Khái niệm chung
Bộ phận không thể thiếu trong cơ
cấu nâng.
Công dụng:
Dừng vật nâng ở vị trí mong muốn.
Giữ vật nâng ở trạng thái treo, không
rơi khi không mong muốn.
5.1. Mômen phanh yêu cầu
Mômen phanh yêu
cầu khi hạ lớn hơn
khi nâng
Chọn phanh theo
QPAT:T
ph
= n.T*
t
HSAT n chọn từ
1,5 – 2,5 theo CĐLV
Ý nghĩa của HSAT:
Tính đến tải động
Đề phòng quá tải
Q
Tt
Tđ
Tph
Tt
Q
Tđ
Tph
Phanh khi nâng
T
ph
= T
đ
- T
t
T
ph
= T
*
t
+ T
*
đ
Cân bằng mômen trên trục đặt phanh
T =
*
t1
2au
o
QD
o
Phanh khi hạ
5.2. Cơ cấu bánh cóc
Các vấn đề chung
Tính toán cơ cấu bánh
cóc: đề phòng các dạng
hỏng gây mất an toàn:
Gẫy con cóc
Gẫy răng bánh cóc
Dập mép răng
Phương pháp tính chung
Chọn trước số răng
Tính chọn môđun
Tính kiểm nghiệm
Lòso
Con cóc
Bánh cóc
Q
• Sơ đồ cấu tạo chung
Tính toán bánh cóc
Ft
h
b
s
Tính theo độ bền dập
q = Ft / b [q]
với Ft = 2T / D = 2T / (m.z) ;
b = m.
chọn trước , z tính môđun
m, sau đó chọn m tiêu chuẩn
Kiểm nghiệm độ bền uốn
= Mu / Wu
= Ft.h / (b.s2 / 6) [ ]
với bánh cóc tiêu chuẩn:
h = m; s =1,5m
Các thông số bánh cóc
Vật liệu bánh cóc = b/m [q], N/mm [ ], MPa (*)
+ Gang xám 1,6 - 6,0 150 30
+ Thép đúc 1,5 - 4,0 300 80
+ Thép CT3 rèn 1,0 - 2,0 350 100
+ Thép 45 rèn 1,0 - 2,0 400 120
(*) Ứng suất uốn cho phép lấy thấp đi để tính đến tải trọng động khi
cơ cấu làm việc
(**) Tải trọng động xuất hiện do hiện tượng bánh cóc bị quay ngược
lại dưới tác dụng của trọng lượng vật nâng trước khi ăn khớp hết
với con cóc và bị giữ lại. Để hạn chế tải động cần giảm bớt quãng
đường này: giảm bước răng (do đó giảm môđun -> yếu) hoặc lắp
nhiều cóc "lệch pha" nhau
Tính toán con cóc
Kiểm nghiệm về độ bền
Con cóc được tính như
thanh chịu nén lệch tâm bởi
lực vòng Ft:
=
n
+
u
=
= F
t
/ (cd) +
Ft.e /(dc
2
/6) [ *]
Con cóc chỉ làm bằng thép,
[ *] = 65 MPa để tính đến
tải trọng động.
Ft
e
d
c
5.3. Phanh má
Phanh má đơn giản
Khả năng phanh tính từ điều
kiện cân bằng lực trên tay
phanh và điều kiện phanh:
N.a = F.c + K.l
Fms = k.F với Fms = N.f
Suy ra: K = (F / l ).(k.a / f - c)
với lực vòng F = 2T / D.
* Để giảm lực phanh yêu cầu K
=> các giải pháp:
+ tăng D, l, giảm a: thì sao?
+ tăng c: thì sao? (K < 0 )
* Nếu đổi chiều mô men phanh ?
Độ bền lâu: p = N / b.s [p]
K
Fms
N
a
c
c'
a
c
F
N
K
l
n
Phanh 2 má kiểu lò xo
Nguyên lý làm việc
* lưu ý công dụng của các
chi tiết
Ưu nhược điểm và phạm
vi sử dụng
Tính toán phanh tương
tự phanh 1 má
* Khả năng phanh
* Độ bền lâu
a
l
F
F
K K KK
e
N
N
21
4 3
5
9
8
7 6
10
11
5.4. Phanh đai
Khả năng phanh:
S
1
/ S
2
= e
fa
và
S
1
- S
2
= F
t
= 2T
ph
/ D
=> K = S
2
.a / l =
F
t
.a / [l.(e
fa
- 1)]
* Nếu đổi chiều mômen:
S
2
- S
1
= F
t
và S
2
/ S
1
= e
fa
=> K' = S
2
.a / l =
F
t
.a.e
fa
/ [l.(e
fa
- 1)]
Độ bền lâu:
p
max
= 2S
max
/ (D.b) [p]
[p] = 0,1-0,2 MPa với amiăng
K
S
S
1
2
l
p
max
F
K
S
1
(S )
2
S
2 1
(S )
l
a
a
5.4. Phanh áp trục
Phanh nón
D
1
D
2
D
* Lực phanh yêu cầu
N.f = F
ms
= F
t
= 2T
ph
/D
K = N.sin
K = 2T
ph
.sin / (D.f)
* Độ bền mòn
5.4. Phanh áp trục
Phanh đĩa
D
1
D
2
D
Có thể coi là trường hợp đặc
biệt của phanh nón ( = 90
o
)
K = 2T
ph
/ (D.f)
Để tăng khả năng phanh: dùng
phanh nhiều đĩa
K = 2Tph / (D.f.z)
5.6. Phanh tự động
Vì sao gọi là phanh tự động?
Lực trong cơ cấu được sử dụng làm lực phanh
Mô men phanh tự điều chỉnh theo tải
Phân loại
Phanh tự động có mặt ma sát không tách rời
Phanh tự động có mặt ma sát tách rời.
Ưu nhược điểm và PVSD từng loại phanh
Phanh tự động có mặt ma sát
không tách rời
Cấu tạo
Đặc điểm cấu tạo
Nguyên lý hoạt động
Tính tự động của
phanh:
* Lực phanh là lực dọc
trục trên trục vít
* Lực phanh có tỷ lệ
thuận với lực phanh
yêu cầu.
Fa
2
Ft
3
Tính tự động của phanh tự động
có mặt ma sát không tách rời
Để phanh hoạt động tốt cần thoả mãn điều kiện: K
có
K
yc
,
trong đó K
yc
là lực phanh yêu cầu
Giá trị K
có
và K
yc
tính như sau:
K
có
= F
a2
F
t3
= 2T
tg
/D
3
= Q.D
0 p tg
/ (a.D
3
) tỷ lệ thuận với Q
K
yc
= 2.T
ph
sin / D.f = 2.n.T*
t
sin / D.f
K
yc
= 2.n.QD
o
. . sin / (2au
o
.D.f) tỷ lệ thuận với Q, trong đó:
D
3
- đường kính bánh vít; D - đường kính phanh (phanh nón);
n – hệ số an toàn phanh; D
o
- đường kính tang cuốn cáp
Khi tăng tải Q thì lực phanh yêu cầu K
yc
tăng, nhưng lực phanh do
cơ cấu tạo ra K
có
cũng tăng => loại phanh này có khả năng tự điều
chỉnh lực phanh theo tải => không sợ quá tải và vì thế HSAT phanh
kiểu này thường lấy bé (n 1,2)
Phanh tự động có mặt ma sát
tách rời
Cấu tạo
Đặc điểm cấu tạo
Nguyên lý hoạt động
Tính tự động của
phanh:
* Lực phanh là lực dọc
trong b.t. vít - đai ốc
* Lực phanh có tỷ lệ
thuận với lực phanh
yêu cầu.
3
4
1
2
5
6
Tính tự động của phanh tự động
có mặt ma sát tách rời
Để phanh hoạt động tốt cần thoả mãn điều kiện: K
có
K
yc
,
trong đó K
yc
là lực phanh yêu cầu
Giá trị K
có
và K
yc
tính như sau:
K
có
= QD
0
/ [au
0
(d2tg( ’) + f.D)] tỷ lệ với tải Q (xuất phát
từ điều kiện T
br
= T
r
+ T
T
- để vặn được đai ốc thì mô men trên
bánh răng cần thắng ma sát trên ren và ma sát mặt tỳ)
K
yc
= = 2.n.QD
o
. / (2au
o
.D) tỷ lệ thuận với tải Q
Khi tăng tải Q thì lực phanh yêu cầu K
yc
tăng, nhưng lực phanh do
cơ cấu tạo ra K
có
cũng tăng => loại phanh này có khả năng tự điều
chỉnh lực phanh theo tải => không sợ quá tải và vì thế HSAT phanh
kiểu này thường lấy bé (n 1,2)
5.7. Tay quay an toàn
Là loại tay quay kết hợp phanh hãm,
đảm bảo giữ vật an toàn không rơi khi
không có lực tác động lên nó.
Tay quay an toàn kiểu I – kết hợp phanh tự
động có mặt ma sát tách rời.
Tay quay an toàn kiểu II – kết hợp phanh đai.
5.7. Tay quay an toàn (tiếp)
next…
Kiểu I
Kiểu II
•Cấu tạo
•Đặc điểm cấu tạo
•Ưu nhược điểm và PVSD.
Chương 6
CƠ CẤU NÂNG
6-2
Khái niệm chung
Là cơ cấu không thể thiếu trong máy nâng.
Có yêu cầu cao về an toàn.
Tùy bộ phận phát động phân ra:
• CCN dẫn động tay
• CCN dẫn động bằng động cơ