luc van tie 2

Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
(Trích tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên- Nguyễn Đình Chiểu)
I, Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm
Tác giả Nguyễn Đình Chiểu là một nhân cách
lớn. Nhắc đến ông là ng ời ta nghĩ đến một
con ng ời có:

Nghị lực sống và cống hiến cho đời

Lòng yêu n ớc và tinh thần bất khuất chống
giặc ngoại xâm
(1822-1888)

Em biết gì về vị trí, giá
trị, đặc điểm thể loại,
kết cấu của tác phẩm ?
Hãy kể lại tóm tắt nội dung
chính của tác phẩm? Em
có suy nghĩ gì về tuyến
nhân vật thiện trong tác
phẩm?

Kết cấu của tác phẩm theo kiểu truyền
thống của loại truyện ph ơng Đông,
nghĩa là theo từng ch ơng hồi, xoay
quanh diễn biến và cuộc đời các nhân
vật chính:
Chuyện nàng sau hãy còn lâu
Chuyện chàng xin nối thứ đầu chép ra
Đoạn này đến thứ Nguyệt Nga

Truyện đ ợc viết ra nhằm mục đích trực tiếp là
truyền dạy đạo lí làm ng ời:
Hỡi ai lẳng lặng mà nghe
Dữ răn việc tr ớc lành dè thân sau
Trai thời trung hiếu làm đầu
Gái thời tiết hạnh làm câu sửa mình

Truyện Lục Vân Tiên cũng nh các truyện truyền thống
trong văn học Việt Nam th ờng có kết cấu ớc lệ, gần
nh đã trở thành khuôn mẫu. Ng ời tốt th ờng gặp gian
truân, trắc trở trên đ ờng đời, bị kẻ xấu hãm hại, lừa lọc
nh ng họ vẫn đ ợc phù trợ, c u mang (khi thì nhờ con
ng ời, khi thì nhờ các thế lực thần linh) để rồi cuối cùng
đều nạn khỏi tai qua, đ ợc đền trả xứng đáng, kẻ xấu
phải bị trừng trị. Đối với kiểu văn ch ơng tuyên truyền
đạo đức, kiểu kết cấu đó vừa phản ánh chân thực cuộc
đời vốn đầy rẫy bất công, vô lí, vừa nói lên khát vọng
ngàn đời của nhân dân ta: chính nghĩa
thắng gian tà.


Đạo lí của tác phẩm có thể thâu tóm ở mấy điểm:

Xem trọng tình nghĩa giữa con ng ời với con
ng ời trong xã hội: tình cha con, mẹ con, nghĩa
vợ chồng, tình bè bạn, tình yêu th ơng c u mang
những ng ời gặp cơn hoạn nạn.

Đề cao tinh thần nghĩa hiệp, sẵn sàng cứu khốn
phò nguy (Vân Tiên đánh c ớp, Hớn Minh bẻ

giò cậu công tử con quan).

Thể hiện khát vọng của nhân dân h ớng tới lẽ
công bằng và những điều tốt đẹp trong cuộc đời.
ở thời đại đó, chế độ phong kiến khủng hoảng nghiêm
trọng, kỉ c ơng trật tự xã hội lỏng lẻo, đạo đức suy vi,
một tác phẩm nh thế đã đáp ứng nguyện vọng của nhân
dân. Tác phẩm vì lẽ đó đã đ ợc nhân dân Nam Bộ tiếp nhận
nồng nhiệt hơn bất kì một tác phẩm nghệ thuật nào.

Truyện Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu là một tác
phẩm có sức sống mạnh mẽ và lâu bền trong lòng nhân
dân, đặc biệt là nhân dân Nam Bộ. Ngay từ năm 1864, tức
là chỉ 50 năm sau ngày tác phẩm ra đời, một ng ời Pháp
đã dịch tác phẩm này ra tiếng Pháp, mà điều thôi thúc
ông ta chính là hiện t ợng đặc biệt ở Nam Kì Lục Tỉnh,
có lẽ không một ng ời chài l ới hay ng ời lái đò nào lại
không ngâm nga vài ba câu (Lục Vân Tiên) trong khi đ a
đẩy mái chèo. Ông xem tác phẩm này nh là một trong
những sản phẩm hiếm có của trí tuệ con ng ời có cái u
điểm lớn là diễn tả đ ợc trung thực những tình
cảm của cả một dân tộc.

II, Tìm hiểu văn bản đoạn trích
Tr ớc đoạn trích
Vân Tiên trên đ ờng về
nhà thăm mẹ đã chứng
kiến cảnh nhân dân khốn
khổ Đều đem nhau chạy
vào rừng, lên non. Mọi

ng ời khuyên chàng hãy
tránh xa bọn c ớp Phong
Lai hung hãn.
Vân Tiên nổi trận lôi đình
Hỏi thăm: lũ nó còn đình nơi nao?
Tôi xin ra sức anh hào
Cứu ng ời cho khỏi lao đao buổi nầy
Dân rằng: lũ nó còn đây,
Qua xem t ớng bậu thơ ngây đã đành
E khi họa hổ bất thành
Khi không mình lại xô mình xuống hang.
1. Hình ảnh Lục Vân Tiên

Hình ảnh Lục Vân Tiên đ ợc khắc họa qua một môtip quen thuộc
của truyện Nôm truyền thống: một chàng trai tài giỏi cứu một cô
gái thoát khỏi tình huống hiểm nghèo, rồi từ ân nghĩa đến tình
yêu nh Thạch Sanh đánh đại bàng, cứu công chúa Quỳnh
Nga (Truyện Thạch Sanh). Môtip kết cấu đó th ờng biểu hiện
niềm mong ớc của tác giả và cũng là của nhân dân. Trong thời
buổi nhiễu nh ơng hỗn loạn này, ng ời ta trông mong ở những
ng ời tài đức, dám ra tay cứu nạn giúp đời.
Lục Vân Tiên là một nhân vật lí t ởng của tác phẩm (thể
hiện lí t ởng thẩm mĩ của tác giả về con ng ời trong cuộc
sống đ ơng thời). Đây là một chàng trai vừa rởi tr ờng
học b ớc vào đời, lòng đầy hăm hở, muốn lập công danh,
cũng mong thi thố tài năng cứu ng ời, giúp đời. Gặp tình
huống bất bằng này là một thử thách đầu tiên, cũng là
m ột cơ hội hành động dành cho chàng.

Hình ảnh Lục Vân Tiên đ ợc thể hiện qua hai tình huống

hành động bộc lộ t cách con ng ời:

Hành động đánh c ớp tr ớc hết bộc lộ tính cách
anh hùng, tấm lòng vị nghĩa của Vân Tiên.
Vân Tiên chỉ có một mình, hai tay không trong khi bọn c ớp
đông ng ời, g ơm giáo đủ đầy, thanh thế lẫy lừng. Vậy mà
Vân Tiên không hề sợ ,bẻ cây làm gậy xông vaò đánh c ớp.
Vẻ đẹp của Vân Tiên trong trận đánh đ ợc miêu tả thật đẹp
Theo kiểu ng ời anh hùng Triệu Tử Long trong Tam Quốc:
Vân Tiên tả đột hữu xông
Khác nào Triệu Tử phá vòng Đ ơng Dang.
Hành động của Vân Tiên chứng tỏ cái đức của con ng ời vị
nghĩa vong thân, cái tài của bậc anh hùng và sức mạnh bênh
Vực kẻ yếu, chiến thắng những thế lực bạo tàn.

Thái độ c xử với Kiều Nguyệt Nga sau khi đánh c ớp bộc lộ t
cách con ng ời Lục Vân Tiên: chính trực, hào hiệp, trọng nghĩa
khinh tài, cũng rất từ tâm, nhân hậu.
Vì Sao Vân Tiên lại
từ chối Nguyệt Nga
lạy tạ, không cho ra
khỏi kiệu?
Nguyệt Nga đã
muốn trả ơn cho
Lục Vân Tiên
bằng cách nào?
Vì sao Lục Vân
Tiên từ chối?

Khoan khoan ngồi đó chớ ra

Nàng là phận gái lại là phận trai
Câu thơ có phần câu nệ của lễ giáo phong kiến
(nam nữ thụ thụ bất thân) nh ng chủ yếu là đức
tính khiêm nh ờng của Vân Tiên - từ chối cái lạy
cảm tạ của Nguyệt Nga vì làm ơn há dễ trông
ng ời trả ơn. Đối với Vân Tiên, làm việc nghĩa
là một bổn phận, một lẽ tự nhiên. Con ng ời
trọng nghĩa khinh tài ấy không coi đó là công
trạng. Đó là cách c xử mang tinh thần nghĩa
hiệp của các bậc anh hùng hảo hán.
Hình ảnh Lục Vân Tiên là một hình ảnh đẹp, hình ảnh lí t
ởng mà Nguyễn Đình Chiểu gửi gắm niềm tin và ớc vọng
của mình.

2. Hình ảnh Kiều Nguyệt
Nga
Qua cách x ng hô, nói chuyện, ng ời đọc nhận thấy
Nguyệt Nga là một cô gái khuê các, thùy mị, nết na,
có học thức.

x ng hô quân tử, tiện thiếp đầy khiêm nh ờng

cách nói năng mực th ớc, đầy cảm kích đối với Lục
Vân Tiên. Nàng rất tỏ ra áy náy, băn khoăn tìm cách
trả ơn ân nhân, dù rằng có đền đáp đến mấy cũng
ch a đủ Lấy chi cho phỉ tấm lòng cùng ng ơi. Bởi
thế, cuối cùng nàng đã tự nguyện gắn bó cuộc đời
với chàng trai khảng khái, hào hiệp đó, và đã dám liều
mình để giữ trọn ân tình thuỷ chung với chàng.

3. Nghệ thuật đoạn trích
Đoạn trích ngắn nh ng đã thể hiện thành công hình ảnh
của hai nhân vật chính với những nét đẹp trong hành
động và tính cách. Tác giả ít chú ý khắc họa chân dung
ngoại hình, càng ít đi sâu vào diễn biến nội tâm mà chủ
yếu đặt nhân vật trong những mối quan hệ xã hội, những
tình huống, những xung đột của đời sống rồi bằng hành
động, cử chỉ, lời nói của mình, nhân vật tự bộc tính cách
và chiếm lĩnh tình cảm yêu ghét của ng ời đọc, ng ời
nghe. Ngôn ngữ thơ mộc mạc, bình dị, đậm màu sắc Nam
Bộ. Đặc biệt rất đa dạng, phù hợp với diễn biến tình tiết:
khi thì nhanh, đầy phẫn nộ, khi thì mềm
mỏng, xúc động, chân thành.