Bài giảng Quy tắc biên mục Anh Mỹ thạc sĩ Nguyễn Hữu Nghĩa

BÀI GIẢNG
QUY TẮC BIÊN MỤC ANH – MỸ
Thạc sĩ Nguyễn Hữu Nghĩa
2014

Bài giảng này được soạn dựa trên nội dung “Bộ quy tắc b iên mục Anh – Mỹ rút gọn, 1998” - Ấn b ản
Việt ngữ lần thứ nhất - 2002


Loại tài liệu và Các nguồn cung cấp thơng tin
•

LOẠI TÀI LIỆU
– Sách, sách mỏng, và
các loại văn bản được in
khác
– Các hồ sơ điện tốn
[Tệp máy tính/ Nguồn tin
điện tử]
– Các loại hình vẽ (hình
ảnh, bích chương, đồ
hình treo tường, v.v...)
– Bản đồ và các loại đồ
hình khác
– Vi phẩm (microforms)
– Phim điện ảnh và băng
ghi hình
– Các bản nhạc
– Các tài liệu ghi âm
• Đĩa
• Băng

– Các vật ba chiều (mơ
hình, tranh tầm sâu, các
trị chơi, v.v...)
7/16/2014

•

NGUỒN THƠNG TIN
CHÍNH
– Trang nhan đề
– Màn hình nhan đề
– Chính tài liệu
– Chính tài liệu
– Khung nhan đề
– Chính tài liệu
– Trang nhan đề
• Nhãn (nếu có hai nhãn,
thì kết hợp cả hai)
• Chính tài liệu và (các)
nhãn

– Chính vật đó
Soạn bởi N.H.Nghĩa


Nguồn cung cấp thơng tin
• nguồn thơng tin chính trên số ấn hành đầu
tiên (đối với ấn phẩm nhiều kỳ)
• bất cứ nguồn nào khác trong tài liệu

• bất cứ nguồn nào khác đi kèm theo tài liệu
do nhà xuất bản hay cơ sở phát hành tài
liệu cung cấp (thí dụ, hộp đựng tài liệu,
các bản in đính kèm)
• tin lấy từ các nguồn bên ngồi tài liệu hay
do chính bạn tạo ra, bạn hãy đặt chúng
vào trong dấu ngoặc vuông ([ ])

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Phần mô tả được chia thành các vùng sau:
nhan đề và minh xác về trách nhiệm
ấn bản [lần xuất bản]
vùng đặc biệt (chỉ dành cho ấn phẩm liên tục [ấn phẩm
nhiều kì]; hồ sơ điện tốn [tệp máy tính]; bản đồ, v.v...;
nhạc phẩm)
xuất bản, v.v...
mô tả vật chất
tùng thư
ghi chú (một vùng có thể được lập lại nhiều lần)
số tiêu chuẩn và các điều kiện thủ đắc [có được tài liệu]

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa

1. VÙNG NHAN ĐỀ VÀ MINH XÁC VỀ TRÁCH NHIỆM
•

•
•
•
•
•

Đặt một dấu chấm và một khoảng trống (. ) ở trước
nhan đề của một phần riêng rẽ, một phụ trương, hay
một đoạn.
Đặt phần định danh tài liệu tổng quát vào giữa dấu
ngoặc vuông ([ ]).
Đặt một khoảng trống, một dấu bằng và một khoảng
trống ở trước một nhan đề song song ( = ).
Đặt một khoảng trống, một dấu hai chấm và một
khoảng trống ở trước thông tin khác về nhan đề ( : ).
Đặt một khoảng trống, một dấu gạch chéo và một
khoảng trống ở trước minh xác về trách nhiệm ( / ).
Đặt một khoảng trống, một dấu chấm phẩy và một
khoảng trống ở trước mỗi minh xác khác về trách
nhiệm ( ; ).

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Nhan đề chính

• Ghi lại nhan đề chính đúng y như
tìm thấy trong nguồn thơng tin chính
Trang bìa

Trang tên
tài liệu
7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Nhan đề chính
• Nếu tên của một tác giả, nhà xuất
bản, v.v... là một phần của nhan đề
chính, ghi lại đúng như tài liệu trình
bày.
• Chú ý: Khơng lập lại tên đó trong
minh xác về trách nhiệm
• Xem ví dụ phần Bài 1 (tên tác giả
trùng tên tài liệu)

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Nhan đề chính
• Nếu khơng có nguồn thơng tin chính
– cung cấp một nhan đề chính lấy ra từ
phần cịn lại của tài liệu

– hay từ một nguồn khác (thí dụ, một tài
liệu tham khảo)
– tự tạo ra một nhan đề mang tính mơ tả
nhưng ngắn gọn cho tài liệu (nhan đề
này phải được đặt trong dấu […])

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Nhan đề chính
• Nếu nhan đề xuất hiện bằng hai
ngơn ngữ hay nhiều hơn
– sử dụng nhan đề bằng ngôn ngữ chính
của tài liệu làm nhan đề chính
– sử dụng nhan đề nào xuất hiện trước

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Hướng dẫn định danh tài liệu
• Gợi ý định danh tài liệu tổng quát

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa

Ví dụ:
Word Perfect [hồ sơ điện tốn] hay [tệp
máy tính]
Exploring the human body [bộ tài liệu]
Black and blue [tài liệu ghi âm]

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Nhan đề song song
• Nhan đề xuất hiện trong nguồn thơng tin
chính bằng hai hay nhiều ngơn ngữ
– Chọn một trong các nhan đề đó làm nhan đề
chính (ngơn ngữ giống chính văn).
– Nhan đề song song ngăn cách nhan đề chính
bằng dấu “bằng” : =

• VD: Làn sóng thứ ba = The third wave

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Sách có nhan đề song song

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Thơng tin khác về nhan đề
• Ghi lại thơng tin khác về nhan đề (thí
dụ, một phụ đề) xuất hiện trong
nguồn thơng tin chính
• Ngăn cách với nhan đề chính bằng
dấu “hai chấm”
• VD:
Những dịng nhật ký : Chuyện tình
huống giáo dục
• Có thể ghi nhiều phụ đề hoặc lược
bớt; ngăn cách bằng dấu hai chấm
7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Sách có thơng tin liên quan đến nhan đề

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Minh xác về trách nhiệm
• Ln ln ghi lại minh xác về trách
nhiệm xuất hiện đầu tiên trong

nguồn thông tin chính (trừ khi tên tác
giả, nhà xuất bản, v.v... đã xuất hiện
như một thành phần của nhan đề)
• Xem VD 6
Bí mật ngơi nhà bên cầu : Tiểu
thuyết / Mellissa Napier ; Đồn
Đình Cừ, Nguyễn Xn Lan dịch
7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Minh xác về trách nhiệm
• Chú ý:
– Nếu khơng có minh xác về trách nhiệm nào xuất
hiện trong nguồn thông tin chính, đừng tạo ra
chúng
– Nếu một minh xác về trách nhiệm nêu ra tên
nhiều hơn ba người hay ba tập thể, loại bỏ tất
cả, chỉ giữ lại tên được nêu ra đầu tiên.
– Chỉ rõ việc loại bỏ các tên đó bằng ba dấu chấm
“ ... ” và thêm vào cụm từ [và những người
khác]
– Loại bỏ tất cả các danh hiệu, trình độ chun
mơn

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa

Minh xác về trách nhiệm
London consequences : a novel /
edited by Margaret Drabble and B.S.
Johnson ; the work also of Paul
Ableman ... [và những người khác]

• (minh xác thứ nhì nêu ra tên của
mười lăm người khác)
7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Nhan đề
• Tài liệu khơng có nhan đề chung:
– Chỉ làm một phần mô tả duy nhất nếu
trong các phần đó có một phần chiếm
ưu thế.
– Dùng nhan đề của phần đó làm nhan
đề chính và ghi lại các phần kia trong
một ghi chú

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


2. VÙNG ẤN BẢN [VÙNG LẦN XUẤT BẢN]
• Khởi đầu vùng mô tả này bằng một

dấu chấm, một khoảng trống, một
gạch dài, và một khoảng trống (. — )
• Ghi lại thông tin cho vùng mô tả này
bằng thông tin lấy ra từ nguồn thơng
tin chính (Xem VD 7)
In lần thứ 2, có sửa chữa

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Minh xác về trách nhiệm liên quan đến lần
xuất bản
• Nếu một minh xác về trách nhiệm chỉ liên
quan đến một hay vài ấn bản [lần xuất
bản] chứ không liên quan đến tất cả các
ấn bản [lần xuất bản], ghi lại minh xác đó
ngay sau minh xác về ấn bản [lần xuất
bản] nếu có một minh xác về ấn bản [lần
xuất bản]
• VD
. – Xuất bản lần 2 / Đinh Gia Khánh giới
thiệu

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa

Vùng đặc biệt
• ẤN PHẨM NHIỀU KÌ
• HỒ SƠ ĐIỆN TỐN [TỆP MÁY
TÍNH]
• BẢN ĐỒ
• CÁC LOẠI ĐỒ HÌNH KHÁC
• NHẠC PHẨM

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Ấn phẩm liên tục (Ấn phẩm nhiều kỳ)
•

•

•
•

Khởi đầu vùng mô tả này bằng một dấu chấm, một
khoảng trống, một gạch dài, và một khoảng trống (.
— ).
Đặt sau phần định danh và/hoặc năm tháng của số
ấn hành đầu tiên một gạch nối và bốn khoảng trống
(-).
Đặt năm tháng theo sau phần định danh của số ấn
hành đầu tiên trong dấu ngoặc tròn ( ).
Khởi đầu một loạt số mới, v.v... bằng một khoảng

trống, một dấu chấm phẩy, và một khoảng trống ( ;
)

VD:
Private eye. — No. 1• Nếu số ấn hành đầu tiên của một ấn phẩm liên tục [ấn
phẩm nhiều kì] chỉ được định danh bằng năm tháng, ghi
lại năm tháng đó. Thay thế các chữ bằng các chữ viết tắt
tiêu chuẩn.
7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Ấn phẩm liên tục (Ấn phẩm nhiều kỳ)
•

Nếu số ấn hành đầu tiên được xác định bằng cả
cách ghi số thứ tự, v.v... và năm tháng, ghi lại số
thứ tự, v.v... trước năm tháng.
VD:
Terrapin & turtle world. — Vol. 1, no. 1 (spring
1977)• Nếu số ấn hành đầu tiên thiếu phần định danh, ghi
lại như sau: “[No. 1]- ”
•

Nếu một ấn phẩm liên tục [ấn phẩm nhiều kì] đã ấn
hành được trọn bộ, ghi lại định danh và/hoặc năm
tháng của số ấn hành đầu tiên theo sau là định
danh và/hoặc năm tháng của số ấn hành cuối cùng.
VD:

Quarter horse newsletter. — No. 1 (May
1973)-no. 17 (Sept. 1974)

7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa


Hồ sơ điện tốn (tệp máy tính)
• Khởi đầu vùng mô tả này bằng một dấu
chấm, một khoảng trống, một gạch dài, và
một khoảng trống (. — )
• Nếu thơng tin đã có sẵn, sử dụng ngay để
ghi lại loại hình của hồ sơ [tệp]. Dùng một
trong các từ sau đây:
– dữ kiện điện tốn [máy tính]
– chương trình điện tốn [máy tính]
– dữ kiện và chương trình điện tốn [máy tính]

VD: The 1988 U.S. general election,
demographics. — Dữ kiện điện toán
7/16/2014

Soạn bởi N.H.Nghĩa