nhận diện ở nhóm bệnh nhân có LADA:
1. Tuổi phát bệnh < 50 tuổi
2. Có triệu chứng cấp (uống nhiều nước, đi tiểu nhiều, tụt cân ngoài ý
muốn)

3. Chỉ số trọng khối cơ thể (BMI) < 25
4. Lịch sử bệnh miễn nhiễm tự động
5. Gia đình có người bệnh miễn nhiễm tự động ( thông thường bệnh
tiểu đường tip I hay bệnh tuyến giáp)
Phần lớn bệnh nhân LADA trong nghiên cứu có ít nhất là 2 đặc điểm
trên.
Một nghiên cứu viễn cảnh được thực hiện tiếp gồm phỏng vấn 130
người mới chẩn đoán bệnh tiểu đường không cần dùng insulin. Đo kháng thể
GAD, và thang điểm nguy cơ LADA được tính cho mỗi bệnh nhân theo 5
yếu tố lâm sàng nổi bật trong hồi cứu. Sau khi phân tích, người ta xác nhận 4
trong 5 đặc điểm trên liên quan độc lập với chẩn đoán LADA- tuổi phát
bệnh < 50, triệu chứng cấp, BMI < 25, có lịch sử bệnh miển nhiễm tự động.
Những người thực hiện nghiên cứu xác nhận phần lớn những người chẩn
đoán LADA có ít nhất 2 trong 5 đặc điểm trên. Tuổi trung bình của nhóm
LADA là 46.2 so với tuổi trung bình người bệnh tiểu đường tip 2 là 60.8.
Bệnh miển nhiễm tự động thường gặp nhất là là bệnh miển nhiễm tự động
tuyến giáp, và bệnh miển nhiễm tự động phổ thông nhất ở thân nhân là bệnh
tiểu đường tip 1.
Một nghiên cứu nhỏ khác cho thấy bệnh nhân LADA có mức
triglycerid cao (> 150 mg/dL) và mức HDL thấp (< 45 mg/dL), là những
thông số phổ thông ở bệnh nhân đề kháng insulin. Nghiên cứu này cũng cho
thấy chỉ 51.4% bệnh nhân tiểu đường tip 1 có mức C-peptid > 0.3 mmol/L,
nhưng 100% bệnh nhân LADA đều trên mức này.
Trong nhiều phần, LADA vẫn còn được điều trị ban đầu như bệnh tiểu
đường tip 2. Thuốc tăng tiết insulin như sulfonylurea và meglitinid, và thuốc
nhạy cảm với insulin như glitazone và metformin, vẫn còn hợp lý để khởi sự
điều trị. Do bệnh tiến triển nhanh đến chỗ lệ thuộc insulin hơn bệnh nhân
tiểu đường tip 2, can thiệp sớm với thuốc bảo vệ chức năng tế bào beta quan
trọng cho nhóm bệnh nhân này. Do đó, nên nghĩ đến glitazone hay exenatide
vì những thuốc này cho thấy giữ được tiết insulin nội tại. Bệnh nhân LADA

sẽ sớm điều trị với insulin hơn bệnh tiểu đường tip 2 truyền thống. Chọn loại
insulin phải dựa trên những thông số của bệnh nhân nhưng gần như cần
insulin căn bản (basal insulin) và insulin khi ăn( prandal insulin).
Dược sĩ cộng đồng ở vị thế lý tưởng để giáo dục bệnh nhân và thảo
luận với bệnh nhân về những đặc điểm của LADA. Điểm quan trọng là giúp
bệnh nhân hiểu khác biệt giữa loại bệnh tiểu đường này với bệnh tiểu đường
tip 2 truyền thống và những chọn lựa điều trị. Nhiều nghiên cứu về LADA
đang thực hiện và sẽ có thêm nhiều thông tin và chọn lựa điều trị trong
tương lai.
Ds Lê Văn Nhân