skkn nâng cao hứng thú học tập môn giáo dục công dân 10 (phần công dân với đạo đức) thông qua các câu chuyện đạo đức

PHẦN A: MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Chủ tịch Hồ Chí Minh nói:" Người có tài mà không có đức là
người vô dụng, người có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng
khó". Nhân dân ta có câu: " Tiên học lễ, hậu học văn" Các câu nói
trên khẳng định vai trò cực kỳ quan trọng của phẩm chất đạo đức của
con người trong sự nhìn nhận, đánh giá, sự tồn tại và phát triển của
mỗi người nói riêng và xã hội nói chung. Chủ trương của Đảng và
Nhà nước ta hiện nay là giáo dục toàn diện, "Mục tiêu của giáo dục
phổ thông là giúp cho học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí
tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân
cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách
nhiệm công dân " (Điều 23 - Luật Giáo dục năm 2005).
Để thực hiện được điều đó, các môn học, hoạt động giáo dục trong
nhà trường đều có ý nghĩa, vai trò nhất định. Trong đó, môn Giáo dục
công dân có vai trò quan trọng và trực tiếp trong việc giáo dục cho học
sinh ý thức, hành vi người công dân, phát triển tâm lực và nhân cách
con người toàn diện. Đặc biệt, chương trình Giáo dục công dân lớp 10
1
đã đề cập đến một chủ đề lớn: "Công dân với đạo đức", đó là bản chất
và vai trò của đạo đức trong đời sống xã hội. Mặt khác, qua môn Giáo
dục công dân lớp 10 học sinh hiểu được các quy tắc chẩn mực đạo
đức, quyền và nghĩa vụ cơ bản của một người thanh niên Việt Nam
hiện nay, có niềm tin vào tính đúng đắn của các chuẩn mực, có ý thức
tuân thủ pháp luật và có khả năng thực hiện đúng những quy tắc chuẩn
mực của xã hội.
Tuy nhiên, trong thực tế dạy và học, vai trò môn Giáo dục công dân
từ trước tới nay chưa được nhìn nhận một cách đúng đắn như nó vốn
có. Ở năm học đầu cấp, học sinh chịu nhiều áp lực bởi chương trình
học nặng hơn cũng như lo lắng nhiều cho việc thực hiện ước mơ, hoài
bão bằng con đường thi cử. Các em đa số chú tâm, giành nhiều thời

gian cho những môn học mà tới đây các em sẽ thi tốt nghiệp và thi Đại
học. Môn Giáo dục công dân thường bị các em coi nhẹ, "học đối phó
để lấy điểm mà thôi".
Xuất phát từ lý luận và thực tiễn trên và qua nhiều năm trực tiếp
giảng dạy bộ môn, tôi đã trăn trở, tìm tòi, nghiên cứu và sử dụng các
câu chuyện đạo đức vào từng bài dạy sao cho phù hợp nhằm gây sự
2
hứng thú cho học sinh; góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động dạy
- học môn Giáo dục công dân lớp 10.
II. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU
Nâng cao hứng thú học môn Giáo dục công dân nói chung và Giáo
dục công dân 10 nói riêng là một vấn đề được đông đảo các cấp lãnh
đạo, các nhà khoa học, nhà quản lý và những người làm công tác
giảng dạy bộ môn Giáo dục công dân quan tâm, trăn trở. Nhưng đến
nay chưa có một đề tài nào nghiên cứu một cách có hệ thống về vấn
đề "Nâng cao hứng thú học tập môn Giáo dục công dân lớp 10
thông qua việc sử dụng câu chuyện đạo đức". Tuy nhiên, theo sự tìm
hiểu và tham khảo, tác giả phát hiện có một số công trình liên quan
đến vấn đề này:
- Sáng kiến kinh nghiệm "Giáo dục đạo đức theo tấm gương Chủ
tịch Hồ Chí Minh" cấp THPT năm 2011-2012 – Hoàng Thị Tuyến
(trường THPT Hoài Đức A – Hà Nội).
- Sáng kiến kinh nghiệm "Nâng cao ý thức và thích học môn Giáo
dục công dân" - Trần Ngọc Tuấn.
- "Tình huống Giáo dục công dân 10", chủ biên Trần Văn Thắng,
NXB Giáo dục, năm 2008.
3
Nhìn chung tất cả các cuốn sách, bài viết trên chưa đi sâu vào việc
sử dụng các câu chuyện đạo đức trong dạy và học môn Giáo dục công
dân 10 để gây hứng thú cho học sinh. Với kinh nghiệm giảng dạy còn

"mỏng", tôi xin được mạnh dạn đưa ra một biện pháp trong việc nâng
cao hứng thú cho học sinh bằng cách sử dụng các câu chuyện đạo đức.
III. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
1. Mục đích nghiên cứu
Đánh giá được thực trạng việc học tập môn Giáo dục công dân 10
của học sinh ở trường Trung học phổ thông. Thông qua đó, nâng cao ý
thức và sự thích thú học môn Giáo dục công dân lớp 10 bằng việc sưu
tầm, chọn lọc các câu chuyện đạo đức phù hợp với nội dung từng bài.
Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến vấn
đề nâng cao hứng thú học môn Giáo dục công dân lớp 10.
2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Sưu tầm, chọn lọc những câu chuyện đạo đức, đồng thời nghiên cứu
nội dung chương trình Giáo dục công dân lớp 10 và việc học tập của
học sinh đối với môn học. Từ đó, sử dụng câu chuyện đạo đức phù
hợp trong từng tiết học để nâng cao hứng thú cho học sinh.
IV. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU
4
1. Đối tượng nghiên cứu:
Học sinh các lớp 10 mà tôi được phân công trực tiếp giảng dạy năm
học 2012-2013: Lớp 10A1, 10A2, 10A3, 10A4, 10A5 - Trường THPT
Quan Hóa.
2. Phạm vi nghiên cứu:
Chương trình Sách giáo khoa Giáo dục công dân 10 (phần công dân
với đạo đức) Nhà xuất bản Giáo dục, năm 2011.
V. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
Từ tháng 8 năm 2012 đến tháng 4 năm 2013.
VI. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Sử dụng các phương pháp nghiên cứu của phép biện chứng duy vật:
Lôgic, lịch sử, phân tích, tổng hợp, so sánh để giải quyết nội dung
đề tài.

- Đặc biệt là phương pháp thực nghiệm (thông qua thực tế dạy học
trên lớp, giao bài tập, củng cố bài học, hướng dẫn học sinh chuẩn bị
bài kết hợp với kiểm tra, đánh giá).
VII. BỐ CỤC CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Phần A: Mở đầu.
Phần B: Nội dung.
5
Chương I: Những ưu điểm, nhược điểm của đề tài.
Chương II: Những vấn đề chung.
Chương III: Sử dụng câu chuyện đạo đức nhằm nâng cao hứng thú
học tập môn Giáo dục công dân lớp 10.
Phần C: Kết luận.
PHẦN B: NỘI DUNG
Chương I
NHỮNG ƯU ĐIỂM, NHƯỢC ĐIỂM CỦA ĐỀ TÀI
I. ƯU ĐIỂM
Giáo viên có thể dễ dàng sử dụng các câu chuyện đạo đức có trong
các cuốn sách quà tăng cuộc sống hay có trong đời sống hàng ngày từ
nguồn tài liệu vô cùng phong phú: trên trang kiếm google, Báo Tuổi
trẻ, Đài truyền hình Việt Nam
Việc sử dụng câu chuyện đạo đức giúp giáo viên giảm bớt được
thuyết trình, giảng giải; đồng thời trau dồi trình độ chuyên môn, kỹ
năng sư phạm
- Khi sử dụng câu chuyện đạo đức vào bài giảng GDCD 10 sẽ làm
tăng tính thực tiễn của môn học.
6
Việc sử dụng câu chuyện đạo đức sẽ nâng cao tính chủ động, sáng
tạo, bồi đắp niềm hứng thú, tình yêu, sự say mê đối với môn học
Đồng thời, giúp các em củng cố, mở rộng, khắc sâu kiến thức trọng
tâm bài học một cách hiệu quả; nâng cao kỹ năng phân tích, giải quyết

vấn đề, kỹ năng trình bày ý kiến trước đám đông.
Những câu chuyện đạo đức phản ánh những sự việc diễn ra trong
cuộc sống,những câu chuyện rất gần gũi và dễ hiểu đối với học sinh,
tạo cho các em có niềm tin vào các chuẩn mực đạo đức. Qua đó, các
em sẽ phát triển khả năng thích ứng được với cuộc sống bên ngoài, có
được lối sống đẹp, có cách ứng xử hay với những trường hợp cụ thể
xảy ra trong cuộc sống.
II. NHƯỢC ĐIỂM
Nội dung chương trình Giáo dục công dân lớp 10 rộng nên việc sưu
tầm tài liệu cần phải chọn lọc. Việc chọn lọc câu chuyện đạo đức cũng
rất mất thời gian đối với cả giáo viên và học sinh. Giáo viên phải đầu
tư thời gian để cập nhật các câu chuyện đạo đức có tính thời sự và liên
quan đến nội dung bài học.
Khi giảng dạy bằng câu chuyện đạo đức, nếu giáo viên không có
năng lực quản lý lớp, không định hướng cho học sinh đi vào giải quyết
7
những vấn đề trọng tâm thì sẽ bị cuốn theo những cuộc tranh luận của
học sinh.
Đòi hỏi tinh thần tự học, thái độ làm việc nghiêm túc và khả năng tư
duy độc lập, sáng tạo, năng động Nếu học sinh học thụ động, không
hợp tác thì sẽ làm giảm hiệu quả bài giảng.
Chương II
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1. Cở sở lí luận
Trước hết, ta nên bàn về một số khái niệm về đạo đức. Đạo đức là
tập hợp những quan điểm của một xã hội, của một tầng lớp xã hội, của
một tập hợp người nhất định về thế giới, về cách sống. Nhờ đó con
người điều chỉnh hành vi của mình sao cho phù hợp với lợi ích của
cộng đồng xã hội.

Đạo đức được xem là khái niệm về luân thường đạo lý của con
người, nó thuộc về vấn đề tốt-xấu, hơn nữa xem như là đúng-sai, được
sử dụng trong ba phạm vi: lương tâm con người, hệ thống phép tắc
đạo đức và trừng phạt đôi lúc còn được gọi giá trị đạo đức; nó gắn với
8
nền văn hoá, tôn giáo, chủ nghĩa nhân văn, triết học và những luật lệ
của một xã hội về cách đối xử từ hệ thống này.
Đạo đức thuộc hình thái ý thức xã hội là tập hợp những nguyên
tắc,quy tắc nhằm điều chỉnh và đánh giá cách ứng xử của con người
trong quan hệ với nhau, với xã hội, với tự nhiên trong hiện tại hoặc
quá khứ cũng như tương lai chúng được thực hiện bởi niềm tin cá
nhân, bởi truyền thống và sức mạnh của dư luận xã hội.
Đạo đức bao gồm các phẩm chất: Lịch sự, lòng biết ơn, lòng tự
trọng, tính thật thà, tính giản dị, tính tiết kiệm, tính trung thực, lòng
tôn sư trọng đạo, lòng tự tin, tinh thần đoàn kết, lòng dũng cảm, lòng
khoan dung, tính siêng năng, lòng tương trợ, tính liêm khiết, chí công
vô tư, ý chí tự lập, biết giữ chữ tín, tính tự chủ, lý tưởng, tinh thần
năng động sáng tạo, tôn trọng danh dự, về lương tâm con người
Đạo đức có thể định nghĩa theo các khía cạnh sau:
Đạo đức là toàn bộ những qui tắc, chuẩn mực nhằm điều chỉnh và
đánh giá cách ứng xử của con người với nhau trong quan hệ xã hội và
quan hệ với tự nhiên.
9
Đạo đức là hệ thống các qui tắc, chuẩn mực biểu hiện sự tự giác trong
quan hệ con người với con người, con người với cộng đồng xã hội,
với tự nhiên và với cả bản thân mình.
Đạo đức là những tiêu chuẩn, nguyên tắc xử lý các mối quan hệ trong
gia đình, cộng đồng hay xã hội, được thừa nhận rộng rãi. Đạo đức quy
định hành vi, quan hệ của con người đối với nhau và đối với xã hội
nói chung; là những nguyên tắc phải tuân theo trong quan hệ giữa

người với người, giữa cá nhân với xã hội, phù hợp yêu cầu của mỗi
chế độ chính trị và kinh tế xã hội nhất định. Nếu không tuân theo
những "nguyên tắc" ấy thì được gọi là người vô đạo đức.
2. Cở sở thực tiễn
Trong giai đoạn hiện nay, nhiều thầy cô giáo, một số nhà quản lý
giáo dục có cái nhìn bi quan về thực trạng đạo đức của học sinh. Một
số người tỏ ra bất lực trước các đối tượng học sinh nhất là những học
sinh cá biệt. Tình trạng gia tăng số học sinh hư, học sinh cá biệt không
có gì đáng ngạc nhiên Có thể dẫn ra đây một số nguyên nhân chủ
yếu:
Sự thiếu quan tâm chăm sóc của bố mẹ, gia đình và người thân.
Một số bậc phụ huynh cũng vì lo toan cuộc sống mưu sinh mà quên
10
bẵng đi việc giáo dục con cái, do đời sống gia đình khó khăn, quanh
năm làm ăn lam lũ hoặc phải đi làm ăn xa, hoặc các em thuộc gia đình
có bố mẹ ly dị, thiếu sự chăm sóc của bố hoặc mẹ, đôi khi thiếu cả hai,
phải sống với ông bà cho nên không đủ điều kiện chăm sóc, quản lý
con cái, việc giáo dục con cái phó mặc cho Nhà trường. Nhiều em bị
ảnh hưởng nặng nề từ bạo lực gia đình, sinh ra tính cục cằn, cáu bẩn,
bạo lực còn bị ảnh hưởng nhiều từ cuộc sống gia đình không êm ấm
Sự phát triển của kinh tế xã hội và mặt trái của cơ chế thị trường
cũng đang đặt ra một thực tế là: Nhiều học sinh, do gia đình có điều
kiện kinh tế khá giả, được nuông chiều thái quá. Họ chỉ biết dùng tiền
để chăm sóc con cái mà thiếu sự quản lý con mình, có tiền, nhiều em
bị lôi kéo, sa vào các trò chơi độc hại, sa vào tệ nạn xã hội.
Sự bùng nổ của thông tin: Ngày nay, dưới sự bùng nổ của thông
tin, của Điện thoại di động, của Internet, của phim ảnh, của các
Website đen đã tác động không nhỏ đến nhận thức, lối sống và cách
hành xử của học sinh. Việc sử dụng điện thoại di động, mạng internet
của học sinh dẫn đến một thực tế là lợi bất cập hại, vì mục tiêu học

tập thì ít mà cho chát chít, yêu đương thì nhiều. Mạng Internet, phim
ảnh, hệ thống chức năng thẻ nhớ trên điện thoại di động cũng là những
11
phương tiện gián tiếp tác động làm hư hỏng học sinh bởi bản tính tò
mò, hiếu động của tuổi mới lớn…. và nhiều kênh thông tin khác cũng
khiến cho nhiều học sinh lao vào như con thiêu thân. Việc học sinh mê
game, chát ảnh hưởng từ phim: thích quen "hoàng tử" trong phim, có
trang phục giống trong phim, thích chơi đồ vật kiểu Mỹ… thường
xuyên vô lễ với thầy cô. Nhiều học sinh chỉ chào thầy cô trong trường,
còn ra đường thì xem như chưa hề quen biết.
Nhiều học sinh do học yếu, ngồi nhầm lớp nhiều năm dẫn đến
tình trạng ngồi trong lớp nghe thầy cô giảng bài nhưng chẳng hiểu gì,
chẳng học được gì sinh ra quậy phá dần dần thành thói quen. Ngồi
trong lớp là cực hình, nên dẫn đến tình trạng bỏ giờ, bỏ lớp phổ biến.
Rõ ràng, chương trình giáo dục đạo đức được xuyên suốt từ bé
đến lớn. Bậc mầm non là giáo dục lễ giáo, bậc tiểu học là môn đạo
đức, bậc trung học là môn giáo dục công dân. Dạy đạo đức trong nhà
trường vẫn được coi là một trong những hướng đi quan trọng để chống
sự xuống cấp đạo đức của một bộ phận học sinh. Nhưng chương trình
sách giáo khoa quá ôm đồm, nặng về lý thuyết không gắn liền với đời
sống, thiếu kỹ năng sống, không tạo được dấu ấn để hình thành nhân
cách học sinh. Chương trình học rất nhiều nhưng rất khó nhớ, khó
12
nhập tâm. Chương trình sách giáo khoa giáo dục công dân bậc phổ
thông chưa có những thay đổi quyết liệt. Nhiều kiến thức mang tính
triết học, hàn lâm, mang tính áp đặt, nhồi nhét, khô cứng, thiếu vắng
việc hình thành những thói quen đạo đức đúng đắn, chưa tạo dấu ấn
trong tâm hồn học sinh khiến học sinh dễ bị tác động của hoàn cảnh
xã hội
II. THỰC TRẠNG VIỆC HỌC TẬP MÔN GIÁO DỤC CÔNG

DÂN LỚP 10
Hiện nay, ở trường Trung học phổ thông môn Giáo dục công dân
lớp 10 do tính đặc thù của môn thuộc khoa học xã hội; bên cạnh đó,
kiến thức môn học liên quan đến các quy tắc, chuẩn mực đạo đức cho
nên rất "gần gũi", tuy nhiên, học sinh không hứng thú học. Trong thời
gian tôi giảng dạy, tôi thấy tình trạng học sinh không học bài cũ,
không xem bài mới còn phổ biến, khi đưa ra một yêu cầu về nhà sưu
tầm tranh ảnh hoặc viết cảm nghĩ thì học sinh không có hứng khởi
làm, có làm cũng là miễn cưỡng, bắt buộc do đó hiệu quả mang lại
không cao. Từ việc không thích học môn Giáo dục công dân lớp 10
cho nên học sinh có dấu hiệu sa sút nghiêm trọng về đạo đức, nhu cầu
13
cá nhân phát triển lệch lạc, ý thức pháp luật kém, thiếu niềm tin trong
cuộc sống, không có tính tự chủ, dễ bị lôi cuốn vào những việc xấu.
Thực trạng trên do nhiều nguyên nhân, như: Đa số giáo viên chưa
đầu tư xứng đáng cho môn học, vẫn còn chú trọng truyền thụ kiến
thức theo kiểu thuyết trình xen kẽ hỏi đáp, giảng giải kiến thức, ít phát
huy tính tích cực và phát triển tư duy; chỉ khai thác những câu chuyện,
thông tin, sự kiện, tình huống có sẵn ở sách giáo khoa, chưa tự tìm tòi
những điều mới để đưa vào bài giảng của mình sao cho phù hợp, sinh
động. Ngoài ra, trong thực tế dạy và học ở trường, phương tiện dạy
học còn thiếu thốn. Tranh ảnh trực quan giúp học sinh tìm hiểu và liên
hệ trực tiếp vào cuộc sống nhà trường chưa được trang bị. Đặc biệt, do
tâm lý chung của mọi người, trong đó cha mẹ học sinh cho rằng đây là
môn học phụ, kết quả học tập thế nào không quan trọng lắm, vì vậy
cũng không quan tâm nhiều và chưa chú ý động viên con em tích cực
học tập.
Từ những lí do trên mà trong giờ học Giáo dục công dân lớp 10
chưa gây hứng thú cho học sinh. Vì vậy, trong giảng dạy Giáo dục
công dân lớp 10, tôi đã sử dụng các câu chuyện đạo đức để gây hứng

thú cho học sinh.
14
III. QUAN NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA CÂU CHUYỆN ĐẠO
ĐỨC.
1. Quan niệm về câu chuyện đạo đức
Câu chuyện đạo đức là những câu chuyện phản ánh những sự việc,
những hành động, việc làm diễn ra trong thực tiễn cuộc sống xã hội
hàng ngày của con người, được thể hiện trên các phương tiện thông tin
đại chúng: Đài phát thanh, đài truyền hình, hoặc ở các tạp chí, sách
báo, trên mạng internet
2. Vai trò của câu chuyện đạo đức
Câu chuyện đạo đức góp phần hình thành cho học sinh những
phương pháp học tập tích cực, năng động, sáng tạo, tạo cho học sinh
hiểu sâu và nhớ lâu kiến thức đạo đức. Bằng những câu chuyện đạo
đức học sinh sẽ hứng thú tìm tòi các tình tiết và tìm cách giải quyết,
phán đoán phù hợp với thực tiễn. Vì tính thực tiễn của câu chuyện đạo
đức rất cao, nên sẽ giúp học sinh có kinh nghiệm, thái độ ứng xử trong
cuộc sống một cách hợp lý nhất.
Sử dụng những câu chuyện đạo đức ngắn gọn, hấp dẫn sẽ là phương
pháp hiệu quả để tạo được ở các em học sinh những ấn tượng mạnh
mẽ, những cảm xúc sâu sắc và sự hứng thú trong học tập.
15
. Chương III
SỬ DỤNG CÂU CHUYỆN ĐẠO ĐỨC NHẰM NÂNG CAO
HỨNG THÚ HỌC TẬP MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10
I. NGUYÊN TẮC SƯU TẦM CÂU CHUYỆN ĐẠO ĐỨC NHẰM
PHỤC VỤ CHO GIẢNG DẠY GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10.
Để đạt hiệu quả tối ưu trong quá trình sử dụng câu chuyện đạo đức
vào giảng dạy Giáo dục công dân lớp 10 thì giáo viên cần chú ý các
nguyên tắc:

Các câu chuyện đạo đức phải xuất phát từ nội dung cơ bản của bài,
sát với thực tế cuộc sống, phù hợp với trình độ nhận thức và tâm lý
lứa tuổi học sinh. Các câu chuyện đạo đức phải ngắn gọn, súc tích,
đảm bảo tính thẩm mỹ, ngôn ngữ chính xác, dễ hiểu, không cầu kỳ,
sáo rỗng. Các câu chuyện đạo đức được khai thác theo các hướng khác
nhau, thể hiện ở cách giáo viên đặt câu hỏi gợi ý cho học sinh.
Trong quá trình sưu tầm các câu chuyện đạo đức để giảng dạy Giáo
dục công dân lớp 10, giáo viên phải vận dụng một cách đồng bộ tất cả
các nguyên tắc trên, nếu bỏ qua một nguyên tắc nào đó thì khi đưa câu
chuyện vào giảng dạy sẽ không hoàn thành mục tiêu bài học.
16
II. QUY TRÌNH SỬ DỤNG CÂU CHUYỆN ĐẠO ĐỨC ĐỂ
GIẢNG DẠY GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10.
Sử dụng câu chuyện đạo đức để dạy học Giáo dục công dân lớp 10,
giáo viên phải thực hiện theo 3 bước sau:
Bước 1: Giáo viên chuẩn bị các câu chuyện đạo đức có nội dung phù
hợp với bài học. Sau đó, giáo viên tóm tắt ý chính của câu chuyện cho
ngắn gọn, dễ hiểu, dễ đưa vào bài học.
Bước 2: Học sinh lắng nghe câu chuyện. Giáo viên yêu cầu học
sinh phân tích và trả lời câu hỏi ở cuối câu chuyện.
Bước 3: Giáo viên theo dõi, lắng nghe, phân tích và tổng hợp các ý
kiến của học sinh trả lời; đồng thời nhận xét, bổ sung và đưa ra kết
luận.
Để làm rõ quy trình sử dụng câu chuyện đạo đức trong dạy học môn
Giáo dục công dân lớp 10, tôi xin đưa ra một số ví dụ cụ thể sau:
Ví dụ 1: Sau khi truyền đạt kiến thức ở phần 1a: " Lòng yêu
nước" (khái niệm) - Bài 14: "Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc". Giáo viên kể cho học sinh nghe câu chuyện đạo đức:
PHAN ĐÌNH GIÓT- Người anh hùng lấp lố Châu Mai
17

Phan Đình Giót (1922-13/03/1954) sinh ra trong một gia đình rất
nghèo,bố mất trong nạn đói 1945,anh phải đi ở từ năm 13 tuổi,rất cực
nhọc,vất vả. Cách mạng tháng tám thành công,anh tham gia tự vệ
chiến đấu. Đến 1950 anh xung phong đi bộ đội chủ lực. Trong cuộc
sống tập thể quân đội anh luôn tự giác,gương mẫu về
mọi mặt,hết lòng thương yêu giúp đỡ đồng đội,sẵn sàng nhận khó
khăn về mình,nhường thuận lợi cho bạn nên được đồng đội mến
phục.Phan Đình Giót tham gia nhiều chiến dịch lớn: Trung du,Hòa
Bình,Tây Bắc,Điện Biên Phủ. Anh đã được truy phong là anh hùng
liệt sĩ vào ngày 31/03/1955. Khi hy sinh anh là tiểu đội phó bpj
binh đại đội 5B,tiểu đoàn 428,trung đoàn 141,đại đoàn 312,đảng viên
đảng cộng sản việt nam,huân chương quân công hạng nhì. Mùa
đông 1953,đơn vị anh được lệnh tham gia chiến dich lịch sử ĐBP.
Hành quân gần 500km vượt qua nhiều đèo cột,mang vác nặng nhưng
đồng chí vẫn kiên trì,giúp đỡ đồng đội về đến đích. Trong nhiêmj vụ
xẻ núi,mở đường,kéo pháo lên đèo,xuống dốc,vào trận địa rất gay
go,gian khổ,anh nêu cao tinh thần gương mẫu,bền bỉ và động viên
anh em kiên quyết chấp hành nghiêm chỉnh mệnh lệnh của cấp trên.
Chiều ngày 13/03/1954,quân ta nổ súng tiêu diệt Hùm Lam,cả trận
18
địa rung chuyển mù mịt sau nhiều loạt pháo do ta bắn. Các chiến sĩ
đại đội 58 lao lên mở đường,đã liên tiếp đánh đến quả bộc phá thứ
8. Anh Phan Đình Giót đã đánh đến quả thứ 9 thì bị thương vào đùi
nhưng vẫn xung phong đánh tiếp quả thứ 10. Quân pháp tập trung
hỏa lực trút đạn như mưa xuống trận địa của ta,đồng đội bị thương
vong nhiều. Lửa căm thù bốc cao,anh lao lên đánh tiếp hai qua nữa
phá tan hàng rào cuối cùng,mở thông đường để đồng đội đánh sập lô
cốt đầu cầu. Lợi dụng thời cơ địch đang hoang mang, Phan Đình Giót
vọt lên bám chắc lô cốt số 2,ném thủ pháo,bắn kiềm chế cho đơn vị
tiến lên. Anh lại bị thương vào vai,máu chảy đầm đìa nhưng bất ngờ

từ hỏa điểm lô cốt số 3 của lính pháp bắn rất mạnh vào đội hình ta.
Lực lượng xung kích bị trùn lại,Phan Đình Giót cố gắng lê lên,nhích
dần đến lô cốt số 3 với ý nghĩ cháy bỏng duy nhất là dập tắt ngay
lô cốt này. Anh đã dùng hết sức mình còn lại nâng tiểu liên lên bắn
mạnh vào Lỗ Châu Mai,Miệng hô to:" Quyết hy sinh vì Đảng vì
Dân" rồi dướn người lấy đà lao cả thân mình vào bịt kín Lỗ Châu
Mai địch. Hỏa điểm lợi hại nhất của Pháp đã bị dập tắt,toàn đơn vị
của ta ào ật xông lên như vũ bão,tiêu diệt gọn cứ điểm Hùm Lam,
giành thắng lợi trong trận đánh mở màn chiến dịch ĐBP. Anh ngã
19
xuống cũng như hàng nghìn chiến sĩ khác trong kháng chiến chống
Pháp,các anh đã về với đất mẹ thân yêu,anh ra đi thế nào thì khi trở
về với đất mẹ vẫn giản dị như thế:"Thân cát bụi lại trở về với cát bụi".
Nhưng cái chết của anh đâu phải là hết vì cái chết của anh làm thơm
đất,thơm trời,để đóa hoa tự do được nở,quả độc lập được kết trái.
Đúng là cái chết biến thành bất tử,là con người như chân lí sinh ra.
Anh là tấm gương sáng cho hàng lớp người đi sau tự soi mình và noi
theo lòng dũng cảm,ý trí quyết tâm,lòng căm thù giặc,hy sinh mình
để lấy bốn chữ: "Độc Lập Tự Do".
Bước 1: Giáo viên tóm gọn ý chính và kể cho học sinh nghe về câu
chuyện để củng cố phần 1a trong khoảng 2 phút. Giáo viên đưa ra câu
hỏi sau khi kết thúc:
Em có nhận xét gì hành động của anh hùng Phan Đình Giót?
Bước 2: Học sinh lắng nghe câu chuyện và trả lời câu hỏi sau khi kết
thúc câu chuyện. Học sinh thảo luận nhóm và trình bày ý kiến của
mình.
Bước 3: Giáo viên theo dõi và phân tích, tổng hợp ý kiến của các
nhóm, đồng thời bổ sung, kết luận: Hành đông lấp lố châu mai của
anh hùng Phan Đình Giót trong chiến dịch Điện biên phủ lịch sử thể
20

hiên rõ nét, chân thực về lòng yêu nước và tinh thần sẵn sàng đem hết
khả năng và tính mạng của mình để phục vụ cho Tổ quốc .
Ví dụ 2: Sau khi truyền đạt kiến thức ở phần 3c: "Mối quan hệ gia
đình và trách nhiêm của các thành viên" - Bài 12: "Công dân với tình
yêu hôn nhân và gia đình", Giáo viên kể cho học sinh nghe câu
chuyện đạo đức: Bức tranh đẹp nhất
Một họa sĩ suốt đời mơ ước một bức tranh đẹp nhất trần gian. Ông
đến hỏi vị giáo sư để biết điều gì đẹp nhất. Vị giáo sư trả lời: "Tôi
nghĩ điều đẹp nhất trần gian là Niềm tin, vì niềm tin nâng cao giá trị
con người." Người họa sĩ cũng đặt câu hỏi tương tự với một cô gái và
được trả lời: "Tình yêu" là điều đẹp nhất trần gian, bởi tình yêu làm
cho cay đắng trở nên ngọt ngào, mang đến nụ cười cho kẻ đang than
khóc, làm cho điều bé nhỏ trở nên cao quý, cuộc sống sẽ nhàm chán
biết bao nếu không có tình yêu" Cuối cùng, người họa sĩ gặp một
người lính mới trở về từ mặt trận, khi được hỏi, người lính trả lời:
"Hòa bình” là cái đẹp nhất trần gian, ở đâu có hòa bình,ở đó có cái
đẹp." Khi trở về nhà, người họa sĩ nhận ra Niềm tin,trong ánh mắt
các con, Tình yêu trong cái hôn của người vợ. Chính những điều đó
khiến tâm hồn ông ngập tràn hạnh phúc và bình an. Bây giờ thì ông
21
đã hiểu thế nào là điều đẹp nhất trần gian. Sau khi tác phẩm của mình
hoàn thành, người họa sĩ đặt tên cho bức tranh của mình là: "GIA
ĐÌNH"
Bước 1: Giáo viên tóm gọn ý chính và kể cho học sinh nghe về câu
chuyện để củng cố phần 3c trong khoảng 2 phút. Giáo viên đưa ra câu
hỏi sau khi kết thúc:
Vì sao gia đình là bức tranh đẹp nhất trần gian?
Bước 2: Học sinh lắng nghe câu chuyện và trả lời câu hỏi sau khi kết
thúc câu chuyện. Học sinh thảo luận nhóm và trình bày ý kiến của
mình.

Bước 3: Giáo viên theo dõi và phân tích, tổng hợp ý kiến của các
nhóm, đồng thời bổ sung, kết luận: Thật vậy, gia đình là nơi đầy ấp
tiếng cười của trẻ thơ, tiếng hát của người mẹ và sức mạnh của người
cha. Nơi đó có hơi ấm của những con tim biết yêu, là ánh sáng của đôi
mắt tràn đầy hạnh phúc, là sự ân cần, là lòng chung thủy. Gia đình là
ngôi thánh đường đầu tiên cho tuổi thơ học những điều hay lẽ phải,
niềm tin và lý tưởng sống.
III. CÁC CÁCH SỬ DỤNG CÂU CHUYỆN ĐẠO ĐỨC ĐỂ
GIẢNG DẠY GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10.
22
1. Sử dụng câu chuyện đạo đức để giới thiệu bài
Thay thế cho cách giới thiệu bài thông thường bằng phương pháp
thuyết trình, giáo viên có thể sử dụng một câu chuyện đạo đức để gây
hứng thú cho học sinh khi bước vào bài mới.
Ví dụ: Để dẫn học sinh vào bài 12: "Công dân với tình yêu hôn nhân
và gia đình", Giáo viên có thể sử dụng câu chuyện sau: Chỉ có Thời
Gian mới hiểu được giá trị của Tình Yêu . . !
23
Ngày xửa ngày xưa, có một hòn đảo nơi đó có tất cả mọi cảm xúc
sinh sống: Hạnh Phúc, Nỗi Buồn, Tri Thức và những cái khác,
bao gồm cả Tình Yêu. Một ngày kia, các cảm xúc được thông báo
rằng hòn đảo này sẽ chìm, vì vậy tất cả đều đóng thuyền và rời
đi, ngoại trừ Tình Yêu,Tình Yêu là người duy nhất ở lại. Tình Yêu
muốn chống chọi đến giờ phút cuối cùng khi hòn đảo sắp chìm,
Tình Yêu mới quyết định nhờ giúp đỡ. Sự Giàu Có đang đi qua
Tình Yêu trên một chiếc thuyền rất lớn. Tình Yêu nói: "Giàu Có
ơi, có thể đưa tôi đi cùng với không? "Sự Giàu Có trả lời:
"Không, tôi không thể. Trong thuyền có rất nhiều vàng và bạc, ở
đây không có chỗ cho anh đâu. "Tình Yêu bèn quyết định nhờ
Phù Hoa, người cũng đi qua trên một con thuyền rất đẹp: "Phù

Hoa, hãy giúp tôi!" - "Tôi không thể giúp anh, Tình Yêu ạ. Anh
quá ẩm và có thể sẽ làm ẩm thuyền của tôi, " Phù Hoa trả lời.
Nỗi Buồn đang ở gần đó, Tình Yêu hỏi: " Nỗi Buồn ơi, hãy cho
mình đi với cậu"- "Ôi, Tình Yêu, mình buồn quá, mình chỉ muốn
được ở một mình . . . "Bỗng nhiên có một tiếng gọi: "Lại đây Tình
Yêu. Ta sẽ đưa cháu đi" , đó là một người lớn tuổi. Quá vui mừng
và sung sướng,Tình Yêu quên cả hỏi họ đang đi đâu. Khi đến một
24
miền đất khô ráo , người lớn tuổi đó lại tiếp tục đi con đường của
mình. Tình Yêu hỏi Tri Thức , một người đứng tuổi khác: Ai đã
vừa giúp cháu vậy? Đó là Thời Gian - Tri Thức trả lời. Thời Gian
ư? Tình Yêu hỏi - Nhưng tại sao Thời Gian lại giúp cháu ? Tri
Thức mỉm cười khôn ngoan và nói: "Bởi lẽ chỉ có Thời Gian mới
hiểu được giá trị của Tình Yêu”."Chỉ có thời gian mới hiểu được
giá trị của tình yêu"
Vậy: Tình yêu là gì? Thế nào là tình yêu chân chính? Là học sinh
chúng ta nên có thái độ như thế nào trong tình yêu đó cũng chính là
nội dung tiết 1 của bài học hôm nay, bài 12: "Công dân với tình yêu
hôn nhân và gia đình"?
Ví dụ: Để dẫn học sinh vào bài 13: "Công dân với cộng đồng". Giáo
viên có thể sử dụng câu chuyện sau:
Ở một làng nọ có những người nông dân chuyên làm nghề trồng
bắp. Có một bác nông dân nhờ biết áp dụng khoa học kĩ thuât nên
cuối mùa đã thu được những trái bắp tốt. Trong khi đó những người
nông dân trong làng, vì không nắm được kĩ thuật nên bắp bị sâu rầy
mất mùa, đói kém. Và thế là bác nông dân kia một mình một chợ tha
hồ giàu to. Thế nhưng đầu mùa sau người ta lại thấy bác nông dân
25