bài giảng ngữ vân

Gi¸o viªn: L ¬ng Văn Th¾ng
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HUYỆN CƯ KUIN
TRƯỜNG THCS CHƯ QUYNH

KiÓm tra bµi cò
Ph©n biÖt thµnh phÇn chÝnh víi thµnh phÇn phô cña c©u? Cho mét
vÝ dô minh ho¹.

V
V
í dụ
í dụ
: (
: (
H
H
ôm nay
ôm nay
) các em
) các em
/
/
đều đi học đầy đủ.
đều đi học đầy đủ.


C V
C V

Thöù 2 ngaøy 5 thaùng 4 naêm 2010
NG V N 6Ữ Ă
TI T 110Ế . C U TR N THU T NÂ Ầ Ậ ĐƠ


I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiết 110: câu trần thuật đơn
1.Ví dụ: ( SGK/101)
Ch a nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên
xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh
khỉnh, tôi mắng:
- Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ
nghe nhỉ! Chú mày hôi nh cú mèo thế
này, ta nào chịu đ ợc. Thôi, im cái điệu
hát m a dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông
thì cho chết! Tôi về, không một chút bận
tâm.
( Tụ Hoi )


2.
2.
Nhận xét.
Nhận xét.
on trớch cú 9 cõu.
on trớch cú 9 cõu.
+
+
Cỏc cõu dựng

Cỏc cõu dựng
để kể ,tả, nêu
để kể ,tả, nêu
ý kiến:1,2,6,9.
ý kiến:1,2,6,9.
(1)
(2)
(4)
(6)
(9)
(8)
(7)
(5)
(3)
c on trớch sau.
c on trớch sau.Đoạn trích trên gồm mấy
câu ?
Các câu trong đoạn trích đ
ợc dùng l m gì ?
Hóy tỡm trong on trớch
nhng cõu dựng k, t,
nờu ý kin?
Hóy k tờn cỏc kiu cõu phõn
loi theo mc ớch núi m em
ó hc Tiu hc?
->Câu trần thuật
->Câu trần thuật

I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiết 110: câu trần thuật đơn

1.Ví dụ: ( SGK/101)
2.
2.
Nhận xét.
Nhận xét.
(1) Ch a nghe hết câu , tôi đã hếch

rng lờn, xì một hơi rõ dài.
(2) Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh,
tôi mắng.

(6)Chỳ my hụi nh cỳ mốo th
ny, ta n o chu c.
(9)Tụi v, khụng mt chỳt bn tõm.
?Xác định chủ ngữ, vị ngữ của
các câu trần thuật vừa tìm đ ợc.
( )
CN VN
( )
CN VN
CN VN
VNCN
CN VN
? Xếp các câu trần thuật vừa
tìm đ ợc thành hai loại:
-
Câu do một cụm C-V tạo thành:
Câu do một cụm C-V tạo thành:
-Câu do hai hoặc nhiều cụm C-V
-Câu do hai hoặc nhiều cụm C-V

sóng đôi tạo thành:
sóng đôi tạo thành:
Câu 1, 2, 9
Câu 1, 2, 9
Câu 6
Câu 6
=> Là câu trần thuật đơn
=> Là câu trần thuật đơn
=> Khụng phi l cõu trn
thut n.

I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×?
TiÕt 110: c©u trÇn thuËt ®¬n
1.VÝ dô: ( SGK/101)
2.
2.
NhËn xÐt.
NhËn xÐt.
* Xét về mục đích nói: Dùng để
kể, tả, giới thiệu, hay nêu ý
kiến.
*Xét về cấu tạo ngữ pháp: Do
một cum C-V tạo thành.

I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×?
TiÕt 110: c©u trÇn thuËt ®¬n
1.VÝ dô: ( SGK/101)
2.
2.
NhËn xÐt.

NhËn xÐt.
* Ghi nhí (SGK/101):
Em hiÓu thÕ nµo lµ c©u trÇn
thuËt ®¬n ?

Tiết 110: câu trần thuật đơn
GHI NH( SGK/101 )
Câu trần thuật đơn là loại câu do một
cụm C-V tạo thành, dùng để giới thiệu,
tả hoặc kể về một sự việc sự vật hay để
nêu một ý kiến.

Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích sau:
X a, mẹ Âu Cơ sinh đ ợc trăm con. Năm m ơi
xuống biển, năm m ơi lên non.
X a, mẹ Âu Cơ sinh đ ợc trăm con
Trong các câu sau, câu nào không phải là
câu trần thuật đơn ? Vì sao ?
1. Tre vẫn mang khúc nhạc tâm tình.
2. Trăng đẹp quá !
3. Gió đ a tiếng sáo, gió nâng cánh diều.
2. Trăng đẹp quá !
3. Gió đ a tiếng sáo, gió nâng cánh diều.
BI TP NHANH
Tiết 110: câu trần thuật đơn

Câu trần thuật đơn đ ợc
dùng với mục đích hỏi,
bộc lộ cảm xúc. Đúng hay
sai ?

sai
BI TP NHANH
Tiết 110: câu trần thuật đơn

C©u trÇn thuËt ®¬n lµ c©u
cã Ýt nhÊt 2 côm (C-V).
§óng hay sai?
sai
BÀI TẬP NHANH
TiÕt 110: c©u trÇn thuËt ®¬n

Lưu ý
1. C n c xác nh câu tr n thu t n l câu có m t c m C-ă ứ để đị ầ ậ đơ à ộ ụ
V. Song c n l u ý l m t c m C-V nòng c t.Nh ng câu có t ầ ư à ộ ụ ố ữ ừ
hai c m C-V tr lên , nh ng n u ch có m t cum C-V nòng c t ụ ở ư ế ỉ ộ ố
v n c coi l câu tr n thu t n.ẫ đượ à ầ ậ đơ
Ví d :ụ
Mèo chạy làm đổ lọ hoa.
c v
C
V
Cây này lá vàng.
C
c v
V
Hoặc:
TiÕt 110: c©u trÇn thuËt ®¬n

Đúng
Hai câu:

1.Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
2.Có một con ếch sống lâu ngày trong
một giếng nọ.
Là câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu
nhân vật. Đúng hay sai?
BÀI TẬP NHANH
TiÕt 110: c©u trÇn thuËt ®¬n

2.Câu tr n thu t n có th có m t hay nhi u ch ầ ậ đơ ể ộ ề ủ
ng ho c v ng .ữ ặ ị ữ
Ví d :ụ
- Mai, Hoa, Th oả u l h c sinh ch m ngoan.đề à ọ ă
C1 C2 C3 V
Tre trông thanh cao, gi n d , chí khí nh ng i.ả ị ư ườ
C V1 V2 V3


Lưu ý
TiÕt 110: c©u trÇn thuËt ®¬n

II. Luyện tập.
Bài tập 1: (SGK/101)
Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tìm v phõn tớch cu tao ng phỏp ca cỏc câu trần thuật đơn
trong đoạn trích sau . Cho biết những câu trần thuật đơn ấy đ ợc
dùng làm gì?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu
hiệu của sự sống con ng ời thì, sau mỗi lần ng bão, bao giờ bầu

trời Cô Tô cũng trong sáng nh vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh
m ợt, n ớc biển lại lam biếc đm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại
vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày
ng bão thì nay l ới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
( Nguyn Tuõn)

111567832194101312111615141817192023222124252627282930333231343536383940374342414445464749485051525354555657585960616263646566676869707172737475767780787981828384858687888990919293959496979899100101102103104105106107108109110112113114115116117118119120
Bài tập 1: (SGK/101)
Tìm v phõn tớch cu tao ng phỏp ca cỏc câu trần thuật
đơn trong đoạn trích sau . Cho biết những câu trần thuật đơn ấy
đ ợc dùng làm gì?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng
sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy
dấu hiệu của sự sống con ng ời thì, sau mỗi lần ng bão, bao giờ
bầu trời Cô Tô cũng trong sáng nh vậy. Cây trên núi đảo lại
thêm xanh m ợt, n ớc biển lại lam biếc đm đà hơn hết cả mọi
khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt
tích trong ngày ng bão thì nay l ới càng thêm nặng mẻ cá giã
đôi.
( Nguyn Tuõn)
THO LUN NHểM
Tiết 110: câu trần thuật đơn

Trả lời:
Câu 1: Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo,
sáng sủa.
-> Có cấu tạo là một cụm C-V, dùng để giới thiệu , miêu tả về vẻ
đẹp Cô Tô.
Câu 2: Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang
lấy dấu hiệu của s sng con ng ời thì, sau mỗi lần ng bão bao

giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng nh vậy.
-> Câu có cấu tạo là một cụm C-V, dùng để nêu ý kiến nhận xét
về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô sau trận bão.


/
/
/
/
C
V
C
V

Cõu 1,2 l cõu trn thut n.

II. Luyện tập
Bài tập 1: (SGK/101)
Tìm v phõn tớch cu tao ng phỏp ca cỏc câu trần thuật đơn
trong đoạn trích sau . Cho biết những câu trần thuật đơn ấy đ ợc
dùng làm gì?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
Từ khi có Vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu
hiệu của sự sống con ng ời thì, sau mỗi lần ng bão bao giờ bầu
trời Cô Tô cũng trong sáng nh vậy. Cây trên núi đảo lại thêm
xanh m ợt, n ớc biển lại lam biếc đ m đà hơn hết cả mọi khi, và
cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong
ngày ng bão thì nay l ới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
( Nguyễn
Tuân )

Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?

Cõu 3,4 khụng phi l cõu trn thut n.

Bài tập 3 (SGK/102)
Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gỡ
khác so với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2 ?
b. Hùng V ơng thứ m ời tám có một ng ời con gái tên là Mị N ơng, ng
ời đẹp nh hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu th ơng nàng hết
mực, muốn kén cho con một ng ời chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
( Sơn Tinh, Thuỷ Tinh )
Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
II. Luyện tập.

Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
II. Luyện tập.
Bài tập 3 (SGK/102)
Trả lời:
*Giống nhau: Cả hai bài tập đều giới thiệu nhân vật.
*Khác nhau:
Bài tập 2 Bài tập 3(b)
Giới thiệu ngay nhân
vật chính : Con ếch , Bà
đỡ Trần
Giới thiệu nhân vật phụ tr ớc (Hùng V
ơng , Mị N ơng).

Từ những việc làm (kén chồng cho con),
quan hệ của nhân vật phụ , mi giới
thiệu nhân vật chính (hai chàng trai
Sơn Tinh, Thủy Tinh).

Bài tập 4(SGK/105)
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn
có tác dụng gỡ ?
a) X a có một ng ời thợ mộc dốc hết vốn nhà ra mua gỗ để làm nghề
đẽo cày.
( Đẽo cày giữa đ ờng)
b) Ng ời kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở s ờn núi,
thấy d ới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa
đến xem, thấy con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật
xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cỏi răng, máu
me, n ớc dãi trào ra.
( Vũ Trinh )
=>Ngoài giới thiệu nhân vật, những câu trờn còn có tác dụng miêu tả
hoạt động của các nhân vật:
-
Ng ời thợ mộc: dốc vốn mua gỗ để đẽo cày
-
Ng ời kiếm củi: đang bổ củi, thấy con hổ, vác búa n xem
Tiết 110: câu trần thuật đơn
II. Luyện tập.

1
2
3
4

5

Em hãy đặt một câu trần thuật đơn
nói về các hoạt động chào mừng
ngày 26 / 3 của nhà trường.
Các anh chị lớp 9 thi ñaùnh boùng chuyeàn.

Em hãy cho biết tác dụng của các trần thuật
đơn :
1- Giời chớm hè.
2- Cây cối um tùm.
3- Ong vàng, ong bò vẽ, ong mật đánh lộn nhau
để hút mật ở hoa.
Giới thiệu
tả
kể

Có ý kiến cho rằng câu văn sau là câu
trần thuật đơn con có đồng ý không ? vì
sao ?
B i tôi n u ng i u v l m vi c có ch ng ở ă ố đ ề độ à à ệ ừ
m c nên tôi chóng l n l m.ự ớ ắ
=> ây không ph i l câu tr n thu t n.Đ ả à ầ ậ đơ
C V
C
V
( )
( )