Tiết 109: Liên kết câu và liên kết đoạn văn (Ngữ văn 9)

1

Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn ThÞ Lùu
Trêng THCS Hång Thuû
2
Kiểm tra bài cũ

Đáp án :
- Yêu cầu về nội dung của bài nghị luận này phải làm rõ các vấn
đề t! t!ởng , đạo lí bằng cách giải thích , chứng minh , so
sánh , đối chiếu, phân tích , để chỉ ra chổ đúng (hay chổ sai )
của một t! t!ởng nào đó , nhằm khẳng định t! t!ởng của ng!ời
viết
- Về hình thức , bài viết phải có bố cục ba phần ; có luận điểm
đúng đắn , sáng tỏ ; lời văn chính xác, sinh động.
Trình bày những yêu cầu về nội dung và hình thức của mộy bài
văn nghị luận về vấn đề t! t!ởng, đạo lí ?
3
? Đoạn văn trên bàn về vấn đề gì ? Chủ đề ấy có quan
hệ nh! thế nào với chủ đề chung của văn bản ?
Tiết 109:Liên kết câu và liên kết đoạn văn
I.Khái niệm liên kết
1. Bài tập:
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi.
Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu m!ợn ở
thực tại(1). Nhng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà
còn muốn nói một điều gì mới mẻ (2). Anh gửi vào tác phẩm một lá
th! , một lời nhắn nhủ, anh muốn đem một phần của mình góp vào
đời sống xung quanh(3).
2. Nhận xét
Đoạn văn trên bàn về cách ng!ời nghệ sĩ phản ánh thực tại.

Chủ đề chung : Tiếng nói của văn nghệ ( quan hệ mật thiết với
chủ đề chung của văn bản).
4
? Nội dung chính của mỗi câu trong đoạn
văn trên là gì?
- Nội dung chính của từng câu.
+ Câu 1: Tác phẩm nghệ thuật phản ánh thực tại.
+ Câu 2: Khi phản ánh thực tại ng!ời nghệ sĩ muốn
nói những điều mới mẻ.
+ Câu 3: Cái mới mẻ ấy là lời gửi của ng!ời nghệ sĩ.
? Những nội dung ấy có quan hệ nh! thế nào
với chủ đề của đoạn văn?
* Các nội dung trên đều h!ớng vào chủ đề của
đoạn văn. Trình tự các ý hợp lôgic.
Tiết 109: Liên kết câu và liên kết đoạn văn
Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu m!
ợn ở thực tại(1). Nhng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có
rồi mà còn muốn nói một điều gì mới mẻ (2). Anh gửi vào tác
phẩm một lá th! , một lời nhắn nhủ, anh muốn đem một phần
của mình góp vào đời sống xung quanh(3).
5

Bài tập:

Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi.

Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng
những vật liệu m!ợn ở thực tại(1). Nhng nghệ sĩ
không những ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn
nói một điều gì mới mẻ (2). Anh gửi vào tác phẩm

một lá th! , một lời nhắn nhủ, anh muốn đem một
phần của mình góp vào đời sống xung quanh(3).

? Mối quan hệ chặt chẽ về nội dung giữa các câu trong
đoạn văn đ!ợc thể hiện bằng những biện pháp nào(chú ý
các từ ngữ in đậm)?
6
Mối quan hệ giữa ni dung các đoạn văn trên đ!
ợc thể hiện ở việc lặp các từ. Tác phẩm dùng
từ cùng tr!ờng liên t!ởng với tác phẩm là nghệ
sĩ, thay thế từ nghệ sĩ bằng các từ anh cùng
quan hệ từ nh!ng dùng cụm từ cái đã có
rồi đồng nghĩa với những vật liệu m!ợn ở
hiện tại
Tiết 109: Liên kết câu và liên kết đoạn văn
7
3. Kết luận:(ghi nh sgk tr.43)
? Em hiểu nh! thế nào về liên kết câu và liên kết
đoạn văn?
Các đoạn văn trong một văn bản cũng nh! các câu trong một đoạn văn
phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức.
- Về nội dung:+ Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản,
các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn(liên kết chủ đề);
+ Các đoạn văn và các câu phải đ!ợc sắp xếp theo một trình tự hợp lí
(liên kết lôgic)
- Về hình thức, các câu và các đoạn văn có thể đ!ợc liên kết với nhau
bằng một số biện pháp chính nh! sau:
Lặp lại ở câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu tr!ớc (phép lặp từ ngữ);
+ Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc
cùng tr!ờng liên t!ởng với từ ngữ đã có ở câu tr!ớc (phép đồng nghĩa,

trái nghĩa và liên t!ởng);
+ Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ đã
có ở câu tr!ớc (phép thế);
+ Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu tr!ớc
(phép nối).
8
II. Luyện tập
Phân tích sự liên kết về nội dung, về hình thức giữa các câu trong đoạn văn
sau theo gợi ý nêu ở d!ới.
Cái mạnh của con ng!ời Việt Nam không chỉ chúng ta nhận biết mà cả thế
giới đều thừa nhận là sự thông minh, nhạy bén với cái mới. Bản chất trời
phú ấy rất có ích trong xã hội ngày mai mà sự sáng tạo là một yêu cầu hàng
đầu. Nh!ng bên cạnh cái mạnh đó cũng còn tồn tại không ít cái yếu. ấy là
những lỗ hỏng về kiến thức cơ bản do thiên h!ớng chạy theo những môn
học thời th!ợng, nhất là khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối
học chay, học vẹt nặng nề. Không nhanh chóng lấp những lỗ hỏng này thì
thật khó bề phát huy trí thông minh vốn có và không thể thích ứng với nền
kinh tế mới chứa đựng đầy tri thức cơ bản và biến đổi không ngừng.
(Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thề kỷ mới)
Tiết 109: Liên kết câu và liên kết đoạn văn
? Chủ đề của đoạn văn là gì? Nội dung các câu trong đoạn văn phục vụ chủ
đề ấy nh! thế nào? Nêu một tr!ờng hợp cụ thể để thấy trình tự sắp xếp các
câu trong đoạn văn là hợp lí.
9
1. Chủ đề: Khẳng định năng lực trí tuệ của con ng!
ời Viêt Nam.
- Những hạn chế cần khắc phục.
- Nội dung các câu văn đều tập trung vào chủ đề đó.
- Trình tự sắp xếp các câu trong đoạn văn là hợp lí.
+ Mặt mạnh của trí tuệ Việt Nam.

+ Những điểm hạn chế
+ Cần khắc phục những hạn chế để đáp ứng với yêu
cầu phát triển của nền kinh tế.
Tiết 109: Liên kết câu và liên kết đoạn văn
10
? Các câu đ!ợc liên kết với nhau bằng những
phép liên kết nào?
2. Các câu liên kết với nhau bằng những phép liên
kết sau:
- Bản chất trời phú ấy nối câu 2 với câu 1 (phép
đồng nghĩa).
- Nh!ng nối câu 3 với câu 2 (phép nối).
- ấy là nối câu 4 với câu 3 (phép nối).
- lỗ hỏng ở câu 4 và câu 5 (phép lặp từ ngữ).
- thông minh ở câu 5 và câu 1 (phép lặp từ ngữ).
Tiết 109: Liên kết câu và liên kết đoạn văn
Cái mạnh của con ng!ời Việt Nam không chỉ chúng ta nhận
biết mà cả thế giới đều thừa nhận là sự thông minh, nhạy bén
với cái mới. Bản chất trời phú ấy rất có ích trong xã hội ngày
mai mà sự sáng tạo là một yêu cầu hàng đầu. Nh!ng bên cạnh
cái mạnh đó cũng còn tồn tại không ít cái yếu. ấy là những lỗ
hỏng về kiến thức cơ bản do thiên h!ớng chạy theo những môn
học thời th!ợng, nhất là khả năng thực hành và sáng tạo bị
hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề. Không nhanh chóng
lấp những lỗ hỏng này thì thật khó bề phát huy trí thông minh
vốn có và không thể thích ứng với nền kinh tế mới chứa đựng
đầy tri thức cơ bản và biến đổi không ngừng.
(Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thề kỷ mới)
11
Tiết 109: Liên kết câu và liên kết đoạn văn

Cng cố :Các đoạn văn trong một văn bản cũng nh! các câu
trong một đoạn văn phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và
hình thức.

- Về nội dung:

+ Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu
phải phục vụ chủ đề của đoạn văn(liên kết chủ đề);

+ Các đoạn văn và các câu phải đ!ợc sắp xếp theo một trình tự
hợp lí (liên kết lôgic)

- Về hình thức, các câu và các đoạn văn có thể đ!ợc liên kết với
nhau bằng một số biện pháp chính nh! sau:

Lặp lại ở câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu tr!ớc (phép lặp từ ngữ);

+ Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc
cùng tr!ờng liên t!ởng với từ ngữ đã có ở câu tr!ớc (phép đồng
nghĩa, trái nghĩa và liên t!ởng);

+ Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ
đã có ở câu tr!ớc (phép thế);

+ Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu tr!
ớc (phép nối).
12