Quan sát và thử nghiệm đời sống 10 Nâng cao

GV: Bùi Thanh Thảo


1. Em quan sát thấy
những sự vật gì
trong bức tranh ?
(hình ảnh, màu sắc)
2. Vì sao người họa sĩ
lại vẽ được bức
tranh đẹp & có hồn
như vậy ?
3. Việc quan sát bức
tranh có tác dụng
gì đối với em ?
(nhất là trong việc
viết văn ?)

A. LÍ THUYẾT
I. QUAN SÁT ĐỜI SỐNG
1. Khái niệm
2. Phương pháp
3. Vai trò
II. THỂ NGHIỆM ĐỜI SỐNG
1. Khái niệm
2. Phương pháp
3. Vai trò
B. LUYỆN TÂP
Bài tập 1, 2 SGK

A. LÍ THUYẾT
I. Quan sát đời sống:
QUAN SÁT VÀ THỂ NGHIỆM CUỘC SỐNG
Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
1. Khái niệm quan sát

Quan sát là xem xét chăm chú, có mục
đích nhằm khám phá, phát hiện về một
đối tượng nào đó.
2. Phương pháp quan sát
-
Sử dụng các giác quan
- Quan sát từ gần đến xa, từ
ngoài vào trong
Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn

QUAN SÁT VÀ THỂ NGHIỆM CUỘC SỐNG
A. LÍ THUYẾT
2. Phương pháp quan sát (tt)
“Hắn vừa đi vừa chửi. Bao giờ cũng
thế, cứ rượu xong là hắn chửi”
(Chí Phèo – Nam Cao)
- Chú ý những biểu hiện lặp đi lặp lại
mang tính chất đặc trưng và những

trạng thái (tĩnh, động) của đối tượng
- Vận dụng hoạt động liên tưởng
& tưởng tượng
3. Vai trò của quan sát:
- Cung cấp kiến thức cho người viết
- Giúp người viết nhận biết đầy đủ về
sự vật, đối tượng

QUAN SÁT VÀ THỂ NGHIỆM CUỘC SỐNG
A. LÍ THUYẾT
II. Thể nghiệm đời sống:
1. Khái niệm
Thể nghiệm là trải nghiệm bằng thân
thể, giác quan để cảm nhận sự vật, đối
tượng một cách đầy đủ chính xác
2. Phương pháp thể nghiệm
-
Sử dụng nhiều giác quan để tìm
hiểu thâm nhập vào đối tượng
- Tự đặt mình vào hoàn cảnh, tưởng
tượng mình là người trong cuộc
Ví dụ:
“Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa
Buồn trông ngọn nước mới sa
Hoa trôi man mác biết là về đâu
Buồn trông nội cỏ rầu rầu
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh
Buồn trông gió cuốn mặt ghềnh
Ầm ầm tiếng sóng reo quanh ghế ngồi”

( Nguyễn Du – Truyện Kiều)
Ví dụ:
“Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa
Buồn trông ngọn nước mới sa
Hoa trôi man mác biết là về đâu
Buồn trông nội cỏ rầu rầu
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh
Buồn trông gió cuốn mặt ghềnh
Ầm ầm tiếng sóng reo quanh ghế ngồi”
( Nguyễn Du – Truyện Kiều)

“Nhà sinh học nghiên cứu con cừu không
nhất thiết phải tưởng tượng mình là con
cừu, nhưng nhà văn khi miêu tả người keo
kiệt, thì không thể không tưởng tượng
mình là gã keo kiệt”
(M. Goóc-ki)
Trình bày cách
hiểu của em về ý
kiến sau:
GỢI Ý
1. Tại sao nhà sinh học nghiên cứu
con cừu không nhất thiết phải
tưởng tượng mình là con cừu ?
2. Ngược lại, khi nhà văn miêu tả
người keo kiệt, thì không thể
không tưởng tượng mình là gã
keo kiệt ?
M. Góoc - ki

QUAN SÁT VÀ THỂ NGHIỆM CUỘC SỐNG
A. LÍ THUYẾT
II. Thể nghiệm đời sống (tt)
3. Vai trò của thể nghiệm
-
Đem lại nhiều tri thức cho người viết
-
Là cơ sở để viết được những bài văn chân
thực, sinh động, có chiều sâu
- Hiểu con người một cách toàn diện, sâu sắc…
Chú ý
Quan sát và thể nghiệm có mối
quan hệ qua lại với nhau

B. LUYỆN TÂP
1. BÀI TẬP 1
1.1 Đoạn văn 1
-
Cách quan sát cụ thể, chính xác
-
Cách hút của hai người:
+ Ông lão có tâm sự
+ Nhân vật “tôi” vô tư
“Lão đưa đóm cho tôi…
- Tôi xin cụ
Và tôi cầm lấy đóm, vo viên một điếu. Tôi rít một hơi xong,
thông điếu rối mới đặt vào lòng lão. Lão bỏ thuốc nhưng chưa
hút vội. Lão cầm lấy đóm, gạt tàn , và bảo:
- Có lẽ tôi bán con chó đấy ông giáo ạ !

Lão đặt xe điếu hút. Tôi vừa thở khói, vừa gà gà đôi mắt của
người say, nhìn lão, nhìn để làm ra vẻ chú ý đến câu nói của
lão đó thôi…Thật ra thì trong lòng tôi rất dưng dưng. Tôi
nghe câu ấy đã nhàm rồi…”
(Nam Cao – Lão Hạc)
“Lão đưa đóm cho tôi…
- Tôi xin cụ
Và tôi cầm lấy đóm, vo viên một điếu. Tôi rít một hơi xong,
thông điếu rối mới đặt vào lòng lão. Lão bỏ thuốc nhưng chưa
hút vội. Lão cầm lấy đóm, gạt tàn , và bảo:
- Có lẽ tôi bán con chó đấy ông giáo ạ !
Lão đặt xe điếu hút. Tôi vừa thở khói, vừa gà gà đôi mắt của
người say, nhìn lão, nhìn để làm ra vẻ chú ý đến câu nói của
lão đó thôi…Thật ra thì trong lòng tôi rất dưng dưng. Tôi
nghe câu ấy đã nhàm rồi…”
(Nam Cao – Lão Hạc)
LÃO HẠC

B. LUYỆN TÂP
1. BÀI TẬP 1
1.2 Đoạn văn 2
“Mặt trời sao dày như mắt sàng sáng lóng lánh và ướt át. Sương khuya rơi lộp
độp nặng trĩu từ trên những tàu lá xuống mặt đất xung quanh nhà vốn đã ướt
đẫm sương. Lão Khúng như một thân cây khô đầy mấu mắt và vặn vẹo đứng
im thin thít giữa mảnh sân một nền vôi trắng toát như đang hướng mặt về
phía biển, lão cùng ngôi nhà đang hướng mặt về phía biển, về hướng cái làng
Khơi chôn rau cắt rốn của lão, của tổ tiên lão ở dưới ấy, chân trời như thấp
hẳn xuông và nhòe nhoẹt trong sương luôn luôn như dội tới hai bên lỗ tai đầy
thính nhạy như lỗ tai loài vật của lão những tiếng rì rào, rì rầm của sóng biển,
của đất đai quê nhà và mồ mả cha ông. Cũng chả biết đó là những âm thanh có

thực hoặc chỉ là do lão đã từng nghe thấy từ đời tám hoánh nào, từ khi còn
nằm trong bụng mẹ”
(Nguyễn Minh Châu – Phiên chợ Giát)
* Cảnh: trời đầy sao, sương khuya, chân
trời vùng quê, tiếng rì rào, rì rầm của
sóng biển, của đất đai quê mhà
Cảnh như có tâm trạng…
“Mặt trời sao dày như mắt sàng sáng lóng lánh và ướt át. Sương khuya
rơi lộp độp nặng trĩu từ trên những tàu lá xuống mặt đất xung quanh
nhà vốn đã ướt đẫm sương. Lão Khúng như một thân cây khô đầy mấu
mắt và vặn vẹo đứng im thin thít giữa mảnh sân một nền vôi trắng toát
như đang hướng mặt về phía biển, lão cùng ngôi nhà đang hướng mặt
về phía biển, về hướng cái làng Khơi chôn rau cắt rốn của lão, của tổ
tiên lão ở dưới ấy, chân trời như thấp hẳn xuông và nhòe nhoẹt trong
sương luôn luôn như dội tới hai bên lỗ tai đầy thính nhạy như lỗ tai loài
vật của lão những tiếng rì rào, rì rầm của sóng biển, của đất đai quê
nhà và mồ mả cha ông. Cũng chả biết đó là những âm thanh có thực
hoặc chỉ là do lão đã từng nghe thấy từ đời tám hoánh nào, từ khi còn
nằm trong bụng mẹ”
(Nguyễn Minh Châu – Phiên chợ Giát)
* Người: dằn vặt, day dứt đầy nỗi niềm
Nhà văn đã hóa thân vào nhân vật

B. LUYỆN TÂP
2. BÀI TẬP 2
“Mưa đến rồi, lẹt đẹt…lẹt đẹt mưa giáo
đầu. Những giọt nước lăn xuống khiến
cho mọi người không tưởng được là
mưa lại kéo đến chóng thế. Lúc nãy là
mấy giọt lách tách. Bây giờ bao nhiêu

nước tuôn rào rào”
(Tô Hoài)
* Đoạn văn tham khảo:
Gợi ý:
Phương pháp quan sát (xa,
gần, trực tiếp hay gián tiếp)
Miêu tả cảnh mưa rào

CỦNG CỐ
1. Phân biệt sự khác nhau giữa
quan sát và thể nghiệm ?
2. Chỉ cần quan sát đã có một bài
văn hay, sâu sắc. Ý kiến của em ?

HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ
1.HỌC BÀI:
- Nắm được phương pháp quan sát và thể nghiệm
- Viết một đoạn văn miêu tả cảnh chợ chiều.
2. CHUẨN BỊ BÀI: Xúy Vân giả dại
- Khái niệm, nghệ thuật chèo ?
- Tóm tắt cở chèo Xúy Vân giả dại
- Tìm những chi tiết thể hiện tâm trạng của Xúy Vân?
- Trả lời câu 3 SGK Bài Xúy Vân giả dại.