bai 3. điều hòa hoạt động của gen.ppt

Câu 2. Liên kết giữa các axit amin trong phân tử prôtêin là:
a. liên kết hiđrô. b. liên kết hóa trị.
c. liên kết ion.
d. liên kết peptit.
Câu 1. Trình tự của nuclêôtit trên mạch khuôn của gen như sau:
ATGXTAAXXGATGXG. Phân tử mARN do gen tổng hợp có
trình tự là:
a. UAXGAUUGGXUAXGX
b. TAXGATTGGXTAXGX.
c. UAXGUUUGGXUAXGX
d. TAXGAATGGXTAXGX.
Câu 3. Thành phần nào sau đây không tham gia trực tiếp vào quá
trình dịch mã?
A. ADN. B. tARN. C. mARN. D. RibôxômA. ADN.
Câu 4. Hoạt động nào sau đây mở đầu cho quá trình dịch mã?
A. Tổng hợp mARN.
B. tARN mang axit amin vào ribôxôm.
C. Hoạt hóa axit amin.
D. Hình thành liên kết peptit.
BÀI 3
Ví dụ :
- Ở thú, các gen tổng hợp prôtêin sữa chỉ
hoạt động ở cá thể cái, vào giai đoạn sắp sinh và
nuôi con bằng sữa.
- Ở E.coli các gen tổng hợp enzim chuyển
hoá đường lactôzơ chỉ hoạt động khi môi trường
có lactôzơ.
- Điều hoà hoạt động gen là điều hoà lượng sản phẩm
- Điều hoà hoạt động gen là điều hoà lượng sản phẩm
của gen.
của gen.

- Vd: người có khoảng 25000 gen, chỉ có 1 số gen hoạt
đông, phần lớn gen ở trạng thái không hoạt động→
tổng hợp prôtêin vào lúc thích hơp
- Điều hòa hoạt động gen: Điều hòa phiên mã, điều
hòa dịch mã, sau dịch mã. SV nhân sơ, điều hòa chủ
yếu là phiên mã.
II. ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG CỦA GEN Ở SINH VẬT
NHÂN SƠ
*Mỗi gen có vùng mã hóa và các vùng điều hòa
Vùng điều hòa
Vùng mã hóa
Pr
U
C
Nhận biết
mạch gốc
ARN
polimeraza
ngăn phiên mã
-Vùng điều hòa:
+Vùng khởi động (promoter): có trình tự nu đặc thù
→ giúp enzim ARN polimeraza nhận biết mạch mã
gốc → mARN và nơi bắt đầu phiên mã.
+Vùng vận hành(operator): trình tự nu đặc biệt →
protein điều hòa bám vào → ngăn phiên mã.
II. ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG CỦA GEN Ở SINH VẬT
NHÂN SƠ
*Mỗi gen có vùng mã hóa và các vùng điều hòa
1. Mô hình cấu trúc của opêron Lac

Ví dụ: opêron Lac ở E.Coli
Vùng vận
hành
Vùng khởi động
Z Y A
Gen điều hoà
ADN
O
P
R
P
Opêron
Các gen cấu trúc (Z, Y, A)
có liên quan về chức năng
Opêron là một nhóm gen có liên quan về chức năng
và có chung một cơ chế điều hoà.
5
Opêron Lac gồm:
+ Vùng khởi động (P): ARN polimeraza bám vào và
bắt đầu phiên mã.
+ Vùng vận hành (O):protein ức chế liên kết →
ngăn phiên mã
+ Nhóm gen cấu trúc (Z, Y, A): tổng hợp các enzim
tham gia vào các phản ứng phân giải đường lactozo/môi
trường → năng lượng
Vùng vận
hành
Vùng khởi động
Z Y A
Gen điều hoà

ADN
O
P
R
P
Opêron
Các gen cấu trúc (Z, Y, A)
có liên quan về chức năng
Vùng vận
hành
Vùng khởi động
Z Y A
Gen điều hoà
ADN
O
P
R
P
Opêron
Các gen cấu trúc (Z, Y, A)
có liên quan về chức năng
* Gen điều hòa (R): không nằm trong operon nhưng
quan trọng, tổng hợp protein ức chế → liên kết vùng
vận hành→ ngăn phiên mã
protein ức chế
ngăn phiên
mã
a. Khi môi trường không có lactôzơ
2. Sự điều hòa hoạt động của opêron Lac
O

Prôtêin ức chế
Z Y A
Không hoạt động
ADN
Gen điều
hòa
Protein ức
chế
Vùng vận
hành
Ngăn phiên mã
Gen cấu trúc không họat động
gắn vào
Prôtêin ức chế
Chất cảm
ứng
(lactôzơ)
bị bất hoạt
Các prôtêin được tạo thành
bởi các gen Z, Y, A
O
mARN
ADN
b. Khi môi trường có lactôzơ
a. Khi môi trường có lactôzơ
lactôzơ
Prôtêin ức chế
Liên kết
Cấu hình không gian 3 chiều biến đổi
Vùng vận hành

Không gắn vào
ARN polimeraza
Vùng khởi động
Liên kết
mARN của gen Z,Y,A
Phiên mã
Enzim phân giải đường lactozo
* lactozo bị phân giải hết
Prôtêin ức chế
Vùng vận hành
Dừng phiên mã
Gắn vào
*ỨC CHẾ
*HOẠT ĐỘNG
Chất cảm ứng
(lactôzơ)
Prôtêin ức chế
bị bất hoạt
Các prôtêin được tạo thành
bởi các gen Z, Y, A
mARN
ADN
ADN
Z
Y
A
Z
Y
A
Không phiên mã

Vùng vận hành (O)
(Khi môi trường
không có lactôzơ)
(Khi môi trường
có lactôzơ)
Prôtêin ức chế
Câu 1. Thành phần của opêrôn Lac ở E.coli gồm
A. gen điều hòa (R), nhóm gen cấu trúc (Z, Y, A).
B. gen điều hòa (R), vùng khởi động (P), nhóm gen cấu
trúc (Z, Y, A).
C. vùng khởi động (P), vùng vận hành (O), nhóm gen
cấu trúc (Z, Y, A).
D. gen điều hòa (R), vùng vận hành, nhóm gen cấu trúc
(Z, Y, A).
Câu 2. Trong cơ chế điều hòa hoạt động gen ở SV nhân sơ,
gen điều hòa R có vai trò
A. mang thông tin quy định enzim ARN- pôlimeraza.
B. mang thông tin quy định prôtêin điều hòa.
C. là nơi tiếp xúc với enzim ARN- pôlimeraza.
D. Là nơi liên kết với prôtêin điều hòa.
Câu 3. Trong mô hình điều hòa của Mônô và Jacôp theo
Ôperôn Lac, chất cảm ứng là
A. Đường galactôzơ.
B. Đường Lactôzơ.
C. Đường Glucôzơ.
D. Prôtêin ức chế.