Cách dẫn trực tiếp-gián tiếp

TRƯỜNG THCS
HẢI QUY
Phan Văn Sơn

Ki m tra ể bài cũ
Câu 1: Em có nhận xét gì về từ ngữ xưng hô trong
tiếng Việt và khi sử dụng chúng ta cần chú ý điều gì ?
Trả lời :
-Tiếng Việt có một hệ thống từ ngữ xưng hô rất phong
phú, tinh tế và giàu sắc thái biểu cảm .
-Khi sử dụng từ xưng hô thì người nói cần căn cứ vào
đối tượng và các đặc điểm khác của tình huống giao tiếp để
xưng hô cho thích hợp.
Câu 2 : Tìm và phân tích từ xưng hô mà cậu bé dùng để
nói với mẹ mình và với sứ giả trong đoạn văn sau :
Đứa bé nghe tiếng rao, bỗng dưng cất tiếng nói : “Mẹ
ra mời sứ giả vào đây”. Sứ giả vào, đứa bé bảo : “ Ông về
tâu với vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một cái roi sắt và
một tấm áo giáp sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này.”
(Thánh Gióng)
Trả lời
-
Đứa bé gọi người đẻ ra mình là mẹ, đây là cách gọi thông
thường.
-
Khi xưng hô với sứ giả thì gọi là ông xưng ta. Gọi như vậy
cho thấy Gióng là một đứa trẻ khác thường.

CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP

Trong vd (b), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ nhân vật ?
II/ Cách dẫn gián tiếp
1. Ví dụ : sgk / 53
a)Cháu ở liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần dừng,
bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy
thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu
nói Đấy, bác cũng chẳng “thèm” người là gì ? .
b) Họa sĩ nghĩ thầm Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu
chưa kịp quét tước dọn dẹp , chưa kịp gấp chăn chẳng
hạn .
Trong vd (a), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ của nhân vật ?Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu gì ?
I/ Cách dẫn trực tiếp
Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu gì ?
Trong cả 2 vd (a), (b) có thể thay đổi vị trí giữa các bộ phận
in đậm với bộ phận đứng trước nó được không ?
Nếu được thì hai bộ phận ấy ngăn cách với nhau bằng những
dấu gì ?
 Bộ phận in đậm là lời nói của nhân vật .
:
:
“
”
“ ”
 Bộ phận in đậm là ý nghĩ của nhân vật.
Được ngăn cách với nhau bằng dấu ngoặc kép và dấu gạch ngang.

CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
1. Ví dụ : sgk / 53
I/ Cách dẫn trực tiếp
a) “ Đấy, bác cũng chẳng “thèm” người là gì ?” - Cháu ở

liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi
toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy thế là
một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu.
b) “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước
dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn.” - Họa sĩ nghĩ
thầm .
a) Cháu ở liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần
dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không
xuống. Ấy thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm
cháu. Cháu nói : “ Đấy, bác cũng chẳng “thèm” người là
gì ?” .
b) Họa sĩ nghĩ thầm : “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu
chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng
hạn.”
 Bộ phận in đậm là lời nói của nhân vật .
 Bộ phận in đậm là ý nghĩ của nhân vật.

CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
II/ Cách dẫn gián tiếp
1. Ví dụ : sgk / 53, 54
I/ Cách dẫn trực tiếp
a) Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy
dần lòng bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám
nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy
đứa khác; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ.

b) Nhưng chớ hiểu lầm Bác sống khắc khổ theo lối nhà
tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật.
Trong vd (a), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ ?
Nó có được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng

dấu gì không ?
Trong vd (b), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ ? Giữa bộ phận in đậm và bộ phận đứng trước có từ gì ? Có thể thay từ rằng bằng từ gì ?
(Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa
và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại)
(Nam cao, Lão Hạc)
 Bộ phận in đậm là lời nói.
 Bộ phận in đậm là ý nghĩ.
rằng
là

CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
II/ Cách dẫn gián tiếp
1. Ví dụ : sgk / 53, 54
I/ Cách dẫn trực tiếp
2. Ghi nhớ : sgk / 54
Có hai cách dẫn lời nói hay ý nghĩ (lời nói bên trong)
của một người, một nhân vật :
, tức là nhắc lại nguyên văn lời nói
hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật; lời dẫn trực tiếp được
đặt trong dấu ngoặc kép.
, tức là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của
người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp; lời dẫn
gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép.
- Dẫn trực tiếp
- Dẫn gián tiếp
Từ sự phân tích ở phần I và II, em hãy cho biết có mấy cách để
dẫn lời nói hay ý nghĩ của một người, một nhân vật ?
Đó là những cách nào ?Dẫn trực tiếp là cách dẫn như thế nào ?
Dẫn gián tiếp là cách dẫn như thế nào ?


Bài tập : Tìm lời dẫn trong các đoạn văn sau và cho biết đó là lời
dẫn trực tiếp hay gián tiếp.
a) Đứa bé nghe tiếng rao, bỗng dưng cất tiếng nói : “
”. Sứ giả vào, đứa bé bảo : “

.”

b) Khi bàn về việc học của con người Lê-nin đã nói một câu
bất hữu là
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
II/ Cách dẫn gián tiếp
I/ Cách dẫn trực tiếp
học là quá trình lâu dài, liên tục và học mãi mãi.
Đây là lời dẫn gián tiếp
 Đây là lời dẫn trực tiếp
Mẹ ra
mời sứ giả vào đây
Ông về tâu với vua
sắm cho ta một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp
sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này

CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
II/ Cách dẫn gián tiếp
I/ Cách dẫn trực tiếp
III/ Luyện tập
Bài tập 1 : Tìm lời dẫn trong những đoạn trích sau (trích từ
truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao). Cho biết đó là lời nói
hay ý nghĩ được dẫn, là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp.

A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão
như thế mà lão xử với tôi như thế này à ?
Cái vườn là của con
ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng, dè
sẻn mãi, mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu. Hồi ấy, mọi
thức còn rẻ cả …
 Đó là ý nghĩ mà nhân vật gán cho con chó. Là lời dẫn trực tiếp
a) Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như
muốn bảo tôi rằng : “

”.
b) Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng : “
”
 Đó là ý nghĩ của nhân vật. Là lời dẫn trực tiếp.

CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
Bài tập 2: Viết đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan đến một
trong ba ý kiến dưới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai cách : dẫn
trực tiếp và dẫn gián tiếp.
a) Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì
các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
(Hồ Chí Minh, Báo cáo Chính trị tại Đại hội
đại biểu toàn quốc lần thứ II của
Đảng )
b) Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác
phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì
muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được.
(Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh
hoa và khích phách của dân tộc, lương tâm của
thời đại)

Thảo luận trong 5 phút
Nhóm 1, 2 : Viết theo cách dẫn trực tiếp.
Nhóm 3, 4 : Viết theo cách dẫn gián tiếp.


CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
I/ Cách dẫn trực tiếp
III/ Luyện tập
II/ Cách dẫn gián tiếp
Trả lời bài tập 2
a) - Cách dẫn trực tiếp : Trong “Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại
biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
nêu rõ : “ Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng
dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.”
- Cách dẫn gián tiếp : Trong “Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại
biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng”, Chủ tịch Hồ Chí Minh
khẳng định rằng chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh
hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
b) - Cách dẫn trực tiếp : Trong cuốn sách Hồ Chí Minh, tinh hoa
và khí phách của dân tộc , lương tâm của thời đại , Phạm Văn
Đồng viết : “
Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi
người, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói
và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ
được, làm được.”
- Cách dẫn gián tiếp :Trong cuốn sách Hồ Chí Minh, tinh hoa
và khí phách của dân tộc , lương tâm của thời đại , Phạm Văn
Đồng đã từng viết rằng
giản dị trong đời sống, trong quan hệ
với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong

lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được,
nhớ được, làm được.

CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
II/ Cách dẫn gián tiếp
I/ Cách dẫn trực tiếp
III/ Luyện tập
Bài tập 3: Hãy thuật lại lời nhân vật Vũ Nương trong đoạn
trích sau đây theo cách dẫn gián tiếp.
Hôm sau, Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười
hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi nước.
Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng và dặn :
-
Nhờ nói hộ với chàng Trương, nếu còn nhớ chút tình xưa
nghĩa cũ, xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn
thần chiếu xuống nước, tôi sẽ trở về.
(Nguyễn Dữ, Chuyện người con gái
Nam Xương)

Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng và
dặn Phan Rang nói hộ với chàng Trương (rằng) nếu chàng
Trương còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn
giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, Vũ
Nương sẽ trở về.
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
II/ Cách dẫn gián tiếp
I/ Cách dẫn trực tiếp
III/ Luyện tập
Trả lời bài tập 3 :

Củng cố
Câu 1 : Cách dẫn gián tiếp là :
A. Nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc
nhân vật và đặt lời nói hay ý nghĩ đó vào trong dấu ngoặc
kép.
B. Thay đổi toàn bộ nội dung và hình thức diễn đạt trong lời
nói của người hay nhân vật.
C. Thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có sự
điều chỉnh cho thích hợp và được đặt trong dấu ngoặc kép.
D. Nhắc lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật và thay
đổi các dấu câu.
Đánh dấu X vào câu trả lời đúng nhất
X
Câu 2 : Lời trao đổi của nhân vật trong các tác phẩm văn
học (nhất là văn xuôi) thường được dẫn bằng cách nào ?
A. Gián tiếp B.Trực tiếp
X
Câu 3 : Nhận định nào nói đầy đủ nhất dấu hiệu để nhận ra lời
nói của nhân vật được dẫn ra trong các tác phẩm văn xuôi ?
A. Thường viết tách ra như kiểu viết đoạn văn.
B. Có thêm dấu gạch ngang ở đầu lời nói.
C. Cả A và B đều đúng.
D. Cả A và B đều sai.
X

-Về nhà học bài, xem lại vd, BT và làm BT còn lại .
-Chuẩn bị : “Sự phát triền của từ vựng”
+Đọc kĩ vd và trả lời câu hỏi của vd.
+Làm luyện tập.
Dặn dò :

TRƯỜNG THCS
HẢI QUY
Phan Văn Sơn