Thế giới vĩ mô và vi mô docx

Thế giới vĩ mô và vi mô
Để trở thành người, toàn bộ sự tiến hóa cần thiết cho tổ tiên của chúng
ta là khả năng chạy nhanh hơn hoặc khôn ngoan hơn bất cứ thứ gì có thể giết
chết họ trước khi họ sản sinh ra thế hệ baby tiếp theo. Lấy thí dụ loài voi ma
mút, chúng không còn có mặt trên hành tinh chúng ta vì chúng không đáp
ứng danh sách gồm kĩ năng cao cần thiết.
Nhờ có đồng tiền, hay cái chúngta có thể mua với nó, đa số chúngta có thể
hình dung ra những thứ xung quanhvớikích thước tương đối mộtnghìn, một trăm
nghìn, và mộttriệu. Nhưng một khi chúng ta vượt quangưỡngvài triệu, thì mọi
thứ bắt đầu khó hìnhdung hơn. Điều tươngtự cũng đúng đối với vật chấtnhỏ bé–
chúng ta biết virus và vikhuẩn lànhỏ, vàcác nguyên tử cònnhỏ hơn nữa, nhưng
nhỏ đếnmức nào thì khó mà hiểu thấu đáo cũng như cán cân ngân hàngRupert
Murdoch vậy.
Nhưngcó một cách đơn giản để hìnhdung một cái gì đó to lớn hay nhỏ bé đến mức
nào:bạn chỉ việcsosánh kích thước củanó với kíchthước của những vật mà
chúng ta đã quenthuộc, thí dụ như bảnthân chúngta.
Trênquy mô củanhững cái nhỏ nhất đếnnhững cái lớn nhất, chúngta có thể thấy
ở trong ], chúng ta nằmở khoảng kích cỡ hết sức trungbình. Haynhư Danny
DeVito đã làm – với chiều cao 1,5mét, ông tohơn một nguyên tử 10tỉ lần và nhỏ
hơnđường kínhcủa mặttrời mộttỉ lần.
Các vi khuẩn khoảng bằng một phầnkíchthước tế bào củachúng ta, nhưng chúng
to hơn virus 10 lần. (Ảnh: CDC/ Dr. Ray Butler)Vật chất nhỏ bé
Cơ thể của chúng ta cấu tạo từ những tế bào, vàso với chúng ta thì chúngthật nhỏ
bé. Tế bào ngườitrung bìnhkhoảng chừng10-15 micromet (µm), nghĩa là chúngta
to hơn các tế bàocủa mình 100.000lần.Nếu các tế bào của cơ thể bạn có kích cỡ
bằng một đồngxu 5 cent (Australia),thì bạn sẽ cao tới 2km.
Không phải mọi tế bào đều nhỏ bé. Tế bào trứngngười khoảngchừng 130µm,
nghĩa là rộnghơn một sợitóc người (100 µm) và rộnghơn 30lần so với đầu của
con tinhtrùng khỏe mạnh nhất. Các tế bào thần kinhtrong dây thần kinhhông của
bạn dài khoảng1 mét – chúngchạy liền mạchtừ xươngsống của bạn xuống đến
bàn chân.

Vi khuẩncũng là những tế bào, nhưng chúngcó kích cỡ chỉ bằng một phầnmười
các tế bào của chúngta. Và virus lại còn nhỏ hơn nữa– chúngkhoảngbằng một
phần trămkích thước tế bào của chúng ta.
Cho nên,chúng ta to hơn 100.000lần so với những tế bào củamình, to hơn một
triệu lầnsovớivi khuẩn, và tohơn 10 triệu lần so với một con virustrungbình
trong cơ thể bạn!
Nếu mộtcon viruscó kích cỡ của mộtđồng5 cent,thì một con vi khuẩn sẽ bằng
một cái đĩatrên bàn ăn, và bạn sẽ caođến 200km!
Virusthật nhỏ bé so với mọisinhvật sống khác, nhưng chúng là khổnglồ so với
các nguyêntử và phân tử.
Vật chất thật sự nhỏ bé
Viruscúm là một convirus đẹp điển hình.Nó chỉ là một đoạnARN bọc trong một
chút protein,đo bề ngang chừng120 nanomét (nm),và nóto hơn khoảng 1000
lần sovới một nguyên tử.
Các nguyên tử là những đơn vị cơ bản của vậtchất. Chúnggiống như những viên
gạch xây dựng mà mọi thứ đều được cấu thành, từ những ngôi sao cho đến sắt
thépvà từ oxygen cho đến những con bò.Chúng thậtnhỏ bé. Nhưng còn nhỏ bé
hơn cả nguyên tử là các proton,neutronvà electrontạonên chúng. Mộtnguyên tử
hydrogen to hơn 100.000lần sovới một protonnằm tại chínhgiữa của nó! Đó
cũng là sự chênh lệchkích thước giữa bạn và mộttrong những tế bào của bạn. Vì
thế, cácproton thật nhỏ bé, và các electron và neutroncũngvậy.
Nhưng còn đầukia của thangquy mô thì sao?
Vật chất to lớn
Khi chúng ta nghĩ tới nhữngcái tolớntrong vũ trụ,chúngta nghĩ tới những hành
tinh, những ngôi sao cùng nhữngthiênhà. Và trongkhi có vẻ thật to lớn từ nơi
chúng ta ngồi, thì nó thật quá đỗi ốc tiêu khinhìnxa ra trong : bạncó thể đặt gọn
hơn một triệu bên trongMặt trời.
Nhưng mặt trời chẳng phảikẻ khổnglồ thiên hà. Nó chẳng làgì so với những ngôi
sao thật sự to lớn. Ngôi sao lớnnhất mà ngườita biết, VY Canis Majoris là mộtsiêu
khổnglồ khoảng bằng 2000lần kíchthước mặt trời. Cho nên, nếu mặt trờicó kích

thước củamột quả bóng bàn, thì VY Canis Majorissẽ to gần như một sânbóng.
Nhưngkhôngchỉ kích thướccủa nhữngngôi saoto lớn, màsố lượngchúng cũng
thật to lớn. Không aiđếm nổi hếtchúng, nhưngnhững ướctính tốt nhất đưa rasố
lượng sao trongDải Ngân hà làkhoảng chừng200 tỉ. Đó là 200,000,000,000 ngôi
sao chỉ mới tính trong thiên hà của chúng tathôi!
Và có vô vànthiên hà ở ngoài kia.Thật vậy, có khả năng cũng có khoảng chừng 200
tỉ thiên hà.Cho nên, có ítnhất mộtthiên hà ở ngoài kiacho mỗi ngôi saotrong Dải
Ngân hà – thậtlà nhứcđầu quá đi!
Nếu bạn nhânsố lượng thiên hàvới số lượng sao trungbình mà chúngcó, thì bạn
sẽ có số lượngngôi sao trongvũ trụ,khoảng chừngmộttriệu tỉ tỉ ngôi sao.Hãy
quên đi sự giàu có của ngài Rupert– đó thậtsự làmột con số hết sứclớn! Nó trông
còn lớn hơn nữa khibạn viết đầy đủ ra giấy:
Có 1,000,000,000,000,000,000,000,000ngôi sao trongvũ trụ.
Thật khó hìnhdungra một consố lớnnhư vậy,nhưng bạn sẽ thậtbất ngờ ở mức
độ thường xuyên mà bản thân mình đi qua kích cỡ củanhữngcon số đó. Mỗi lần
bạn cầm mộtly nước trong tay, là bạn đangcó 10 triệu tỉ tỉ phân tử nước. Chonên,
số lượng phân tử có trong một ly nướclà bằng10 lầnsố lượng ngôisaotrong toàn
bộ vũ trụ.