Nghiên cứu phát triển đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam vào lĩnh vực công nghiệp ở CHDCND Lào
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.61 MB, 223 trang )
B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN
-------------------------------
NGHIÊN C U PHÁT TRI N ð U TƯ TR C TI P
C A CÁC DOANH NGHI P VI T NAM VÀO LĨNH V C
CÔNG NGHI P CHDCND LÀO
LU N ÁN TI N S QU N TR KINH DOANH
Hà N i – 2012
B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN
-------------------------------
NGHIÊN C U PHÁT TRI N ð U TƯ TR C TI P
C A CÁC DOANH NGHI P VI T NAM
VÀO LĨNH V C CÔNG NGHI P CHDCND LÀO
LU N ÁN TI N S QU N TR KINH DOANH
Chuyên ngành
: Qu n tr kinh doanh (CN và XD)
Mã s
: 62.34.05.01
NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C
1. PGS.TS Nguy n Văn Phúc
2. TS Vũ Ti n L c
Hà N i – 2012
i
L I CAM ðOAN
Tác gi xin cam ñoan ñ tài “Nghiên c u phát tri n ñ u tư tr c ti p c a
các doanh nghi p Vi t Nam vào lĩnh v c công nghi p
CHDCND Lào” là ñ
tài nghiên c u ñ c l p c a tác gi dư i s hư ng d n c a PGS.TS Nguy n
Văn Phúc và TS Vũ Ti n L c. Cơng trình nghiên c u đư c hồn thành trong
quá trình h c t p t i trư ng ð i h c Kinh t Qu c dân.
Các s li u, k t lu n trong lu n án là trung th c và có ngu n g c rõ ràng.
Tác gi lu n án
NCS Nguy n Văn An
ii
M CL C
DANH M C BI U .................................................................................................v
DANH M C ð TH ............................................................................................vi
DANH M C SƠ ð .............................................................................................vi
M ð U .................................................................................................................1
Chương 1: CƠ S LÝ LU N VÀ KINH NGHI M M T S NƯ C V
ð U TƯ TR C TI P RA NƯ C NGOÀI ..........................................................9
1.1 B n ch t, ñ c ñi m v ñ u tư tr c ti p ra nư c ngoài .............................................. 9
1.2 M t s lý thuy t v ñ u tư tr c ti p nư c ngồi..................................................... 16
1.3 Các hình th c ñ u tư tr c ti p ra nư c ngồi ......................................................... 26
1.4 Nh ng đi u ki n và nhân t nh hư ng ñ n phát tri n ñ u tư tr c ti p ra nư c
ngồi..................................................................................................................................... 31
1.5 Kinh nghi m đ u tư ra nư c ngoài c a m t s nư c.............................................. 40
Chương 2: TH C TR NG PHÁT TRI N ð U TƯ TR C TI P C A CÁC
DOANH NGHI P VI T NAM VÀO LĨNH V C CÔNG NGHI P LÀO
GIAI ðO N 2005-2010 ........................................................................................53
2.1 S c n thi t và m c tiêu th c hi n ñ u tư tr c ti p ra nư c ngoài c a doanh nghi p
Vi t Nam vào lĩnh v c công nghi p Lào.......................................................................... 53
2.2 ð u tư tr c ti p c a các doanh nghi p Vi t Nam vào lĩnh v c CN Lào giai ño n
2005-2010 ............................................................................................................................ 60
2.3 Nh ng gi i pháp ch y u c a Vi t Nam nh m phát tri n đ u tư vào lĩnh v c cơng
nghi p Lào giai ño n 2005-2010 ...................................................................................... 85
2.4 Nh ng thành t u, h n ch và nguyên nhân trong phát tri n ñ u tư tr c ti p c a
doanh nghi p Vi t Nam vào lĩnh v c cơng nghi p Lào giai đo n 2005-2010 ............... 104
Chương 3: GI I PHÁP PHÁT TRI N ð U TƯ TR C TI P C A CÁC
DOANH NGHI P VI T NAM VÀO LĨNH V C CÔNG NGHI P LÀO
ð N NĂM 2020.................................................................................................. 125
3.1 Mơi trư ng đ u tư Lào và nh ng cơ h i, thách th c ñ i v i các doanh nghi p
Vi t Nam khi ñ u tư vào lĩnh v c CN Lào ñ n năm 2020 ............................................. 125
3.2 ð nh hư ng thu hút ñ u tư c a Lào và m c tiêu, quan ñi m phát tri n ñ u tư c a
Vi t Nam vào lĩnh v c CN Lào ñ n năm 2020 .............................................................. 142
3.3 Gi i pháp phát tri n ñ u tư c a các doanh nghi p Vi t Nam vào lĩnh v c công
nghi p Lào ñ n 2020 ...................................................................................................... 149
K T LU N......................................................................................................... 182
DANH M C CƠNG TRÌNH CƠNG B C A TÁC GI ...................................1
DANH M C TÀI LI U THAM KH O ...............................................................2
PH L C................................................................................................................7
iii
DANH M C CH
Ch vi t t t
VI T T T
Ch ñ y ñ ti ng Vi t
Ch ñ y ñ ti ng Anh
ASEAN
Hi p h i các nư c ðơng Nam Á
-Association of South-East
Asian Nations
BIDV
Ngân hàng đ u tư và phát tri n
Vi t Nam
- Bank for Investment and
Development of Vietnam
BOT
H p ñ ng xây d ng - kinh
doanh - chuy n giao
- Build Operate Tranfer
CHDCND
C ng hòa dân ch nhân dân
CN
Công nghi p
DNNN
Doanh nghi p Nhà nư c
DNTN
Doanh nghi p tư nhân
FDI
ð u tư tr c ti p nư c ngoài
- Foreign Direct Investment
FIA
C c ð u tư nư c ngoài- B K
ho ch và ð u tư
- Foreign Investment Agency
IFDI
ð u tư t nư c ngoài vào
- Inward Foreign Direct
Investment
IRR
T su t hoàn v n n i b
- Internal Rate of Return
JBIC
Ngân hàng H p tác qu c t Nh t - Japan Bank for International
B n
Cooperation
- Japan External Trade
T ch c xúc ti n thương m i
Organization
Nh t B n
JETRO
MMTB
Máy móc thi t b
M&A
Mua l i và sáp nh p
NHNN
Ngân hàng Nhà nư c
HðQT
H i ñ ng qu n tr
ODA
H tr phát tri n chính th c
- Oficial Development
Assistance
OFDI
ð u tư tr c ti p ra nư c ngoài
- Outward Foreign Direct
- Mergers and Acquisitions
iv
Investment
TNHH
Trách nhi m h u h n
SXKD
S n xu t kinh doanh
SX
S n xu t
VAT
Thu giá tr gia tăng
VILACAED H i phát tri n h p tác kinh t
Vi t Nam – Lào – Campuchia
- Value Added Tax
Vietnam – Lao - Cambodia
Association for Economic
Coopration Development
v
DANH M C BI U
Bi u 1.1: ð u tư c a m t s cư ng qu c trên th gi i ........................................................ 13
Bi u 2.1: Giá tr ñăng ký ñ u tư c a doanh nghi p Vi t Nam t i Lào giai ño n 2005-2010
............................................................................................................................................. 61
Bi u 2.2: S d án ñăng ký ñ u tư c a doanh nghi p Vi t Nam t i Lào giai ño n 20052010 ..................................................................................................................................... 61
Bi u 2.3: Chi ti t t ng v n ñăng ký, t tr ng v n ñ u tư ngành CN ................................... 67
Bi u 2.4: Chi ti t s d án, t tr ng d án ñăng ký ñ u tư ngành CN................................. 70
Bi u 2.5: Quy mơ đ u tư theo nhóm ngành các d án lĩnh v c CN.................................... 74
Bi
Bi
Bi
Bi
u 2.6: S d án CN ñ u tư c a doanh nghi p Vi t Nam phân theo ñ a bàn................... 76
u 2.7: Quy mơ đ u tư d án theo vùng đ u tư................................................................ 77
u 2.8: Quy mơ d án t i các vùng đ u tư theo nhóm ngành CN .................................... 78
u 2.9: V n ñ u tư th c hi n............................................................................................ 82
Bi
Bi
Bi
Bi
u 2.10: Th ng kê các h i ngh c p Nhà nư c xúc ti n ñ u tư vào Lào c a Vi t Nam... 89
u 2.11: S lao ñ ng ñang làm vi c t i các d án CN Vi t Nam Lào ........................ 107
u 3.1: Ti m năng ñ t ñai Lào .................................................................................... 131
u 3.2: Ti m năng m t s khoáng s n ch y u t i Lào .................................................. 132
Bi
Bi
Bi
Bi
u 3.3: Cơ h i ñ u tư vào CN ch bi n ñ n năm 2020 .................................................. 134
u 3.4: Các d án ti m năng vào ngành SX và phân ph i ñi n ñ n 2020 Lào ........... 136
u 3.5: Cơ h i đ u tư khai thác khống s n Lào ñ n năm 2020 ................................. 137
u 3.6: M t s đ c đi m chính v mơi trư ng kinh doanh c a Lào............................... 138
Bi u 3.7: So sánh ñi m m nh, ñi m y u c a doanh nghi p FDI ñ n t Vi t Nam, Thái Lan
và Trung Qu c Lào ......................................................................................................... 140
Bi u 3.8: Chi n lư c OFDI Lào giai ño n 5 năm, 10 năm c a doanh nghi p................ 153
vi
DANH M C ð
TH
ð
ð
ð
ð
th
th
th
th
1.1: Chi phí SX trung bình nư c nh n đ u tư........................................................ 17
1.2: Mơ hình MacDougall-Kemp ............................................................................. 25
2.1: Quy mơ bình qn các d án đ u tư Lào trong giai ño n 2005-2010 ............ 62
2.2: T ng m c ñăng ký ñ u tư 2005-2010................................................................ 66
ð
ð
ð
ð
th
th
th
th
2.3: S d án ñăng ký ñ u tư vào ngành CN giai ño n 2005-2010 .......................... 69
2.4: V n ñăng ký ñ u tư các nhóm ngành CN.......................................................... 72
2.5: V n ñăng ký ñ u tư theo vùng........................................................................... 77
2.6: Các hình th c đ u tư theo nhóm ngành công nghi p ........................................ 80
ð th 2.7: T tr ng v n đăng ký đ u tư theo các hình th c ............................................... 81
ð th 2.8: V n ñ u tư th c hi n phân theo vùng ñ u tư..................................................... 83
ð th 2.9: V n ñ u tư th c hi n ñ n 31/12/2010 theo năm ñăng ký.................................. 84
DANH M C SƠ ð
Sơ đ 1.1: Q trình hình thành giá SP – khung cân b ng t ng quát c a lý thuy t
Hecksher- Ohlin................................................................................................................... 24
Sơ ñ 3.1: Cơ c u t ch c ñ xu t c a Ban qu n lý OFDI ðông Nam Á ......................... 170
1
M
ð U
1. S c n thi t c a ñ tài
Trong xu th h i nh p kinh t qu c t , Vi t Nam v a tích c c thu hút
FDI cho phát tri n kinh t , v a tích c c th c hi n đ u tư ra nư c ngoài. M t
trong s các nư c ñư c quan tâm ñ u tư ra nư c ngoài là CHDCND Lào. B i
v y, tuy mãi t i 1993 m i có d án đ u tiên ñ u tư vào Lào, nhưng ñ n
31/12/2010 các doanh nghi p Vi t Nam ñã ñ u tư vào Lào 164 d án tương
ñương 3.298 tri u USD.
Ti p ñ n, ð i h i ñ i bi u toàn qu c l n th X (tháng 4 năm 2006) ch
trương xúc ti n m nh thương m i và ñ u tư, phát tri n th trư ng m i, s n
ph m m i và thương hi u m i, khuy n khích các doanh nghi p h p tác, liên
doanh v i các doanh nghi p nư c ngoài và m nh d n ñ u tư ra nư c ngoài.
Tuy nhiên, ñ n nay q trình th c hi n OFDI, đã có khơng ít nh ng b t
c p làm gi m hi u qu ñ u tư, chưa giúp nâng cao kh năng c nh tranh c a
các doanh nghi p Vi t Nam khi th c hi n OFDI
CHDCND Lào.
ð b sung nh ng gi i pháp khoa h c trong qu n lý nhà nư c, phát tri n
OFDI c a doanh nghi p, nghiên c u sinh ñã ch n ñ tài “Nghiên c u phát
tri n ñ u tư tr c ti p c a các doanh nghi p Vi t Nam vào lĩnh v c công
nghi p
CHDCND Lào” làm lu n án Ti n s .
2. M c đích nghiên c u
M c đích nghiên c u ch y u c a lu n án là:
- H th ng hóa các ki n th c lý lu n v ñ u tư tr c ti p nư c ngồi làm
cơ s cho các phân tích, đánh giá th c tr ng cũng như nh ng ñ xu t gi i
pháp nh m ñ y m nh các ho t ñ ng ñ u tư c a các doanh nghi p Vi t Nam
vào Lào, ñ c bi t là vào lĩnh v c công nghi p c a qu c gia này.
2
- Nghiên c u kinh nghi m c a m t s qu c gia ch n l c mà Vi t Nam
có th rút kinh nghi m cho vi c ñ u tư vào CN c a Lào trong nh ng năm t i.
- ðánh giá nh ng m t m nh, m t y u trong phát tri n ñ u tư CN c a các
doanh nghi p Vi t Nam
Lào và tìm ra nguyên nhân c a chúng.
- ð xu t các gi i pháp c th và h u ích đ ti p t c phát tri n các ho t
ñ ng ñ u tư tr c ti p c a các doanh nghi p Vi t Nam vào lĩnh v c CN
Lào.
3. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u c a lu n án
ð i tư ng nghiên c u c a lu n án là nh ng v n ñ lý lu n và th c ti n
v ñ u tư c a các doanh nghi p Vi t Nam vào công nghi p Lào, c th là:
Các lý thuy t v ñ u tư tr c ti p nư c ngoài;
Kinh nghi m c a m t s nư c trong phát tri n OFDI;
Th c tr ng phát tri n OFDI c a c a các doanh nghi p Vi t Nam vào lĩnh
v c CN
Lào giai ño n 2005-2010.
V ph m vi nghiên c u, lu n án nghiên c u ho t ñ ng ñ u tư c a các
doanh nghi p Vi t Nam vào lĩnh v c CN trên toàn lãnh th Lào trong giai
ño n 2005-2010, bao g m c m t s ho t đ ng có liên quan như các ho t
ñ ng xúc ti n, h tr ñ u tư, nghiên c u ho t ñ ng c p phép, h th ng chính
sách phát tri n OFDI c a doanh nghi p Vi t Nam vào lĩnh v c CN
Lào.
4. Các phương pháp nghiên c u
Lu n án s d ng phương pháp nghiên c u tài li u th c p đ xây d ng
mơ hình lý thuy t, phân tích các m i quan h nhân qu trong hoàn c nh l ch
s c th c a các d án ñ u tư vào CN Lào. Trên cơ s đó, lu n án s :
- Thu th p, h th ng hóa, t ng h p, so sánh và phân tích xu hư ng c a
ho t ñ ng OFDI trên cơ s các s li u th ng kê t các ngu n khác nhau.
- ði u tra, kh o sát quy mơ nh đ i v i m t s doanh nghi p th c hi n
OFDI vào lĩnh v c CN
Lào. Vi c ñi u tra, kh o sát giúp thu th p s li u sơ
3
c p nh m b sung và c p nh t hóa thơng tin, t p h p các quan ñi m, ñánh giá
t các doanh nghi p ñ làm rõ và đ i chi u v i các thơng tin th c p.
- Ph ng v n sâu các cán b qu n lý các doanh nghi p có ñ u tư vào Lào
nh m ki m ch ng và làm rõ hơn các thông tin t các ngu n th c p cũng như
các k t qu kh o sát.
- Nghiên c u tình hu ng.
5. Nh ng ñóng góp m i c a lu n án
T ng quan và ñánh giá kinh nghi m th c hi n OFDI c a Trung Qu c,
Nh t B n và Singapore ñ ñ xu t v n d ng kinh nghi m c a các nư c này
vào ho t ñ ng OFDI cho Vi t Nam.
Lu n án cũng kh ng ñ nh m i quan h cùng chi u gi a năng l c ñ u tư
c a doanh nghi p Vi t Nam v i OFDI
công ngh , ti n v n
Lào: N u doanh nghi p có l i th v
Vi t Nam s thu n l i khi phát tri n OFDI
Lào.
Lu n án rút ra m t s k t lu n m i t phân tích th c tr ng OFDI c a
doanh nghi p Vi t Nam t i Lào giai ño n 2005-2010. ðó là:
- Các doanh nghi p Vi t Nam ch t p trung ñ u tư vào ngành CN khai
thác tài nguyên và ngành CN ch bi n s n ph m t ngành CN khai thác.
- ð a bàn B c Lào ñư c doanh nghi p đ u tư quy mơ hơn trong đ u tư
SX hàng tiêu dùng nh m ph c v th trư ng t i ch . ð a bàn Trung Lào thu
hút ngành CN khai thác nhi u hơn so v i các ngành CN còn l i. ð a bàn Nam
Lào thu n l i cho ñ u tư th y ñi n.
- Qua k t qu kh o sát thì đ u tư vào lĩnh v c CN ch y u t p trung vào
các doanh nghi p có quy mơ l n. Do đó, khuy n khích OFDI nên t p trung
vào các DN có quy mơ l n s có hi u qu hơn.
- Khi các doanh nghi p có l i th v cơng ngh , v ngu n v n ñ u tư,
ñang kinh doanh t t
Vi t Nam s là ti n ñ giúp doanh nghi p th c hi n t t
4
k ho ch ñ u tư t i Lào. Năng l c kinh doanh
càng t t thì đ u tư kinh doanh
Vi t Nam c a doanh nghi p
Lào càng t t và ngư c l i.
V i quan ñi m ho t ñ ng OFDI vào Lào là t t y u trong n n kinh t Vi t
Nam giai ño n 2011-2020, lu n án ñưa ra nh ng khuy n ngh như sau:
ð i v i doanh nghi p: (1) Tăng ch t lư ng lao ñ ng làm vi c trong các
d án
Lào. (2) M r ng quan h liên k t và h p tác gi a các doanh nghi p
ñ kh c ph c nh ng y u kém trong ñ u tư c a Doanh nghi p Vi t Nam.
ð i v i Nhà nư c: (1) Ban hành 1 Ngh ñ nh quy ñ nh ñ u tư vào Lào
c a doanh nghi p Vi t Nam nh m qu n lý th ng nh t ho t ñ ng ñ u tư c a
doanh nghi p trong m t ñ a bàn ñ u tư tr ng ñi m. (2) Thành l p Ban qu n lý
ho t ñ ng OFDI ðơng Nam Á tr c thu c FIA đ qu n lý OFDI mang tính
chuyên sâu và hi u qu hơn. (3) H tr lãi su t cho doanh nghi p OFDI Vi t
Nam vay v n ñ u tư
Lào ñ i v i các d án có hi u qu l n v kinh t xã h i
ñ i v i Nhà nư c Vi t Nam
6. Tình hình nghiên c u liên quan ñ n ñ tài
Ho t ñ ng ñ u tư qu c t ñã ñư c nghiên c u
nhi u khía c nh c
Vi t Nam và nhi u nư c phát tri n trên th gi i. Tuy nhiên, s khác bi t các
nghiên c u
Vi t Nam t trư c ñ n nay và th gi i là
Vi t Nam h u h t là
nghiên c u ñ u tư tr c ti p t nư c ngồi vào (IFDI) cịn th gi i nghiên c u
c ho t ñ ng ñ u tư vào l n ho t ñ ng ñ u tư ra nư c ngoài (IFDI và OFDI).
Các lý thuy t ñ u tư qu c t thư ng ñư c chia thành 2 nhóm là lý thuy t
vi mơ và lý thuy t vĩ mô. Các lý thuy t vi mơ đ t tr ng tâm vào vi c gi i
thích trong tình hu ng nào d n đ n vi c doanh nghi p ñ u tư SX
nư c
ngồi, trong khi đó lý thuy t kinh t vĩ mơ c g ng xác đ nh m c ti p nh n
5
ñ u tư c a m t qu c gia. Riêng lý thuy t chi t trung c a John H Dunning1 là
t p h p c 2 lý thuy t trên đ gi i thích hi n tư ng FDI.
Lê-Nin, v i lý thuy t xu t kh u tư b n, là nhà nghiên c u tiên phong ñ
c p ñ n OFDI. N i dung c a lý thuy t xu t kh u tư b n t p trung lý gi i
nguyên nhân xu t kh u tư b n c a các nhà tư b n là nh m tăng t su t l i
nhu n và s d ng các y u t ñ u vào giá r
các nư c kém phát tri n [23].
Trong h th ng cơ s lý lu n v FDI, lý lu n v lưu chuy n dịng đ u tư
qu c t thư ng chi m v trí quan tr ng và ñư c coi là cơ s lý thuy t cho ñ u
tư qu c t . C t lõi c a lý thuy t là nguyên t c l i th so sánh c a các y u t
ñ u tư (v n, lao ñ ng) gi a các nư c. Ch ng h n, Richard S.Eckaus [13] đã
gi i thích hi n tư ng đ u tư qu c t t vi c phân tích, so sánh gi a l i ích, chi
phí c a di chuy n v n qu c t . Tác gi cho r ng, chênh l ch v năng su t c n
biên c a v n gi a các nư c là nguyên nhân d n ñ n lưu chuy n v n qu c t .
Nguyên nhân xu t hi n ñ u tư qu c t là do có s chênh l ch v l i th
so sánh trong phân cơng lao đ ng qu c t d a trên 4 lo i ñ ng l c ñ u tư
hư ng v thiên nhiên, hư ng v ngu n nhân l c d i dào, hư ng v th trư ng
có rào c n thương m i và theo ñ nh hư ng th trư ng ñ c quy n [55]. Lý
thuy t này ñã gi i thích cơ b n đư c hi n tư ng ñ u tư gi a các nư c
t m vĩ
mô d a trên l i ích c a nhà đ u tư. Tuy nhiên, lý thuy t này chưa gi i thích
đư c hi n tư ng vì sao ngay trong m t nư c l i v a có OFDI l i v a có FDI.
Hơn n a, FDI cịn nh m gi i thích m c đích c a các nhà ñ u tư là nh m
phân tán r i ro. Lý thuy t này gi thi t r ng ngồi vi c quan tâm đ n hi u qu
đ u tư thì cịn ph i quan tâm ñ n m c ñ r i ro trong t ng h ng m c ñ u tư c
th [13], quan tâm ñ n tác ñ ng c a FDI ñ i v i kinh t vĩ mô các nư c và
1
John H Dunning (1927-2009): Nhà kinh t h c nghiên c u ñ u tư qu c t và các cơng ty đa qu c gia k t
nh ng năm 50 th k 19. Ơng đã nghiên c u và ñưa ra lý thuy t chi t trung (OLI) như là s phát tri n c a lý
thuy t qu c t hóa vào th p niên 80. Ơng m t ngày 29 tháng 1 năm 2009 vì căn b nh ung thư.
6
n n kinh t th gi i, tác ñ ng ñ n chuy n d ch cơ c u kinh t c a các nư c
ñang phát tri n. M t khác, FDI cũng là kênh ñ chuy n giao cơng ngh cho
các nư c đang phát tri n và nh đó đã tác đ ng m nh đ n s thay ñ i cơ c u
kinh t
các nư c này [43].
Như v y, v m t vĩ mô, Vi t Nam tuy chưa dư th a v n nhưng v n th c
hi n OFDI (theo mơ hình xu t kh u tư b n c a Lê-Nin). Vi c th c hi n OFDI
c a Vi t Nam hồn tồn có cơ s n u xét trên quan ñi m c a các lý thuy t
dòng lưu chuy n v n ñ u tư, t n d ng l i th so sánh và phân tán r i ro.
V i cách ti p c n theo chu kỳ s n ph m, Raymond Vernon2 đã gi i thích
hi n tư ng FDI d a trên phân tích các giai ño n phát tri n c a s n ph m t
ñ i m i ñ n tăng trư ng, đ t m c b o hịa r i suy thối. Theo ơng thì giai
đo n đ i m i ch di n ra
các nư c phát tri n như M . Nguyên do là
nư c
phát tri n m i có đi u ki n đ nghiên c u và phát tri n (R&D) và có kh năng
tri n khai SX v i kh i lư ng l n. ð ng th i, cũng ch
các nư c ngày thì k
thu t SX tiên ti n v i ñ c trưng s d ng nhi u v n m i phát huy s d ng
ñư c hi u qu s d ng cao [59].
Jonh H Dunning (1983) cho r ng các cơng ty đa qu c gia s th c hi n
OFDI khi có l i th đ c quy n so v i các công ty c a nư c nh n ñ u tư, mà
khi tr c ti p khai thác s mang l i hi u qu cao hơn so v i cho thuê, ít nh t
ph i s d ng ñư c m t y u t nguyên li u ñ u vào r
qu c t . Khi th a mãn
ñi u ki n ñã nêu thì doanh nghi p s th c hi n OFDI. ð n năm 1997-1998,
Dunning ti p t c phát tri n lý thuy t trên ñ ñưa ra lý thuy t chi t trung gi i
thích tồn di n ho t đ ng OFDI c a doanh nghi p.
Ngồi nh ng nghiên c u c a nư c ngồi đã trình bày
trên, m t s
nghiên c u trong nư c có liên quan đ n đ tài như sau:
2
Raymond Vernon (1913-1999) là gi ng viên t i ñ i h c Havard (1959-1980) và t i Kenedy School (t
1981). Ông chuyên nghiên c u v tài chính, t ch c, s n xu t, marketting c a các công ty ña qu c gia M .
7
ð tài “Thúc ñ y doanh nghi p Vi t Nam ñ u tư tr c ti p ra nư c
ngoài” (ðinh Tr ng Th nh, 2006). ð tài này nghiên c u doanh nghi p các
nư c ñang phát tri n v i v n đ OFDI; chính sách OFDI c a Vi t Nam và
kinh nghi m c a m t s qu c gia trong khu v c v khuy n khích OFDI và
đưa ra m t s gi i pháp nh m ñ y m nh ho t ñ ng OFDI c a các doanh
nghi p Vi t Nam. Tuy nhiên, cơng trình này ch đ c p t i các v n ñ t ng
th , khơng đi sâu vào đ c thù qu c gia nào ñ ñ xu t các gi i pháp c th cho
phát tri n OFDI c a doanh nghi p Vi t Nam. Nghiên c u này chưa nghiên
c u các lý thuy t FDI đ gi i thích nguyên nhân OFDI c a Vi t Nam …, các
gi i pháp do ñ tài ñ xu t chưa th áp d ng đ phát tri n OFDI
Lào.
Cơng trình nghiên c u do TS Phùng Xn Nh ch trì, đư c công b và
do Nhà xu t b n ð i h c qu c gia Hà N i n hành năm 2001 dư i tiêu ñ
“ð u tư qu c t ”. Cơng trình này đã h th ng hóa lý lu n v đ u tư qu c t ,
lý gi i các dòng chu chuy n v n gi a các qu c gia, vai trò, v trí c a đ u tư
qu c t trong phát tri n doanh nghi p, th c hi n ñư ng l i CN hóa, hi n đ i
hóa đ t nư c. Tuy nhiên, trong cơng trình đó, tác gi ch m i t p trung nghiên
c u FDI v i s phát tri n c a nư c ch nhà mà chưa quan tâm nghiên c u
ho t ñ ng OFDI và ñánh giá tác ñ ng c a ho t ñ ng này lên nư c ñi ñ u tư.
Trong s các lý thuy t ñ u tư qu c t tác gi ch ñ c p, chưa ñánh giá kh
năng v n d ng và ñưa ra các l i th so sánh c a Vi t Nam khi th c hi n
OFDI... Các nghiên c u ch m i d ng l i
các gi i pháp đ xu t vĩ mơ… B i
v y, vi c v n d ng lý lu n này ñ phát tri n OFDI vào Lào là chưa thích h p,
ít nh t là trong giai đo n trư c m t.
Liên quan ñ n thu hút FDI vào Vi t Nam, các đ tài “Kinh t có v n ñ u
tư nư c ngoài
Vi t Nam hi n nay” (2006, Tr n Quang Lâm và An Như
H i), “Hoàn thi n qu n lý nhà nư c các doanh nghi p có v n đ u tư tr c ti p
nư c ngoài
Hà N i” (2004, Trương ðoàn Th ) ñã nêu nh ng v n ñ chung
8
v qu n lý nhà nư c ñ i v i các doanh nghi p có v n đ u tư tr c ti p nư c
ngoài; th c tr ng, phương hư ng và gi i pháp hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ
nâng cao hi u qu SX kinh doanh c a các doanh nghi p trên đ a bàn Hà N i.
Ngồi ra cịn có m t s cơng trình nghiên c u khác như: “Kinh nghi m
thu hút v n ñ u tư nư c ngoài
các nư c ASEAN và v n d ng vào Vi t
Nam" (1999, lu n án ti n sĩ c a Nguy n Huy Thám); "Gi i pháp tăng cư ng
thu hút ñ u tư tr c ti p nư c ngoài (FDI)
Vi t Nam" (2005, lu n án ti n sĩ
kinh t c a Nguy n Th Kim Nhã); "Hồn thi n cơ ch chính sách đ thu hút
ñ u tư tr c ti p nư c ngồi c a th đơ Hà N i trong giai ño n 2001-2010”
(2007, lu n án ti n sĩ c a Vương ð c Tu n).
Các cơng trình nghiên c u trên ñã ñánh giá th c tr ng, ñ xu t gi i pháp
thu hút v n ñ u tư nư c ngoài, tăng hi u qu s d ng v n FDI vào Vi t Nam.
Tuy nhiên, ñ n nay chưa có cơng trình nào đi sâu nghiên c u vi c phát tri n
OFDI c a các doanh nghi p Vi t Nam vào lĩnh v c CN
CHDCND Lào.
7. B c c c a lu n án
Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, m c l c, danh m c ch vi t t t, danh m c
b ng bi u và danh m c tài li u tham kh o. N i dung chính c a lu n án đư c
chia thành 3 chương:
Chương 1: Cơ s lý lu n và kinh nghi m m t s nư c v ñ u tư tr c ti p
ra nư c ngoài
Chương 2: Th c tr ng phát tri n ñ u tư tr c ti p c a các doanh nghi p
Vi t Nam vào lĩnh v c cơng nghi p
Lào giai đo n 2005-2010
Chương 3: Gi i pháp phát tri n ñ u tư tr c ti p c a doanh nghi p Vi t
Nam vào lĩnh v c cơng nghi p
Lào đ n năm 2020
9
Chương 1: CƠ S
LÝ LU N VÀ KINH NGHI M M T S
NƯ C V ð U TƯ
TR C TI P RA NƯ C NGỒI
1.1 B n ch t, đ c ñi m v ñ u tư tr c ti p ra nư c ngoài
1.1.1 B n ch t c a ho t ñ ng OFDI
T gi a th k XIX ñ n ñ u th k XX, s phát tri n c a v n t i ñư ng
th y và đư ng s t khi n chi phí v n chuy n gi m m nh ñã thúc ñ y s phát
tri n c a OFDI. C th t năm 1860 ñ n 1910, các nư c Anh, Pháp, ð c ñã
ñua nhau ñ u tư v n ra nư c ngồi trong đó Anh là nư c th c hi n OFDI l n
nh t, chi m kho ng 45% t ng lư ng v n FDI toàn c u và M là nư c ti p
nh n FDI l n nh t.
Giai ño n kh ng ho ng kinh t th gi i 1929-1933, FDI v n khơng b tác
đ ng m nh mà v n tăng trư ng t t. M d n tr thành m t trong nh ng nư c
d n ñ u trong ho t ñ ng OFDI trên th gi i. Th i kỳ 1945-1960 M ñã vư t
lên ñ ng ñ u th gi i v OFDI. V i k ho ch Marshall giúp tái thi t l i châu
Âu cùng v i vi c tri n khai quân ñ i M trên châu Âu th i h u chi n, trên
bán ñ o Nh t B n và Tri u Tiên, các doanh nghi p M ñã ñưa m t lư ng v n
ñ u tư, k thu t cơng ngh vào các khu v c đó.
Th i kỳ 1960-2000, dịng v n đ u tư chuy n hư ng sang lĩnh v c s n
xu t và d ch v . Sau năm 2000 thì dịng v n FDI có s gi m sút nh ng năm
đ u (2001, 2002, 2003) do kinh t th gi i tăng trư ng ch m và b t n
M ,
I-r c. T năm 2004 l i nay, FDI th gi i ti p t c tăng trư ng n ñ nh [14].
Trư c h t ta ph i hi u rõ đ u tư là gì? Cho đ n nay, có khá nhi u khái
ni m v ñ u tư và quan ñi m khác nhau v v n ñ này tuy nhiên, m t khái
ni m v ñ u tư ñư c khá nhi u ngư i th a nh n đó là: “ð u tư là vi c s
d ng m t lư ng tài s n nh t ñ nh như v n, công ngh , ñ t ñai,… vào m t
ho t ñ ng kinh t c th nh m t o ra m t ho c nhi u s n ph m cho xã h i ñ
thu l i nhu n” [13,tr 28]. Nhà ñ u tư là ngư i b v n ñ ti n hành kinh
10
doanh, các tài s n ñ u tư thu c quy n s h u c a nhà ñ u tư và nhà đ u tư có
th là Nhà nư c, t ch c ho c là cá nhân.
Theo [13, tr 29] thì có hai đ c trưng quan tr ng ñ phân bi t m t ho t
ñ ng ñ u tư v i ho t ñ ng không ph i là đ u tư đó là tính sinh lãi và r i ro
trong ho t ñ ng ñ u tư. Lý do là nhà đ u tư khơng th b v n vào m t ho t
ñ ng mà khơng d tính thu đư c giá tr cao hơn ban ñ u. Tuy nhiên, n u ho t
ñ ng đ u tư nào cũng sinh lãi thì trong xã h i ai cũng mu n tr thành nhà ñ u
tư. Chính hai thu c tính này ñã sàng l c các nhà ñ u tư và thúc ñ y SX xã h i
phát tri n. T các thu c tính trên ta th y m c đích c a nhà ñ u tư là nh m thu
ñư c l i nhu n do đó b t kỳ s hao phí v v t ch t l n phi v t ch t mà khơng
vì m c tiêu l i nhu n thì khơng ph i là đ u tư.
Qua phân tích, ta th y b n ch t c a OFDI là ñ u tư t c là con đư ng tìm
ki m l i nhu n b ng cách b v n c a ch ñ u tư, do đó OFDI có đ y đ các
đ c ñi m c a ho t ñ ng ñ u tư.
M t khác, khi có OFDI s xu t hi n IFDI (khi có nư c đi đ u tư s xu t
hi n nư c nh n ñ u tư) và đây chính là đ u tư tr c ti p nư c ngoài. B i v y,
trong th c t các nghiên c u t p trung vào ñ u tư tr c ti p nư c ngoài (FDI)
là nghiên c u c hai khía c nh OFDI và IFDI. V n ñ là m c tiêu nh m vào
ho t ñ ng ñ u tư ra hay ñ u tư vào ñ nghiên c u mà thôi. ð làm rõ hơn b n
ch t c a ho t ñ ng ñ u tư này tác gi ñi sâu phân tích m t s khái ni m ph
bi n như sau:
Theo Ngân hàng Th gi i ñ nh nghĩa: “ð u tư tr c ti p nư c ngồi là
vi c cơng dân c a m t nư c thành l p ho c mua l i m t ph n ñáng k s h u
và qu n lý ít nh t 10% v n ch s h u c a doanh nghi p
m t nư c khác”
[16, tr.8]. Tuy nhiên, không ph i t t c các qu c gia nào ñ u s d ng m c
10% làm m c xác ñ nh FDI. Trong th c t có nh ng trư ng h p t l s h u
tài s n trong doanh nghi p c a ch ñ u tư nh hơn 10% nhưng h v n ñư c
11
quy n ñi u hành qu n lý doanh nghi p, ngư c l i, nhi u lúc t l này l n hơn
10% nhưng v n ch là ñ u tư gián ti p.
Theo Lu t ñ u tư c a Vi t Nam: "ð u tư tr c ti p ra nư c ngồi là vi c
nhà đ u tư ñưa v n b ng ti n và các tài s n h p pháp khác t Vi t Nam ra
nư c ngồi đ ti n hành ho t ñ ng ñ u tư" [27]. Khái ni m này ch m i nêu
ra hình th c c a v n ñ ñ u tư mà chưa th hi n ñư c m c tiêu ñ u tư. Khái
ni m còn trùng l p
ch “v n b ng ti n và các tài s n h p pháp khác” trong
khi đó “v n b ng ti n” cũng là tài s n (tài s n lưu ñ ng).
T nh ng khái ni m trên, theo tác gi , OFDI có th đư c hi u như sau:
“ð u tư tr c ti p ra nư c ngoài t i m t qu c gia là vi c nhà ñ u tư
m t
qu c gia khác ñưa tài s n vào qu c gia đó đ đư c quy n s h u và qu n lý
ho c quy n ki m soát m t th c th kinh t t i qu c gia đó, nh m thu l i
nhu n cao cho nhà ñ u tư”. Tài s n trong khái ni m này, theo thông l qu c
t , có th là tài s n h u hình (máy móc, thi t b , quy trình cơng ngh , ti n m t,
kim lo i quý, các lo i h p ñ ng và gi y phép có giá tr …), tài s n vơ hình
(quy n s h u trí tu , bí quy t và kinh nghi m qu n lý…) ho c tài s n tài
chính (c ph n, c phi u, trái phi u, gi y ghi n …). M t khác, vi c “ñưa tài
s n” ñ u tư ph i ñ m b o có quy n s h u h p pháp, giá tr tài s n trong th c
th ñó ph i ñ l n ñ nhà ñ u tư có quy n qu n lý, ki m sốt th c th kinh t
đó. Và quan tr ng hơn là “nh m thu l i nhu n cao cho nhà ñ u tư”. M c tiêu
thu l i nhu n cao có th trư c m t nhưng cũng có th là m c tiêu lâu dài...
Ngồi ra, có th hi u trên bình di n t ng quát hơn khi nhà ñ u tư (n u là Nhà
nư c) có th khơng tr c ti p thu l i nhu n cao nhưng các ch th kinh t (c a
nư c ñi ñ u tư) thu ñư c l i nhu n cao nên hi u qu kinh t xã h i t t hơn
(cho Nhà nư c).
G n li n v i l ch s FDI, các lý thuy t v FDI cũng khơng ng ng đư c
nghiên c u trên nhi u khía c nh v i nhi u m c đích khác nhau nh m lý gi i
12
hi n tư ng FDI, nh m thúc ñ y ho c thu hút FDI và ñ xu t các chính sách h
tr cho ho t đ ng này.
Vi t Nam, nghiên c u thu hút IFDI v n là ch y u,
nghiên c u thúc ñ y OFDI m i ñư c quan tâm m t vài năm g n ñây v i s
lư ng h t s c h n ch .
Các các k t qu nghiên c u đã ch ra nh ng ngun nhân chính c a ho t
ñ ng OFDI trong doanh nghi p là:
1. Doanh nghi p có th có l i th hơn m t doanh nghi p khác v l i th
SX m t lo i s n ph m nào đó n u SX s n ph m đó
v y, doanh nghi p s đi u hành SX
nư c ngồi. Chính vì
nư c ngồi nh m thu đư c nhi u l i
nhu n hơn [49].
2. S n ph m m i thư ng có xu hư ng đ c quy n và có giá thành h , vì
v y các doanh nghi p có s n ph m m i ñã tích c c m r ng ph m vi SX ra
th trư ng qu c t ñ khai thác l i th ñ c quy n nh m t i đa hóa l i nhu n.
3. ð tránh lâm vào suy thoái và khai thác hi u qu SX theo quy mô,
doanh nghi p ph i m r ng th trư ng tiêu th ra qu c t nhưng các ho t
ñ ng xu t kh u ñã g p tr ng i b i hàng rào thu quan và cư c phí v n
chuy n. Vì th , doanh nghi p di chuy n SX ra qu c t ñ vư t qua nh ng tr
ng i này [14].
4. Do th trư ng c nh tranh khơng hồn h o nên các doanh nghi p ña
qu c gia thu ñư c l i nhu n t giá chuy n giao thơng qua trao đ i gi a các
chi nhánh trong cùng m t doanh nghi p ña qu c gia
các nư c [13].
5. Các doanh nghi p OFDI cịn nh m chuy n giao cơng ngh , k năng
qu n lý, t o vi c làm, t o th trư ng cho các nư c ñang phát tri n, đ ng th i
nh q trình qu c t hóa SX ph i h p s d ng hi u qu các ngu n l c có l i
th so sánh như lao ñ ng r và tài nguyên thiên nhiên d i dào.
Như v y, b n ch t và ñ ng l c c a các doanh nghi p OFDI là v n ñ m
r ng th trư ng, tăng chuy n giao công ngh , k năng qu n lý, t n d ng l i
13
th so sánh c a doanh nghi p… và t ñó ñ tăng hi u qu SX kinh doanh c a
doanh nghi p mà c th nh t là gia tăng và duy trì l i nhu n cao trong dài
h n.
ð i v i Vi t Nam, cũng như nhi u nư c ñang phát tri n khác, ñang thu
hút v n đ u tư t nư c ngồi vào là ch y u song v n ñ t ra ho t đ ng OFDI
vì như phân tích
trên, OFDI là ho t ñ ng t t y u c a n n kinh t khi đã có
tích lũy và mu n có thêm l i th trong kinh doanh.
Bi u 1.1: ð u tư c a m t s cư ng qu c trên th gi i
ðơn v tính: T USD
Năm 2008
TT
Qu c gia
ð u tư
vào
Năm 2009
Năm 2010
ð u tư
ra
ð u tư
vào
ð u tư
ra
ð u tư
vào
ð u tư
ra
152,892
282,686
228,249
328,905
52,150
95,000
56,530
105,735
68,000
1
M
306,366 308,296
2
Trung Qu c
108,312
3
Nh t
24,426 128,019
11,939
74,699
-1.251
56.263
4
Anh
91,489 161,056
71,140
44,381
45,908
11,020
Ngu n: [66]
Ho t ñ ng OFDI ñ i v i Vi t Nam là t t y u khách quan vì nh ng lý do
sau ñây:
Xét v m t vĩ mô: khi n n kinh t càng phát tri n thì biên gi i gi a các
qu c gia ngày càng g n l i, ranh gi i gi a các nư c là ranh gi i m m, ranh
gi i v m t thương m i và đ u tư s đóng vai trị quy t ñ nh. ð u tư gi a các
nư c s là cơ h i t n d ng các l i th thương m i và l i th so sánh qu c t .
ð i v i m i doanh nghi p, vi c tìm ki m cơ h i đ u tư
ngồi lãnh th
Vi t Nam là c n thi t nh m b sung và khai thác các ngu n l i c a nư c b n,
tăng hi u qu SX kinh doanh. Trong giai ño n hi n nay, ñ ph c v phát tri n
14
kinh t , Vi t Nam c n nh p kh u nhi u tài nguyên khoáng s n, năng lư ng
đi n. Trong khi đó, các doanh nghi p Vi t Nam v i kinh nghi m kinh doanh
ña qu c gia cịn y u nên vi c đ u tư và kinh doanh t i các nư c trong khu v c
là thu n l i nh t. N u xét v m t đ a lý thì Lào là qu c gia láng gi ng có
nhi u nét tương đ ng v i Vi t Nam, có nhi u c a kh u ñư ng b và giao
thương thu n l i
c ba mi n B c, Trung, Nam Vi t Nam nên vi c th c hi n
ñ u tư c a các doanh nghi p này v n thu n l i nh t.
Hơn n a, vi c áp d ng công ngh SX hi n có c a doanh nghi p Vi t
Nam vào ngành CN Lào khá thu n l i khơng địi h i ph i chuy n giao công
ngh ph c t p, d dàng trong v n hành, khai thác.
1.1.2 ð c ñi m c a ho t ñ ng OFDI
M t là có s lưu chuy n v n/ y u t ñ u tư t nư c này sang nư c khác:
Rõ ràng ph i có s lưu chuy n v n/y u t ñ u tư t nư c này qua nư c khác
m i hình thành OFDI. Tuy nhiên, không ph i m i lưu chuy n v n đ u là
OFDI (ví d : m t s lưu chuy n v n ph c v thanh tốn vãng lai ho c mua
s m hàng hóa, tài s n l i khơng hình thành nên OFDI). S
lưu chuy n
v n/y u t ñ u tư ñư c th hi n đa d ng: có th là s lưu chuy n b ng tài s n,
công c d ng c , ti n m t ho c b t kỳ y u t SX nào qua biên gi i v i m c
đích đ u tư và đi u hành doanh nghi p. Khi đó s hình thành nên doanh
nghi p FDI và ho t ñ ng c a doanh nghi p này là ho t ñ ng OFDI. ð c ñi m
này liên quan ñ n các khía c nh v chính sách (chuy n v n ra nư c ngồi,
đi u ki n th c hi n ñ u tư, xu t, nh p kh u các tài s n ph c v quá trình ñ u
tư, ñi u hành SX KD
nư c ngoài). M t khác, ñ chuy n tài s n ñ u tư ra
nư c ngoài c n s d ng các phương ti n v n t i n u là tài s n c đ nh, dây
chuy n cơng ngh , ngun, nhiên v t li u... do đó cư c phí v n t i nhi u lúc
l i là y u t ngăn c n ho t ñ ng OFDI c a doanh nghi p.
15
Hai là ti p nh n ngu n v n OFDI không phát sinh n cho nư c ch
nhà. OFDI là hình th c đ u tư b ng v n do các ch ñ u tư t quy t ñ nh ñ u
tư, s n xu t, và t ch u trách nhi m v l , lãi. Hình th c này h u như khơng
có nh ng ràng bu c v chính tr , khơng đ l i gánh n ng n cho n n kinh t
c a nư c ti p nh n ñ u tư. FDI mang theo toàn b tài nguyên kinh doanh vào
nư c nh n đ u tư nên nó có th thúc ñ y phát tri n ngành ngh m i, ñ c bi t
là nh ng ngành địi h i cao v v n, v k thu t và công ngh m i. Vì th ,
ngu n v n này có tác d ng r t to l n ñ i v i q trình cơng nghi p hố,
chuy n d ch cơ c u kinh t và t o t c ñ tăng trư ng nhanh cho nư c nh n
đ u tư. Thơng qua OFDI, nư c ch nhà có th ti p nh n đư c cơng ngh , k
thu t tiên ti n, h c h i kinh nghi m qu n lý, bí quy t s n xu t kinh doanh,...
Ba là g n li n v i OFDI là s s d ng nhi u ngu n l c có xu t x t các
qu c gia khác nhau: S d ng v n, lao ñ ng c a nư c ñi ñ u tư, nư c nh n
ñ u tư và các nư c khác, ñ t ñai c a nư c nh n ñ u tư.
B n là ch s h u ñ u tư là ngư i nư c ngoài: Ngu n v n ñ u tư ñư c
chuy n t nư c ngồi vào do đó ch s h u v n cũng là ngư i nư c ngồi. Vì
ch s h u v n là ngư i nư c ngoài nên ho t ñ ng OFDI b nh hư ng b t l i
b i lu t pháp, ngôn ng , phong t c t p quán.... Do nhà ñ u tư khơng n m
đư c c th , tồn di n, chi ti t mơi trư ng đ u tư nên có th đưa ra các quy t
đ nh ñ u tư, kinh doanh không phù h p d n ñ n th t b i.
Năm là l i ích và quy n l i c a doanh nghi p thư ng ñư c quy t ñ nh
qua t l v n góp: Khi đ u tư, các ch đ u tư nư c ngồi ph i đóng góp m t
s lư ng v n t i thi u theo quy ñ nh c a t ng nư c ch nhà đ h có quy n
đư c tr c ti p tham gia ñi u hành ñ i tư ng mà h b v n ñ u tư. Theo Lu t
ð u tư nư c ngoài c a CHDCND Lào, ñ ñư c coi là ñ u tư tr c ti p, ch
đ u tư nư c ngồi ph i đóng góp s v n t i thi u 30% c a t ng s v n pháp
ñ nh. OFDI t t y u ph i có s tham gia qu n lý c a doanh nghi p c a nư c
16
ngồi. Ho t đ ng qu n lý c a nhà đ u tư nư c ngồi có th chia ra như sau:
N u là ñ u tư 100% v n thì vi c qu n lý c a Nhà ñ u tư nư c ngoài là bao
quát toàn b m i ho t ñ ng; n u ñ u tư trong đó có s góp v n c a nhi u nhà
ñ u tư v i nhi u qu c t ch s là s ñi u hành c a ñ ng th i các nhà ñ u tư ñó.
S ñi u hành này có th bao g m c nhà ñ u tư trong nư c n u nhà đ u tư
trong nư c tham gia góp v n ñ u tư. Quy n qu n lý ñi u hành doanh nghi p
OFDI ph thu c vào t l v n góp. T l góp v n càng cao thì có quy n ra
quy t đ nh càng l n. N u nhà đ u tư góp 100% v n thì doanh nghi p đó hồn
tồn do ch ñ u tư nư c ngoài ñi u hành và qu n lý.
Sáu là OFDI là hình th c đ u tư dài h n: Ho t ñ ng này thư ng g n v i
vi c xây d ng cơ s , chi nhánh s n xu t kinh doanh t i nư c ti p nh n ñ u tư.
ðây là đ u tư có tính v t ch t
nư c s t i nên không d rút ñi trong m t th i
gian ng n. ð ng th i ñây cũng là ñ c ñi m phân bi t gi a OFDI và ñ u tư
gián ti p nư c ngồi. Vì th , so v i v n ñ u tư gián ti p nư c ngồi, v n FDI
có đ an tồn cao hơn, dài h n và b n v ng hơn ñ i v i phát tri n kinh t .
B y là v n đ u tư thư ng đư c tính b ng ngo i t : Ngo i t ñem ñi ñ u
tư ph i là các lo i ngo i t đư c ch p nh n thanh tốn qu c t và ñư c nư c
ch nhà ch p nh n, chuy n ñ i sang ñ ng n i t d dàng. Thông thư ng các
lo i ngo i t ñư c l a ch n là ñ ng ðô la M , ñ ng B ng Anh. Như v y,
OFDI ch u s
nh hư ng tr c ti p c a chính sách t giá h i đối vì khi t giá
h i đối có l i thì khuy n khích đư c OFDI và ngư c l i.
1.2 M t s lý thuy t v ñ u tư tr c ti p nư c ngoài
1.2.1 Các lý thuy t kinh t vi mô
Các lý thuy t ti p c n theo cách này t p trung gi i thích ngun nhân các
doanh nghi p đ u tư ra nư c ngồi
nhi u khía c nh khác nhau và ñánh giá
tác ñ ng c a FDI ñ i v i các nh n và nư c ñi ñ u tư.
17
Ch ng h n, các lý thuy t t ch c CN cho r ng khi tăng trư ng và phát
tri n c a các cơng ty đ c quy n
M c n tăng hi u qu kinh doanh, khai thác
l i th d n đ n các cơng ty ph i m r ng th trư ng ra nư c ngồi đ khai
thác các l i th c a mình v cơng ngh , k thu t, bí quy t qu n lý mà các
doanh nghi p cùng ngành
nư c nh n đ u tư khơng có đư c. Cách lý gi i v
hi n tư ng này cũng tương t như s lý gi i v s ra ñ i c a s n ph m m i.
C th là khi s n ph m m i ra ñ i s có xu hư ng ñ c quy n, do đó đ tăng
hi u qu , khai thác hi u qu c a s n ph m m i doanh nghi p m r ng th
trư ng ra nư c ngồi đ tăng quy mơ SX, khai thác l i th ñ c quy n nh m
t i ña hóa l i nhu n [13].
Hi u qu kinh t c a ho t ñ ng SX ph thu c vào quy mô th trư ng nên
các doanh nghi p thư ng xuyên có xu hư ng m r ng c th trư ng
trong
l n ngoài nư c. ðây là m t y u t khách quan ñ i v i các doanh nghi p kinh
doanh vì m c tiêu l i nhu n. Tuy nhiên, vi c quy t ñ nh xâm nh p th trư ng
nư c ngồi qua hình th c th c hi n OFDI, hay SX ra ñ xu t kh u, ho c là
như ng quy n SX (cho thuê gi y phép, bí quy t, bán cơng ngh …) cịn ph
thu c vào vi c so sánh các l i th c a doanh nghi p.
P
M’
E’
M’
E
M
E’’
M
ACF
ACD
C
O
A’
A
C
Q
Ngu n [13, tr 57]
ð th 1.1: Chi phí SX trung bình
nư c nh n đ u tư
