KHÁI QUÁT ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN
CỦA TỈNH KHÁNH HÒA
Vị trí địa lý: Khánh Hoà là tỉnh ven biển, cực đông của Việt Nam, với
200 km bờ biển ở phía Đông, liền kề với Tây Nguyên ở phía Tây,
phía Bắc giáp tỉnh Phú Yên, phía Nam giáp tỉnh Ninh Thuận, là các
trọng điểm phát triển kinh tế của cả nước, trung tâm tỉnh lỵ Nha
Trang cách thành phố Hồ Chí Minh 400 km
Diện tích Khánh Hòa là 5.198,2 km2 (năm 2003).
Dân số năm 2005 là 1.122,5 người (mật độ trung bình 216
người/km2).
Đơn vị hành chính bao gồm thành phố Nha Trang, thị xã Cam Ranh,
các huyện đất liền: Vạn Ninh, Ninh Hòa, Khánh Vĩnh, Diên Khánh,
Khánh Sơn và huyện đảo Trường Sa.
Địa hình: Địa hình của tỉnh Khánh Hoà tương đối phức tạp, thấp dần
từ Tây sang Đông với những dạng địa hình núi, đồi, đồng bằng, ven
biển và biển khơi. Phần phía Tây là sườn đông dãy Trường Sơn, chủ
yếu là núi thấp và đồi, độ dốc lớn và địa hình bị chia cắt mạnh. Tiếp
đến là dạng địa hình núi thấp, đồi thấp xen kẽ bình nguyên và thung
lũng, thỉnh thoảng có núi đá chạy ra sát biển chia cắt dải đồng bằng
ven biển thành những vùng đồng bằng nhỏ hẹp, với chiều dài 200
km bờ biển khúc khuỷu có điều kiện thuận lợi để hình thành các
cảng nước sâu, nhiều vùng đất rộng thuận lợi để lập khu chế xuất và
khu công nghiệp tập trung. Có 8 cửa lạch, 10 đầm, vịnh, 2 bán đảo và
trên 200 hòn đảo lớn, nhỏ với nhiều hình thù khác nhau.
Khí hậu: Khí hậu Khánh Hoà vừa chịu sự chi phối của khí hậu nhiệt
đới gió mùa, vừa mang tính chất của khí hậu đại dương nên tương
đối ôn hoà. Nhiệt độ trung bình năm 260C. Lượng mưa trung bình
trên dưới 2.000 mm/năm, chia làm 2 mùa rõ rệt: mùa mưa từ tháng
9 đến tháng 12 tập trung 70 - 80% lượng mưa cả năm. Gió với tần
suất khác nhau xuất hiện theo mọi hướng, gió tây khô nóng và gió tu
bông thường xảy ra bất lợi cho cây trồng. Do có những vùng núi cao
trên 1.000 m nên có các đặc trưng của khí hậu nhiệt đới vùng núi
cao, ôn hoà và mát mẻ quanh năm, không có các hiện tượng thời tiết
đặc biệt như gió nóng, sương muối
Tài nguyên thiên nhiên:
Tài nguyên đất: Diện tích đất tự nhiên toàn tỉnh là 5.197,45 km2,
gồm các nhóm chính: đất cát và cồn cát chiếm 2%; đất phù sa chiếm
7,5; đất mặn và phèn mặn chiếm 1,5%; đất xám bạc màu chiến 4,6%;
đất đỏ vàng và các loại đất khác chiếm 84,4%.
Tài nguyên rừng: Diện tích có rừng hiện có 155,8 nghìn ha, trữ lượng
gỗ 18,5 triệu m3, trong đó có 64,8% là rừng sản xuất, 34% là rừng
phòng hộ và 1,2% là rừng đặc dụng. Rừng sản xuất chiếm nhiều song
chủ yếu là rừng trung bình và rừng nghèo. Rừng phòng hộ chiếm
34%, hầu hết là rừng giàu ở khu vực núi cao, đầu nguồn các huyện
Khánh Vĩnh, Vĩnh Sơn và Ninh Hoà. Tuy rừng là một thế mạnh của
Khánh Hoà song việc khai thác bữa bãi những năm qua đã làm tài
nguyên rừng ngày một cạn kiệt.
Tài nguyên khoáng sản: có nhiều loại khoáng sản như than bùn,
môlíp đen, cao lanh, vàng sa khoáng, nước khoáng, sét chịu lửa, cát,
đá vôi, san hô, đá granít… Trong đó, đáng chú ý nhất là cát thuỷ tinh
Cam Ranh, cát bán đảo Hòn Gốm (Vạn Ninh), inmenhit, đá granít,
nước khoáng.
Tài nguyên biển: tổng trữ lượng hải sản thuộc vùng biển Khánh Hoà
khoảng 150 nghìn tấn, trong đó chủ yếu là cá nổi (70%), cho phép
khai thác hàng năm khoảng 70 nghìn tấn.
Nước biển có nồng độ muối tương đối cao, thuận lợi cho việc sản
xuất muối tập trung và các sản phẩm sau muối, nhất là muối công
nghiệp.
Biển Khánh Hoà còn là nơi cư trú của loài chim yến, hàng năm cho
phép khai thác khoảng 2.000 kg yến sào. Đây là một đặc sản quý
hiếm ít tỉnh trong cả nước có, không chỉ đóng góp trực tiếp cho xuất
khẩu, mà còn là nguồn nguyên liệu quý cho công nghiệp chế biến
dược liệu bổ dưỡng cao cấp.
Dọc bờ biển Khánh Hoà có rất nhiều bãi tắm đẹp như bãi biển Nha
Trang; bãi Tiên; Dốc Lết Ngoài ra, dọc bờ biển còn tập trung nhiều
đảo lớn, nhỏ có khả năng tổ chức du lịch, săn bắn dưới nước, vui
chơi giải trí trên các đảo. Đặc biệt, đảo Hòn Tre là đảo lớn, quanh đảo
có nhiều bãi tắm san hô rất đẹp như bãi Trũ, bãi Tre, Bích Đầm…
TƯ LIỆU THAM KHẢO VỀ KHÁNH HÒA
Khánh Hòa là một tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ Việt Nam. Tỉnh này
giáp với tỉnh Phú Yên về hướng bắc, tỉnh Đắk Lắk về hướng tây bắc,
tỉnh Lâm Đồng về hướng tây nam, tỉnh Ninh Thuận về hướng nam,
và Biển Đông về hướng đông. Quần đảo Trường Sa nằm dưới sự
quản lý của tỉnh Khánh Hòa, nhưng bị tranh chấp về chủ quyền bởi
một số quốc gia khác.
Tỉnh lỵ của Khánh Hòa là thành phố Nha Trang.
Vị trí địa lý
Bãi biển Nha Trang
Khánh Hòa có diện tích tự nhiên là 5.197 km2 , phần đất liền của
tỉnh nằm ở tọa độ địa lý từ 12°52’15" đến 11°42’50" vĩ độ Bắc và từ
108°40’33" đến 109°27’55"kinh độ Đông. Điểm cực Đông trên đất
liền của Khánh Hòa nằm tại Mũi Đôi trên bán đảo Hòn Gốm,
huyện Vạn Ninh cũng là điểm cực đông trên đất liền của Việt Nam.
Ngoài ra, Khánh Hòa còn có vùng biển, vùng thềm lục địa, các đảo
ven bờ và huyện đảo Trường Sa. Tỉnh lỵ của Khánh Hòa là thành
phố Nha Trang, cáchThành phố Hồ Chí Minh 447 km và cách thủ
đô Hà Nội 1.278 km đường bộ.
Bờ biển tỉnh Khánh Hòa kéo dài từ xã Đại Lãnh tới cuối vịnh Cam
Ranh, có độ dài khoảng 385 km (tính theo mép nước) với nhiều cửa
lạch, đầm vịnh, với khoảng 200 đảo lớn, nhỏ ven bờ và các đảo san
hô của quần đảo Trường Sa. Dọc theo bờ biển từ Đại Lãnh trở vào
đến Ghềnh Đá Bạc, Khánh Hòa có 6 đầm và vịnh lớn, đó là Đại
Lãnh, vịnh Vân Phong, Hòn Khói, vịnh Nha Phu, vịnh Nha Trang (Cù
Huân) và vịnh Cam Ranh. Trong đó có nổi bật nhất vịnh Cam Ranh
với chiều dài 16 km, chiều rộng 32 km, thông với biển thông qua eo
biển rộng 1,6 km, có độ sâu từ 18-20 mét, và thường được xem là
cảng biển có điều kiện tự nhiên tốt nhấtĐông Nam Á.
Vịnh Cam Ranh là một địa thế quân sự quan trọng, được
quân Pháp dùng làm căn cứ hải quân, quân Nga sử dụng vào chiến
tranh Nga-Nhật vào đầu thế kỷ 20, quân Nhật dùng để xâm
chiếm Malaysia vào Đệ nhị thế chiến, và được quân đội Hoa Kỳ phát
triển thành một khu căn cứ quân sự trong thời Chiến tranh Việt Na.
Sau chiến tranh, vịnh này được cho quân đội Liên Xô (sau này là
Nga) thuê làm căn cứ đến năm 2004. Từ đó đến nay, cảng Cam Ranh
không còn là cảng quân sự và đã được chính phủ khai thác để phục
vụ cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.
Khí hậu
Khí hậu ở đây ôn hòa, trung bình là 26,7°C. Mùa mưa tập trung 4
tháng từ tháng 9 đến tháng 12, riêng tại Nha Trang mùa mưa chỉ kéo
dài hai tháng. Độ ẩm tương đối: 80,5 %. Riêng trên đỉnh núi Hòn
Bà (cách Nha Trang 30km đường chim bay) có khí hậu như Đà
Lạt và Sa Pa.
Các đơn vị hành chính
Khánh Hòa có thành phố thuộc tỉnh, một thị xã và 7 huyện:
Thành phố Nha Trang (tỉnh lỵ)
Thị xã Cam Ranh
Huyện Cam Lâm
Huyện Vạn Ninh
Huyện Ninh Hòa
Huyện Diên Khánh
Huyện Khánh Vĩnh
Huyện Khánh Sơn
Huyện đảo Trường Sa
Dân cư
Tỉnh Khánh Hòa có khoảng 1.300.000 người (2006).
Các dân tộc chính trong tỉnh gồm có Việt, Ra Glai, Hoa, và Cơ Ho.
Lịch sử
Cổng Tiền thành cổ Diên Khánh
Trước khi trở thành một phần của Đại Việt, Khánh Hòa là một phần
của Vương quốc Chăm pa (tiểu vương quốc Kauthara). Vào
năm 1653 chúa Nguyễn Phúc Tầnsai quân vào tận Phan Rang đánh
chiếm đất. Vua Chăm là Bà Tấm đầu hàng và nhượng đất từ phía
đông sông Phan Rang đến Phú Yên cho chúa Nguyễn. Chúa
Nguyễn chấp thuận và đặt dinh Thái Khang và chia khu vực thành
hai phủ: Thái Khang và Diên Ninh.
Tên tỉnh Khánh Hòa được đặt vào năm 1832 thời vua Minh Mạng,
chia thành 2 phủ và 4 huyện: Phủ Diên Khánh gồm các huyện Phước
Điền và Vĩnh Xương; Phủ Ninh Hòa gồm các huyện Quảng Phước và
Tân Định.
Trong thời Pháp thuộc sau triều Nguyễn, tỉnh lỵ được đóng tại thành
Diên Khánh, nhưng được chuyển đến thị xã Nha Trang vào
năm 1945.
Sau khi thống nhất đất nước, chính phủ mới hợp nhất hai tỉnh Phú
Yên và Khánh Hòa vào ngày 29 tháng 10 năm 1975 thành tỉnh Phú
Khánh. Vào năm 1977, thị xã Nha Trang được nâng cấp thành Thành
phố Nha Trang. Quốc hội quyết định sát nhập quần đảo Trường Sa
vào tỉnh Phú Khánh vào năm 1982. Vào ngày 30 tháng 6 năm 1989,
Quốc hội lại chia tỉnh Phú Khánh thành hai tỉnh Phú Yên và Khánh
Hòa.
Kinh tế
Có thể nói ngành mũi nhọn của tỉnh là du lịch và dịch vụ. Với hàng
loạt danh lam thắng cảnh mà thiên nhiên ban tặng, Khánh Hòa phát
triển khá mạnh về du lịch và kéo theo hàng loạt dịch vụ.
Nông nghiệp: Người nông dân Khánh Hòa chủ yếu trồng lúa. Tuy
nhiên nông nghiệp không phải là thế mạnh của tỉnh nên hầu như sản
lượng không đáng kể.
Công nghiệp: Công nghiệp Thủy sản và đóng tàu. Ngoài ra Khánh Hòa
còn có những tiềm năng lớn khác như: nhiều bãi cát trắng ở Đầm
Môn (Ven Vịnh Vân Phong) dùng để chế tạo thủy tinh, pha lê, cáp
quang Dưới các bãi cát này có khoáng sản Titan-kim loại ít bị oxi
hóa có thể dùng chế tạo vỏ của tàu vũ trụ. Ngoài ra Khánh Hòa còn là
xứ của Trầm hương, co Vàng non tuổi Khánh Hòa có tiềm năng rất
lớn về chu chuyển hàng hóa ra quốc tế, với 4 cảng biển lớn: Cảng
Cam Ranh-Trước đây là cảng quân sự, Cảng Nha Trang-du lịch-chu
chuyển hàng hóa-quân sự,Cảng Dốc Lếch-Đóng và sửa chữa tàu,
Cảng Vân Phong-du lịch và tiếp dầu khí , đặc biệt cảng này cùng với
cảng kế bên là cảng Vũng Rô của tỉnh Phú Yên rất có tiềm năng về
Năng Lượng
Giáo dục
Tỉnh Khánh Hòa có 1 trường đại học chính quy là Đại học Nha
Trang (trước đây là Đại học Thủy sản Nha Trang, đổi tên vào ngày
25/7/2006, theo Quyết định số 172/2006/QĐ-TTg của Thủ tướng
Chính phủ), là một trường đại học đa ngành, đa cấp học với các
chuyên ngành thủy sản truyền thống là mũi nhọn và thế mạnh.
Ngoài ra còn có thể kể các đại học quân sự lớn như Học viện Hải
quân, trường Sỹ quan không quân
Các trường Cao Đẳng: Cao đẳng sư phạm Nha Trang, Cao đẳng văn
hóa nghệ thuật du lịch, Cao đẳng Y tế, Cao đẳng Mẫu giáo Trung
ương 2, Trường Cao Đẳng Nghề Nha Trang (Đã đổi tên từ Trường
Công Nhân Kỹ Thuật sang Trung Học Kỹ Thuật và Nghiệp Vụ Khánh
Hòa và thành hiện tại )
Danh lam thắng cảnh
Tháp Chàm
Khánh Hòa có nhiều di tích lịch sử của vương quốc Chămpa để lại.
Tiêu biểu nhất trong các di tích này là Tháp Bà, một tháp thờ bà mẹ
xứ Ponagar. Bãi biển Nha Trang là một nơi thu hút rất nhiều khách
du lịch. Mộ của ông Alexandre Yersin, một nhà bác học người Pháp,
cũng ở gần Nha Trang. Hòn Chồng, Đại Lãnh, Vịnh Vân Phong, v.v. là
các danh lam thắng cảnh khác.
Khánh Hòa có khu nghỉ dưỡng đẳng cấp cao nhất Việt Nam là Evason
Hideway tại Ana Mandara (huyện Ninh Hòa) vừa được tờ
báo Sunday Times bầu là một trong 20 khu nghỉ tốt nhất thế giới và
còn phải nhắc đến khu du lịch mới được thành lập là Hòn Ngọc Việt .
Đặc sản
Yến sào, một món ăn chế biến từ tổ chim yến
Trầm hương, một loại hương liệu dược liệu quý hiếm từ cây Dó
Bầu
Ngoài ra, cùng với tỉnh bạn Phú Yên, Khánh Hòa là tỉnh có số lượng
lồng nuôi tôm hùm lớn nhất nhì Việt Nam.
Ngoài những đặc sản trên Khánh Hòa còn nổi tiếng với món Nem -
Nem Ninh Hòa.