Chương VIII: lý luận nhận thức docx

Chương VIII: lý luận nhận thức
I- B
I- B
ả
ả
n chất của nhận thức
n chất của nhận thức
II- Thực tiễn và vai trò của thực tiễn đối với
II- Thực tiễn và vai trò của thực tiễn đối với
nhận thức.
nhận thức.
III- Các cấp độ của quá tr
III- Các cấp độ của quá tr
ì
ì
nh nhận thức.
nh nhận thức.
IV-Vấn đề chân lý và tiêu chuẩn của chân lý.
IV-Vấn đề chân lý và tiêu chuẩn của chân lý.
V- Một số phương pháp nhận thức khoa học.
V- Một số phương pháp nhận thức khoa học.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊN
KHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN

I- Bản chất của nhận thức
1. Quan niệm về nhận thức của các
trào lưu trước triết học Mác.
* Quan điểm duy tâm chủ quan,
duy tâm khách quan, duy vật siêu
hình

Đánh giá các quan điểm trên
Ph.Ăngghen đã chỉ rõ: "Khuyết
điểm chủ yếu của chủ nghĩa duy vật
từ trước đến nay-kể cả chủ nghĩa
duy vật của Phoiơbắc - là sự vật,
hiện thực, cái cảm giác được, chỉ
được nhận thức dưới hình thức
khách thể hay hinh thức trực quan,
chứ không được nhận thức là hoạt
động cảm giác của con người, là
thực tiễn, không được nhận thức về
mặt chủ quan ”
2. Quan điểm về bản chất nhận thức
của chủ nghĩa duy vật biện chứng.
- Thừa nhận đối tượng nhận thức là thế
giới hiện thực khách quan,
- Khẳng định con người có khả năng
nhận thức được thế giới khách quan.
- Nhận thức là một quá trình biện
chứng,
- Thực tiễn là cơ sở trực tiếp và chủ
yếu nhất hình thành nên quá trinh nhận
thức.
*Định nghĩa nhận thức: Nhận thức là
quá trình phản ánh biện chứng hiện
thực khách quan vào trong bộ óc của
con người, có tính tích cực, năng động,
sáng tạo, trên cơ sở thực tiễn.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊN
KHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN

II- thực tiễn và vai trò của thực tiễn đối với nhận thức.
1. Phạm trù thực tiễn.
Các quan niệm về thực tiễn trong triết học.
* Quan niệm thực tiễn của chủ nghĩa duy vật
biện chứng.
-Định nghĩa: Thực tiễn là toàn bộ hoạt động
vật chất của con người có tính lịch sử - xã
hội, nhằm cải tạo tự nhiên theo yêu cầu của
đời sống của con người.
-Tính chất:
+ Có tính cộng đồng xã hội, không tồn tại ở
một cá nhân.
+ Có tính lịch sử cụ thể.
+ Có mục đích cải tạo tự nhiên, hoàn thiện
con người.
- Các hinh thức cơ bản của hoạt động thực
tiễn:
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊN
KHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN

2. Vai trò của thực tiễn đối với nhận thức.
2.1. Thực tiễn là cơ sở,
động lực của nhận
thức.
2.2. Thực tiễn là mục
đích của nhận thức.
2.3. Thực tiễn là tiêu
chuẩn kiểm tra chân
lý.

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊN
KHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN

III- các cấp độ của quá trình nhận
thức.
1. Nhận thức cảm tính và nhận
thức lý tính.
1.1. Nhận thức cảm tính.
Cảm giác
Tri giác
Biểu tượng
Đặc điểm giai đoạn nhận thức cảm
tính:
+ Là sự phản ánh trực tiếp đối
tượng bằng các giác quan của chủ
thể nhận thức.
+ Là sự phản ánh bề ngoài, phản
ánh cả cái tất nhiên và ngẫu nhiên,
cả cái bản chất và không bản chất.
Giai đoạn này có thể có trong tâm
lý động vật.
Tượng
Toàn thân
Mặt
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊN
KHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN

1.2.Nhận thức lý tính.
Khái niệm
Phán đoán

Suy luận
-Đặc điểm giai đoạn nhận thức lý tính:
+ Là quá trình nhận thức gián tiếp đối với
sự vật, hiện tượng.
+ Là quá trình đi sâu vào bản chất của sự
vật, hiện tượng.
-Quan hệ giữa 2 giai đoạn:
+ Không có gd cảm tính, thì không có gd
lý tính.
Khụng có gd lý tính., thì không nhận thức
được bản chất sự vật.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊN
KHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN

1.3. Nhận thức quay về
thực tiễn.
Nhận thức phải quay
trở về thực tiễn là vì:
- Mục đích của nhận
thức là phục vụ thực tiễn
để cải tạo hiện thực.
- Thực tiễn có vai trò
kiểm nghiệm tri thức đã
nhận thức được.
- Hiện thực khách quan
luôn luôn vận động và
biến đổi, để bổ sung tri
thức mới trong giai đoạn
mới của sự vật, không
còn cách nào khác là

phải thông qua thực tiễn.
Nhận thức n
Thực tiễn n
Nhận thức 3
Thực tiễn3
Nhận thức 2
Thực tiễn2
Nhận thức 1
Thực tiễn 1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊN
KHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN

2. Nhận thức kinh nghiệm và
nhận thức lý luận.
* Nhận thức kinh nghiệm.
Là loại nhận thức hinh thành
từ sự quan sát trực tiếp các sự
vật hiện tượng trong tự nhiên,
xã hội hay trong các thí nghiệm
khoa học.
* Nhận thức lý luận.
Là loại nhận thức gián tiếp,
trừu tượng và khái quát về bản
chất và quy luật của sự vật,
hiện tượng
* Quan hệ giữa nhận thức kinh
nghiệm và nhận thức lý luận.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊN
KHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN

3. Nhận thức thông thường và nhận thức khoa
học.
* Nhận thức thông thường.
Là loại nhận thức được hinh thành một cách tự phát, trực tiếp từ trong hoạt động hàng
ngày của con người.
- Là sự phản ánh sự vật hiện tượng với tất cả sự phong phú sinh động của sự vật.
- Là loại nhận thức chi phối thường xuyên hoạt động của con người.
* Nhận thức khoa học.
Là loại nhận thức được hinh thành một cách tự giác, gián tiếp từ sự phản ánh đặc điểm
bản chất, những quan hệ tất yếu của đối tượng nghiên cứu.
- Là sự phản ánh dạng trừu tượng bằng các khái niệm, lôgíc, quy luật khoa học.
- Là nhận thức tạo nên phương pháp, công cụ nhận thức cho con người về hiện thực
khách quan.
* Quan hệ giữa nhận thức thông thường và nhận thức khoa học
- Nhận thức thông thường chỉ đem lại tri thức riêng lẻ, là sự tập hợp các tài liệu, mầm
mống cho nhận thức khoa học, nhưng không bao giờ tự nó phát triển thành tri thức khoa
học.
- Nhận thức khoa học là nhận thức ở trinh độ cao, tri thức tồn tại ở dạng quy luật, chân lý,
hệ thống và hinh thành nên phương pháp luận.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊN
KHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN

IV-vấn đề chân lý và tiêu chuẩn của chân lý.
1. Khái niệm chân lý.
Các quan điểm khác nhau về
chân lý.
* Quan điểm chân lý của
các nhà triết học Mác –
Lênin.
Chân lý là tri thức phù hợp

với khách thể mà nó ph?n
ánh và được thực tiễn kiểm
nghiệm.
2. Các tính chất của chân
lý.
Tính khách quan, Tính cụ
thể, Tính tương đối và tuyệt
đối.
Sao thổ Sao Mộc
Mặt trời
Quả đất
Quả đất Sao Thổ
Sao Mộc
Mặt trời
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊN
KHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN

V- Một số phương pháp nhận thức khoa học
1. Phương pháp và phương pháp luận
2. Một số phương pháp nhận thức khoa học.
-
Phương pháp quan sát
-
Phương pháp thực nghiệm
-
Phương pháp phân tích và tổng hợp
-
Phương pháp diễn dịch và quy nạp
-
Phương pháp đi từ trừu tượng đến cụ thể

-
Phương pháp logic và lịch sử
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊN
KHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN