Bài 59 Sự điều hòa và phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết

TRƯỜNG THCS TRẦN PHÚ TP PHỦ LÝ- HÀ NAM
Người thiết kế: ĐỖ-HỮU

Tại sao nói tuyến yên là một tuyến quan trọng chỉ đạo hầu
hết các tuyến nội tiết khác?
Trả lời: Tuyến yên là một tuyến quan trọng nhất tiết các hoóc môn
kích thích hoạt động của nhiều tuyến nội tiết khác ( tuyến giáp,
tuyến trên thận ,tuyến sinh dục…)
Các yếu tố
giải phóng
Thuỳ trước
tuyến yên (TB
tiết hoocmon
GH
TSH
ACTH
PRL
FSH
LH
Ôxitoxin
AHD

I. Điều hoà hoạt động của các tuyến nội tiết
1) Điều hoà hoạt động của tuyến giáp
1) Tuyến giáp tiết loại hoocmôn nào? Loại này
đã ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào ?
Trả lời: Hoocmôn tuyến giáp là tirôxin( TH)
trong thành phần có iốt .Hoocmôn này có vai
trò quan trọng trong trao đổi chất và quá trình
chuyển hoá các chất trong tế bào .

Tuyến giáp

Nguyên nhân do thiếu iốt
trong khẩu phần ăn ,tirôxin
không tiết ra được ( vì không
có iốt ) buộc tuyến giáp phải
hoạt động mạnh để tạo tirôxin.
Do hoạt động mạnh , tuyến nở
to gây bệnh biếu cổ .
Tuyến giáp hoạt đông mạnh tiết
nhiều tirôxin làm tăng cường
quá trình trao đổi chất ,tăng tiêu
dùng ôxi nhịp tim tăng, người
bệnh luôn ở trạng thái hồi hộp
căng thẳng, mất ngủ sút cân
nhanh. Mặt khác do tích nước
phù nề ở các tổ chức sau cầu
mắt nên mắt bị lồi ra
Bệnh bướu cổ
Bệnh Bazơđô

Đần độn

Dòng máu
TSH
-
+
Vùng dưới đồi
Tế bào đích
Tirôxin

TSH
2) Quan sát sơ đồ hình
59-1 hãy giả thích cơ chế
điều hoà hoạt động của
tuyến giáp ?
-
+

Dòng máu
TSH
+
+
-
-
Vùng dưới đồi
Tế bào đích
Tirôxin
TSH
2) Quan sát sơ đồ hình 59-1
hãy giả thích cơ chế điều
hoà hoạt động của tuyến
giáp ?
Khi tirôxin tiết quá nhiều lượng
hoocmôn này theo máu :
+Lên vùng dưới đồi, dưới tác dụng
của loại hooc môn thừa này vùng
dưới đồi tiết ra một chất ức chế thuỳ
trước tuyến yên.
+Lên thẳng thuỳ trước tuyến yên ức
chế tuyến yên tiết TSH.

Kết quả : Không có TSH tới tuyến giáp
ngừng tiết tirôxin lượng chất này trở về
trạng thái cân bằng.
Dưới tác dụng của TSH do thuỳ trước
tuyến yên sinh ra →Tuyến giáp tiết tirôxin

I. Điều hoà hoạt động của các tuyến nội tiết
1) Điều hoà hoạt động của tuyến giáp
2) Điều hoà hoạt động của vỏ tuyến trên thận

Dòng máu
ACTH
Vỏ tuyến
trên thận
Cooctizôn
Thuỳ trước
tuyến yên
Vùng dưới đồi
Góp phần điều
hoà đường
huyết
Cooctizôn kìm
hãm tiết ACTH
-
-
+
+
Theo sơ đồ 29-2 hãy giải
thích sự điều hoà và hoạt
động của phần vỏ tuyến trên

thận
Dưới tác dụng của
hoocmôn ACTH do thuỳ
trước của tuyến yên tiết ra ,
vỏ tuyến trên thận sản sinh
hooc môn cooctizôn điều
hoà Na
+
, K
+
trong máu,
Khi lượng hoocmôn trong máu nhiều chất
này theo máu :
+Về vùng dướil đồi làm vùng này tiết chất
kìm hãm thuỳ trước tuyến yên tiết ACTH
+Về thẳng thuỳ trước tuyến yên kìm hãm
sự tiết ACTH của tuyến yên
Kết quả : không có ACHT tới vỏ tuyến trên thận ngừng tiết cooctizôn ,lượng
hoocmôn này được cân bằng .

Dòng máu
ACTH
Vỏ tuyến
trên thận
Cooctizôn
Thuỳ trước
tuyến yên
Vùng dưới đồi
Góp phần điều
hoà đường

huyết
Cooctizôn kìm
hãm tiết ACTH
-
-
+
+
Cơ chế điều hoà
Dưới tác dụng của
hoocmôn ACTH do thuỳ
trước của tuyến yên tiết ra ,
vỏ tuyến trên thận sản sinh
hooc môn cooctizôn điều
hoà Na
+
, K
+
trong máu,
Khi lượng hoocmôn trong máu nhiều chất
này theo máu :
+Về vùng dướil đồi làm vùng này tiết chất
kìm hãm thuỳ trước tuyến yên tiết ACTH
+Về thẳng thuỳ trước tuyến yên kìm hãm
sự tiết ACTH của tuyến yên
Kết quả : không có ACHT tới vỏ tuyến trên thận ngừng tiết cooctizôn ,lượng
hoocmôn này được cân bằng .

I. Điều hoà hoạt động của các tuyến nội tiết
1) Điều hoà hoạt động của tuyến giáp
2) Điều hoà hoạt động của vỏ tuyến trê thận

3) Kết luận :Tuyến yên tiết hoocmôn điều khiển hoạt động của các
tuyến nội tiết. Tuy nhiên, các tuyến nội tiết cũng tiết hoocmôn chi
phối hoạt động của tuyến yên. Đó chính là cơ chế tự điều hoà của
các tuyến nội tiết nhờ các luồng thông tin ngược

Khi đường huyết tăng
(Sau bữa ăn )
TB
TB
α
α
:
:
TB
TB
β
β
:
:
Đảo tuỵ
Insulin
Glucagôn Glicôzen
Glucagôn
Glucôzơ
Đường huyết giảm
xuống mức bình
thường
Đường huyết tăng lên
mức bình thường
Khi đường huyết giảm

(Xa bữa ăn,cơ thể hoạt động )

+
-
+
Hãy trình bày quá trình điều hoà đường huyết qua sơ đồ

Khi đường huyết tăng
(Sau bữa ăn )
TB
TB
α
α
:
:
TB
TB
β
β
:
:
Đảo tuỵ
Insulin
Glucôzơ Glicôzen
Glucagôn
Glucôzơ
Đường huyết giảm
xuống mức bình
thường
Đường huyết tăng lên

mức bình thường
Khi đường huyết giảm
(Xa bữa ăn,cơ thể hoạt động )

+
-
+

I. Điều hoà hoạt động của các tuyến nội tiết
1) Điều hoà hoạt động của tuyến giáp
2) Điều hoà hoạt động của vỏ tuyến trê thận
II. Sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết
3) Kết luận :Tuyến yên tiết hoocmôn điều khiển hoạt động của các
tuyến nội tiết. Tuy nhiên, các tuyến nội tiết cũng tiết hoocmôn chi
phối hoạt động của tuyến yên. Đó chính là cơ chế tự điều hoà của
các tuyến nội tiết nhờ các luồng thông tin ngược

Dựa vào sơ đồ hình 29-3 hãy trình bày sự phối hợp của vỏ
tuyến trên thận và tuyến tuỵ (khi đường huyết giảm)?

Glucôzơ
Máu giảm
Glucagôn
Glicôgen
Glucôzơ
Glucôzơ
Glucôzơ
Thuỳ trước
tuyến yên
GlicôgenACTH

Axit lắc tích
Và Axít amin
Glucôzơ
(Mỡ)
Glixêrin
Vùng dưới đồi
Coóctizôn

I. Điều hoà hoạt động của các tuyến nội tiết
1) Điều hoà hoạt động của tuyến giáp
2) Điều hoà hoạt động của vỏ tuyến trê thận
II. Sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết
3) Kết luận :Tuyến yên tiết hoocmôn điều khiển hoạt động của các
tuyến nội tiết. Tuy nhiên, các tuyến nội tiết cũng tiết hoocmôn chi
phối hoạt động của tuyến yên. Đó chính là cơ chế tự điều hoà của
các tuyến nội tiết nhờ các luồng thông tin ngược
Sự hoạt động của các tuyến nội tiết có tác dụng duy trì tính ổn định
của môi trường trong , đảm bảo các quá trình sinh lí trong cơ thể diễn
ra bình thừơng.
TB
TB
α
α
của đảo tuỵ hoạt động tiết glucagôn biến glicôzen thành glucôzơ
của đảo tuỵ hoạt động tiết glucagôn biến glicôzen thành glucôzơ
Mà còn có sự phối hợp của hai tuyến trên thận tiết coóctirôn chuyển
Mà còn có sự phối hợp của hai tuyến trên thận tiết coóctirôn chuyển
Hoá lipít và prôtêin thành glucôzơ làm tăng đường huyết
Hoá lipít và prôtêin thành glucôzơ làm tăng đường huyết
Sau các hoạt động đói kéo dài đường huyết giảm:

Hãy chọn ý đúng
1) Tuyến nào giữ vai trò quan trọng nhất trong các tuyến sau?
A. Tuyến tuỵ.
B. Tuyến giáp
C. Tuyến yên .
D. tuyến trên rhận
C
2) Tuyến tuỵ là loại tuyến nào?
A. Tuyến ngoại tiết, vì tiết dịch tuỵ đổ vào tá tràng.
B. Tuyến nội tiết, vì các tế bào tiết hoocmôn ngấm thẳng vào máu.
C. Tuyến pha, vì tuyến tuỵ gồm hai phần :Một phần là tế bào tiết dịch tuỵ
theo ống dẫn đổ vào tá tràng . Một phần là các tế bào trong các đảo tuỵ
tiết hoocmôn ngấm thẳng vào máu.
D. Tuyến pha vì các tế bào này vừa tiết dịch tuỵ vừa tiết hoocmôn