bài giảng kinh tế quốc tế - chương 3 lý thuyết thương mại quốc tế hiện đại

Trường Đại học Bách khoa Hà nội
Khoa Kinh tế và Quản lý
Chương 3: Lý thuyết thương mại
quốc tế hiện đại
2
Nội dung
3.1 Xây dựng mô hình chuẩn TMQT
3.2 Lý thuyết tỷ lệ yếu tố sản xuất (Mô hình Heckscher
- Ohlin)
3.3 Định luật cân bằng hoá giá cả yếu tố sản xuất
3.4 Mở rộng lý thuyết H-O
3
3.1 Mô hình chuẩn TMQT
 Các khái niệm ban đầu

Giới hạn khả năng sản xuất với chi phí tăng (PPF)

Tỷ lệ chuyển đổi biên (MRT)
 Đường bàng quan xã hội (Social Indifference Curve)
 Tỷ lệ thay thế biên (MRS)

Xác định điểm cân bằng sản xuất và tiêu dùng trong nền
kinh tế đóng

Giá cả hàng hoá tương quan cân bằng và lợi thế so sánh
4
 Giới hạn khả năng sản xuất

Khái niệm

Hình dáng đường PPF

 Chi phí cơ hội không đổi và chí phí cơ hội gia tăng
 Nguyên nhân gây ra chi phí cơ hội gia tăng
3.1 Mô hình chuẩn TMQT
5
0
D
C
B
A
E
F
G
HI J K
0
D
C
B
A
HI J K
E
F
G
y
y
x x
AB/OI = BC/IJ =
AB/OI < BC/IJ <
6
 Tỷ lệ chuyển đổi biên- MRT


Khái niệm

Cách xác định

Bằng phương pháp đại số
MRTx/y = ∆Y / ∆X

Bằng phương pháp hình học
Qua độ dốc của đường tiếp tuyến với đường PPF
 Qui luật tỷ lệ chuyển đổi biên tăng dần
3.1 Mô hình chuẩn TMQT
7
0
F
E
y
x
MRT
E
MRT
F
E
a
MRT
E
= tg(a)
3.1 Mô hình chuẩn TMQT
8
 Đường bàng quan xã hội (SIC)


Khái niệm

Xây dựng
 ý nghĩa
 Tính chất
3.1 Mô hình chuẩn TMQT
0
y
x
1
2
3
9
 Tỷ lệ thay thế biên - MRS

Khái niệm

Cách xác định

Bằng phương pháp đại số
MRS = ∂y / ∂x

Bằng phương pháp hình học
độ dốc của đường tiếp tuyến với SIC
 Qui luật tỷ lệ thay thế biên giảm dần
3.1 Mô hình chuẩn TMQT
10
0
y
x

1
A
B
MRT
A
MRT
B
A
a
MRT
A
= tg(a)
3.1 Mô hình chuẩn TMQT
11
 Điểm cân bằng giữa sản xuất và tiêu dùng trong nền
kinh tế đóng
 thoả mãn năng lực sản xuất
 đem lại mức phúc lợi cao nhất cho xã hội
 chỉ xét tại những điểm đường bàng quan XH gặp PPF
3.1 Mô hình chuẩn TMQT
12
3.1 Mô hình chuẩn TMQT
0
E
y
x
1
2
3
A

B
MRT = MRS = P
e
13
 Giá cả hàng hoá tương quan cân bằng

cân bằng giữa sản xuất và tiêu dùng tạo nên giá cả hàng
hoá tương quan cân bằng trong nền kinh tế đóng

được xác định bằng độ dốc của đường tiếp tuyến chung
giữa đường PPF và đường bàng quan xã hội
3.1 Mô hình chuẩn TMQT
14
 TH1: hai nước khác nhau hoàn toàn
 TH2: hai nước khác nhau về sở thích, tương đồng về
khả năng sản xuất
 TH3: hai nước khác nhau về khả năng sản xuất, tương
đồng về sở thích
 TH4: hai nước tương đồng nhau về mọi mặt
3.1 Mô hình chuẩn TMQT
15
3.1 Mô hình chuẩn TMQT
Y
140
120
100
80
60
40
20

0 20 40 60 80 100 120 X
E’
B’
C’
Nước 2
A’
I
III
P
W
=1
10 30 50 70 90 110 130 150
X
Y
140
120
100
80
60
40
20
Nước 1
A
I
C
B
III
P
W
= 1

E
P
1
P
2
P
1
P
2
P
W
= 1
16
A
A’
B
E E’
G
(t)
XK
NK
NK
G
(t)
Y
140
120
100
80
60

40
20
0 20 40 60 80 100 120 X
E’
B’
C’
Nước 2
A’
I’
III’
P t = 1
10 30 50 70 90 110 130 150
X
Y
140
120
100
80
60
40
20
Nước 1
A
I
C
B
E
III
P t = 1
B’

C
C’
17
3.2 Học thuyết Heckscher-Ohlin

Các giả thiết

2 quốc gia, 2 hàng hoá, 2 nhân tố SX
 có cùng công nghệ sản xuất

hàng hoá X thâm dụng lao động, hàng hoá Y thâm dụng vốn

năng suất không đổi theo qui mô

sản xuất chuyên môn hoá không hoàn toàn

có cùng sở thích, thị hiếu
 cạnh tranh hoàn hảo trên các thị trường

không có sự dịch chuyển nhân tố sản xuất giữa các nước

không có chi phí vận chuyển, thuế quan và các trở ngại thương mại
khác

các nguồn lực được sử dụng hết

thương mại quốc tế cân bằng
18
 X là hàng hoá thâm dụng LĐ, Y là hàng hoá thâm
dụng vốn khi:

3.2 Học thuyết Heckscher-Ohlin
L L
K
K
X Y
>
19
 Quốc gia 1 là nước dư thừa lao động, quốc gia 2 là
nước dư thừa vốn khi:
 xác định theo số lượng

xác định theo giá trị
3.2 Học thuyết Heckscher-Ohlin
∑L ∑L
∑K
∑K
1 2
>
w w
r r
1 2
<
20
Một quốc gia sẽ sản xuất và xuất khẩu các hàng hoá
mà quá trình sản xuất đòi hỏi sử dụng nhiều nhân tố
sản xuất dư thừa, rẻ tiền và nhập khẩu các hàng hoá
mà quá trình sản xuất đòi hỏi nhiều nhân tố khan
hiếm, đắt tiền.
3.2 Học thuyết Heckscher-Ohlin
21

 Quốc gia 1, dư thừa lao động

chuyên môn hoá vào sản xuất X

xuất khẩu X, nhập khẩu Y

Quốc gia 2, dư thừa vốn

chuyên môn hoá vào sản xuất Y

xuất khẩu Y, nhập khẩu X
Ví dụ: Việt nam
Nghịch lý Leontief
3.2 Học thuyết Heckscher-Ohlin
22
 Hệ thống cân bằng chung
3.2 Học thuyết Heckscher-Ohlin
Giá cả hàng hoá cuối cùng
Giá cả nhân tố SX
Cầu nhân tố SX
Cầu hàng hoá
cuối cùng
Sở thích
Phân phối
thu nhập
Cung nhân tố SXCông nghệ SX
TMQT
23
 Mô hình TMQT
3.2 Học thuyết Heckscher-Ohlin

A’
Pa
Y
140
120
100
80
60
40
20
0 20 40 60 80 100 120
X
Quốc gia 2
Quốc gia 1
Pa’
A
I
II
A’
Y
140
120
100
80
60
40
20
0 20 40 60 80 100 120
X
A

E = E’
C
C’
B’
B
Pb
24
3.3 Định lý cân bằng hoá giá cả nhân tố
sản xuất
 Thương mại quốc tế theo thời gian sẽ làm cân bằng
hoá tuyệt đối và tương đối giá cả các nhân tố sản xuất
giữa các quốc gia.
 cân bằng hoá tương đối

cân bằng hoá tuyệt đối w
1
= w
2
r
1
= r
2
w w
r r
1 2
=