Tên của nguyên tố mới 112 sẽ là gì? pot

Tên của nguyên tố mới
112 sẽ là gì?
Việc đặt tên cho các nguyên tố mới trong Bảng tuần hoàn nguyên tố hóa
học từng là câu chuyện chứa đựng đầy bất hoà và chia rẽ không đáng có
trong giới khoa học thế giới.
Câu chuyện khoahọctuần nàysẽ đề cập đến vấnđề nàykhi việc đặt tên cho
nguyêntố mới 112 đanglà thờisự trong nhũng người quantâmlĩnh vựccác
nguyêntố siêu nặng cuối bảng tuần hoàn nguyên tố.
"Lớn" hay không "lớn"?
Cơ hộihiếm hoidành cho những người đã phát
minhvà có vinh dự lớnlà quyền đặttên cho một
nguyên tố trong Bảng tuần hoàn. Sau khi đã được kiểm
nghiệm vàkhẳng định đượcthànhphần của nguyên tố
112,Sigurd Hofmann (người lãnhđạo nhómcác nhà
khoahọc vừa đượcHiệp hội Hóa họcCơ bản và Ứng
dụng(IUPAC)giao nhiệm vụ đặt tên cho nguyên tố 112
mà họ phát minh) và độingũ của ông lại có thêmmột dịpnữa được ghi dấu ấn của
mình vào lịchsử khoahọc.
Mặcdù việc đặttên mộtnguyêntố thườnggây ranhững bất hoà, nhiều khi
rất sâu sắc, nhưng lần này Sigurdkhông đến nỗi quá mất ăn mất ngủ.
Khi nhà hoá học Mỹ, trướcđây, Seaborgnghe tin nguyên tố 106 đượclấy tên
của mình để gọi, ông rất bất ngờ và rưng rưngxúc độngnói rằng,vinhdự nàycòn
lớn hơnso với lần ôngđược giải Nobel. Vớithành tích lớn tronglĩnh vực khoahọc
trong những năm qua,nhiềungười nghĩ chắc phòng thí nghiệm củaSigurd cũngsẽ
làm “một cái gì đó” tươngtự.
Thế nhưngHofmannlại chẳng phải là một nhà khoahọc hiếu danhhoặcđa
cảm.Khác với Oliver Sacks, người tiếp cậnBảng tuầnhoànbằng sự sùng bái mang
nặng tínhchấttôn giáo, vị giáo sư ngườiĐức này, Hofmann,không để tìnhcảm lôi
cuốn trongviệcđặt tên thánh cho đứacon tinh thần của mình.
Thựcvậy, khi đặtcâu hỏi với ý định được nghe câutrả lời đầy tình cảmvới
sự nghiệpông từng gắnbó suốtđời - Bảng tuần hoàn cóý nghĩa gì đối với ông?-

Hofmanntrả lời một cách dửngdưng: Đối với tôi, Bảng tuần hoàn là cách tổ chức
các nguyêntố trên cơ sở số protonvà các tínhchấthoá học liên quan.Nó chẳng
khác gì khi hỏi “Vợ ông có ý nghĩa gì đối với ông?”thì câu trả lời là “Bà ấy là người
nộp chung thuế thu nhập trong hồ sơ của tôi”.
Có thể Hofmann không phảilà ngườiquá hờ hững với mọi người,mọi việc
đến mức vô tình, nhưngmấy thập kỷ qua, cái quyền đặttênnguyên tố thiếusuy
nghĩ đã là mộtquyết định sai lầm và gây hiềm khích giữa các nhà hoáhọc khiến
ông không còn niềmphấn khíchtrướcmột cơ hội “lớn”,theo suynghĩ của nhiều
người.
Lịch sử hình thành "danh tính" cho các nguyên tố
Từ năm 1940 đến năm1955, việc đặt tên cho một nguyên tố thật dễ dàng vì
chỉ có một phòng thí nghiệm duynhấttại Trường Đại học California, Berkeleycó
khả năng tạo rađược nguyên tố mới. Thế rồi sauđó, mộtphòng thí nghiệm nổi
tiếngkhác ở Viện Dubna,LiênXô (cũ), gần như đồng thờivới phòngthí nghiệm ở
Berkeleyđiều chế được nguyên tố 102. Cả hai phía đều tuyênbố quyềnđặt tên cho
nguyêntố này.Và một sự chia rẽ sâu sắc, một cuộcxung độtthực sự trong cộng
đồngkhoa học nảy sinh.
Uub 112sẽ có tên chínhthức của một
triếtgia Hy Lạp???
(Ảnh: popscie.com)
Những tuyênbố đối đầu về tên của nguyên tố mới của nhiều nguyêntố khác
nữa, như 103,104, 105v.v kéodài nhiều thập kỷ, như một thời kỳ hiềm khích
nặng nề giữa các nhàhoá học hạt nhânđược người ta gọi làCuộc chiến tranh
Transfermium.Trongsuốt 40 năm,các phòng thí nghiệm tại Mỹ, châu Âuvà Liên
Xô tiếp tục đặttên cho các nguyên tố mới mà chẳng thèm để ý đến nhau.Điềuđó
đã kéo dài đếnnăm 1997,khi mộtnhóm các nhà hoá học đã thương lượngđể cùng
nhất trí về tên của các nguyên tố từ 102 đến 109.Tuy nhiên nhóm này tỏ ra không
có baonhiêu sức mạnhvà dễ dàng bị lôi kéo vàonhững cuộc vậnđộng hành lang
với các phòngthí nghiệm đangtìm kiếmnguyên tố 110 và cao hơn. Từ năm 1999
gần như chấm dứt cuộc chiến tranh Transfermium đó với vaitrò của IUPAC.

Và IUPAC đã giao cho Hofmannvà nhómcủa ôngquyền đượcđặt tên cho
nguyêntố 112(hiện tạm gọi là nguyên tố ununbium - tức nguyên tố không tên)mà
họ đã thu được đầu tiên vào năm1996bằng cách bắn phá kẽm-70vào chì-208
trong máy giatốc ionnặng. Hofmann rất kínđáo không tiết lộ thông tin nhóm
mình đang dự kiến những tên gìcho nguyên tố mới, chỉ nóiquá trình rất dân chủ
và lá phiếu củabất cứ ai trongphòng thí nghiệm cũngcó sức nặng như nhau.
Và "trường hợp" 112 sẽ là gì?
Hofmannđã nói bóng nói gió một đôi điều. Ông cũng nhắc đến những
nguyêntố đứng sauplutoniđềuđược gọi theo tên mộtnhà khoahọc nổi tiếng hay
tên phòngthí nghiệm phát hiện ra nóđầu tiên. Ôngchỉ tiết lộ phòng thí nghiệmcủa
ông đang bàn luận, nên chăng gọi nguyêntố mới này theo tênmột nhà triết học Hy
Lạp?
Một ýtưởngvề 112 (Ảnh: asuku.com)
Hofmannnói đi nói lại:“Chúng tôi rất dân chủ trong việc đặt tên này. Chúng
tôi phải thận trọng vì những cái tên ấy là vĩnh viễn. Chúng tôi muốn cái tên phải có ý
nghĩa hôm nay và mai sau. Một nhà khoa học nổi tiếng, một phòng thí nghiệm nổi
tiếng, rất có thể là một triết gia Hy Lạp”.
Sự lựa chọn đó có thế là dấu hiệu kết thúc một bầu khôngkhíchứa đựng sự
hiềm thùvà tranhchấpđất đai trong quá khứ, không đẹp chútnào nhất là khihọ
lại là những nhà khoahọc. Bởi đã từng xảy raviệc đặttên nguyên tố liên quanđến
một phòng thí nghiệm đặc biệt hoặc một danhnhân khoa học mang đậmtính địa
phươngtheo chủ nghĩa Sô-vanh trong Cuộc chiến tranh Transfermium.Còn nếu
như lấy tên một triết giaHy Lạp cổ đại thì, giốngnhư bản thân Bảngtuần hoàn các
nguyêntố, con người tiêu biểu cho nền vănminh nhân loại ấysẽ thuộc về tất cả
mọingười.