Một Case Tiêu Biểu Vì Thiếu Máu potx

Một Case Tiêu Biểu Vì Thiếu Máu

Viết một case tiêu biểu này ra v/v chữa thiếu máu vì thiếu sắt. Tuy
nhiên không thể cứ nhắm mắt thấy thiếu máu thì cho bnhân uống sắt hoặc
chích vit B12 được.
Cách đây độ hơn 20-25 năm, ở HKỳ còn thỉnh thoảng thấy y sĩ "nhắm
mắt" cho như thế, nhưng bây giờ thì không còn như thế nữa. Tại sao dần dần
có sự thay đổi (không cho sắt hay Vit B12 một cách bừa bãỉ).
Các yếu tố chính (tạo ra sự dần dần thay đổi lối practice sai hỏng):
(1) phần lớn vì các đại học y khoa ở đây đã giảng giải cặn kẽ cho y sĩ
khi còn đi học ở under graduate (truớc khi M.D.) và trong các chương trình
post grad (residencies).
(2) sự tăng tiến rất nhanh chóng số chuyên viên (subspecialists) (về
mọi ngành tại HKỳ)-
kể cả hematologỵ. Xã hội "chịu khó" bỏ tiền để đào tạo chuyên viên:
con số năm 1983-1984 cho thấy một năm training post graduate
(internshoip/residency/fellowship) tốn cho xã hội khoảng $US 100,000 (một
trăm nghìn dô la) cho một y sĩ, mỗi năm (per trainee, per year of post
graduate training) (tôi đọc ở Annals of Internal Medicine - nay không còn
nhớ ở số nào, về phần "manpower in medicine" (Policy and healthcare
section).
(3) tinh thần của y sĩ tại xứ này: họ có khuynh huớng sẵn sàng học
hỏi, khiêm nhượng - đây là một tinh thần rất đáng trọng - khi "bí" thì họ sẵn
sàng hỏi ngay và sẵn sàng học hỏi, họ cũng tìm cách và chịu khó bỏ thói cũ
sai hỏng đi, không lập lại. Khi gặp thắc mắc, họ sẽ tra cứu, hoặc ngưng lại,
đi hỏi (consultation). (Mỗi ngày thường nhận được một số telephone: "X. à,
tao có bnhân như thế này, mày nghĩ sao tao sẽ gửi bnhân sang đó"
(4) tinh thần cuả bệnh nhân: họ luôn luôn thắc mắc, đa số kính trọng y
sĩ, nhưng cũng tìm cách học hỏi căn bệnh của họ qua sách vở, báo chí và
hỏi y sĩ đa số không nghe "ông bà hàng xóm", không nghe quảng cáo,
chính bnhân cũng khiêm nhượng, không trâng tráo, không "làm mà không

nghĩ" (không emotional): "Tôi nghe người ta nói thế này, nhưng "you are the
doctor, you know best". Đây phản ảnh tầm mức giáo dục cuả dân chúng và
sự bình ổn (stability) của xã hội.
(5) hệ thống luật pháp: trong một hệ thống hoàn toàn pháp trị, tất cả
mọi ngành nghề (và ngay cả hành pháp, chính trị, tôn giáo), mọi nguời trước
pháp luật đều bình đẳng và đều phải accountable (chịu trách nhiệm) cho
hành động cuả mình. Vì vậy (y sĩ) làm gì cũng phải luôn luôn tự hỏi: "nếu ai
hỏi mình làm như thế, thì sách vở chứng mình ở đâu?"; hoặc biết đâu có
chuyên viên khác sẽ bảo: "có cách khác, có lẽ hay hơn" (nhiều khi cái "có
lẽ" này được nói ra "sau khi ngó lại" (retrospectively). Cái đó mới là khó .
Nói cách khác, xã hội mở rộng cho nhiều chọn lựa "options", tránh
các ý kiến độc đoán
Xin lỗi có lời editorial như trên, nhưng ai cũng muốn xã hội ta tiến bộ,
y khoa ta lên tầm mức cuả thế giới, góp phần vào sự tiến bộ cuả khoa học
thế giới và nhân loại nhưng muốn thế, PHẢI THAY ĐỔI TỪ LỐI SUY
NGHĨ, lối giáo dục
Những lời nói trên chắc chắn sẽ làm nhiều vị khó chịu. Nhưng y sĩ đã
được huấn luyện ngay từ ngày đầu về cơ chế (pathophysiology) cuả bệnh tật.
Không tìm hiểu history cho cẩn thận, làm physical examination cho
kỹ lưỡng, không suy
nghiệm pathophysiology cho rốt ráo thì không thể nào chữa bệnh
đuợc .
Câu hỏi lớn về pathophysiology cho nước ta, ai cũng đã rõ
Xin qúy vị cao minh luợng thứ cho những lời đường đột
Bs Nguyễn Tài Mai