chẩn đoán và điều trị ngộ độc cấp phospho hữu cơ

Chuyên đề tiến sĩ
Chẩn đoán và điều trị
Chẩn đoán và điều trị
ngộ độc cấp phospho hữu cơ
ngộ độc cấp phospho hữu cơ


Thực hiện : NCS Phạm Duệ
Hớng dẫn: GS Vũ Văn Đính


Phần I
Chẩn đoán NĐC PHC
PHC: Định nghĩa và cấu trúc


R
1
O (hoặc S)



P
R
2
X


ChÈn ®o¸n N§C PHC
C¬ chÕ sinh bÖnh cña PHC

PHC g¾n AChE → ø Acetylcholin
→ kÝch thÝch receptor hÖ cholin (M&N)
→ cêng cholin → bÖnh c¶nh N§C PHC

Triệu chứng lâm sàng NĐC PHC
HC cờng cholin cấp
HC Muscarin: 92%
HC Nicotin: 44%
HC TKTƯ: 40%
Cả 3 HC: 17%
Chẩn đoán NĐC PHC

Triệu chứng lâm sàng NĐC PHC
1. Hội chứng Muscarin:
- Co thắt
Tăng tiết
BN tức ngực, cảm giác chẹn ngực, khó thở, đau
bụng, buồn nôn, nôn, ỉa chảy, ỉa đái không tự chủ.
- Khám: SHH, lồng ngực kém di động, RRPN gi ảm,
ran ẩm, đôi khi ran rít. Tim mạch nhịp chậm xoang,
giảm dẫn truyền nhĩ thất, rối loạn nhịp thất.

Triệu chứng lâm sàng NĐC PHC
2. Hội chứng Nicotin:
- TKC: giật cơ, máy cơ, co cứng cơ, liệt cơ
- TK giao c ảm: da lạnh, xanh tái M nhanh, HA
tăng, vã mồ hôi, dãn đồng tử.
3. Hội chứng thần kinh trung ơng :
- RL ý thức, nhFợc cơ toàn thân, hôn mê
Nặng: ức chế trung tâm hô hấp và tuần hoàn

SHH, trụy mạch, co giật, hôn mê sâu.

Hội chứng trung gian:

Đặc điểm: liệt gốc chi, cơ HH

Diễn biến: 1 - 3 tuần

Cơ chế: kiệt N
Triệu chứng lâm sàng NĐC PHC

HC bệnh lý TK ngoại vi muộn

Đặc điểm: ngọn chi, RL c/g, teo cơ

Diễn biến: kéo dài, di chứng

Cơ chế: chết sợi trục
Triệu chứng lâm sàng NĐC PHC

DIÔN BIÕN
- HC cFêng cholin x¶y ra sím (<12 giê), HH:  vµi
gi©y, tiªu hãa: vµi phót - vµi giê; da:
muén h¬n.
- M: sím nhÊt, HC trung thµnh nhÊt. 
.
- Tö vong: 50% lµ do SHH. 
- Nguyªn nh©n SHH: 
+  T¨ng tiÕt, co th¾t PQ
+  LiÖt c¬ h« hÊp

øc chÕ trung t©m h« hÊp

Hoạt độ cholinesterase
AChE:

Hồng cầu, chất xám TK,

Phản ánh đúng mức độ NĐ

Phục hồi chậm
BChE:

Huyết tơng, chất trắng, tụy, tim

Biến đổi nhiều và nhanh

Phục hồi nhanh
Xét nghiệm

XÐt nghiÖm t×m ®éc chÊt
- SKLM: ®Þnh tÝnh
- SKK: ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng
paranitrrophenol ≥ 4 mg%
m¸u: kh«ng cã ý nghÜa thùc tÕ
XÐt nghiÖm

ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh:
- BÖnh sö nhiÔm ®éc cÊp
- Héi chøng cêng cholin cÊp
- Cholinesterase < 50% gtbt

- T×m thÊy PHC
Tiªu chuÈn chÈn ®o¸n

∆ (+) - ¸p dông thùc tÕ
- BÖnh sö tiÕp xóc TTS
- HC CCL (chñ yÕu M)
C¸c yÕu tè hç trî:
- Mïi TTS
- Bao b× hc
- Test atropin
Tiªu chuÈn chÈn ®o¸n

ChÈn ®o¸n ph©n biÖt
- Cacbamat
- Clo h÷u c¬
- Opiat
- XuÊt huyÕt th©n n o ·
- Nicotin
Tiªu chuÈn chÈn ®o¸n

Ch/®o¸n møc ®é ngé ®éc PHC theo ChE
NhÑ : ChE = 20 -50% GTBT
TB : ChE = 10 - 20% GTBT
NÆng : ChE < 10% GTBT
Tiªu chuÈn chÈn ®o¸n

C/đoán mức độ nĐc PHC dựa trên các
h/chứng lâm sàng
- Nhẹ : 1 h/c M
- TB: 2 h/c M + N hoặc M + TKTƯ

- Nặng: 3 h/c M + N + TKTƯ

Tiêu chuẩn chẩn đoán

C§ møc ®é ngé ®éc t¹i BV B¹ch Mai
- NhÑ : 1 h/c M
ChE < 10% GTBT
- TB: 2 h/c M + N hoÆc M + TKT¦
ChE = 10 - 20% GTBT
- NÆng: 3 h/c M + N + TKT¦
ChE < 10% GTBT
Tiªu chuÈn chÈn ®o¸n

Phần II
Điều trị NđC PHC
Các nguyên tắc điều trị
Phối hợp HS và CĐ
Ưu tiên: atropin + HS hô hấp
Pralidoxim: cần và có hiệu quả

C¸c biÖn ph¸p chèng ®éc
H¹n chÕ hÊp thu ®éc chÊt
 §êng h« hÊp
§êng da, niªm m¹c
§êng tiªu hãa
§iÒu trÞ

Tăng đào thải độc chất
Không thiết yếu vì:
- Có pralidoxim (PAM) thuốc giải độc theo

cơ chế trung hòa độc chất
- Thể tích phân bố lớn
Điều trị - Các biện pháp chống độc

Có 3 pp tăng đào thải PHC
- Lọc máu bằng cột lọc có than hoạt
- Kiềm hóa nớc tiểu
- Than hoạt đa liều + nhuận tràng
Điều trị - Các biện pháp chống độc

Thuèc gi¶i ®éc
2 lo¹i thuèc gi¶i ®éc chÝnh:
- Atropin.
- Pralidoxim (PAM)
§iÒu trÞ - C¸c biÖn ph¸p chèng ®éc

Thuốc giải độc
Atropin

Cơ chế: đối kháng t/dụng M
Tranh chấp - phụ thuộc liều lợng
- Mục đích đt: hc M (co thắt, tăng tiết PQ)
Điều trị - Các biện pháp chống độc

Atropin: LiÒu lîng - c¸ch dïng:
−
Tiªm 2-5 mg TM nh¾c l¹i sau 5, 10 phót →
®¹t thÊm atropin
−
Duy tr× dÊu thÊm 3-5 ngµy víi liÒu thÊp

nhÊt
−
Ngõng atropin: liÒu atropin ≤ 2 mg/24h
§iÒu trÞ - C¸c biÖn ph¸p chèng ®éc
B¶ng ®iÓm atropin

    


 
!"#


$%

&'%
()*
+,% 
/
"0
–$
11–12%34
5#6708#
9:;<'
2=
5>>?

@2
A-BC;
5#D










1
1
D0=
E$
E12%34
; 8# /F
G8#D;

HI J' 2 K0  L
2G2-B
5#
,CM0N
,6













Céng ®iÓm: 4-6 ®iÓm = thÊm ; trªn 6 ®iÓmO