Sao Thổ – “Nữ hoàng sắc đẹp” của hệ Mặt Trời pdf

Sao Thổ – “Nữ hoàng sắc đẹp” của
hệ Mặt Trời
Với vành đai giống như một chiếc vương miện, Sao Thổ rất nổi bật trên
nền trời đêm.
Sao Thổ là hành tinh cuối cùng trong chuỗi Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ
theo cách gọi của người Trung Quốc. Nó là hành tinh thứ 6 tính từ Mặt Trời và là
hành tinh lớn thứ 2 trong Thái Dương hệ sau Sao Mộc. Sao Thổ cũng là hành tinh
dạng khí và có khối lượng riêng nhỏ nhất, chính vì thế dù to lớn nhưng tổng khối
lượng của nó chỉ bằng1/3 Sao Mộc.
Cái tên phương Tây Saturn cũng xuất phát từ thần thoại. Đó là tên La Mã của vị
thần Cronus trong thần thoại Hy Lạp. Ông ta là một trong các vị thần khổng lồ
Titan và từnglà người caitrị cho tới khi bị các con mình, trong đó cóthần Zeus lật
đổ và tống xuống ngục tốivạntrượng Tartarus.
Về cấu tạo, Sao Thổ không khác nhiều so với Sao Mộc. Nó cũng có một nhân đá,
phía trên lần lượt là các lớp Hidro ở thể đặc, lỏng đặc và thể khí. Sao Mộc là hành
tinhduy nhấttronghệ MặtTrời cókhốilượng riêngnhẹ hơnnước, có nghĩalànếu
có một bể chứa nước đủ lớn để “vứt” hành tinh này vào, nó sẽ nổi bồng bềnh ở
phía trên.
Các vùng khác nhau trên Sao Mộc có tốc độ tự quay quanh trục khác nhau. Ở xích
đạo, tốc độ này vào khoảng 10h 14 phút trong khi ở hai cực lại là 10h 39 phút. Sự
chênhlệchnàykhiếntrong khíquyểncủa Sao Mộccóhàngloạt vệtchạysongsong
với xích đạo.
Sao Thổ rất nổi tiếng với hình ảnh vành đai sáng rực bao quanh. Nó có 7 vành đai
chính và rất nhiều vành đai nhỏ do bụi và các viên đá tạo thành. Galilei là người
đầutiênquansát các vànhđai nàyquakínhviễn vọng nhưngvào thờiđó,ôngchưa
thể giải thích hiện tượngnày.
Ngày nay,người tabiết rằngSaoThổ có 7 vành đaichínhvàrấtnhiều vànhđai nhỏ.
Vành đai của Sao Thổ là kết quả của các vụ nổ vệ tinhdiễnratrong thời gian hàng
chục triệu năm. Các mảnh vỡ tiếp tục bay quanh Sao Thổ và tạo nên hình ảnh đặc
trưng củanó.
Sao Thổ có ít nhất 62 vệ tinh quay quanh, trong đó lớn nhất là Titan. Vệ tinh này

chiếm trên 90% khối lượng các vật thể bay quanh sao Mộc (tính cả các vành đai).
Với đường kính 5150km, Titan lớn hơn Mặt Trăng của chúng ta và thậm chí còn
lớnhơn cả Sao Thủy.Nócũnglàvệ tinhduynhấttronghệ MặtTrờicómột bầukhí
quyển.
NASA cũng đã phóng vệ tinh nghiên cứu Titan và nhờ đó biết được tại đây có các
chấtlỏng tồntại.Điềuđó dẫntớikhả năng trênvệ tinhnàycóthể tồntại sự sốngở
dạngnguyênthủy.Thậm chí nhiềungườicòntinrằngkhiMặt Trời“nở” tohơn sau
vài tỉ năm nữa, Titan sẽ ấm hơn và trở thành mộtthiên đường sự sống.
Ngoài Titan, vệ tinh Enceladus cũng là một nơi có thể tồn tại sự sống nhờ việc có
nước ở dạng lỏngvà nhiệtđộ đang ấm dần.
Các kết quả nghiên cứu trên có được là nhờ quá trình theo dõi của tàu Cassini-
Huygens. Vào năm 2004, nó đã trở thành vệ tinh nhân tạo đầutiên của Sao Thổ và
từ đó đã quan trắchành tinh này cũng như các vệ tinhlớn khác,đặc biệt là Titan.
Sao Mộc – "Chúa tể" các
hành tinh
Nếu bạn cảm thấy Trái đất của chúng mình đã rất to lớn thì bạn sẽ vô
cùng bất ngờ khi khám phá sao Mộc – hành tinh lớn nhất trong hệ mặt trời.
Ngũ hành gồmKim –Mộc– Thủy –Hỏa –Thổ,vàcái tên“Sao Mộc”đượcđặt
dựa vào nguyên tố “mộc” trong ngũ hành. Người phương Tây vẫn gọi sao Mộc là
Jupiter, tên của vị thần quan trọng nhất trong thần thoại La Mã (trong thần thoại
Hy Lạp thần Jupitercótên là Zeus).
Thần Zeus làchúa tể của các vị thần, lãnh đạotất cả các vị thầntrên đỉnh Olympus
của Hy Lạp cổ đại. Trong thần thoại Hy Lạp, thần Zeus là vị thần của bầu trời và
sấmsét,làcha đẻ củarấtnhiềuvị thầndũngmãnhnhư:vị thầnthương mạivàliên
lạc Hermes (vị thần của sao Thủy), vị thần chiến tranh Ares (vị thần của sao Hỏa),
vị thần ánh sáng,chân lý và nghệ thuật Apollo…
Có lẽ bởi sao Mộc là hành tinh lớn nhất trong hệ mặt trời nên nó đã được đặt tên
theo tên của thần Jupiter vĩ đại. Hành tinh này được ví như người khổng lồ với
lượng khí chỉ bằng 1 phần nghìn lượng khí ở Mặt trời, nhưng lại khối lượng lớn
gấp2,5 lần tổngkhối lượng của tất cả các hành tinh khác trong Hệ mặt trời.

Nhìn từ từ bên ngoài, Mộc Tinh là một quả cầu dẹt, được bao quanh bởi một hệ
thống vành đaibụimỏng manh và quyển từ mạnh. Vành đai quanh sao Mộcgồm 3
phần: Phần hào quang trong cùng (Halo), phần sáng ở chính giữa (Main Ring), và
vòng ngoài cùng(Gossamer Rings).
Hành tinh khổnglồ này được tạo chủ yếu bởi khí Hiđrô và Hêli, bao quanh một lõi
rắn chứa các nguyên tố nặng hơn. Vũng lõi của sao Mộc là lớp Hiđrô có tính chất
như kim loài dày đặc, lớp bên trên là lớp khinh khí trong suốt gồm Hiđrô lỏng và
có thể biến dần sang một lớp ở thể khí. Giữa 3 lớp này không có sự phân biệt rõ
ràng,bởi quá trìnhbiểnđổi giữa các thể diễn ra mộtcách chậm chạp.
Chính vì thế Mộc Tinh là hành tinh có bầu không khí lớn nhất trong hệ mặt trời -
dày tới 5000km- nhưng không cóbề mặt rắn.
Nhắc đến sao Mộc thì không thể không nhắc đến “Vết đỏ lớn – Great Red Shot”, là
cơn bão khổng lồ nằm ở 22° phía nam xích đạo. Người ta cho rằng, cơn bão này
xuấthiện ít nhất là từ năm 1831,và cũngcó thể là từ năm 1665.
SaoMộc cóítnhất63 vệ tinh,trongđó có4vệ tinhlớnnhấtgọilàcácvệ tinh
Galilean: Io, Europa, Ganymede và Callisto, được nhà bác học Galileo Galilei phát
hiện vào năm 1610. Các vệ tinh này đều được đặt theo tên những người tình của
thần Zeusvĩ đại.
Con người bắt đầu chinh phục sao Mộc từ rất lâu. Năm 1973, phi thuyền mang tên
Pioneer 10 đã trở thành phi thuyền đầu tiên tiến đủ gần đến sao Mộc để ghi lại
những thông tin về tính chất, cũng như các hiện tượng trên hành tinh lớn nhất
này.
Sau đó 6 năm, người ta tiếp tục phóng các phi thuyền Voyager khám phá vệ tinh
Galilean, và vòng đai bao quanh Mộc Tinh. Đồng thời, họ đã khẳng định được cơn
bão Great RedShotlà những vòngxoáy nghịch, đổi sắc từ cam đếnnâu sậm.
Năm 1989, NASA đã phóng thành con tàu thám hiểm không người lái Galileo. Tàu
Galileo mang lại rất nhiều thông tin quan trọng đối với công cuộc trinh phục sao
Mộc khi đã quan sát sự kiện sao chổi Shoemaker-Levy 9 va chạm với Sao Mộc vào
tháng 7/1994, phóng thiết bị thăm dò khí quyển vào tháng 7/1995, và quan trong
nhấtlà bắtđầuchuyểnđộng xungquanhhànhtinhnàyvàotháng12/1995,đã trở

thành vệ tinh nhân tạođầu tiêncủa sao Mộc.
Đến năm 2003, sau hơn 14 năm hoạt động trong vũ trụ, các nhà khoa học quyết
định phá hủy hoàn toàn tàu Galileo trong bầu khí quyển sao Mộc nhằm tránh việc
các vi khuẩn từ trái đấtcó thể làm ảnh hưởng đến hành tinhnày.