Đất Nước Và Con Người Trung Quốc (Phần 2) ppt

Đất Nước Và Con Người Trung Quốc (Phần 2)


Rời Bắc Kinh chúng tôi đáp máy bay đi Tây An. Tây An còn có tên là
Trường An kinh đô triều Đường, gần thành Hàm Dương kinh đô triều Tần
Thủy Hoàng. Từ phi trường Tây An xe buýt chở chúng tôi đến vùng quần
thể nơi an táng vua chúa, thân nhân, quan lại có công của các triều đại đời
Đường. Xe buýt chạy qua miền quê của tỉnh Thiểm Tây. Miền quê Trung
quốc đường sá được mở mang, sạch sẽ nhưng nhà cửa còn thô sơ và bề bộn
chứng tỏ một sự phát triển quá nhanh. Vườn tược hai bên đường đầy trái
cây, từ cây đào, cây táo, cây bưởi cây nào cũng nặng trĩu những trái. Nhưng
nói đến trái cây phải chờ khi đến Quế Lâm thuộc tỉnh Quảng Tây mới là
thiên đàng của cây ăn trái. Bất cứ một thứ trái cây nào tại chợ Sài gòn cũng
có thể tìm thấy ở đây, ngoại trừ măng cụt, với giá rẻ hơn.

Vị trí nổi bật nhất của quần thể lăng tẩm nhà Đường là nơi hợp táng của vua
Đường Cao Tông và hoàng hậu Võ Tắc Thiên. Bà Võ Tắc Thiên trị vì Trung
quốc suốt 51 năm (654-705) sau lưng vua Đường Cao Tông nhu nhược, và
sau lưng con trai sau khi chồng chết và sau cùng dưới danh nghĩa nữ hoàng
đế. Bà hoạch định nơi chôn bà là ngọn núi Lương Sơn, có một khung cảnh
thiên nhiên hùng tráng. Từ trên xe buýt nhìn vào là một sườn đồi trải dài
chừng hai cây số ẻo lả như thân một người phụ nữ nằm ngữa, phía trên là hai
quả núi nhân tạo, phía dưới giữa hai sườn núi khác là một đỉnh đồi thứ ba
thấp hơn và um tùm hơn. Theo ông Trần Chính, thì theo tương truyền trong
dân chúng Trung quốc, hai quả đồi trên là đôi nhũ hoa của Võ Tắc Thiên và
quả đồi thấp thứ ba là âm hộ của bà nơi bà chôn hoàng đế Đường Cao Tông.
Bước lên sườn đồi là con đường Linh Đạo lát bằng đá tảng có văn võ bá
quan của triều đình đứng hầu. Cuối đường Linh Đạo nơi chân mộ vua là đầy
đủ hình tượng của sứ thần các nước chư hầu đến dự tang lễ của vua Đường.
Trong chư hầu có sứ thần của triều đình Việt Nam.
Tây An có suối nước nóng nơi Hoa Thanh Cung, cung điện mùa Đông của

vua Đường Minh Hoàng và bà vợ cưng Dương Quý Phi. Tại đây người ta
giữ lại hình khắc cũng như các bức họa của phụ nữ đời Đường cho thấy
trong cung đình người phụ nữ Trung quốc đã rất tiến bộ trong cách ăn mặc.
Họ mặc áo tay ngắn, cổ hở, tóc vấn cài hoa mẫu đơn không khác gì thiếu nữ
Trung quốc hôm nay.
Hôm sau chúng tôi viếng mộ Tần Thủy Hoàng. Nếu đời Đường thịnh trị nhất
về mặt văn chương thì đời Tần Thủy Hoàng trước đó tám thế kỷ là thời hùng
mạnh nhất của Trung quốc về quân sự. Tiếc rằng triều đại của Tần Thủy
Hoàng chỉ kéo dài được 15 năm từ 221 BC đến 206 BC. Lăng Tần Thủy
Hoàng được khám phá mới đây khi người ta đào thấy nhiều hình tượng bằng
gạch của một đội hùng binh hơn 5000 người ngựa lớn hơn người thật chôn
gần một quả núi lớn. Quả núi lớn được các nhà khảo cổ ghi nhận chính là
lăng của Tần Thủy Hoàng. Vì một lý do nào đó chính quyền Trung quốc
chưa cho khai quật, nhưng người ta tin dưới ngọn núi là lâu đài và thành
quách để cho vị vua nhiều tham vọng họ Tần an hưởng sau cuộc đời trần thế
đầy sóng gió của ông như sử gia Tư Mã Thiên đã ghi lại trong bộ sử nổi
danh của ông.
Tại Tây An chúng tôi còn được viếng thăm lăng vua Cảnh Đế đời Hán. Một
nông dân đào giếng trong một mùa hạn hán tìm thấy nhiều hình bằng đất
nung nhỏ và nhờ đó khám phá ra mộ vua Hán Cảnh Đế dưới một ngọn núi
đất. Triều Hán do Lưu Bang dựng nên và trị vì Trung quốc 4 thế kỷ từ 206
BC đến 220 AD. Chung quanh chân núi trải ra hằng chục cây số vuông bây
giờ là vườn hoa đủ mầu sắc là nơi vua đã cho chôn hằng trăm ngàn hình
nhân, người và ngựa để dùng bên kia thế giới. Chính quyền Trung quốc
đang khảo cứu về ngôi mộ và chưa mở cửa cho du khách.
Sau hai ngày ở Thiểm Tây, chúng tôi rời Tây An bằng chuyến máy bay
chiều đi Quế Lâm trong tỉnh Quảng Tây gần biên giới Việt Nam. Thành phố
Quế Lâm cách Hà Nội 400 km và là nơi nhiều nhà cách mạng của Việt Nam
Quốc Dân Đảng từng sang tá túc tìm đường chống Pháp. Từ Hà Nội có thể
đến Quế Lâm bằng máy bay hay bằng xe lửa Hà Nội - Lạng Sơn - Nam Ninh

rồi từ Nam Ninh dùng đường bộ đến Quế Lâm. Khi hậu Quế Lâm ôn hòa
quanh năm như một mùa Xuân không dứt, và là đất của cây ăn trái. Bưởi,
nhãn, trái vải, và táo rẻ như bèo vừa bán vừa cho. Bưởi ở đây lớn gấp đôi
hay gấp ba buởi Biên Hoà và ngon ngọt không khác gì bưởi Biên Hòa hay
Thanh Trà của Thừa Thiên. Trên đường từ phi trường về khách sạn hàng trái
cây kéo dài từ góc đường này đến góc đường kia. Xe phải dừng lại cho
khách du lịch mua dù trễ lịch trình. Lên xe ai cũng tay xách tay mang như đi
Lái Thiêu vào mùa cây ăn trái của Sài Gòn.
Quế Lâm có nhiều sông hồ và có nửa triệu dân, nên thành phố thưa thớt rộng
rãi. Chính quyền Trung quốc có kế hoạch biến Quế Lâm thành thành phố du
lịch. Đường sá Quế Lâm sạch sẽ, ban đêm ánh đèn nhiều mầu sắc phối hợp
với mầu cây lá chiếu sáng quanh bờ sông và bờ hồ tạo nên một cảnh trí êm
dịu nhẹ nhàng và thanh thản nên thơ khác với cái khung cảnh lộng lẫy diêm
dúa nhưng ngột ngạt của trung tâm thủ đô Bắc Kinh. Cuộc dạo thuyền trên
sông Ly Giang gần Quế Lâm là một cuộc du ngoạn bằng thuyền máy khó
quên vào những ngày cuối cùng của chuyến đi. Sông Ly Giang, đúng ra là
một lạch nước lòng lạch được vét sâu len lỏi chảy qua những khe núi kéo dài
bất tận. Nước sông trong vắt thấy được sạn trên lòng sông như một tấm thảm
lót dưới đáy thuyền trải rộng và kéo dài ra tới hai bên bờ sông. Thuyền máy
được thiết kế tầng thượng để du khách ngắm cảnh. Tầng dưới là ghế ngồi.
Từ tầng thượng nhìn phía trước hay nhìn phía sau bạn thấy hằng trăm du
thuyền nối đuôi nhau chạy hàng một như một hạm đội khổng lồ sẵn sàng đội
ngũ. Hai bên bờ những trái núi thon nhỏ như những búp măng vươn thẳng
lên bầu trời xanh ngắt với đủ mọi hình thù làm tôi nhớ đến quần thể cấu trúc
núi non hai bên quốc lộ Bắc Giang - Lạng Sơn gần ải Chi Lăng. Ở đây
những trái núi cao hơn, thon hơn và sát bờ sông hơn nên cho du khách một
cảm giác huyền hoặc hơn. Tô điểm cảnh trí đó những hàng tre trúc cao lớn
cành lá mềm mại rủ xuống hai bên bờ sông. Thấp thoáng sau hàng trúc, giữa
khe núi đá ẩn hiện những mái nhà rêu phong cũ kỹ như gợi tò mò của du
khách.

Một đêm với Quế Lâm, chúng tôi đi Quảng Châu chuẩn bị trở về. Quảng
Châu, thủ phủ của tỉnh Quảng Đông cách Quế Lâm một giờ bay. Quảng
Châu thân thuộc với người Việt hơn Quế Lâm. Nhiều Hoa kiều sống tại Việt
Nam có nguồn gốc ở đây. Tại đó - theo ông Trần Chính – có nhiều di tích
của Triệu Đà, một tướng của Tần Thủy Hoàng. Triệu Đà chiếm và cai trị
miền Âu Lạc năm 207 BC và được một số sử gia xem như là một trong
những vị vua đầu tiên của Việt Nam. Ngoài ra có Trần từ đường, một thắng
cảnh du lịch nơi chúng tôi đến viếng thăm và chưa ai nghiên cứu xem có liên
hệ gì với con cháu họ Trần tại Việt Nam không. Cao điểm của Quảng Châu
là viếng mộ chí liệt sĩ Phạm Hồng Thái nơi đồi Hoàng Hoa Cương. Phạm
Hồng Thái 29 tuổi hoạt động cách mạng chống Pháp, tá túc với các đồng chí
Quốc Dân Đảng Trung quốc (Kuomintang) tại Quảng Châu vào khoảng đầu
thập niên 1920. Lúc đó Quảng Châu là căn cứ địa của Kuomintang sau khi
tướng Viên Thế Khải manh tâm cướp thành quả của cuộc cách mạng 1911
để thiết lập lại đế chế. Nghĩa địa Hoàng Hoa Cương là nơi chôn các liệt sĩ
Kuomintang bỏ mình trong cuộc đấu tranh cho nền dân chủ tam dân của Tôn
Dật Tiên. Năm 1923 toàn quyền Pháp tại Đông Dương Martial Merlin công
du Nhật Bản và Quảng Châu để vận động Nhật Bản và Trung quốc đuổi các
nhà cách mạng Việt Nam ra khỏi nước. Tại Quảng Châu khi Merlin đang dự
tiệc tại khách sạn Victoria Phạm Hồng Thái đã lẻn vào khách sạn tung lưu
đạn ám sát, nhưng toàn quyền Merlin thoát chết. Cảnh sát đuổi ông đến bờ
sông Chiêu Giang, ông nhảy xuống sông tìm đường thoát, nhưng không may
bị chết đuối. Kuomintang xem ông là người trung nghĩa và dành cho ông
một chỗ trang nghiêm trên đồi Hoàng Hoa Cương, nghĩa địa của các chiến sĩ
Kuomintang. Từ cổng vào chúng tôi lên đồi qua một con đường dốc dài và
rộng bằng đá, hai bên cây lá um tùm, thấp thoáng bia và mộ của các chiến sĩ
Kuomintang. Cuối dốc, là mộ và tấm bia cao của người liệt sĩ hướng thẳng
lên bầu trời xanh ngắt. Bia được ghi bằng chữ Hán và chữ Việt. Lư hương
lớn đầy ắp chân nhang. Chúng tôi chia nhau đốt nhang và dành một phút im

lặng trước mộ bia. Trên đường thăm Trung quốc chúng tôi đi qua nhiều nơi
và thấy nhiều dấu tích tàn phá của đoàn Vệ Binh Đỏ của họ Mao trong thời
kỳ Cách Mạng Văn Hóa, nhưng tuyệt nhiên họ không động đến Hoàng Hoa
Cương do một chỉ thị đặc biệt của thủ tướng Chu Ân Lai. May cho liệt sĩ
Phạm Hồng Thái nằm chung với các chiến sĩ chống đế chế.
Đoàn xe lửa cao tốc rời Quảng Châu hôm sau, một buổi sáng nắng thu thoi
thóp, đưa chúng tôi ra Hồng Kông cách Quảng Châu 2 giờ xe. Vùng Quảng
Châu – Hồng Kông là vùng phát triển cao độ. Xe lửa loại tân kỳ như xe lửa
dùng ở các nước công nghệ chạy băng băng qua khu đại kỹ nghệ Thẩm
Quyến, hai bên đường những hàng cây muồng đang mùa nở hoa một mầu
vàng rực . Từ năm 1997 Hồng Kông thuộc Bắc Kinh nhưng Bắc Kinh đồng
ý để nằm dưới một chế độ riêng biệt. Hồng Kông có tiền tệ riêng và có quy
chế nhập cảnh riêng. Rời Quảng Châu là rời Trung quốc, và đến Hồng Kông
chúng tôi phải làm mọi thủ tục như khi vào một quốc gia khác. Điều làm
chúng tôi ngỡ ngàng là sau khi xong thủ tục nhập cảnh, bước ra nhà ga Hồng
Kông chúng tôi thấy hình của ông Giang Trạch Dân bị những người theo
giáo phái Pháp Luân Công (đang bị cấm truyền bá ở Trung quốc) gạch mặt
trưng bày trước nhà ga. Tôi tự hỏi chừng nào thì các bạn Pháp Luân Công
thay hình ông Giang bằng ông Hồ Cẩm Đào đây. Ngỡ ngàng khác là cô
Wang, người hướng dẫn địa phương, một phụ nữ trung niên khá xinh, người
hơi đẫy chào chúng tôi bằng lời chúc mừng chúng tôi trở về với thế giới Tây
phương. Hồng Kông đã nằm gọn trong bàn tay Bắc Kinh còn vậy, thế Đài
Loan thì sao? Sẽ là một vấn đề gai góc cho thế giới.
Sau một đêm ở Hồng Kông, hôm sau chúng tôi đáp máy bay của hãng Asian
Airlines trở về Hoa Kỳ, đến Hán Thành đổi sang chuyến bay số 204 trực chỉ
Los Angeles. Sau một chuyến bay dài, chúng tôi đến Los Angeles vào trưa
ngày 9 tháng 11. Thoải mái khi người sĩ quan di trú xem hộ chiếu xong trả
hộ chiếu lại cho chúng tôi kèm lời chúc “welcome back”. Tôi nghĩ thầm, đã
“back home” chưa đây!

Thăm Trung quốc không ai khỏi có cảm tưởng Trung quốc là một quốc gia
có một sức sống tiềm ẩn và hai hình ảnh của Mao Trạch Đông và Đặng Tiểu
Bình là hai hình ảnh đối nghịch nhau nhưng quyện lấy nhau. Có Mao mới có
một nước Trung quốc thống nhất và có chủ quyền, và có Đặng mới có cơm
ăn áo mặc và thế siêu cường trước mắt. Người ta không thấy tượng của
Đặng nhiều như tượng của Mao, nhưng Đặng có một chỗ trong lòng mọi
người. Mao có lăng tẩm đồ sộ ở Bắc Kinh, có tượng đài tại mỗi thành phố,
nhưng chỗ của Mao trong lòng dân rất ít. Lăng to, huy hoàng, nằm giữa thủ
đô ngay trên quảng trường Thiên An Môn, nhưng vẫn có một cái gì thô bạo
hơn là lăng tẩm của các vì vua chúa các triều đại Trung quốc. Điều đặc biệt
người dân Trung quốc không hạ bệ Mao nhưng không kính trọng Mao. Dưới
thời đại của Mao Trung quốc không có luật. Những chỉ thị của Mao, đôi khi
chỉ là một lời truyền, hay ghi nguệch ngoạc trên một miếng giấy nhỏ là luật.
Khi nhắc đến vị hoàng đế không ngôi họ Mao người dân phải kèm theo một
chuỗi dài tên tuổi, chức tước và công lao nếu không muốn bị xem là phạm
thượng có thể bị tù tội, đánh đập và bị Vệ Binh Đỏ giết chết. Nhưng hôm
nay người dân có thể nhắc đến Mao Trạch Đông như là “Mao” vắn tắt. Cô
Đặng Dung (Deng Rong) con gái Đặng Tiểu Bình vừa viết cuốn “Đặng Tiểu
Bình và cuộc Cách Mạng Văn Hóa” đã nhắc đến Mao là “Mao” một cách
trống rỗng. Cách xưng hô trong cuốn sách cho thấy cái nhìn của chính quyền
hay của đảng Cộng sản Trung quốc đối với Mao. Mao không còn là thần
tượng. Tuy vậy người ta không thể chối bỏ Mao, vì công khai chối bỏ Mao
là chối bỏ tính chính thống của đảng Cộng sản Trung quốc.
Lấy mốc thập niên 1960, hơn mười năm sau cuộc cách mạng vô sản thành
công cho dễ nhớ, Trung quốc còn nằm trong vòng tăm tối, thiếu ăn thiếu
mặc, và đầy dẫy bất công. “Bước Nhảy Vọt” (1958-1960) để tiến lên xã hội
chủ nghĩa được thực hiện một cách thiếu khoa học và duy ý chí của Mao đã
mang đến sự mất mùa và thiên tai giết ít nhất 30 triệu người vì đói. Bất mãn
nội bộ là nguyên nhân của cuộc “Cách Mạng Văn Hóa” (1966-1976) để Mao
có cớ tiêu diệt tất cả những ai trái ý ông ta trên con đường cách mạng liên

tục của ông. Cuộc cách mạng này đã nhận chìm 500 triệu người Trung quốc
trong đói khỗ, ly tán gia đình và giết chóc lẫn nhau.
Thời kỳ hỗn loạn đó sản sinh cho Trung quốc một số nhân vật tiêu biểu.
Giang Thanh, người đàn bà mưu mô nguy hiểm, Lưu Thiếu Kỳ khẳng khái
chấp nhận chết không nhượng bộ nguyên tắc, Chu Ân Lai trung thành tuyệt
đối với Mao để cứu đất nước và giúp bạn bè, Lâm Bưu thủ đoạn và tham
vọng, Uông Đông Hưng đảm lược để cứu Trung quốc ra khỏi bàn tay thô
bạo của Tứ nhân Bang, và có Đặng Tiểu Bình, người bất đồng ý kiến cách
mạng liên tục của Mao, nhưng có đủ trí khôn biết chọn con đường sợ Mao
để sống, và có đủ độ lượng để không trả thù những người đã hành hạ ông và
gia đình ông sau khi trở lại quyền hành năm 1978. Sự khôn ngoan, chí lớn
và sự độ lượng của ông Đặng đã cắt bỏ được những sợi giây oan nghiệt ràng
buộc Trung quốc để Trung quốc có thể tung bay. Cô Đặng Dung thuật lại
rằng trong hai lần bị Vệ Binh Đỏ của Mao đuổi gia đình vợ con ra khỏi nhà,
lần thứ nhất về Quảng Tây làm thợ, lần thứ hai ở quanh trong vùng Bắc
Kinh, Đặng đã nhiều lần viết thư cho Mao khéo léo nhận lỗi lầm và xin Mao
đối đãi với ông thế nào cũng được nhưng xin đừng đuổi ông ra khỏi đảng. Vỉ
đảng là Mao và Mao là đảng nên Mao cảm động chỉ thị cho Giang Thanh
cầm đầu Vệ Binh Đỏ không được giết ông. Ông cố sống để cuối đời kéo đất
nước và một thế hệ hàng trăm triệu con người ra khỏi vực thẳm của sự
cuồng tín và mê muội. Ông Đặng có một chỗ vững chắc trong lòng người
Trung quốc không phải vì ông giúp mang lại sự ổn định của đời sống vật
chất mà do tấm gương khoan dung giữa con người một nước với nhau. Tấm
gương này làm mọi người thù và bạn có thể nuốt nước mắt nhìn nhau mà
sống. Ông Đặng biết còn nhiều việc phải làm cho Trung quốc, nhưng đời
sống con người có hạn. Máu chảy ở Thiên An Môn chưa được lịch sử giải
thích. Nhưng có lẽ với ông Đặng một người hiểu đất nước và đồng bào mình
hơn ai cả ông có thể đã nhìn cảnh hãi hùng bắn giết đêm hôm đó như một
tấm hình nhỏ in ghém bên góc một bức tranh máu lửa lớn hơn của loạn sứ
quân từ đầu thế kỷ cho đến những ngày đất nước đảo điên trong loạn Vệ

Binh trong đó cả triệu người đã bỏ mình.
Trung quốc là một đất nước đang lên. Nhưng lên thế nào và ảnh hưởng của
Trung quốc đối với thế giới ra sao còn lệ thuộc vào những yếu tố bất định.
Về phát triển nếu chúng ta đi qua những khu dành cho khách du lịch thì
Trung quốc quả đang phát triển với một cái đà choáng mắt. Một con số tiêu
biểu do người hướng dẫn Trung quốc tiết lộ: Trung quốc mua 17% số cần
cẩu sản xuất trên thế giới mới đủ cho nhu cầu xây cất. Thế giới than phiền
giá xăng lên cao vì Trung quốc xài nhiều xăng quá. Và nền kỹ nghệ sản
xuất, không cần đồ tốt, mà hợp với túi tiền của dân thường thường bậc trung
của Trung quốc đang áp đảo thị trường thế giới. Nhưng sự phát triển của
Trung quốc không đồng đều và không thể đánh giá qua sự phát triển nơi các
thành phố dành cho khách du lịch. Một snapshot của miền quê Trung quốc
như đoạn đường 2 giờ xe từ phi trường Tây An đến lăng của vị vua khai
sáng nhà Đường và hoàng hậu Võ Tắc Thiên cho thấy Trung quốc vẫn còn ở
sau xa so với sự phát triển miền quê của Âu châu hay Nhật Bản.
Phát triển bền vững đòi hỏi một chế độ dân chủ. Chế độ một đảng hiện tại
của Trung quốc có thể giúp mang lại ổn định nhưng không phải là điều kiện
để phát triển bền vững. Chế độ độc tài nào cũng có bế tắc của nó. Tham
nhũng, bệnh thâm căn cố đế của con người không có thuốc trị trong xã hội
một đảng, nhất là khi cái đảng đó nắm cả quốc hội, nhà nước, quân đội, công
an và tòa án. Tôi ăn cắp, tôi lại xử tôi thì chẳng bao giờ ra khỏi cái vòng tròn
lẫn quẫn ma quái của tham nhũng.
Đi Trung quốc ai cũng biết là đi du lịch một nước cộng sản. Nhưng hai tuần
lễ ở Trung quốc người du khách không thấy dấu vết gì của một chế độ cộng
sản ngoài lá cờ đỏ chói với 5 ngôi sao màu vàng le lói bên góc trái và đây đó
những bức tượng to nhỏ của ông Mao Trạch Đông. Những người “guide”
địa phương thuộc sở du lịch quốc doanh là tai mắt của chính quyền, nhưng
họ ráng làm nhiệm vụ để làm lợi cho kỹ nghệ du lịch nước nhà hơn là làm
một cán bộ tuyên truyền.
Vậy Trung quốc có thể dân chủ hóa được không? Tôi không thấy cái khả

năng đó trong cung cách sống của người dân. Họ chấp nhận một thứ chính
quyền mạnh tay và một xã hội ổn định để quên đi những ngày sống dưới chế
độ bất an tàn bạo và thiếu thốn của những năm tháng dưới Mao. Một phần
nào họ tin vào sự kế thừa và sự bao dung Đặng Tiểu Bình để lại. Tôi không
thấy họ có khả năng làm cách mạng dân chủ lúc này. Còn bộ máy cầm
quyền, nói cách khác là đảng Cộng sản Trung quốc họ nghĩ gì? Họ đang lo
cho hơn một tỉ dân có cái ăn cái mặc, họ đang nghĩ đến vị trí siêu cường của
Trung quốc, họ đang nghĩ đến sự đương đầu với Hoa kỳ. Họ mở cửa đất
nước, họ niềm nở với người nước ngoài nhưng không phải không có chút dè
dặt. Trung quốc có một lịch sử lâu dài cung cấp cho họ đủ chất liệu để hiểu
thế nào là độc tài, thế nào là dân chủ, nhưng tôi có cảm tuởng chính quyền
cũng như dân Trung quốc chưa qua hết thời kỳ xáo trộn để làm một sự chọn
lựa, ít nhất là một trật tự trong sự chuyển quyền hành chính trị.
Trong cái tâm lý chưa ổn định này những vấn đề tế nhị như vấn đề Đài Loan
là một vấn đề nguy hiểm. Một tính toán sai lầm có thể dẫn tới chiến tranh và
trật tự thế giới lại một lần thay đổi.
Trần Bình Nam