Nghĩa của từ - cái nhìn từ nhiều góc độ docx

Nghĩa của từ - cái nhìn từ
nhiều góc độ
Từ mới có vai trò hết sức quan trọng
trong việc tiếp cận và xử lý văn bản dù
đó là văn bản nói hay văn bản viết. Nếu không nắm
được ý nghĩa của những từ khoá trong một đoạn văn
bản thì học viên khó có thể hiểu được ý nghĩa hay
thông điệp mà tác giả muốn chuyển tải tới người đọc/
người nghe.
Tuy nhiên, việc học ý nghĩa của từng từ riêng lẻ không thể
đảm bảo chắc chắn rằng học viên của bạn có thể đọc và
hiểu được thông điệp của văn bản vì từ ngữ chỉ có ý
nghĩa khi chúng được kết hợp với nhau trong một ngữ
cảnh cụ thể. Bởi vậy, khi dạy từ vựng việc chú ý tới nghĩa
đen, nghĩa phái sinh, sắc thái tình cảm cùng những yếu tố
văn hoá liên quan là rất cần thiết.
Nghĩa đen và nghĩa phái sinh
Theo Ur (1997:61) “ý nghĩa của một từ trước hết là điều
mà nó đề cập đến trong thực tế, tức là nghĩa đen của từ
đó”. Ví dụ: danh từ “cat” là tên của một loài động vật có bộ
lông mềm mại và những chiếc râu dài. Tuy nhiên, một từ
có thể có nhiều nghĩa khác nhau. Trong thực tế, các từ
tiếng Anh thường là từ đa nghĩa.
Ví dụ: từ “issue” ngoài nghĩa là
vấn đề đang được mọi người
thảo luận hoặc tranh cãi còn có
nghĩa là tạp chí được xuất bản
định kỳ. Hiện tượng đa nghĩa sẽ
không phải là vấn đề lớn khi học
viên của bạn được tiếp xúc v
à có

cơ hội sử
dụng một từ trong những ngữ cảnh cụ thể vì ngữ cảnh sẽ
là chìa khoá giúp người học hiểu rõ ý nghĩa từ đó. Những
hoạt động dưới đây có thể giúp học viên của bạn làm
quen với hiện tượng này:
- Tìm một từ có thể điền vào tất cả các chỗ trống trong
một loạt câu minh hoạ những nghĩa khác nhau của một từ
đa nghĩa
- Tìm từ đồng nghĩa/ theo định nghĩa
- Giải thích cách chơi chữ trong tiêu đề các bài báo
- Giải thích cách chơi chữ trong những mẩu chuyện hài
hước
- Nối hai phần của một mẩu chuyện cười
- Lựa chọn ý nghĩa của từ phù hợp với một ngữ cảnh cụ
thể
- Xếp hạng ý nghĩa của một từ về mặt hữu ích/ theo mức
độ quan tâm
Sắc thái tình cảm
Sắc thái tình cảm của một từ là “những liên tưởng, những
cảm giác tiêu cực hoặc tính cực mà từ đó gợi lên trong
lòng người đọc” (Ur: 1997:61). Nó có thể có hoặc không
có trong từ điển. Điều này có nghĩa là một từ có thể mang
nhiều sắc thái tình cảm khác nhau tuỳ theo ngữ cảnh mà
nó xuất hiện. Nếu người học không thể cảm nhận được
sắc thái tình cảm của từ ngữ thì họ khó có thể hiểu được
thông điệp mà người nói/người viết muốn chuyển tải
thông qua câu chữ. Theo O’Dell (1997), những hoạt động
sau đây có thể giải quyết vấn đề trên:
- Yêu cầu sinh viên mô tả những sắc thái tình cảm mà họ
cảm nhận được từ những từ cụ thể

- Phân loại các từ đã học theo những liên tưởng tích cực,
tiêu cực hay trung tính mà chúng gợi lên trong tâm trí
người đọc/ nghe.
- Giải thích nghĩa đen và nghĩa bóng của những tiêu đề lạ,
hình ảnh ẩn dụ, lối chơi chữ
- Thảo luận ý nghĩa của các từ trong một văn bản theo sắc
thái ý nghĩa của chúng.
- Thêm từ để hoàn chỉnh một đoạn văn bản.
- Thay đổi thái độ của tác giả trong một đoạn văn bản
bằng cách thay đổi từ ngữ
Bối cảnh văn hoá
Một khía cạnh không kém phần quan trọng khác cần được
xem xét là bối cảnh văn hoá từ/ ngữ đó được sử dụng vì
ngôn ngữ mà mỗi nhóm dân tộc sử dụng luôn có quan hệ
mật thiết với giá trị, niềm tin và những chuẩn mực riêng
của họ. Do đó, học một ngôn ngữ cũng có nghĩa người
học có những hiểu biết nhất định về nền văn hoá mà ngôn
ngữ đó là một bộ phận. Nói cách khác, để có thể hiểu thấu
đáo văn bản viết bằng một thứ tiếng khác học viên cần
phát triển được khả năng tiếp cận và xử lý văn bản từ
những khía cạnh, trên những quan điểm/ góc nhìn của
người khác. Nếu bạn gặp khó khăn khi rèn luyện khả
năng này của học viên thì những hoạt động học tập dưới
đây sẽ gợi ý cho bạn giải pháp cho vấn đề trên:
- Yêu cầu học viên so sánh, đối chiếu những từ và các
cách diễn đạt khác nhau bằng tiếng Anh và tiếng Việt
được sử dụng trong cùng một ngữ cảnh có gì khác biệt
- Nhận xét những liên tưởng về mặt văn hoá của câu chữ
trong đoạn văn bản
- Viết chú thích cho những từ/ cụm từ khó hiểu trong đoạn

văn bản
- Nghiên cứu, tìm hiểu những liên tưởng về văn hoá của
một loại từ/ cách diễn đạt cho trước
- Đưa ra những câu đố tập trung vào những ý nghĩa có
liên quan đến văn hoá của từ ngữ
- Câu hỏi đúng/ sai
- Giải thích tiêu đề báo chí, quảng cáo, những bức vẽ
graffiti v.v…