ngộ độc phospho hữu cơ

NGỘ ĐỘC
PHOSPHO HỮU CƠ
BS ĐỖ QUỐC HUY
BS HUỲNH THỊ NGOC THÚY
Khoa HSTC - BVND 115
ẹAẽI CệễNG

Thuoỏc trửứ saõu

Phospho hửừu cụ
THUỐC TRỪ SÂU

Diệt vật có hại (côn trùng, cỏ dại, nấm, chuột …)

Sử dụng nhiều trong nông nghiệp, y tế, đời sống
….

5 loại:

Phospho hữu cơ

Clo hữu cơ

Carbamate

Pyrethrum và Pyrethroides

Rotenone (thảo mộc)
PHOSPHO HỮU CƠ

Đại cương


Cơ chế bệnh sinh

Đường nhiễm độc
ĐẠI CƯƠNG VỀ PPHC

Rất độc, rất nguy hiểm.

Sử dụng rộng rãi trong nông nghiệp.

Phân giải nhanh thành các hợp chất vô hại.

Không tích lũy trong môi trường.

Thải trừ qua thận dưới dạng paranitrophenol.
CƠ CHẾ BỆNH SINH
PPHC ức chế men cholinesterase (ChE)
↓
Tích lũy acetylcholin
Giai đoạn sớm Giai đoạn sau
Kích thích receptor M, N, TKTW Kiệt synape
→$ cường cholin cấp → Thay đổi sinh lý, ch.hoá
ĐƯỜNG NHIỄM ĐỘC

Tiêu hóa

Hô hấp

Da và niêm mạc
CHẨN ĐOÁN


Chẩn đoán xác đònh

Chẩn đoán mức độ nặng

Chẩn đoán phân biệt
CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH

Tiếp xúc với PPHC trước đó, thường có mùi khó chòu
(qua hơi thở, chất nôn, quần áo)

Các dấu hiệu và triệu chứng của ngộ độc PPHC:

Hội chứng cường cholin cấp

Hội chứng trung gian

Hội chứng thần kinh ngoại vi muộn
$ CệễỉNG CHOLIN CAP

Hoọi chửựng Muscarin

Hoọi chửựng Nicotin

Hoọi chửựng Than Kinh Trung ệụng
HỘI CHỨNG MUSCARIN

Co đồng tử, giảm pxas

Co thắt cơ trơn:


Ruột: đau bụng, nôn ói, tiêu chảy

Phế quản: khó thở, chẹn ngực, suy hô hấp

Bàng quang: tiểu không tự chủ

Tăng tiết đờm, nước bọt, mồ hôi, nước mắt

Tim mạch: nhòp chậm xoang, giảm dẫn truyền AV,
rối loạn nhòp thất.
HỘI CHỨNG NICOTIN

Rối loạn khử cực cơ vân:

Giật cơ, máy cơ

Co cứng cơ, liệt cơ (bao gồm cả cơ hô hấp)

Kích thích hệ TKΣ:

Da lạnh, tái xanh, vã mồ hôi, dãn đồng tử

Mạch tăng, HA tăng
HỘI CHỨNG TKTW

Lo lắng, bồn chồn

Rối loạn ý thức, hôn mê


Có thể có ngừng thở, trụy mạch.

Nói khó, thất điều, nhược cơ
HỘI CHỨNG TRUNG GIAN

Xảy ra trong 24 - 96 giờ sau nhiễm độc

Liêt cácm cơ gốc chi, cơ gấo cổ, cơ hô
hấp

Không đáp ứng với PAM và Atro pin, cần
thông khí cơ học
HỘI CHỨNG TKNV MUỘN

Xảy ra 8 - 14 ngày hay muộn hơn

Yếu cơ, liệt cơ, chuột rút

Rối loạn cảm giác kiểu tê bì, kiến bò

Có thể liệt toàn thân và các cơ hô hấp

Teo cơ nhiều, phục hồi chậm và không hoàn toàn.
CHẨN ĐOÁN MỨC ĐỘ NẶNG

Độ I (nhẹ):

Chỉ có hội chứng Muscarin đơn thuần.

Men ChE: 20 – 50% giá trò bình thường.


Độ II (trung bình):

Hai trong ba hội chứng: Muscarin, Nicotin và TKTƯ.

Men ChE: 10 – 20% giá trò bình thường.

Độ III (nặng):

Cả ba hội chứng Muscarin, Nicotin và TKTƯ.

Men ChE dưới 10% giá trò bình thường.
CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT

Với ngộ độc Carbamate:

Hội chứng cường cholin cấp nhẹ

Điều trò chủ yếu bằng Atropin, không dùng PAM

Phân biệt nhờ tìm độc chất trong nước tiểu

Với ngộ độc Clo hữu cơ:

Chủ yếu: RL ý thức, co cứng cơ, run cơ, co giật

Phân biệt nhờ tìm độc chất trong nước tiểu
CẤP CỨU VÀ ĐIỀU TRỊ

Tại hiện trường


Tại khoa Hồi Sức Cấp Cứu
TẠI HIỆN TRƯỜNG

Đào thải chất độc: gây nôn (bn tỉnh, mới uống
trong vòng 05 phút).

Dùng atropin: 1 – 2 mg/lần TM, nhắc lại sau mỗi
10 – 15 phút sao cho da BN ấm, bớt tăng tiết, bớt
ói, bớt khó thở … (rất khó đạt tình trạng ngấm).

Đảm bảo hô hấp: nằm nghiêng an toàn, thở oxy,
đặt NKQ và thông khí cơ học bằng bóng nếu cần

Chú y:ù duy trì trong suốt quá trình vận chuyển.
TẠI KHOA HỒI SỨC CẤP CỨU

Đào thải chất độc

Dùng thuốc chống độc

Hồi sức tích cực
ĐÀO THẢI CHẤT ĐỘC

Qua da: thay quần áo, rửa sạch da, gội đầu.

Qua đường tiêu hóa:

Rửa dạ dày: tránh đẩy chất độc xuống ruột, viêm phổi hít,
rối loạn nước – điện giải và nhiễm lạnh.


Dùng than hoạt để hấp phụ chất độc: pha 20g/lít trong 5lit
nước rửa đầu tiên, sau đó 20g mỗi 02 giờ cho đủ 120g)

Dùng thuốc nhuận tràng: Magne sulfate 30g/lần hoặc
Sorbitol 1 – 2g/kg chia 06 lần.
DÙNG THUỐC CHỐNG ĐỘC

Atropin:

Tác dụng tốt với hội chứng Muscarin và TKTƯ

Không có kết quả với hội chứng Nicotin

PAM:

Hoạt hóa lại men ChE

Cải thiện tốt hội chứng Nicotin

Ítù tác dụng với hội chứng Muscarin
ATROPIN

Nguyên tắc sử dụng

Cách dùng

Thời gian sử dụng
NGUYÊN TẮC SỬ DỤNG


Dùng ngay sau khi chẩn đoán xác đònh

Phải đạt được tình trạng ngấm atropin:

Hết co thắt và tăng tiết phế quản

Tần số tim lớn hơn 70 l/p

Đồng tử 3 – 5 mm

Da hồng ấm và khô

Không đau bụng và ói.
CÁCH DÙNG

Bắt đầu bằng tiêm TM 2 – 5 mg mỗi 5 - 10 phút cho
đến khi đạt ngấm thì tạm dừng

Theo dõi bằng bảng điểm và tính thời gian đến khi
hết ngấm, từ đó xác đònh liều cần thiết để duy trì

Giảm liều dần theo nguyên tắc dùng liều thấp nhất để
đạt được dấu thấm

Không để xảy ra ngộ độc hay thiếu Atropin.