NHẬN THỨC KHOA HỌC 3 potx

lao đ ng đã bi t tr ng tr t và chăn nuôi, s n xuât theo t ng gia đình có năng su t lao đ ngộ ế ồ ọ ả ừ ấ ộ
cao h n, loài ng i b t d u s n xu t ra nh ng s n ph m th ng d , do đó quan h s n xu tơ ườ ắ ầ ả ấ ữ ả ẩ ặ ư ệ ả ấ
d a trên ự ch đ công xã nguyên th yế ộ ủ tan rã và quan h s n xu t m i d a trên ệ ả ấ ớ ự ch đ t h uế ộ ư ữ
ch nô ủ ra đ iờ . S xu t hi n c a quan h s n xu t d a trên ự ấ ệ ủ ệ ả ấ ự ch đ t h u ch nôế ộ ư ữ ủ b c đ uướ ầ
phù h p v i trình đ c a l c l ng s n xu t lúc b y gi đã làm cho s n xu t phát tri n.ợ ớ ộ ủ ự ượ ả ấ ấ ờ ả ấ ể
Nh ng, loài ng i v n ti p t c c i ti n công c lao đ ng, phát tri n l c l ng s n xu t;ư ườ ẫ ế ụ ả ế ụ ộ ể ự ượ ả ấ
đ t đai ngày càng đ c khai phá nhi u h n, cùng v i đó là s xu t hi n c a nh ng ngànhấ ượ ề ơ ớ ự ấ ệ ủ ữ
ngh ti u, th công nghi p m i, v i s giao l u buôn bán các s n ph m làm ra phát tri nề ể ủ ệ ớ ớ ự ư ả ẩ ể
h n. Do đó, quan h s n xu t d a trên ch đ ơ ệ ả ấ ự ế ộ t h u ch nôư ữ ủ không còn phù h pợ v i trìnhớ
đ c a l c l ng s n xu t n a, lúc này xu t hi n s đòi h i ph i thay th ộ ủ ự ượ ả ấ ữ ấ ệ ự ỏ ả ế quan h s nệ ả
xu t cũ b ng quan h s n xu t m i d a trên ấ ằ ệ ả ấ ớ ự ch đ t h u đ a ch . ế ộ ư ữ ị ủ Nh ng, l c l ng s nư ự ượ ả
xu t v n không d ng l i đó. Loài ng i v n ti p t c c i ti n công c lao đ ng, phát tri nấ ẫ ừ ạ ở ườ ẫ ế ụ ả ế ụ ộ ể
l c l ng s n xu t. Khi công c lao đ ng b ng máy móc công nghi p ra đ i cùng v i ng iự ượ ả ấ ụ ộ ằ ệ ờ ớ ườ
lao đ ng là nh ng ng i công nhân trong các nhà máy, xí nghi p, phân công lao đ ng đãộ ữ ườ ệ ộ
mang tính xã h i. Do đó, quan h s n xu t d a trên ộ ệ ả ấ ự ch đ t h u đ a ch ế ộ ư ữ ị ủ c n ph i đ cầ ả ượ
Page 320 of 487
thay th b ng m t quan h s n xu t m i – quan h s n xu t d a trênế ằ ộ ệ ả ấ ớ ệ ả ấ ự ch đ t h u t b nế ộ ư ữ ư ả
ch nghĩa. ủ Chính s ra đ i c a quan h s n xu t d a trên ự ờ ủ ệ ả ấ ự ch đ t h u t b n ch nghĩaế ộ ư ữ ư ả ủ
đã đ y nhanh s phát tri n c a l c l ng s n xu t làm cho l c l ng s n xu t trong xã h iẩ ự ể ủ ự ượ ả ấ ự ượ ả ấ ộ
t b n phát tri n đ t t i trình đ chuyên môn hoá sâu và xã h i hoá cao, đ n l t nó l i mâuư ả ể ạ ớ ộ ộ ế ượ ạ
thu n gay g t v i quan h s n xu t d a trên ẫ ắ ớ ệ ả ấ ự ch đ t h u t b n ch nghĩa. ế ộ ư ữ ư ả ủ Đ gi i quy tể ả ế
mâu thu n này, t t y u ph i xoá b quan h s n xu t t b n ch nghĩa và xác l p quan hẫ ấ ế ả ỏ ệ ả ấ ư ả ủ ậ ệ
s n xu t m i. Các nhà kinh đi n c a ch nghĩa Mác đã xác đ nh quan h s n xu t m i yả ấ ớ ể ủ ủ ị ệ ả ấ ớ ấ
ph i d a trên ả ự ch đ công h u xã h i ch nghĩa ế ộ ữ ộ ủ và nó s đ c hình thành t ng b c theoẽ ượ ừ ướ
trình đ phát tri n c a l c l ng s n xu t qua các giai đo n, các th i kỳ khác nhau c a l chộ ể ủ ự ượ ả ấ ạ ờ ủ ị
s . ử
Trong s ự phù h pợ v i trình đ phát tri n c a l c l ng s n xu t, m t m t quan h s nớ ộ ể ủ ự ượ ả ấ ộ ặ ệ ả
xu t luôn luôn do trình đ phát tri n c a l c l ng s n xu t quy đ nh, nh ng m t khác, b nấ ộ ể ủ ự ượ ả ấ ị ư ặ ả
thân quan h s n xu t cũng có tính đ c l p t ng đ i so v i l c l ng s n xu t. Đi u nàyệ ả ấ ộ ậ ươ ố ớ ự ượ ả ấ ề
đ c th hi n trong s tác đ ng tr l i c a nó đ n l c l ng s n xu t. Quan h s n xu tượ ể ệ ự ộ ở ạ ủ ế ự ượ ả ấ ệ ả ấ
quy đ nh m c đích xã h i c a s n xu t, quy đ nh xu h ng phát tri n c a quan h l i ích; tị ụ ộ ủ ả ấ ị ướ ể ủ ệ ợ ừ

Page 321 of 487
đó hình thành nh ng kh năng ữ ả thúc đ yẩ ho c ặ kìm hãm s phát tri n c a l c l ng s n xu t.ự ể ủ ự ượ ả ấ
S tác đ ng bi n ch ng này đã di n ra nh là m t quy l t chung chi ph i toàn b s v nự ộ ệ ứ ễ ư ộ ậ ố ộ ự ậ
đ ng và phát tri n c a xã h i loài ng i.ộ ể ủ ộ ườ
Ngày nay, s dĩ ch nghĩa t b n v n còn gi đ c v trí c a nó, b i l , giai c p t s nở ủ ư ả ẫ ữ ượ ị ủ ở ẽ ấ ư ả
có th đã nh n th c đ c tính quy lu t này mà đi u ch nh m t b ph n c a quan h s nể ậ ứ ượ ậ ề ỉ ộ ộ ậ ủ ệ ả
xu t nh , thay đ i t tr ng c a nh ng hình th c s h u trong h th ng kinh t (ví d : tăngấ ư ổ ỷ ọ ủ ữ ứ ở ữ ệ ố ế ụ
hay gi m thành ph n s h u nhà n c, l p ra s h u h n h p Nhà n c - đ c quy n, cả ầ ở ữ ướ ậ ở ữ ỗ ợ ướ ộ ề ổ
ph n hoá các doanh nghi p, qu c t hoá h n n a s n xu t và t b n, c i t l i c u trúcầ ệ ố ế ơ ữ ả ấ ư ả ả ổ ạ ấ
c a n n kinh t và c ch kinh doanh)… Do đó, ch nghĩa t b n v n còn t o ra đ củ ề ế ơ ế ủ ư ả ẫ ạ ượ
nh ng kh năng nh t đ nh đ phát tri n kinh t , k c vi c h v n d ng nh ng thành t uữ ả ấ ị ể ể ế ể ả ệ ọ ậ ụ ữ ự
c a khoa h c - k thu t và công ngh hi n đ i.ủ ọ ỹ ậ ệ ệ ạ
3. S v n d ng quy lu t này trong công cu c đ i m i n c taự ậ ụ ậ ộ ổ ớ ở ướ
Bi n ch ng gi a l c l ng s n xu t và quan h s n xu t có tính quy lu t này cũng tácệ ứ ữ ự ượ ả ấ ệ ả ấ ậ
đ ng m nh m vào s nghi p xây d ng ch nghĩa xã h i n c ta. T lý lu n và th c ti nộ ạ ẽ ự ệ ự ủ ộ ở ướ ừ ậ ự ễ
cho chúng ta th y r ng, l c l ng s n xu t ch có th phát tri n khi có m t quan h s nấ ằ ự ượ ả ấ ỉ ể ể ộ ệ ả
Page 322 of 487
xu t ấ phù h pợ v i nó. Còn quan h s n xu t l c h u h n, ho c “tiên ti n” (theo ý mu n chớ ệ ả ấ ạ ậ ơ ặ ế ố ủ
quan c a con ng i) h n so v i trình đ phát tri n c a l c l ng s n xu t thì nó s kìm hãmủ ườ ơ ớ ộ ể ủ ự ượ ả ấ ẽ
s phát tri n c a l c l ng s n xu t. Do đó, trong công cu c ự ể ủ ự ượ ả ấ ộ đ i m iổ ớ k t Đ i h i đ iể ừ ạ ộ ạ
bi u toàn qu c l n th VI (1986), VII (1991), VIII (1996) và l n th IX (2001), Đ ng ta đãể ố ầ ứ ầ ứ ả
“ch tr ng th c hi n nh t quán và lâu dài chính sách phát tri n n n kinh t hàng hoá nhi uủ ươ ự ệ ấ ể ề ế ề
thành ph n v n đ ng theo c ch th tr mg có s qu n lý c a Nhà n c theo đ nh h ngầ ậ ộ ơ ế ị ườ ự ả ủ ướ ị ướ
xã h i ch nghĩa, đó chính là ộ ủ n n kinh t th tr ng đ nh h ng xã h i ch nghĩaề ế ị ườ ị ướ ộ ủ ”
(1)
.
Đ ng l i đó xu t phát t trình đ l c l ng s n xu t n c ta v a th p kém, v aườ ố ấ ừ ộ ự ượ ả ấ ở ướ ừ ấ ừ
không đ ng đ u nên chúng ta không th nóng v i, ch quan nh tr c đây đ xây d ng m tồ ề ể ộ ủ ư ướ ể ự ộ
quan h s n xu t d a trên ệ ả ấ ự ch đ công h u xã h i ch nghĩaế ộ ữ ộ ủ v t li u s n xu t. Nh th ,ề ư ệ ả ấ ư ế
s đ y quan h s n xu t v t quá xa (ẽ ẩ ệ ả ấ ượ không phù h pợ ) so v i l c l ng s n xu t v n có c aớ ự ượ ả ấ ố ủ

chúng ta. Vì v y, th c hi n nh t quán và lâu dài ậ ự ệ ấ n n kinh t hàng hoá nhi u thành ph n đ nhề ế ề ầ ị
h ng xã h i ch nghĩaướ ộ ủ mà Đ ng ta đã đ ra trong công cu c đ i m i đ t n c là nh mả ề ộ ổ ớ ấ ướ ằ
kh i d y ti m năng c a s n xu t, kh i d y năng l c sáng t o, ch đ ng, kích thích l i ích…ơ ậ ề ủ ả ấ ơ ậ ự ạ ủ ộ ợ
(
1)
Đ ng C ng s n Vi t Nam, ả ộ ả ệ Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th IX, ệ ạ ộ ạ ể ố ầ ứ Nxb. Chính tr Qu c gia, Hà N i, 2001, tr. 86.ị ố ộ
Page 323 of 487
đ i v i các ch th lao đ ng trong quá trình s n xu t, kinh doanh đ thúc đ y s n xu t phátố ớ ủ ể ộ ả ấ ể ẩ ả ấ
tri n theo đúng m c đích c a ể ụ ủ n n kinh t th tr ng đ nh h ng xã h i ch nghĩaề ế ị ườ ị ướ ộ ủ n c taở ướ
là “Phát tri n l c l ng s n xu t, phát tri n kinh t đ xây d ng c s v t ch t - k thu tể ự ượ ả ấ ể ế ể ự ơ ở ậ ấ ỹ ậ
c a ch nghĩa xã h i, nâng cao đ i s ng nhân dân. Phát tri n l c l ng s n xu t hi n đ iủ ủ ộ ờ ố ể ự ượ ả ấ ệ ạ
g n li n v i xây d ng quan h s n xu t m i phù h p trên c ba m t s h u, qu n lý vàắ ề ớ ự ệ ả ấ ớ ợ ả ặ ở ữ ả
phân ph i”ố
(2)
.
Đ i v i n c ta, t m t n c nông nghi p l c h u, l i b chi n tranh tàn phá n ng n ,ố ớ ướ ừ ộ ướ ệ ạ ậ ạ ị ế ặ ề
do v y, trong s nghi p xây d ng ch nghĩa xã h i, đi đôi v i vi c c ng c và hoàn thi nậ ự ệ ự ủ ộ ớ ệ ủ ố ệ
quan h s n xu t thì đi u c n thi t và có tính quy t đ nh là chúng ta ph i phát tri n l cệ ả ấ ề ầ ế ế ị ả ể ự
l ng s n xu t. Mu n phát tri n l c l ng s n xu t thì không có con đ ng nào khác làượ ả ấ ố ể ự ượ ả ấ ườ
ph i ti n hành công nghi p hoá, hi n đ i hoá. ả ế ệ ệ ạ Đ ng ta đã kh ng đ nhả ẳ ị : “v th c ch t, côngề ự ấ
nghi p hoá, hi n đ i hóa là ệ ệ ạ quá trình chuy n đ i căn b n, toàn di n các ho t đ ng s nể ổ ả ệ ạ ộ ả
xu t, kinh doanh, d ch v và qu n lý kinh t , xã h i t s d ng lao đ ng th công là chính,ấ ị ụ ả ế ộ ừ ử ụ ộ ủ
sang s d ng m t cách ph bi n s c lao đ ng cùng v i công ngh , ph ng ti n và ph ngử ụ ộ ổ ế ứ ộ ớ ệ ươ ệ ươ
(
2)
Sđd, tr. 87-88.
Page 324 of 487
pháp tiên ti n, hi n đ i, d a trên s phát tri n công nghi p và ti n b khoa h c, công ngh ,ế ệ ạ ự ự ể ệ ế ộ ọ ệ
t o ra năng su t lao đ ng xã h i cao”ạ ấ ộ ộ
(1)

.
Quan ni m y v công nghi p hóa, hi n đ i hóa cho th y v n đ then ch t c a quá trìnhệ ấ ề ệ ệ ạ ấ ấ ề ố ủ
này m t n c nông nghi p l c h u là c i bi n lao đ ng th công thành lao đ ng s d ngở ộ ướ ệ ạ ậ ả ế ộ ủ ộ ử ụ
k thu t tiên ti n trong toàn b n n kinh t đ đ t đ c năng su t lao đ ng xã h i cao.ỹ ậ ế ộ ề ế ể ạ ượ ấ ộ ộ
Song, đó không ch là s tăng thêm m t cách gi n đ n t c đ và t tr ng c a s n xu t côngỉ ự ộ ả ơ ố ộ ỷ ọ ủ ả ấ
nghi p trong n n kinh t , mà còn là c m t quá trình chuy n d ch c c u, g n li n v i đ iệ ề ế ả ộ ể ị ơ ấ ắ ề ớ ổ
m i công ngh , t o n n t ng cho s tăng tr ng b n v ng và có hi u qu cao c a toàn bớ ệ ạ ề ả ự ưở ề ữ ệ ả ủ ộ
n n kinh t qu c dân. Công nghi p hóa ph i đi đôi v i hi n đ i hóa, k t h p v i nh ngề ế ố ệ ả ớ ệ ạ ế ợ ớ ữ
b c ti n tu n t v công ngh , t n d ng đ phát tri n chi u r ng, v i vi c tranh thướ ế ầ ự ề ệ ậ ụ ể ể ề ộ ớ ệ ủ
nh ng c h i đi t t, đón đ u đ phát tri n chi u sâu, t o nên nh ng mũi nh n theo trình đữ ơ ộ ắ ầ ể ể ề ạ ữ ọ ộ
ti n tri n c a khoa h c, công ngh trong khu v c và trên th gi i.ế ể ủ ọ ệ ự ế ớ
Nh v y, có th nói, công nghi p hóa n c ta hi n nay là m t quá trình r ng l n vàư ậ ể ệ ở ướ ệ ộ ộ ớ
ph c t p, đ c tri n khai đ ng th i v i quá trình hi n đ i hóa và luôn g n bó v i quá trìnhứ ạ ượ ể ồ ờ ớ ệ ạ ắ ớ
(
1)
Đ ng C ng s n Vi t Nam, ả ộ ả ệ Văn ki n h i ngh l n th B y Ban ch p hành Trung ng khoá VIIệ ộ ị ầ ứ ả ấ ươ , tr.65
Page 325 of 487
hi n đ i hóa. S nghi p công nghi p hoá, hi n đ i hoá y ph i th t s l y phát tri n giáoệ ạ ự ệ ệ ệ ạ ấ ả ậ ự ấ ể
d c - đào t o, khoa h c và công ngh làm n n t ng và đ ng l c. Phát tri n giáo d c - đàoụ ạ ọ ệ ề ả ộ ự ể ụ
t o nh m nâng cao dân trí, đào t o nhân l c và b i d ng nhân tài, đáp ng nhu c u đòi h iạ ằ ạ ự ồ ưỡ ứ ầ ỏ
v ngu n nhân l c c a công cu c đ y m nh công nghi p hoá, hi n đ i hoá, th c hi n m cề ồ ự ủ ộ ẩ ạ ệ ệ ạ ự ệ ụ
tiêu “dân giàu, n c m nh, xã h i công b ng, dân ch và văn minh”. ướ ạ ộ ằ ủ
 Câu 39: Phân tích m i quan h bi n ch ng gi a c s h t ng và ki n trúc th ngố ệ ệ ứ ữ ơ ở ạ ầ ế ượ
t ng? S v n d ng m i quan h này trong công cu c đ i m i n c ta?ầ ự ậ ụ ố ệ ộ ổ ớ ở ướ
Trong quá trình nghiên c u xã h i, C.Mác và Ph.Ăngghen không ch nghiên c u xã h iứ ộ ỉ ứ ộ
thông qua m i quan h bi n ch ng c a l c l ng s n xu t và quan h s n xu t mà cònố ệ ệ ứ ủ ự ượ ả ấ ệ ả ấ
nghiên c u c nh ng quan h khác. Trong đó m i quan h bi n ch ng gi a ứ ả ữ ệ ố ệ ệ ứ ữ c s h t ngơ ở ạ ầ và
ki n trúc th ng t ngế ượ ầ cũng đ c xem là m t quy lu t chung chi ph i s v n đ ng và phátượ ộ ậ ố ự ậ ộ
tri n c a xã h i loài ng i.ể ủ ộ ườ
1. Khái ni m ệ c s h t ng và ki n trúc th ng t ngơ ở ạ ầ ế ượ ầ

Page 326 of 487
a) C s h t ngơ ở ạ ầ là toàn b nh ng quan h s n xu t h p thành k t c u kinh t c a m tộ ữ ệ ả ấ ợ ế ấ ế ủ ộ
xã h i nh t đ nh.ộ ấ ị
Trong m t xã h i, có th t n t i nhi u lo i hình quan h s n xu t khác nhau, bao g mộ ộ ể ồ ạ ề ạ ệ ả ấ ồ
quan h s n xu t th ng tr , quan h s n xu t tàn d c a xã h i cũ và quan h s n xu t m mệ ả ấ ố ị ệ ả ấ ư ủ ộ ệ ả ấ ầ
m ng c a m t xã h i t ng lai. C s h t ng chính là s t ng h p c a các quan h s nố ủ ộ ộ ươ ơ ở ạ ầ ự ổ ợ ủ ệ ả
xu t y, trong đó quan h s n xu t th ng tr bao gi cũng gi vai trò ch đ o, chi ph i cácấ ấ ệ ả ấ ố ị ờ ữ ủ ạ ố
quan h s n xu t khác. Do đó, c s h t ng c a m t xã h i c th , bên c nh nh ng quanệ ả ấ ơ ở ạ ầ ủ ộ ộ ụ ể ạ ữ
h s n xu t tàn d và quan h s n xu t m m m ng thì quan h s n xu t th ng tr v n làệ ả ấ ư ệ ả ấ ầ ố ệ ả ấ ố ị ẫ
đ c tr ng c b n c a xã h i y.ặ ư ơ ả ủ ộ ấ
b) Ki n trúc th ng t ngế ượ ầ là toàn b nh ng quan đi m chính tr , pháp quy n, tri t h c,ộ ữ ể ị ề ế ọ
đ o đ c, tôn giáo, ngh thu t, v.v. cùng v i nh ng th ch xã h i t ng ng nh nhà n c,ạ ứ ệ ậ ớ ữ ể ế ộ ươ ứ ư ướ
đ ng phái, giáo h i, các đoàn th xã h i, v.v. đ c hình thành trên m t c s h t ng nh tả ộ ể ộ ượ ộ ơ ở ạ ầ ấ
đ nh.ị
Khi xã h i đã phân chia giai c p thì ki n trúc th ng t ng cũng mang tính giai c p. Đóộ ấ ế ượ ầ ấ
chính là cu c đ u tranh v chính tr - t t ng c a các giai c p đ i kháng, trong đó nhà n cộ ấ ề ị ư ưở ủ ấ ố ướ
Page 327 of 487
có vai trò đ c bi t quan tr ng, nó là s bi u hi n rõ nét nh t cho ch đ chính tr c a m t xãặ ệ ọ ự ể ệ ấ ế ộ ị ủ ộ
h i nh t đ nh.ộ ấ ị
2. M i quan h bi n ch ng gi a c s h t ng và ki n trúc th ng t ngố ệ ệ ứ ữ ơ ở ạ ầ ế ượ ầ
M i m t xã h i đ u có c s h t ng và ki n trúc th ng t ng c a nó, đây là hai m tỗ ộ ộ ề ơ ở ạ ầ ế ượ ầ ủ ặ
c a đ i s ng xã h i và đ c hình thành m t cách khách quan, g n li n v i nh ng đi u ki nủ ờ ố ộ ượ ộ ắ ề ớ ữ ề ệ
l ch s xã h i c th . Không nh các quan ni m duy tâm gi i thích s v n đ ng c a cácị ử ộ ụ ể ư ệ ả ự ậ ộ ủ
quan h kinh t b ng nh ng nguyên nhân thu c v ý th c, t t ng hay thu c v vai trò c aệ ế ằ ữ ộ ề ứ ư ưở ộ ề ủ
nhà n c và pháp quy n, trong ướ ề L i t aờ ự tác ph m ẩ Góp ph n phê phán khoa kinh t chính tr ,ầ ế ị
C.Mác đã kh ng đ nh: “không th l y b n thân nh ng quan h pháp quy n cũng nh nh ngẳ ị ể ấ ả ữ ệ ề ư ữ
hình thái nhà n c, hay l y cái g i là s phát tri n chung c a tinh th n c a con ng i, đướ ấ ọ ự ể ủ ầ ủ ườ ể
gi i thích nh ng quan h và hình thái đó, mà trái l i, ph i th y r ng nh ng quan h và hìnhả ữ ệ ạ ả ấ ằ ữ ệ
thái đó b t ngu n t nh ng đi u ki n sinh ho t v t ch t”ắ ồ ừ ữ ề ệ ạ ậ ấ
(1)

.
(
1)
C.Mác và Ph.Ăngghen, Toàn t p, T.13. ậ Nxb. Chính tr Qu c gia, Hà N i 1997, tr. 14.ị ố ộ
Page 328 of 487
• Trong m i quan h bi n ch ng gi a c s h t ng và ki n trúc th ng t ng thì ố ệ ệ ứ ữ ơ ở ạ ầ ế ượ ầ c sơ ở
h t ng gi vai trò quy t đ nhạ ầ ữ ế ị đ i v i ki n trúc th ng t ng.ố ớ ế ượ ầ Vai trò quy t đ nh đó đ c thế ị ượ ể
hi n:ệ
- Tính ch t c a ki n trúc th ng t ng do tính ch t c a c s h t ng quy đ nh. Các mâuấ ủ ế ượ ầ ấ ủ ơ ở ạ ầ ị
thu n trong lĩnh v c kinh t , xét đ n cùng, nó s quy t đ nh các mâu thu n trong lĩnh v cẫ ự ế ế ẽ ế ị ẫ ự
chính tr - t t ng. T t c các y u t c a ki n trúc th ng t ng nh nhà n c, pháp quy n,ị ư ưở ấ ả ế ố ủ ế ượ ầ ư ướ ề
tri t h c, đ o đ c, tôn giáo, ngh thu t v.v. đ u tr c ti p hay gián ti p ph thu c vào c sế ọ ạ ứ ệ ậ ề ự ế ế ụ ộ ơ ở
h t ng và do c s h t ng quy đ nh.ạ ầ ơ ở ạ ầ ị
- C s h t ng thay đ i thì s m hay mu n ki n trúc th ng t ng cũng ph i thay đ iơ ở ạ ầ ổ ớ ộ ế ượ ầ ả ổ
theo. C.Mác vi t: “C s kinh t thay đ i thì toàn b cái ki n trúc th ng t ng đ s cũngế ơ ở ế ổ ộ ế ượ ầ ồ ộ
b đ o l n ít nhi u nhanh chóng”ị ả ộ ề
(2)
.
- Vai trò quy t đ nh c a c s h t ng đ i v i ki n trúc th ng t ng không ch bi uế ị ủ ơ ở ạ ầ ố ớ ế ượ ầ ỉ ể
hi n trong giai đo n chuy n đ i t hình thái khinh t - xã h i này sang hình thái kinh t - xãệ ạ ể ổ ừ ế ộ ế
h i khác, mà còn di n ra ngay trong m t hình thái kinh t - xã h i nh t đ nh. Khi có s bi nộ ễ ộ ế ộ ấ ị ự ế
(
2)
Sđd, tr. 15.
Page 329 of 487
đ i căn b n trong c s h t ng thì cũng s d n đ n s bi n đ i căn b n trong ki n trúcổ ả ơ ở ạ ầ ẽ ẫ ế ự ế ổ ả ế
th ng t ng.ượ ầ
• Trong quan h b ên ch ng gi a c s h t ng và ki n trúc th ng t ng thì cệ ị ứ ữ ơ ở ạ ầ ế ượ ầ ơ
s h t ng gi vai trò quy t đ nh nh đã phân tích trên. Song, đ n l t nó, các y u t c uở ạ ầ ữ ế ị ư ở ế ượ ế ố ấ
thành c a ủ ki n trúc th ng t ng cũng có tính đ c l p t ng đ i trong quá trình v n đ ng,ế ượ ầ ộ ậ ươ ố ậ ộ

phát tri n c a nó và tác đ ng m nh m đ n c s h t ng. ể ủ ộ ạ ẽ ế ơ ở ạ ầ Tuy nhiên, m i y u t khác nhauỗ ế ố
có vai trò khác nhau, có cách th c tác đ ng khác nhau, ví d : trong xã h i có giai c p thì nhàứ ộ ụ ộ ấ
n c, pháp quy n là y u t tác đ ng m nh nh t đ i v i c s h t ng. Còn các y u t khácướ ề ế ố ộ ạ ấ ố ớ ơ ở ạ ầ ế ố
nh tri t h c, đ o đ c, tôn giáo, ngh thu t v.v. cũng đ u có s tác đ ng đ n c s h t ng,ư ế ọ ạ ứ ệ ậ ề ự ộ ế ơ ở ạ ầ
nh ng chúng đ u b nhà n c và pháp quy n chi ph i. Song, s tác đ ng c a ki n trúcư ề ị ướ ề ố ự ộ ủ ế
th ng t ng đ i v i c s h t ng luôn di n ra theo hai khuynh h ng khác nhau. N u ki nượ ầ ố ớ ơ ở ạ ầ ễ ướ ế ế
trúc th ng t ng ph n ánh đúng, phù h p v i c s h t ng, v i các quy lu t kinh t thì nóựơ ầ ả ợ ớ ơ ở ạ ầ ớ ậ ế
s tr thành đ ng l c thúc đ y kinh t phát tri n nhanh h n; ng c l i, n u c s h t ngẽ ở ộ ự ẩ ế ể ơ ượ ạ ế ơ ở ạ ầ
ph n ánh sai, không phù h p v i các quy lu t kinh t thì nó s kìm hãm s phát tri n kinh tả ợ ớ ậ ế ẽ ự ể ế
và phát tri n xã h i.ể ộ
Page 330 of 487