bai 29: cau truc cac loai virut ( hay)

Đậu mùa
HIV/AIDS
Lở mồm long móng
Cúm gia cầm


Không
thấy
mầm bệnh
Không
thấy
khuẩn lạc
Nghiền
lá
Dịch
chiết
Lọc qua màng lọc
vi khuẩn bằng sứ
Dịch lọc
Thí nghiệm của D.I.Ivanopxki (1892)

* Khái niệm
Virut là thực thể chưa có cấu tạo tế bào, có
kích thước siêu nhỏ (đo bằng nanômet), có cấu
tạo rất đơn giản gồm một loại axit nuclêic
(AND hoặc ARN) và vỏ prôtêin. Chúng kí sinh
nội bào bắt buộc.
Dựa vào axit nuclêic virut được chia
thành hai nhóm lớn: Virut ADN và virut

ARN.

Virus trần (virus đơn giản)
Virus có vỏ bọc (virus phức tạp)
Dựa vào hình trên, hãy cho biết: Cấu tạo chung của virut?
acid
nuclêic
capsid
Vỏ ngoài
Gai
glycoprotein
I. CẤU TẠO
Tất các virut đều có cấu tạo gồm hai phần cơ bản:
+ Lõi (bộ gen): Axit nuclêic
+ Vỏ (capsit): Prôtêin
Phức hợp gồm axit nuclêic và prôtêin người ta gọi là
Nuclêôcapsit
Phức hợp gồm axit nuclêic
và prôtêin được gọi là gì?

I. CẤU TẠO
1. Lõi axit nuclêic:
acid
nuclêic
capsid
Vỏ ngoài
Gai
glycoprotein
+ Nằm ở bên trong vỏ capsit chính là bộ
gen di truyền của virut.

Axit nuclêic của virut nằm ở đâu? Có tác
dụng gì?
Virut có chứa cả ADN và ARN không?
Không.
+ Mỗi virut chỉ chứa ADN hoặc ARN,
là chuỗi đơn hoặc chuỗi kép.

Bộ gen của virut có điểm gì sai khác so với bộ gen
của sinh vật nhân chuẩn?
Bộ gen của virut có thể là
ADN hoặc ARN
Chuỗi đơn hoặc chuỗi kép
Bộ gen của sinh vật
nhân chuẩn luôn là
ADN chuỗi kép
Bộ gen (ARN) Bộ gen (ADN)
Bộ gen của virut
Bộ gen của sinh vật nhân chuẩn
B gen (ADN)ộ

Capsôme
capsit
2. Vỏ capsit của virut.
I. CẤU TẠO
1. Lõi axit nuclêic:
Vỏ capsit của virut được cấu tạo như thế
nào? Có tác dụng gì?
- Được cấu tạo từ những đơn vị nhỏ hơn là
capsôme ( bản chất là prôtêin). Mang thành
phần kháng nguyên, bảo vệ lõi axit nuclêic.

Kích thước của virut và số lượng capsôme
có quan hệ với nhau như thế nào ?
-
Virut càng lớn số lượng capsôme càng nhiều.
Phức hợp axit nuclêic và capsit được gọi
là gì?
- Phức hợp gồm lõi axit nuclêic và vỏ
capsit người ta gọi là Nuclêôcapsit.
acid
nuclêic
capsid
Nuclêôcapsit

Một số virut còn có thêm vỏ ngoài. Virut
không có vỏ ngoài gọi là virut trần.
Vỏ ngoài: Là lớp lipit kép
và prôtêin tương tự màng
sinh chất, trên mặt vỏ ngoài
có các gai glycôprôtêin. Vỏ
ngoài có tác dụng bảo vệ
virut.
Gai glycôprôtêin có tác dụng gì ?
- Gai glycôprôtêin làm nhiệm vụ
kháng nguyên, giúp virut bám trên
bề mặt tế bào chủ.
Vỏ ngoài
Gai
glycôprôtêin
Vỏ ngoài được cấu tạo như
thế nào, có tác dụng gì?

II. HÌNH THÁI
Virut bại liệt Virut hecpet Virut đốm thuốc lá Virut cúm
Virut sởi Virut dại Virut đậu mùa Phagơ T2
Dựa vào hình, virut có những dạng cấu trúc nào ?
I. CẤU TẠO
Do virut chưa có cấu tạo tế bào nên mỗi virut thường
được gọi là hạt. Hạt virut có 3 dạng cấu trúc cơ bản:
xoắn, khối và hỗn hợp ( hay phức tạp)
Nêu đặc điểm của các loại cấu trúc ở virut, ví dụ
minh hoạ theo phiếu học tập sau:
Các dạng
Dạng cấu
trúc
Đặc điểm Ví dụ
Xoắn
Khối
Hỗn hợp
Capsôme sắp xếp theo
chiều xoắn của axit nuclêic
Capsôme sắp xếp theo hình
khối đa diện với 20 mặt tam
giác đều
Đầu có cấu trúc khối chứa axit
nuclêic gắn với đuôi có cấu
trúc xoắn
Virut dại,
virut
TMV…
Phagơ

T2
Virut bại
liệt, HIV

300 nm
Sôïi ARN
Capsome
15
nm

Capsome
Capsit
Acid nucleic
Kích thöôùc 70-90 nm
ADN xoaén keùp

V ngoi
Gai
glicoõproõteõin
Sụùi ARN
Voỷ proõteõin
2R=90-110
nm

Đầu đối
xứng khối
đa diện
ADN Nhẫn ở cổ
Bao đuôi
Đóa gốc

Gai bàn đuôi
Lông đuôi
0nm
100nm
220nm

Thí nghiệm của Frranken và Conrat
Em hãy giải thích tại sao virut phân lập
được không phải là virut chủng B?
Thí nghiệm này nói lên vai trò quyết định
của thành phần nào, axit nuclêic hay vỏ
prôtêin?
Axit nuclêic có vai trò quyết định,
quy đinh mọi đặc điểm của virut.

Thí nghiệm của Frranken và Conrat
Em có đồng ý với ý kiến cho rằng virut là thể vô sinh?
Nếu là thể sống: tại sao virut không có sự trao đổi
chất, trao đổi năng lượng, không có cấu tạo tế bào?
Thậm chí có thể tách ra rồi ghép lại được? Điều này
khiến nhiều nhà hóa học phủ nhận tính chất sống của
virut và chỉ coi chúng là một loại hợp chất đặc biệt, có
khả năng gây bệnh.
KhôngCó
Nếu là thể vô sinh: sao chúng lại có thể sử dụng
được các biện pháp rất tinh tế để xâm nhập vào tế
bào, điều khiển tế bào hoạt động theo chương trình
của mình tạo ra thế hệ virut mới mang đầy đủ đặc
điểm di truyền của virut ban đầu.

Thí nghiệm của Frranken và Conrat
Tuy nhiên, phần đông xem virut là một thực thể đặc
biệt, nằm ở giữa ranh giới sống và không sống: Khi ở
trong tế bào chúng biểu hiện là thể sống, còn khi ở
ngoài tế bào chúng thể hiện như thể vô sinh. Chúng là
đại diện trung gian chuyển tiếp giữa giới hữu sinh và
thế giới vô sinh.
+ Ở ngoài tế bào vật chủ, virut biểu hiện như một
thể vô sinh.
+ Chỉ khi ở trong tế bào chủ, virut mới hoạt động
như một thể sống.

Tính chất Virut Vi khuẩn
Có cấu tạo tế bào
Chỉ chứa ADN hoặc ARN
Chứa cả AND và ARN
Chứa ribôxôm
Sinh sản độc lập
Không
Không
Không
Không
Không
Có
Có
Có
Có
Có
Em hãy so sánh sự khác biệt giữa virut và vi khuẩn bằng
cách điền chữ “có” hoặc “không” vào bảng sau đây:

-
Virut là gì ? Đặc điểm của virut khác với nhóm sinh
vật khác là gì?
- Nêu cấu tạo của virut?
-
Phân biệt về hình thái các loại virut, cho ví dụ minh
hoạ?
- Đọc phần em có biết ở cuối bài, làm bài tập cuối bài
và xem trước bài mới bài 30
Các em về nhà trả lời các câu hỏi sau: