Giải thích hiện tượng : Bờ sông bên lở bên bồi potx

Giải thích hiện tượng : Bờ sông
bên lở bên bồi
"Dòng sông bên lở bên bồi " Có thể ít nhất, hơn một lần, bạn đã được
nghe câu này trong giai điệu của những bài hát hoặc trong những đoạn văn,
bài thơ Thế nhưng, có bao nhiêu người nghe mà đã hiểu hết cái ý nghĩa
"Vật lý" chứa đựng trong nó
Từ vòng xoáy của nước trong bồn tắm …
Khi xả nướcvàobồn tắm, nếuđể ý, bạn sẽ thấy ở vùng gầnnơi nước chảy
xuống,vòng xoáy của nướcnói chunglà xoayngượcchiều kim đồng hồ. Nếu bạn
cố tình dùng tay làm cho nước xoay theo chiềukim đồnghồ một lúc, nósẽ xoay
chậmdần, một lúcsau lại xoay ngược chiều kimđồng hồ.Bạncứ làm thử xem, có
thể sẽ làm cho bạnngạc nhiên đấy!
Chẳng lẽ nước lại có tính nết kỳ quặc như vậy ?
Thựcra, chẳng phải nước có“tính nết” kỳ quặcnhư vậy đâu! có thể bạn
khôngtin nhưng đó chính làtrái đất tự xoay đã “dở trò”đấy.
Ngay từ hơn150năm trước mộtnhà vật lí học người Pháp
tên là Coriolis đã chú ý đến hiện tượngnày. Thuở ấy ôngđangdạy
học ở Học viện côngnghệ Pháp, một dịp ngẫu nhiên đã khiếnông
bắt đầu nghiêncứusự chuyển động của vật thể trên bề mặt vật
quay.Trái đất là mộtvật quay lớn, cứ 24 giờ nó quaymộtvòng, tại
một điểm trên xích đạo, mộtngày đã chuyển động40000 kilômét, tốc độ hướng về
đôngvào khoảng 0,46km/s, nhưng ở Bắc kinhmột ngàylại đại thể chỉ cần chuyển
động30000km, tốc độ hướng đôngvào khoảng0,35km/s. Như vậy, những vật thể
ở bắc báncầu trái đất nếu vị trí cànggần phía nam thì theo sự quay của trái đất,
tốc độ sẽ càng lớn.
Đến dòng chảy của con sông …
Nếu cómộtdòng nước từ nam chảy về bắc, nósẽ vì quán
tính mà duytrì tốc độ hướngđôngtương đối nhanhmà lệch về
phía đông;còn nếu từ bắc chảy về nam thì tốc độ hướng đông vốn
có tươngđối nhỏ, nó sẽ lệch về phía tây, giống như có aiđó đang
đẩy chúng.Khinước từ bốn phía chảy tới thì nướctừ nam chảy tới

bắc sẽ lệch về đông, nước từ bắc chảy tới namsẽ lệch về tây vàsẽ
chảytheo ngược chiều kim đồnghồ. Nhưngtình hình trên, ở nam
bán cầu sẽ ngược lại hoàn toàn. Corilis đã chú ý đếnhiện tượng đó
trướctiên và đã tiến hànhnghiên cứu mộtcách hệ thống từ lý luận
tới thực nghiệm,người đời saugọi loại lựclàm hình thành vòng
xoáy là lực Corilis.
Trongbồn tắm,chậu rửa tay vòng xoáy không dễ dànglàm người ta chú ý,
bạn đừngvì thế mà cho rằng lực Corilisảnh hưởng đối với đời sốngcon người
khônglớn. Ở bắc bán cầubờ sôngbên phảicủasông ngòi bị bàomòn tươngđốilớn,
đó là vì lựcCorilis đẩy nướcsông chay theo hướng ngang.
Và những điều khác nữa …
Cũng như vậy khi xelửa từ hướng nam chạy tới hướng bắc, nói chung cũng
va đập tương đối mạnh vào mặt phẳng đườngsắt. Khi nghiên cứubắn pháo và
phóngvệ tinh cũngphải xem xét tới ảnhhưởngcủa lực Corilis.Lực Corilis còn ảnh
hưởngđến sự chuyển độngcủa không khítrên bề mặt trái đất, chính là donó mới
sinh ra dòng không khí xoáy với năng lượngrất lớn, trong đó gió xoáy là một loại.
Gió xoáy là mộtđại lực sĩ, nócó thể làm đổ nhàđổ cây, và còn có thể cuốn những
vật ở trên mặt đất lên khôngtrung,mỗi năm gây ratổn thất tới hằngtỷ, hàngchục
tỷ đô la Mỹ.
Năm 1978gió xoáy tập kích vào Tolagotốcđộ gió đạt tới 52 m/s, tốc độ ở
trung tâmdòngkhông khí xoáy bằng và xấp xỉ tốc độ âm thanh.Mộttrongnhững
tác dụngpháhoại của gío xoáy là lựchút của nó, mà nguồn gốc của lực hútnày là
do sự chuyểnđộng xoáy đó chính là lực Coriolis.
Có thể thấy, nếu như lực Corilis lúc bình thường không được người ta
chú ý, còn một khi nổi giận thì nguy hại là rất lớn.
Ai phát minh ra vô tuyến
điện
Hãy thử tưởng tượng cuộc sống của bạn sẽ thế nào nếu
như không có vô tuyến điện, nếu như một ngày thôi bạn
không được xem ti vi? Việc tiếp nhận thông tin trên vô tuyến

đã là một thói quen, một phần quan trọng trong cuộc sống của bạn. Nhưng đã
bao giờ bạn đặt ra câu hỏi: ai là người phát minh ra vô tuyến điện hay chưa?
Thời cổ đại, người ta truyền tinbằng cách chạy bộ hoặc phi ngựa, vừa tốn
thời gian, vừa tốn côngsức. Đến thế kỷ XIX, cùng vớisự phát triển của sản xuất tư
Popov
bản chủ nghĩa, nhữngcáchtruyền tin cổ xưa không tài nào đáp ứng được nhu cầu
truyền tin nhanhchóng, cho dù có sử dụng nhữngphươngpháp mới như bằng xe
lửa, tàu thuyền. Sau khi điện bước lên vũ đài khoa học, mọi người khaokhátmở ra
một cuộc cách mạng tin tức trong điện học.Để giải quyết vấn đề khoahọckỹ thuật
nan giải đó, rất nhiều ngườiđã tốn biết baonhiêu công sứcvàtâm huyết trêncon
đườngkhoahọcđầy trắc trở này. Cuối cùnghọ cũng đổi lấy được hàng loạt các
thành quả khoa học tolớn: cuối thập niên 30 thế kỷ XIX, người Mỹ Breese
Morse (1791 – 1872) đã chế tạo thành công chiếc máy điện báo hữu dụng, và
xây dựng đường điện báo hữu tuyến đầu tiên giữaWashingtonvà Baltimorevà
năm 1844.Năm 1876,người Mỹ Bell (1847 –1922) phát minhra điện thoại ống
nghe.Đến thập niên90 lạicó người phátminhra điện báo vôtuyến truyềntin.
Nhưng vô tuyến điện do aiphát hiện ra trước tiên?Cho đếnnay đó vẫn là vấn đề
mà người ta còntranh cãi mãi không thôi.
Có ngườichorằng,vô tuyến điện là do Markeni người Ý (1841 – 1937)
phát hiện ra trước tiên. Bởi vìvàonăm 1894, khiMarkenimới20tuổiđã tìm ra
tính chất của sóng điện từ trong bảng cáo phó quađờicủa Hertz,từ đó nảy sinhra
ý tưởng lợi dụngsóng điện từ tiến hành thông tin bằng vô tuyến điện.Từ đó, ông
thành lập công tytrách nhiệm hữu hạn vô tuyến, bắt đầusản xuấtcuộn dây cảm
ứng phát sóngđiện từ và bộ tách sóng.Nhưngông không hài lòng với việc điện báo
vô tuyến chỉ sử dụng đượctrong phạm vingắn.Năm 1901, Markeni xây dựng một
trạmphát sóng caongất trời tại Anh,phát tín hiệu sóng điện từ sang bờ bên kia
Đại TâyDương.
Nhưng córất nhiềuhọc giả Liên Xô cho rằng, người đầu tiên phát minh ravô
tuyến điện khôngphải là Markeni, màlà nhàkhoahọcngười NgaPopov. Những
học giả này nói: Popovphát minh rađiệnbáo vô tuyếnđầu tiên vào năm 1895.

Không bao lâu sau khi Popovphátminh ra điện báovô tuyến, có 27 ngư dân bị
băngtrôi lạc đến biển Polo, nhờ có điện báovô tuyến mà được cứu sống. Nhưng
điện báo vô tuyến của Popovchưa đượcsử dụngtại Nga. Năm1895,khi ông xin
Chínhphủ chi viện1000Rupđể trang bị thiết bị thí nghiệmđiện báo vô tuyến, Bộ
trưởng Lục quân trả lời: “Ta không cho phép sử dụng tiền cho những điều hoang
tưởng như thế”. Phát minhnày sauđó được Markenitận dụng, ông rasứctìm cách
chiếm quyền ưu tiên phát minhvô tuyến điện này cho mình. Thậm chí, đã có người
khẳng định: Phát minhcủa Popovmà Sa hoàng đươngcục bảo thủ khôngthèm sử
dụngđã bị gã gian thương người ý Markeni chiếmlấy, hắn đã mạo nhận phát minh
vĩ đại này làcủa mình.
Có học giả ra sức điều hoà sự tranhcãi này, cho rằng sáng tạo côngcụ thông
tin vô tuyến điện là do Markeni và Popovdường như hoànthànhcùnglúc. Họ nói:
Phát minhra vô tuyến điện là thành tựu khoa học kỹ thuật quantrọng nhấtthế kỷ
XIX. Năm 1888,nhà khoahọc ĐứcHertz phát hiện ra sóngđiện từ khiđang thực
nghiệmphóng điện,hoàntoànchứngthựcsuy đoán về sóng điện từ của James
Maxwell.Lợi dụng loại sóng vôtuyến điệnnày tiến hành thông tin,dường như là
do côngtrìnhsư người ý Markenivà nhà khoahọc NgaPopovhoàn thànhcùng lúc.
Tóm lại, nhữngý kiến trên đềukhácnhau,rốtcuộc, người phát minhra vô
tuyến điện đầu tiên là Markeni hayPopov,cho đến nayngười ta vẫn chưathể đưa
ra kết luận cuối cùng.