chi thi sinh hoc

MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA CAÙC
SINH VAÄT

1.CÁC QUY LUẬT SINH THÁI
a. Quy luật Quy luật giới hạn sinh thái
b. tác động tổng hợp của các nhân tố sinh thái
c. Quy luật tác động không đồng đều của các
nhân tố sinh thái lên chức phận sống của cơ
thể
d. Quy luật tác động qua lại giữa các vi sinh
vật và môi trường
a.Quy luật giới hạn sinh thái
Mỗi loài có một giới hạn đặc trưng về mỗi
nhân tố sinh thái nhất đònh. E. Odum (1971)
đã có một nhận xét về quy luật giới hạn như
sau:

-Các sinh vật có thể có giới hạn sinh thái rộng đối
với một nhân tố sinh thái này,nhưng lại có giới
hạn sinh thái hẹp đối với nhân tố sinh thái khác
Vd: chim cánh cụt,gấu bắc cực… chỉ sống ở những
khu vực có nhiệt độ thấp.ở trong điều kiện khí hậu
có nhiệt độ cao thì nó khó tồn tại và phát triển.
-Những sinh vật có giới hạn sinh thái rộng đối với
tất cả các nhân tố sinh thái ,thường có phạm vi
phân bố rộng
Vd:
•
Cây xương rồng khi sống ở sa mạc thì bộ phận lá được
tiêu biến thành gai để giảm sự bốc hơi nước.sống ở khu
vực nhiệt độ mát mẻ thì cây vẫn phát triển bình thường

-Khi một nhân tố sinh thái nào đó không
thích hợp cho cá thể sinh vật,thì giới hạn
sinh thái của những nhân tố sinh thái có
thể bò thu hẹp
-Giới hạn sinh thái của cá thể đang ở giai
đoạn sinh sản thường hẹp hơn ở giai
đoạn trưởng thành không sinh sản
b.Quy luật tác động tổng hợp các
nhân tố sinh thái
Tất cả các nhân tố sinh thái đều gắn bó chặt
chẽ với nhau thành tổ hợp sinh thái. Tác
động đồng thời của nhiều nhân tố tạo nên
một tác động tổng hợp lên cơ thể sinh vật .
Đồng thời, mỗi nhân tố sinh thái của môi
trường chỉ có thể biểu hiện hoàn toàn các tác
động của nó đến đời sống sinh vật khi mà
các nhân tố sinh thái khác cung ở trong điều
kiện thích hợp

•
Vd:
•
Trong đất có nhiều chất dinh dưỡng nhưng cây trồng chỉ hấp thu
được các chất này khi đất có độ ẩm thích hợp hoặc khi cây sống ở
điều kiện ánh sáng mặt trời đầy đủ,khả năng quang hợp của nó sẽ
kém đi khi trong đất thiếu độ ẩm ,thiếu các chất dinh dưỡng
khoáng.
c.Quy luật tác động không đồng đều của nhân tố
sinh thái lên chức phận sống của cơ thể

Các nhân tố sinh thái có ảnh hưởng khác nhau
lên chức phận của cơ thể sống, có nhân tố
cực thuận lợi đối với quá trình này,nhưng lại
có hại hoặc nguy hiểm cho quá trình khác
-vd:khi nhiệt độ không khí tăng lên 40-50c làm
tăng quá trình trao đổi chất ơr động vật máu
lạnh,nhưng kìm hãm sự di chuyển,con vật rơi
vào tình trạng đờ đẫn vì nóng
d.Quy luật tác động qua lại giữa sinh
vật và môi trường
Môi trường tác động thường xuyên lên cơ thể sinh
vật làm chúng không ngừng biến đổi , ngược lại
sinh vật cũng tác động qua lại làm biến đổi môi
trường và có thể làm thay đổi cả tính chất của
một nhân tố sinh thái nào đó.
Vd:trồng mới và bảo vệ rừng cải thiện đáng kể
những điều kiện sinh thái,làm giảm sâu hại,cải
thiện nguồn nước,độ phì của đất và làm giàu
khu hệ động thực vật của vùng
2.MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC SINH
VẬT
Trong sinh quyển,mối quan hệ giữa
các loài là rất đa dạng và có thể mô
tả qua ma trận tác động ở bảng sau:


-
Các sinh vật trực tiếp ảnh hưởng đến nhau
thông qua quan hệ trong tổ sinh thái và gián
tiếp thông qua các nhân tố khác của môi trường

-
Tương tác dương gồm các quan hệ :
+ Hỗ sinh(++)
+Hợp sinh(++)
+Hội sinh(+0)
-
Tương tác âm gồm các quan hệ:
+Kháng sinh(-0)
+Kí sinh-vật chủ(+ -)
+Vật ăn cỏ,ăn thòt-mồi(+ -)
+Cạnh tranh( )
các mối quan hệ giữa các quần thể sinh vật trong
quần xã thể hiện ở 2 mặt chủ yếu là quan hệ dinh
dưỡng và nơi ở
a. Quan hệ cạnh tranh
b. Quan hê động vật và thực vật
c. Quan hệ thú dữ con mồi(vật ăn thòt và con
mồi)
d. Quan hệ kí sinh – vật chủ
e. Quan hệ ức chế cảm nhiễm
f. Quan hệ cộng sinh
g. Quan hệ hợp tác
h. Quan hệ hội sinh
i. Sự cùng phát triển
a. Quan hệ cạnh tranh
•
Là nhân tố đóng vai trò chủ yếu trong cấu trúc
và sự phát triển của quần xã,nó ảnh hưởng đến
sự biến động số lượng,phân bố đòa lý,nơi ở và
sự phân hoá về mặt hình thái

•
Có thể diễn ragiữa các cá thể cùng loài và khác
loài.cạnh tranh cùng loài thể hiện qua tập tính
chiếm cứ lãnh thổ ,tranh giành thức ăn,ăn thòt
lẫn nhau.Mật độ quần thể càng lớn ,cạnh tranh
cùng loài càng gay gắt
•
Cạnh tranh khác loài chỉ xảy ra khi điều kiện
sống bò hạn chế
b. Quan hệ giữa động vật và thực vật

Mối quan hệ giữa động vật và thực vật có
tính 2 mặt :
•
Có lợi :thực vật là nguồn cung cấp thức ăn
cho động vật ăn thực vật ,tạo nơi ở hoặc bơi
sinh đẻ của một số loài động vật
•
Có hại : thực vật trong mối quan hệ với
động vật đã hình thành những thích nghi
tương ứng như sự tự vệ(vỏ cây dày,cành,lá
có gai,nhựa đắng và độc)
c. Quan hệ thú dữ con mồi(vật ăn thòt
và con mồi)

Là quan hệ giữa hai loài mà trong đó một
loài có lợi còn loài kia thì có hại ,thậm chí
bò tiêu diệt ngay sau khi bò bắt
•
vd: quan hệ giữa cá mập (vật ăn thòt) và

h i c u (con mồi) trên đ i d ngả ẩ ạ ươ
d. Quan hệ kí sinh vật chủ

Là quan hệ trong đó loài này (vật kí sinh)
sống nhờ vào mô hoặc thức ăn tiêu hoá của
loài khác(vật chủng)

Vật kí sinh có thể là :nấm ,vi khuẩn ,động
vật nguyên sinh,giun tròn ,sán lá …

Vật chủ có thể là thực vật,giáp xác, chân
khớp,nhện ,các loài động vật có xương sống
trong đó có người

Vd:giun sán kí sinh trong ruột người
e. Quan hệ ức chế cảm nhiễm

Là quan hệ giữa các loài sinh vật ,trong đó
loài này ức chế sự phát triển hoặc sinh sản
của loài khác bằng cách tiết vào môi trườg
những chất độc cho loài khác
f. Quan hệ cộng sinh

Là quan hệ hợp tác giữa hai loài sinh vật
trong đó cả hai bên đều có lợi ,xong mỗi bên
chỉ có thể sống ,phát triển và sinh sản được
dựa vào sự hợp tác của bên kia

Vd:quan hệ cộng sinh giữa cá hề và hải
quỳ

g.Quan hệ hợp tác

Cũng giống như quan hệ cộng sinh xong hai
loài không nhất thiết phải thường xuyên
sống chung với nhau .Khi sống tách riêng
chúng vẫn tồn tại được
•
vd: quan hệ hợp tác giữa con cò và trâu
h.Quan hệ hội sinh

Là quan hệ giữa hai loài sinh vật nhưng chỉ
một bên có lợi còn bên kia không lợi cũng
không hại gì
•
Vd: Cây biểu sinh như đòa y sử dụng cành
cây làm giá thể hoặc nhiều loại động vật
không xương sống và sâu bọ sống nhờ trong
tổ kiến mối(hiện tượng sống gửi) hoặc cá
bám vào rùa để được phát tán đi xa(hiện
tượng phát tán nhờ)
i.Sự cùng phát triển

Là quan hệ giữa hai loài sinh vật trong một
sinh cảnh mà ở đó cả hai loài cùng tiến hoá
và phát triển,không hại gì cho nhau và phụ
thuộc lẫn nhau, cùng bổ trợ cho nhau.