Bài 43: Cấu trúc các loại virut

I. Hình thái và cấu tạo
1. Cấu tạo
•
Cấu tạo của Virut gồm 2 thành phần cơ bản
+ lõi là axit nucleic
+ vỏ protein (cápsit)
•
Bộ gen có thể là AND hoặc ARN, chuỗi đơn
hoặc kép
•
Vỏ cápsit được cấu tạo từ các đơn vị capsome
•
Một số còn có vỏ bao là lớp lipit kép, trên vỏ
còn có thể có gai glicoprotein giúp virut bám lên
bề mặt tế bào

2. Hình thái
Virut có 3 loại cấu trúc: xoắn, khối và hỗn hợp
•
Cấu trúc xoắn: capsome sắp xếp theo chiều
xoắn của axitnucleic, có dạng hình que hay hình
sợi
•
Cấu trúc khối: Capsome sắp xếp theo hình khối
đa diện với 20 mặt tam giác đều. vd: virut bại liệt
•
Cấu trúc hỗn hợp: đầu có cấu trúc khối chứa
axitnu, đuôi có cấu trúc xoắn

3. Kích thước
Virut có kích thước trung bình từ 10 
100 nm
+ Virut lớn nhất = 1/10 E coli
+ Virut nhỏ nhất = 1/100 E coli

4. Tính chất
•
Virut là thực thể di truyền chưa có cấu tạo
tế bào,
•
Chỉ có thể nhân lên trong tế bào sống,
chúng là vật ký sinh nội bào bắt buộc.

II. Phân loại
Virut được phân loại dựa vào
•
Loại Axit nucleic: AND hay ARN
•
Cấu trúc vỏ capsit: có hay không có vỏ
ngoài
•
Dựa vào vật chủ: virut động vật, virut thực
vật, virut vi sinh vật

III. Viroit và prion
•
Viroit
Là phân tử ARN gây nhiễm cho tế bào thực vật,
có kích thước nhỏ, mạch đơn, khép vòng và

không được bao bọc bởi vỏ protein. Vd: bệnh củ
khoai tây hình thoi, bệnh hại cây dừa
•
Prion
Là phân tử protein gây nhiễm ở một số tế bào
nhất định của động vật, và không chứa
axitnucleic. Vd: bệnh Bò điên

Nêu cấu tạo chung của virut.

•
Bộ gen của virut là AND hay ARN?
•
Đơn vị cấu tạo nên vỏ capsit là gì?
•
Vỏ protein làm nhiệm vụ gì?
•
Phức hợp gồm axit nucleic và vỏ capsit
gọi là gì?
Nuclêocapsit

Tìm những điểm khác nhau giữa 2 loại virut này.

•
Nêu nhiệm vụ của các gai này.
gai
ARN
vỏ protein
vỏ bao
capsome

tế bào T

•
Một virut hoàn chỉnh được gọi là virion.
•
Hãy rút ra đặc điểm về cấu tạo của virut
dưới dạng sơ đồ.

Cho biết virut có những dạng cấu trúc nào?

Những virut có cấu trúc xoắn có thể có những dạng nào?

Virut polio
Rhado
Một số hình virut có cấu trúc khối

Hãy mô tả cấu tạo của thể thực khuẩn

Hình virut T2 hấp thụ tế bào E. coli

Sơ đồ thí nghiệm của Franken- Conrat
Em hãy quan sát thí nghiệm của Franken-Conrat thảo luận để
giải thích tại sao virut phân lập được không phải là chủng B.
Thảo luận 4 hs / nhóm.
Thời gian 3 phút

•
Em có đồng ý với ý kiến cho rằng virut là
thể vô sinh?
•

Em có đồng ý với ý kiến cho rằng virut là
thể sống?

•
Muốn virut tạo ra thế hệ mới thì cần phải
đảm bảo điều kiện gì? Từ đó ta rút ra
được tính chất gì về virut.

•
Qua cấu tạo của virut theo em để phân
loại virut ta dựa vào những cơ sở nào?
Dựa vào loại axit Nu là AND hay ARN ,
hoặc dựa vào cấu trúc vỏ: có hay không
có vỏ ngoài.
•
Dựa vào vật chủ của virut người ta chia
virut thành những loại nào? Cho ví dụ.

Mô tả đặc điểm của viroit.
Viroit

Mô tả đặc điểm của prion.
Prion

Củng cố

Tính chất
Virion Prion Viroit Vi
khuẩn
Có cấu tạo tế bào

chỉ chứa AND
hoặc ARN
Chứa cả AND và
ARN
chỉ chứa ARN
chỉ chứa protêin
Chứa ribôxôm
Sinh sản độc lập
Hãy so sánh sự khác bịêt giữa virion, prion, viroit, vi khuẩn
và điền chữ có hay không vào bảng dưới đây
cókhôngkhôngkhông
có cókhông
có
không không không
không không có không
cókhông
không không
không không không có
không không không có