Bạn có thể chịu được lực hút bao nhiêu g? doc

Bạn có thể chịuđược lực
hút bao nhiêu g?
Khi chịu lực tácdụng tới mức 5g (g: gia tốc trọngtrường), cảm giác của bạn
là loạngchoạng, buồn nôn.Vì thế, xecộ phải được thiết kế saochongười đi trên đó
khôngbị ngất đi.
Sức chịu đựng của chúng tatrước lực g không những phụ thuộc và độ lớn và
thời gian kéo dàicủa sự tăng tốchay giảmtốc, màcòn phụ thuộc vào sự định
hướngcủa cơ thể chúng ta. Chúngta dễ bị tổn thươngnhất trước một lực tác dụng
về hướng bàn chân, vì hướng này đưa máu đira khỏi não. 5 đến 10giâychịu lực4
đến 5g theo phương thẳng đứng thường dẫn đến hoa mắt vàsau đó là mất tỉnh táo.
John Stappngồi trongtênlửa đẩy"SonicWind I"
vào tháng3, 1954 (Ảnh: Keystone / Getty Images)
Máy baychiếnđấu có thể cất lên đến 9g theophươngthẳngđứng, vàngười
phi côngcàng chịu đựng giỏi mà không ngất,thì càng có cơ hội chiến thắng trong
một trậnkhông chiến. Mộtsố phi công mặc “quần áog” giúp tống máu rakhỏi chân
của họ và hướngvề phía não. Những ngườicó sức chịu đựng gcao nhất được gọi là
“quáivật g”. “Chúng ta biết có những ngườihoàn toàn tỉnh tảo ở mức 6g”, phát
biểucủa nhà sinhlí học Alec Stevenson thuộc công ti quốc phòng Qinetiq có trụ sở
ở Anhquốc. Những ngườikhác thì chịu đượcmức 3g,ông nói.
Các phicông cóthể tăngcường sức chịu đựng g tự nhiên củahọ nghiên cứu
tập luyện bêntrong các máy li tâm, giống như máyli tâm Qinetiq tại Farnborough
ở Hampshire. Họ tập kéo căng chânvà cơ bụng để đẩy máu về phần trên cơ thể, và
học cách thở theomộtcách đặc biệt, căngngười như thể đang đi ngoài lúc bị táo
bón, để tăng áp suất máu.
Lực thẳng đứnglớn nhấtmà mộtngười cóthể trụ vững là 31,25g, mặc dù ở
mức đó, đối tượng chịu lực, bác sĩ NASA, R. FlanaganGray, ở trong một bìnhnước
đặc biệt làm tăng áp suất cơ thể của ông nhằm giúp ôngtrụ lại trước giátrị nhiều g.
Lính tiênphongcủa không quân Mĩ, John Stapp,đanggiữ kỉ lụcchịu gia tốc lớn
nhất theo phươngngang, được thiết lập trong một loạt thí nghiệmtên lửa đẩy vào
cuối những năm1940. Trongmộtlần kiểm tra, ông đã chịu tới mức 46,2g.
Đâu là giớihạn tốc độ của con

người?
Hồi năm ngoái, UsainBolt đã làmsửng sốtnhững người hâm mộ điền kinh
khi anhvượt qua0,11 giây so với kỉ lục thế giới trướcđó của anh trên đường đua
nước rút 100 mét. Vậy đâu làgiớihạn tốc độ cuối cùngcủamột người?
Bị kích thích trước câu hỏi này, MarkDennytại trường đại họcStanford,
California,quyết định khảo sát xem một người có thể chạy bao nhanhtrên đường
đua nước rút 100m. Ông khảo sát những kỉ lục trước đây trong nhữngcuộc đua
điền kinhđadạng – và cả đua thuyềnvà đua ngựa để có số đo tốt – kể từ thập niên
1920, vànhận thấy thànhtích trong nhiều trường hợp tuân theo mộtkiểu mẫu
giống nhau,tăng đềucho đếnkhi đạt tới một cực đại bình ổn. Những con ngựa ở
sân đuaKentucky, chẳnghạn, có vẻ đã đạt tới giới hạn tốc độ của chúng vào năm
1949. Kể từ đó,mọi sự cải thiện thành tích là không đáng kể vàhiếm khităng.
Không nhanh như tốc độ ánh sáng.(Ảnh: SeikoPress Service /Getty)
Các vận động viên dường như cũng tuân theo quy luật này. Vận độngviên nữ
của đường đua 100mđã đạt tới tốc độ ổn định vào năm 1977. Cácvận động viên
nam chạy nước rút thì vẫnđang còntăng thành tích, nhưng khi xây dựng một mô
hình dựa trên những dữ kiện khác nữa, Denny nói dường như họ đã ở vào ngưỡng
dốc trên của chỗ cao nhất của thànhtích rồi. Ông dự đoán mộtgiới hạntuyệt đối
9,48 giây cho 100m, chỉ dưới 0,1 giây sovớikỉ lục hiện nay của Bolt. “Nếu anhta
tiếp tục giữ được phongđộ,thì anhta sẽ sớm đạt tới giới hạntuyệt đối này”,
Denny nói.
Cái gì đặt ra giới hạn cho tốc độ này của con người? Denny tính ranó đơn
giản là tỉ số sức mạnh trên cân nặng của vận động viên. Ngoài mộtđiểm nhất định,
lợi thế của cơ bắp khỏe hơn và các chidài hơn được bù lại bởi năng lượngtăng
thêmđể dịch chuyển tải trọng lớnhơn.