bai 12 - Thuong thuc mi thuat

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật

Bài 12
Bài 12
một số công trình tiêu biểu
một số công trình tiêu biểu
của mĩ thuật thời lý
của mĩ thuật thời lý
I. Kiến trúc
Ii. Điêu khắc và gốm
iV. Bài tập

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
Bài 12
Bài 12
một số công trình tiêu biểu
một số công trình tiêu biểu
của mĩ thuật thời lý
của mĩ thuật thời lý
I. Kiến trúc
Ii. Điêu khắc và gốm
iV. Bài tập

P
h
ầ
n

m
ề
m

g

i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
I. kiến trúc
Chùa Một Cột (Hà Nội)
Nguyn Hu Chi dch:
ờm thu chựa thong ting chuụng tn
Phong , trng ngi, súng nguyt lan
In ngc hỡnh chim, gng nc lnh
Sm ụi búng thỏp, ngún tiờn hn.
Muụn duyờn chng vng: xa trn tc
Mt my no lo: rng nhón quan
Thu hiu th phi u th c

Du ma du Pht, chn no hn?
Diờn Hu t
Thng phng thu d nht chung lan
Nguyt sc nh ba phong th an
Si vn o miờn phng kớnh lónh
Thỏp quang song tr ngc tiờm hn
Vn duyờn bt nhiu thnh giỏ tc
Bỏn im vụ u nhón phúng khoan
Tham thu th phi bỡnh ng tng
Ma cung Pht quc ho sinh quan










Thin s Huyn Quang (1254-1334) cú
mt bi th v chựa Mt Ct nh sau:

P
h
ầ
n

m
ề

m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
I. kiến trúc
Chùa Một Cột (Hà Nội)
Chựa Mt Ct (gi theo Hỏn-Vit l Nht Tr thỏp ), cũn cú
tờn khỏc l Diờn Hu ( ) hoc Liờn Hoa i ( , "i hoa
sen"), l mt ngụi chựa nm gia lũng th ụ H Ni. õy l ngụi
chựa c coi l mt trong nhng cụng trỡnh kin trỳc tiờu biu ca
kinh thnh Thng Long v c ỏo nht Vit Nam.

- Lịch sử
- Kiến trúc
- Biểu tợng

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
I. kiến trúc
Lịch sử Chùa Một Cột
Chựa c xõy dng vo mựa ụng thỏng mi õm lch nm 1049.
Chựa ch cú mt gian nm trờn mt ct ỏ gia h Linh Chiu nh cú
trng hoa sen. Truyn thuyt k li rng chựa c xõy dng theo gic
m ca vua Lý Thỏi Tụng (1028-1054) v gi ý thit k ca nh s
Thin Tu. Vo nm 1049, nh vua ó m thy c Pht b Quan m
ngi trờn tũa sen dt vua lờn to. Khi tnh dy, nh vua k chuyn ú li
vi b tụi v c s Thin Tu khuyờn dng chựa, dng ct ỏ nh
trong chiờm bao, lm to sen ca Pht b Quan m t trờn ct nh ó
thy trong mng v cho cỏc nh s i vũng xung quanh tng kinh cu
kộo di s phự h, vỡ th chựa mang tờn Diờn Hu.

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n

g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
I. kiến trúc
Lịch sử Chùa Một Cột
n nm 1105, vua Lý Nhõn Tụng cho sa ngụi chựa v cho dng
trc sõn hai thỏp lp s trng.
Nm 1108, Nguyờn phi Lan sai ỳc mt cỏi chuụng rt to, nng
mt vn hai nghỡn cõn, t tờn l "Giỏc th chung" (Qu chuụng thc
tnh ngi i).
n thi nh Trn, chựa ó khụng phi l ngụi chựa i nh Lý na
vỡ sỏch c ó ghi: Nm 1249, " mựa xuõn, thỏng giờng, sa li chựa
Diờn Hu, xung chiu vn lm nn c ".
Chựa Mt Ct c trựng tu vo khong nhng nm 1840-1850 v
vo nm 1922. i Liờn Hoa chỳng ta thy hin nay c lm li nm
1955.

Cnh chựa Mt Ct ngy nay cũn cú mt ngụi chựa cú cng tam quan,
vi ba ch "Diờn hu t", l ngụi chựa mi c xõy dng ph vo
vi chựa Mt Ct, xõy khong u th k 18.

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
I. kiến trúc
Kiến trúc Chùa Một Cột
Theo ti liu lch s, li kin trỳc mt ct cú t trc i nh Lý. Hoa
L, Ninh Bỡnh trong ngụi chựa con gỏi vua inh Tiờn Hong, cú mt
cõy ct ỏ cao, sỏu cnh, khc bi kinh Lng Nghiờm, niờn hiu thi
Lờ Hon (9811005). Phớa trờn ct l tũa sen chm. Nm Long Thy
Thỏi Bỡnh th nm i Lý Thỏnh Tụng (1058) cú xõy in Linh Quang
Thng Long, phớa trc in dng lu chuụng, mt ct sỏu cnh hỡnh
bụng sen. Nh vy, trc khi xõy chựa Mt Ct, li kin trỳc ú ó l
mt thc t ngh thut c truyn. Ngụi chựa cú kt cu bng g, trong
chựa t tng Pht b Quan m th. Nm 1105, vua Lý Nhõn
Tụng cho m rng kin trỳc khu chựa cú thờm h Linh Chiu. V sau,
quy mụ chựa Mt Ct ch cũn li ngụi chựa nh trờn ct ỏ nh hỡnh nh
hin nay.

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i

ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
I. kiến trúc
Kiến trúc Chùa Một Cột
Chựa Mt Ct hin nay bao gm i Liờn Hoa hỡnh vuụng, chiu di mi
cnh 3 m, mỏi cong, dng trờn ct cao 4 m (khụng k phn chỡm di
t), ng kớnh 1,25 m cú ct ỏ l 2 khỳc chng lờn nhau thnh mt
khi. Tng trờn ca ct l h thng nhng ũn g lm giỏ cho ngụi i
trờn. i Liờn Hoa cú mỏi ngúi, bn gúc un cong, trờn cú lng long
triu nguyt. Ngy nay khụng cú nhng cỏnh sen trờn ct ỏ nh ó núi
n trong bia vn thi nh Lý, nhng ngụi chựa dng trờn ct vn lờn
khi mt nc vn l kin trỳc c ỏo, gi hỡnh tng mt bụng sen
vn thng lờn khu ao hỡnh vuụng c bao bc bi hng lan can lm

bng nhng viờn gch snh trỏng men xanh.

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
I. kiến trúc
Biểu tợng Chùa Một Cột
Chựa Mt Ct ó c chn lm biu
tng ca th ụ H Ni v i truyn
hỡnh H Ni, ngoi ra biu tng chựa Mt
Ct cũn c thy mt sau ng tin
kim loi 5000 ng ca Vit Nam.
Xem hình>>

KiÕn tróc Chïa Mét Cét
Chïa Mét Cét (năm 1922)

Chïa Mét Cét

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
II. điêu khắc và gốm
1. Điêu khắc
Tợng A-di-đà (chùa Phật Tích Bắc Ninh)
- Phần tợng
- Phần bệ tợng
Cách sắp xếp chung của pho tợng hài hoà, cân
đối; tạo đợc tỉ lệ cân xứng giữa tợng và bệ.
Xem thêm bài: A-di-đà
Phật giáo Việt Nam

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
II. điêu khắc và gốm
1. Điêu khắc
Phần tợng A-di-đà
Phật A-di-đà ngồi xếp bằng , hai bàn tay ngửa,

đạt chồng lên nhau để trớc bụng , tì nhẹ lên đùi
dáng ngồi thoải mái không gò bó. Các nếp của áo
choàng bó sát ngời đợc buông từ vai xuống
tạo nên những đờng cong mềm mại , tha thớt
và chau chuốt. Mình tợng mảnh khảnh, ngồi hơi
dớn về phía trớc , trông uyển chuyển nhng lại
vững vàng.

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T

H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
II. điêu khắc và gốm
1. Điêu khắc
Phần bệ tợng A-di-đà
Phật A-di-đà ngự trên bệ đá toà sen đợc trang trí bằng các hoa văn tinh xảo và
hoàn mĩ. Bệ đá gồm hai tầng:
-
Tầng trên là toà sen hình tròn, nh một đoá sen nở rộ với hai tầng cánh, các cánh
sen đợc chạm đôi rông theo lối đực nông, mỏng.
-
Tầng dới là đế tợng hình bát giác, xung quanh đợc chạm trổ nhiều hoạ tiết trang
trí hình hoa dây chữ S và sóng nớc.
Xem hình>>

Tîng A-di-®µ (chïa PhËt TÝch B¾c Ninh)–

Pho tượng Phật A-di-đà khổng lồ ở Kamakura, tỉnh Kanagawa, Nhật Bản

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
II. điêu khắc và gốm
1. Điêu khắc
Rồng
Rồng là hình ảnh tợng trng cho quyền lực của vua chúa. Song thời Lý có
những đặc điểm cấu tạo khắc hẳng với các thời trớc hoặc cùng thời ở Trung

Quốc. Rồng thời Lý là sản phẩm của sáng tạo nghệ thuật dân tộc Việt Nam.
Những nét độc đáo của Rồng thời Lý :
- Thân rồng
- Đầu rồng
- Miệng rồng
Rồng thời Lý chỉ đợc chạm khắc ở những di tích liên quan trực tiếp tới vua
nh ở Kinh đô, một số chùa là nơi vua đ đi qua hoặc c trú lại nh chùa Phật ã
Tích, Chùa Dạm, Chùa Long Đọi Rồng tờng có mặt cạnh những biểu tợng
Phật giáo nh lá đề và hoa sen.

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
II. điêu khắc và gốm
1. Điêu khắc
Thân Rồng

Rång thêi lý

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
II. điêu khắc và gốm
1. Điêu khắc
Đầu Rồng
Xem hình >>

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
II. điêu khắc và gốm
1. Điêu khắc
Miệng Rồng
Xem hình >>

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
II. điêu khắc và gốm
2. Gốm

P

h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
II. điêu khắc và gốm

2. Gốm

Gèm thêi lý

P
h
ầ
n

m
ề
m

g
i
ả
n
g

d
ạ
y
M
I

T
H
U
T

6

thờng thức mĩ thuật
thờng thức mĩ thuật
iii. Bài tập
- Kể tên các tên các công trình kiến trúc và tợng thời Lý
mà em biết vào vở ghi. Tìm hiểu thêm về rồng các nớc
- Su tầm các bài viết về thời Lý
- Chuẩn bị bài sau