Bê tông xi măng - Chương 2 doc

Ths.gvc Nguyóựn Dỏn
8




Chổồng 2

HN HĩP B TNG XI MNG

2.1. TấNH CHT C LYẽ, C TRặNG LặU BIN HN HĩP B TNG.
2.1.1. Hai yóu cỏửu cuớa họựn hồỹp bó tọng.
Bó tọng tổồi cỏửn thoaớ maợn hai yóu cỏửu sau:
Tờnh õọửng nhỏỳt cuớa họựn hồỹp bó tọng coù õổồỹc khi nhaỡo trọỹn phaới õổồỹc
duy trỗ trong quaù trỗnh vỏỷn chuyóứn, bồm, õọứ khuọn vaỡ õỏửm chỷt, vaỡ
khọng bở phỏn tỏửng, taùch nổồùc.


Tờnh cọng taùc tọỳt (hay tờnh dóự õọứ khuọn) phuỡ hồỹp vồùi phổồng phaùp vaỡ
õióửu kióỷn taỷo hỗnh saớn phỏứm. Nóỳu tờnh cọng taùc tọỳt họựn hồỹp bó tọng seợ dóự
daỡng vaỡ nhanh choùng lỏỳp õỏửy khuọn, giổợ õổồỹc tờnh lión kóỳt toaỡn khọỳi vaỡ
sổỷ õọửng nhỏỳt. Tờnh cọng taùc õổồỹc õỷc trổng bũng khaớ nng lổu õọỹng
(chaớy) vaỡ mổùc õọỹ deợo cuớa họựn hồỹp.

2.1.2. Thaỡnh phỏửn vaỡ nọỹi lổỷc tổồng taùc.
- Thaỡnh phỏửn
Họựn hồỹp bó tọng tổồi laỡ mọỹt hóỷ phỏn taùn ( nổồùc vaỡ vỏỷt chỏỳt rừn gọửm: xi mng,
cọỳt lióỷu, trong õoù coù phaớn ổùng hoaù hoỹc giổợa nổồùc vaỡ xi mng) nón hóỷ coù nhióửu
thaỡnh phỏửn phổùc taỷp khaùc nhau vóử kờch thổồùc, hỗnh daỷng vaỡ tờnh chỏỳt:
Nhổợng haỷt phỏn taùn cuớa chỏỳt kóỳt dờnh.
Nhổợng haỷt cọỳt lióỷu.

Nổồùc.
Phuỷ gia.
Khọng khờ.
- Nọỹi lổỷc
Giổợa chuùng tọửn taỷi nhổợng nọỹi lổỷc: lổỷc dờnh phỏn tổớ, sổùc cng bóử mỷt cuớa nổồùc
trong mao quaớn, lổỷc ma saùt nhồùt (õọỹ
nhồùt), ma saùt khọ. Vaỡ chuùng khọng ngổỡng
bióỳn õọỳi kóỳt cỏỳu nọỹi bọỹ, vờ duỷ : Do quaù trỗnh thuớy hoùa ximng taỷo ra daỷng haỷt
keo, sau õoù caùc haỷt keo naỡy keo tuỷ laỷi taỷo nón nhổợng mỏửm kóỳt tinh vaỡ laỡm họựn
hồỹp rừn chừc. Quaù trỗnh naỡy laỡm thay õọứi khọng ngổỡng tờnh chỏỳt vaỡ õỷc trổng
lổu bióỳn cuớa họựn hồỹp bó tọng.
2.1.3. Sổỷ hỗnh thaỡnh õọỹ nhồùt kóỳt cỏỳu vaỡ tờnh xuùc bióỳn cuớa họựn hồỹp bó tọng.
Họử ximng laỡ thaỡnh phỏửn cồ baớn taỷo nón cỏỳu truùc trong họựn hồỹp bó tọng.
Họử ximng cuợng laỡ hóỷ phỏn taùn. Chờnh sổỷ phaùt trióứn cuớa quaù trỗnh hyõrat hoùa
Ths.gvc Nguùn Dán
9
cạc khoạng hoạ xi màng lm bãư màût phán chia pha phạt triãøn nhanh, s sinh ra
mäüt säú lỉåüng låïn nhỉỵng håüp cháút måïi lm tàng âäü phán tạn ca cạc hảt ca pha
ràõn trong häư ximàng. Âiãưu ny dáùn âãún sỉû tàng lỉåüng nỉåïc háúp phủ trong hãû,
tàng lỉûc dênh phán tỉí giỉỵa cạc hảt ximàng lm tàng nàng lỉûc dênh kãút v tênh
do ca häư ximàng. Màût khạc, do tạc dủng ca lỉûc dênh phán tỉí giỉỵa nhỉỵng hảt
âỉåüc mng nỉåïc bao bc tảo nãn kãút cáúu khäng gian liãn tủc tảo cho häư ximàng
cọ mäüt kãút cáúu ban âáưu v âỉåüc gi l âäü nhåït kãút cáúu.
Lỉåüng ximàng, thåìi gian nho träün ximàng våïi nỉåïc, nhiãû
t âäü mäi
trỉåìng cọ nh hỉåíng nhiãưu âãún cỉåìng âäü kãút cáúu ban âáưu. Trong häùn håüp bã
täng våïi mäüt lỉåüng häư ximàng â âãø tảo nãn mäüt mäi trỉåìng liãn tủc, khi âọ
cạc hảt cäút liãûu nh v låïn âỉåüc phán bäú sao cho chụng khäng tiãúp xục nhau s
cọ âỉåüc nhỉỵng tênh cháút ca thãø nhåït, do v nhỉỵng âàûc trỉng lỉu biãún nhỉ häư
ximàng.

Âäü nhåït kãút cáúu khạc våïi âäü nhåït thỉûc ca thãø lng vç:
- Âäü nhåït kãút cáúu thay âäøi phủ thüc vo ỉïng sút càõt tạc dủng lãn hãû v
váûn täúc biãún dảng càõt.
- Âäü nhåït ca thãø lng khäng thay âäøi theo thåìi gian v khäng phủ thüc
vo trë säú ỉïng sút càõt hay ạp lỉûc tạc dủng lãn nọ ( chè cọ thãø thay âäøi khi thay
âäøi nhiãût âäü).
Khi váûn täúc càõt tiãún âãún mäüt giạ trë tåïi hản, kãút cáúu ban âáưu ca hãû bë
phạ hoải, âäü nhåït v sỉïc chäúng càõt cọ thãø tiãún âãún mäüt giạ trë ráút bẹ, kãút qu l

häùn håüp lỉu âäüng tråí nãn cọ tênh chy. Chè khi no sỉû rung âäüng hồûc dao âäüng
kêch thêch cỉåỵng bỉïc dỉìng lải, häùn håüp måïi tråí vãư trảng thại ban âáưu, tråí nãn êt
lỉu âäüng v phủc häưi cỉåìng âäüü ban âáưu ca kãút cáúu.
Kh nàng ca hãû cọ thãø thay âäøi âàûc trỉng lỉu biãún dỉåïi nh hỉåíng ca tạc
dủng cå hc v phủc häưi lải sau khi ngỉìng tạc dủng âỉåüc gi l tênh xục
biãún.
Trong thỉûc tãú, tênh xục biãún ny âỉåüc låüi dủng âãø lm họa lng häùn
håüp bã täng êt lỉu âäüng hồûc cỉïng åí cạc giai âoản cäng nghãû (nho träün, váûn
chuøn, âäø khn, âáưm chàû
t). Cho âãún nay, ngỉåìi ta cng chỉa gii thêch âỉåüc
bn cháút ca hiãûn tỉåüng xục biãún, cọ gi thiãút cho ràòng bn cháút ca xục biãún l
chuøn âäüng nhiãût ca cạc hảt dảng keo.
Sỉû biãún âäøi âäü nhåït kãút cáúu ca hãû thäúng hay váûn täúc biãún dảng càõt phủ thüc
vo ỉïng sút càõt cọ thãø biãøu diãùn bàòng âỉåìng cong biãún thiãn ỉïng sút - biãún dảng.
Trãn trủc honh cọ thãø chia lm 3 khu vỉûc ỉïng våïi nhỉỵng giạ trë ỉïng sút càõt tåïi hản.
dv/dx = f ( t )
η
o
: Âäü nhåït kãút cáúu ban âáưu.
η

m
: Âäü nhåït do khi kãút cáúu ca hãû bë phạ hoải.
α
o
, α
m
Gọc âàûc trỉng cho giạ trë hãû säú nhåït ca hãû thäúng.
Ths.gvc Nguùn Dán
10
t: ỈÏng sút càõt.
dv/dx: Gradien váûn täúc biãún dảng càõt
- Khu vỉûc1: Kãút cáúu ca hãû chỉa phạ hoải, âäü nhåït kãút cáúu ban âáưu cọ giạ trë
cỉûc âải η
o
,ỉïng våïi lục âàût ti trng v cng våïi sỉû tàng ỉïng sút càõt, häùn håüp
bë biãún dảng våïi mäüt giạ trë váûn täúc tè lãû våïi sỉû tàng ỉïng sút, nhỉng giạ trë âäü
nhåït khäng thay âäøi, kãút cáúu chỉa phạ hoải. ỈÏng sút tåïi hản ca khu vỉûc ny
τ
1
tỉång ỉïng våïi giåïi hản chy ca hãû. Âảt âãún giạ trë ỉïng sút ny kãút cáúu bàõt
âáưu bë phạ hoải.
m
α

dx
dv

1
τ

0
τ

τ
0
α

0
η

m
η

I II
III

η
0
η

m
η
1
τ
0
τ
I
I
III

- Khu vỉûc 2: Cng våïi sỉû tàng cu ỉïng sút, kãút cáúu ban âáưu ca hãû bë phạ hoải
v cho âãún khi ỉïng sút âảt âãún giạ trë τ
o
thç kãút cáúu bë phạ hoải hon ton.
Âäü nhåït kãút cáúu trong khu vỉûc ny âỉåüc gi l âäü nhåït hỉỵu êch. Nọ gim ráút
nhanh cng våïi sỉû tàng ỉïng sút v tỉång ỉïng våïi sỉû phạt triãøn ca grâien váûn
täúc (dv/dx).
- Khu vỉûc 3: Cáúu trục ban âáưu ca hãû bë phạ hoải hon ton. Âäü nhåït âảt âãún
giạ trë cỉûc tiãøu v âỉåüc gi l âäü nhåït do. Âäü nhåït ny tỉång tỉû âäü nhåït thỉûc tãú
ca thãø lng v khäng biãún âäøi, khäng phủ thüc vo trë säú ỉïng sút tạc dủng
lãn hãû. Nọ cọ thãø âỉåüc xem nhỉ l hãû
säú tè lãû giỉỵa ỉïng sút càõt v váûn täúc chy
ca häùn håüp. Mä hçnh lỉu biãún ca hãû åí trảng thại chy äøn âënh tn theo
phỉång trçnh:

τ = τ
o
+ η
m
.
dx
dv


Trong âọ: τ - ỉïng sút càõt (daN/ cm
2
).
τ
o
- ỉïng sút càõt tåïi hản (daN/ cm

2
).
η
m
- âäü nhåït do ca hãû våïi kãút cáúu â bë phạ hoải tênh bàòng poadå
Ths.gvc Nguùn Dán
11
(
10
1

2
.
m
sN
).

dx
dv
- grâien váûn täúc biãún dảng càõt.

Trong häùn håüp bã täng våïi mäüt hm lỉåüng låïn cäút liãûu thä, bãn cảnh ma sạt
nhåït, cn xút hiãûn ma sạt khä giỉỵa cạc hảt cäút liãûu tiãúp xục nhau v trảng
thại lỉu biãún ca häùn håüp cọ thãø biãøu diãùn theo phỉång trçnh Culäng:

τ = σ.tgϕ + C
Trong âọ:
σ - ỉïng sút trong häùn håüp (daN/ cm
2
) ;

ϕ - Gọc näüi ma sạt khä ;
C - Âäü nhåït kãút cáúu ca hãû ;
ỈÏng dủng họa lng xục biãún cọ thãø dng biãûn phạp cháún âäüng våïi cỉåìng
âäü thêch håüp cho tỉìng loải häùn håüp bã täng nhàòm phạ hoải hon ton kãút cáúu
ban âáưu ca hãû, âäưng thåìi lm gim näüi ma sạt âãún giạ trë cỉûc tiãøu âãø häùn håüp
bã täng êt lỉu âäüng tråí nãn trảng thại chy nhåït våïi âäü nhåït do cọ giạ trë
khäng âäøi. ÅÍ trảng thại ny, tênh cháút lỉu biãún ca häùn håüp bã täng tn theo
phỉång trçnh lỉu biãún ca Niutån:
τ = η
m
dx
dv

Tọm lải: Häùn håüp bã täng âỉåüc âạnh giạ qua nhỉỵng chè tiãu tênh cháút cå l v
nhỉỵng âàûc trỉng lỉu biãún.
• Cỉåìng âäü kãút cáúu ban âáưu âỉåüc âo bàòng giạ trë ca ỉïng sút càõt tåïi hản
τ
o
(daN/cm
2
). Âảt âãún giạ trë ny, kãút cáúu hon ton bë phạ hoải v häùn
håüp mang tênh cháút ca mäüt thãø lng nhåït.
• Âäü nhåït do âo bàòng poadå: âàûc trỉng cho tênh cháút chy nhåït ca häùn
håüp khi kãút cáúu hon ton bë phạ hoải.
• Mä âun ân häưi tỉïc thåìi (daN/cm
2
) cho phẹp âạnh giạ tênh cháút ân häưi
ca häùn håüp bã täng khi chëu tạc dủng ngoải lỉûc.
2.2. CẠC LOẢI HÄÙN HÅÜP BÃ TÄNG
2.2.1. Hai loải häùn håüp bã täng

Dỉûa vo tênh do cabã täng tỉåi cọ thãø chia häùn håüp bã täng thnh 2 loải sau:
• Häùn håüp bã täng do (lỉu âäüng).
• Häùn håüp bã täng cỉïng.
Häùn håüp bã täng do l mäüt häùn håüp do cọ âàûc tênh liãn tủc vãư cáúu tảo,
cäút liãûu trong häùn håüp åí trảng thại lå lỉíng trong mäi trỉåìng liãn tủc ca häư
ximàng, bo âm tênh dênh kãút, khäng bë phán táưng v häùn håüp bã täng cọ tênh
Ths.gvc Nguùn Dán
12
lỉu âäüng cao. Do âọ häùn håüp bã täng do tỉång âäúi dãù nho träün, dãù tảo hçnh
ch úu dỉûa vo tạc dủng trng lỉåüng ca bn thán hay dng ngoải lỉûc tạc dủng
thãm nhỉng khäng låïn làõm.
Häùn håüp bã täng cỉïng l häùn håüp xäúp råìi (tênh liãn tủc kẹm) gäưm cạc thnh
pháưn råìi rảc ca hảt cäút liãûu âỉåüc gàõn våïi nhau bàòng keo ximàng âàûc, näüi lỉûc
ma sạt khä låïn, nãn khi âäø khn v ln chàût u cáưu nháút thiãút phi dng ngoải
lỉûc tạc dủng mảnh.
So våïi häùn håüp bã täng do, häùn håüp bã täng cỉïng cọ ỉu âiãøm sau:
Do tè lãû N/X trong häùn håüp bã täng cỉï
ng nh hån so våïi tè lãû N/X trong häùn
håüp bã täng do khi thi cäng våïi âiãưu kiãûn ln chàût täút s cọ nhỉỵng ỉu âiãøm:
• Khi dng lỉåüng xi màng nhỉ nhau thç cỉåìng âäü ca bã täng khi dng
häùn håüp bã täng cỉïng s cao hån. Cn nãúu giỉỵ ngun cỉåìng âäü bã täng
u cáưu cọ thãø gim lỉåüng dng xi màng.
• S náng cao âäü âàûc, tàng kh nàng chäúng tháúm.
• Häùn håüp ca bã täng cỉïng ràõn chàõc nhanh, nháút l åí thåìi kç âáưu, cho phẹp
rụt ngàõn thåìi gian dỉåỵng häü 4-5 láưn khi dỉåỵng häü tỉû nhiãn so våïi häùn håüp bã
täng do. Do âọ cho phẹp rụt ngàõn thåìi gian sn xút, tàng nhanh chu k ln
chuøn vạn khn.
Song viãû
c sỉí dủng bã täng cỉïng cng cọ nhỉåüc âiãøm l u cáưu vãư trang thiãút
bë nho träün, âáưm chàût phi cọ tạc dủng cỉåỵng bỉïc, thåìi gian träün låïn v khi ln

chàût phi tạc âäüng lỉûc låïn. Nhỉng hiãûn nay viãûc sỉí dủng phäø biãún phủ gia hoạ
do v siãu hoạ do s khàõc phủc màût hản chãú ca häùn håüp bã täng cỉïng.
Chụ khi lỉûa chn loải häùn håüp bã täng trong sn xút cáúu kiãûn bã täng
cäút thẹp âục sàơn, cáưn phi càn cỉï vo âiãưu kiãưn củ thãø ca viãûc nho träün häùn
håüp, phỉång thỉïc tảo hçnh, kêch thỉåïc, tiãút diãûn cáúu kiãûn, tênh cháú
t v máût âäü
phán bäú cäút thẹp trong sn pháøm âãø quút âënh.
Loải häùn håüp bã täng SN (cm) ÂC (s) Loải häùn håüp bã täng SN (cm) ÂC (s)
Âàûc biãût cỉïng > 300 Êt do 1-4 20-15
Cỉïng cao 150-200 Do 5-8 10-0
Cỉïng 60-100 Ráút do 10-12
Cỉïng vỉìa 30-45 Chy 15-18

2.2.2. Cạch xạc âënh tênh cäng tạc.
• Chè tiãu tênh cäng tạc ca häùn håüp bã täng do âỉåüc xạc âënh bàòng âäü
sủt SN( cm) (xem TCVN 3106 - 1993).
• Chè tiãu tênh cäng tạc ca häùn håüp bã täng cỉïng âỉåüc gi l âäü cỉïng ÂC
(S), xạc âënh bàòng nhåït kãú ké thût Vebe. (Xem TCVN 3107 - 1993).
Ths.gvc Nguùn Dán
13
Âäü cỉïng ca häùn håüp bã täng cn cọ thãø xạc âënh bàòng phỉång phạp
Skramtaev l thåìi gian tênh bàòng giáy âãø khäúi bã täng hçnh nọn củt tiãu chøn
chy dn bàòng trong khn hçnh láûp phỉång (20 × 20 × 20) cm dỉåïi tạc dủng
ca bn cháún âäüng. (Xem phủ lủc TCVN 3107 - 1993).


2.3.CẠC ÚU TÄÚ NH HỈÅÍNG ÂÃÚN TÊNH CHÁÚT HÄÙN HÅÜP BÃ
TÄNG
Tênh cháút ca häùn håüp bã täng chëu nh hỉåíng ca cạc úu täú sau:
• Hm lỉåüng nỉåïc ban âáưu ca häùn håüp.

• Lỉåüng ximàng v tênh cháút ximàng.
• Cáúp phäúi hảt ca häùn håüp cäút liãûu v tênh cháút cäút liãûu.
•
Bn cháút phủ gia hoảt tênh bãư màût.
• Tạc dủng ca gia cäng cháún âäüng.
2.3.1. nh hỉåíng ca hm lỉåüng nỉåïc ban âáưu.
Lỉåüng nỉåïc dng âãø nho träün trong häùn håüp bã täng bao gäưm:
• Nỉåïc âãø thu hoạ cạc khoạng hoạ ximàng, âãø häư xi màng do v linh
âäüng.
• Nỉåïc âãø bäi trån cäút liãûu v nỉåïc tỉû do.
Nãúu lỉåüng nỉåïc ban âáưu trong häùn håüp bã täng bẹ, nỉåïc chè â bao bc
màût ngoi hảt ximàng v tảo nãn mng nỉåïc háúp phủ. Mng nỉåïc ny liãn kãút
ráút chàõc chàõn våïi hảt ximàng, cäút liãûu bàòng lỉûc hụt phán tỉí nãn häùn håüp bã täng chỉa
cọ âäü do.
Nãúu tiãúp tủc tàng lỉåüng nỉåïc s hçnh thnh nỉåï
c tỉû do thç lỉåüng nỉåïc ny
phán bäú vo cạc äúng mao qun thäng nhau, cng nhỉ cạc häúc räùng giỉỵa cạc váût
liãûu v lm mng nỉåïc háúp phủ trãn bãư màût hảt váût liãûu dy thãm. Do âọ tảo
âiãưu kiãûn thûn låüi cho cạc hảt váût liãûu dëch chuøn, khi âọ lỉûc näüi ma sạt gim
xúng, âäü do häùn håüp tàng lãn.
Âäúi våïi mäùi häùn håüp bã täng täưn tải 1 giåïi hản trãn ca lỉåüng nỉåïc tỉû do
m våïi giåïi hản âọ, mäùi liãn kãút trong häùn håüp khäng bë phạ hoải, häùn håüp
khäng bë phán táưng, tạch nỉåïc cọ nhỉỵng tênh cháút ca thãø do. Giåïi hản âọ
âỉå
üc gi l kh nàng giỉỵ nỉåïc ca häùn håüp bã täng. Nọ phủ thüc vo kh
nàng giỉỵ nỉåïc ca cháút kãút dênh v cạc thnh pháưn, hm lỉåüng phủ gia, âäü mën
ca chụng cọ trong cháút kãút dênh. Theo säú liãûu ca I. N. Nakhåvêräúp thç kh
nàng giỉỵ nỉåïc ca ximàng poọclàng khäng vỉåüt quạ 1,65 lỉåüng nỉåïc tiãu
chøn.
Ths.gvc Nguùn Dán

14
Khilỉåüng nỉåïc tỉû do vỉåüt quạ kh nàng giỉỵ nỉåïc ca häùn håüp s xy ra hiãûn
tỉåüng phán táưng v tạch ra lỉåüng nỉåïc thỉìa.Theo âënh lût Stok, váûn täúc làõng
xúng ca hảt phủ thüc vo kêch thỉåïc váût ràõn v khäúi lỉåüng riãng ca chụng.
2.3.2. nh hỉåíng ca loải, lỉåüng dng v tênh cháút ca ximàng.
Loải v lỉåüng xi màng nh hỉåíng âãún âäü do ca häùn håüp bã täng, củ thãø:
• Loải xi màng thãø hiãûn åí âäü do tiãu chøn (lỉåüng nỉåïc tiãu chøn) ca
ximàng. Khi ximàng cọ lỉåüng nỉåïc tiãu chøn låïn thç våïi mäüt lỉåüng
nỉåïc nho träün nháút âënh, âäü nhåï
t ca häư ximàng s tàng v âäü lỉu âäüng
ca bã täng s kẹm. Lỉåüng nỉåïc tiãu chøn phủ thüc vo âäü mën v
thnh pháưn khoạng hoạ ca ximàng ( thãø hiãûn qua khäúi lỉåüng riãng ca
xi màng).
Vo âäü mën
Gi thiãút hảt xi màng cọ dảng hçnh cáưu thãø têch:
3
6
∆
π
, khäúi lỉåüng mäùi hảt

ρ∆
π
= .
6
m
3
, ∆: âỉåìng kênh, ρ: khäúi lỉåüng riãng.
Säú hảt xi màng trong 1 âån vë khäúi lỉåüng:

ρ∆π
=
ρ∆
π
=

6

6
1
N
3
3

Diãûn têch xung quanh ca ton bäü hảt xi màng trong 1âån vë khäúi lỉåüng:

ρ∆
=∆π=
.
6
N.S
2
xq

Khi:
ρ tàng thç S
x q
gim nãn lỉåüng nỉåïc tiãu chøn gim.
∆ gim: âäü mën tàng thç S
x q

tàng nãn lỉåüng nỉåïc tiãu chøn tàng,
cho nãn våïi mäüt lỉåüng nỉåïc nho träün nháút âënh lm âäü nhåït ca häư v häùn håüp
bã täng s tàng lãn (tênh lỉu âäüng häùn håüp bã täng kẹm).
Vo thnh pháưn khoạng hoạ
Vê du: So våïi häư ximàng poọclàng thç häư ximàng poọclàng pudålan v häư
poọclàng xè cọ âäü nhåït låïn hån, nãn âãø häùn håüp bã täng cọ cng mäüt âäü lỉu
âäüng khi dng PC
puz
, PC xè phi dng nhiãưu nỉåïc hån.
• Lỉåüng xi màng Màût khạc, våïi cng mäüt lỉåüng nỉåïc nho träün, ngỉåìi ta
tháúy våïi lỉåüng dng ximàng thay âäøi trong phảm vi tỉì (250 -400) kg/m
3

häùn håüp bã täng, tênh cäng tạc ca bã täng khäng bë nh hỉåíng âạng kãø
v khi tàng lỉåüng dng ximàng quạ 400 kg/m
3
âäü nhåït ca häư ximàng
tàng, tênh lỉu âäüng ca häùn håüp bã täng hả tháúp do tàng näưng âäü hảt xi
màng trong häư xi màng v khi âọ mún giỉỵ cho tênh lỉu âäüng khäng âäøi
phi tàng lỉåüng dng nỉåïc.
2.3.3. nh hỉåíng hm lỉåüng cäút liãûu v tênh cháút cäút liãûu.
Ths.gvc Nguyóựn Dỏn
15
Cồợ haỷt, cỏỳp phọỳi haỷt, tờnh chỏỳt bóử mỷt vaỡ nhổợng õỷc trổng chỏỳt lổồỹng khaùc
cuớa cọỳt lióỷu coù aớnh hổồớng lồùn õóỳn tờnh chỏỳt cuớa họựn hồỹp bó tọng:
Nóỳu thay õọứi cồợ haỷt, cỏỳp phọỳi haỷt cuớa họựn hồỹp cọỳt lióỷu, tọứng dióỷn tờch
mỷt ngoaỡi cuớa cọỳt lióỷu seợ thay õọứi õaùng kóứ nóỳu lổồỹng nổồùc nhaỡo trọỹn
khọng õọứi, tờnh chỏỳt lổu õọỹng cuaớ họựn hồỹp bó tọng seợ thay õọứi roợ raỡng.
Hỗnh daỷng, tờnh chỏỳt, bóử mỷt, tờnh huùt nổồùc cuớa cọỳt lióỷu õóửu anớh hổồớng
õóỳn tờnh chỏỳt lổu õọỹng cuaớ họựn hồỹp bó tọng. Họựn hồỹp bó tọng duỡng cọỳ

t
lióỷu laỡ õaù cuọỹi, soới coù hỗnh daỷng haỷt troỡn, bóử mỷt nhụn, vồùi cuỡng mọỹt
lổồỹng nổồùc nhaỡo trọỹn seợ coù tờnh lổu õọỹng lồùn hồn họựn hồỹp tổỡ bó tọng duỡng
õaù dm, bóử mỷt nhaùm.
Rióng vồùi caùt mọựi họựn hồỹp bó tọng coù mọỹt tố lóỷ caùt thờch hồỹp. Nóỳu lổồỹng
caùt tờnh lồùn hồn hay nhoớ hồn lổồỹng caùt hờch hồỹp õoù thỗ õọỹ deớo cuớa họựn hồỹp bó tọng
õóửu giaớm.
Haỡm lổồỹng caùt tọỳi ổu thổồỡng õổồỹc xaùc õởnh qua con õổồỡng thổỷc nghióỷm vaỡ
coù thóứ tờnh toaùn sồ bọỹ trón cồ sồớ giaớ thióỳt rũng trong họựn hồỹp bó tọng phỏửn rọựng
cuớa cọỳt lióỷu lồùn vaỡ xung quanh caù
c haỷt cọỳt lióỷu lồùn õổồỹc lỏỳp õỏửy vaỡ bao boỹc bồới
vổợa ximng, vaỡ họử ximng laỷi õoùng vai troỡ bao boỹc quanh haỷt caùt vaỡ lỏỳp õỏửy
phỏửn rọựng giổợa caùc haỷt caùt.
Giaớ thióỳt mọựi haỷt caùt õóửu coù õổồỡng kờnh laỡ dc vaỡ giổợa nhổợng haỷt caùt õổồỹc
giaùn caùch mọỹt lồùp ximng vồùi chióửu daỡy mọỹt haỷt ximng coù õổồỡng kờnh
(thổồỡng = 0,014 mm). Kyù hióỷu lổồỹng caùt trong 1m
3
bó tọng laỡ C (kg) vaỡ thóứ
tờch cuớa lổồỹng caùt naỡy laỡ
vc
C

(

vc
laỡ khọỳi lổồỹng thóứ tờch cuớa caùt), õọỹ rọựng cuớa
caùt laỡ r
c
vaỡ thóứ tờch rọựng cuớa caùt Vr
c

=
vc
C

r
c

Tố sọỳ tng giổợa thóứ tờch mọỹt haỷt caùt õổồỹc bao boỹc bồới mọỹt lồùp ximng coù
chióửu daỡy mọỹt haỷt ximng, so vồùi thóứ tờch haỷt caùt chổa bao boỹc laỡ:

3
3
.
6
)(
6
d
dc


+
=
(
)
()
3
3
dc
dc +
= ( 1 +

dc

)
3

Vỏỷy thóứ tờch lổồỹng ximng cỏửn bao boỹc caùc haỷt caùt laỡ:

V
bx
=
vc
C

. ( 1 +
dc

)
3
-
vc
C

=
vc
C

. 3.
dc

=

vc
C

.

ỷt = 3.
dc

vaỡ loaỷi caùc vọ cuỡng beù 3.(
dc

)
2
vaỡ (
dc

)
2
. Thóứ tờch
ximng cỏửn thióỳt õóứ bao boỹc xung quanh caùc haỷt caùt vaỡ lỏỳp õỏửy phỏửn rọựng
cuớa caùt laỡ:
Ths.gvc Nguyóựn Dỏn
16
V
x
= V
rc
+ V
bx
=

vc
C

.r
c
+
vc
C

. = )r(
C
c
vc
+

(1)
Thóứ tờch vổợa ximng caùt V
v
trong 1 m
3
họựn hồỹp bó tọng bũng thóứ tờch ximng
cọỹng vồùi thóứ tờch caùt khọng kóứ phỏửn rọựng, do õoù:
V
v
= V
x
+
vc
C

( 1 - r
c
) =
vc
C

( r
c
+ ) +
vc
C

( 1 - r
c
) =
vc
C

( 1 + ) (2)
Tổồng tổỷ nhổ trón, nóỳu kyù hióỷu D laỡ lổồỹng duỡng cọỳt lióỷu lồùn cho 1m
3
bó tọng,
thóứ tờch õọứ õọỳng cuớa cọỳt lióỷu naỡy laỡ
vd
D

(

vd
laỡ khọỳi lổồỹng thóứ tờch cọỳt lióỷu

lồùn), õọỹ rọựng cuớa cọỳt lióỷu lồùn laỡ r
d
vaỡ thóứ tờch rọựng laỡ
vd
D

r
d
; giaớ thióỳt giổợa
nhổợng haỷt cọỳt lióỷu lồùn coù õổồỡng kờnh d
d
õổồỹc giaợn caùch bồới mọỹt lồùp vổợa ximng
coù chióửu daỡy bũng 2 haỷt caùt, ta cuợng tờnh õổồỹc lổồỹng vổợa xi mng õóứ bao boỹc
caùc haỷt cọỳt lióỷu lồùn vaỡ lỏỳp õỏửy thóứ tờch rọựng cuớa cọỳt lióỷu lồùn laỡ:
V
v
=
vd
D

(
d
cd
d
dd 2+
)
3
-
vd
D

+
vd
D

r
õ

Khai trióứn cọng thổùc trón, boớ caùc vọ cuỡng beù vaỡ õỷt :
= 6
d
c
d

, ta coù : V
v
=
vd
D

( r
d
+ ) (3)
So saùnh hai hóỷ thổùc (2) vaỡ (3) ta coù :
vc
C

( 1 + ) =
vd
D

( r
d
+ ) ; Tổỡ õoù ta coù thóứ tờnh
D =




+
+
d
vc
vd
r
C )1(
(4)
Goỹi lổồỹng duỡng ximng cho 1m
3
bó tọng laỡ X, thóứ tờch cuớa noù laỡ
x
X

(

x
laỡ khọỳi
lổồỹng rióng cuớa ximng) vaỡ N laỡ lổồỹng nổồùc cho 1m
3
bó tọng, ta coù:

V
x
=
x
X

+ N =
vc
C

( 1 + )
Tổỡ õoù :
C =
vc




+
+
c
x
r
N
X
(5)

Coù thóứ dổỷa vaỡo bióứu thổùc (4) vaỡ (5) õóứ tờnh toaùn cỏỳp phọỳi họựn hồỹp bó
tọng.

vaỡ

thay õọứi phuỷ thuọỹc vaỡo phổồng phaùp taỷo hỗnh. Nóỳu taỷo hỗnh bũng
chỏỳn õọỹng gia aùp, vaỡ coù thóứ coù giaù trở gỏửn vồùi sọỳ khọng. ọỳi vồùi thao taùc thuớ
Ths.gvc Nguùn Dán
17
cäng ch úu dỉûa vo mỉïc âäü lỉu âäüng ca häùn håüp bã täng âãø chn α v β ;
cọ thãø láúy cạc thỉûc nghiãûm sau:
X
N
= 0,5 → α = 6
dc
∆
; β = 9
d
c
d
d

X
N
= 0,6 - 0,7
→
α = 3
c
d
∆
; β = 6
d
c

d
d

X
N
= 0,7 → α = 2
c
d
∆
; β = 4
d
c
d
d

Nhỉ váûy häùn håüp bã täng cọ âäü lỉu âäüng cng låïn giạ trë
α
v
β
cng bẹ.

2.3.4. nh hỉåíng ca cạc cháút phủ gia hoảt tênh bãư màût.
Do cọ hoảt tênh bãư màût cao, nãn cạc cháút phủ gia âỉåüc háúp phủ dỉåïi
dảng mng mng trãn bãư màût hảt cháút kãút dênh v cạc hảt mën khạc gáy tạc
dủng tháúm ỉåït bãư màût cạc hảt ny. Khi cho phủ gia hoảt tênh bãư màût våïi liãưu
lỉåüng bẹ (0,05-0, 2)% so våïi lỉåüng dng xi màng cho phẹp gim (10-20)%
lỉåüng dng nỉåïc, v cọ thãø gim tỉång ỉïng (7 -10)% lỉåüng dng xi màng trong
bã täng nãn s hả tháúp tè lãû N / X, náng cao cỉåìng âäü bã täng, tênh chäúng
tháúm, tênh bãưn vỉỵng v tênh chäúng xám thỉûc ca bã täng.
Theo hiãûu qu tạc dủng, co

ï thãø chia phủ gia hoảt tênh bãư màût thnh 3
nhọm: Ỉa nỉåïc, ghẹt nỉåïc, tảo vi bt. Thỉåìng hay sỉí dủng kãút håüp nhiãưu loải.
( Tham kho thãm chun âãư vãư phủ gia v hoạ cháút trong xáy
dỉûng)
2.3.5. nh hỉåíng ca gia cäng cháún âäüng.
Gia cäng cháún âäüng l mäüt phỉång phạp ráút cọ hiãûu qu âãø náng cao
tênh lỉu âäüng ca häùn håüp bã täng. Nọ lm cho häùn håüp bã täng cỉïng hồûc êt
lỉu âäüng tråí thnh do v do nhiãưu tảo âiãưu kiãûn khi chãú tảo, âäø khn v ln
chàût dãù dng.
Thỉûc cháút ca gia cäng cháún âäüng l åí chäù do tạc dủng ca dao âäüng kêch
thêch truưn cho cạc pháư
n tỉí ca häùn håüp nhỉỵng xung lỉûc bẹ nhỉng làûp lải
thỉåìng xun v cọ chu k. Dỉåïi tạc dủng ca xung lỉûc âọ, cạc pháưn tỉí ca
häùn håüp thỉûc hiãûn dao âäüng cỉåỵng bỉïc våïi biãn âäü dao âäüng ráút bẹ. Vç cạc
pháưn tỉí trong häùn håüp cọ hçnh dảnh kêch thỉåïc, khäúi lỉåüng v tênh cháút màût
ngoi khạc nhau nãn váûn täúc dao âäüng khạc nhau tảo nãn grâien váûn täúc biãún
dảng càõt ca cạc pháưn tỉí gáưn nhau, lm gim lỉûc näüi ma sạt giỉỵa chụng, dáùn
âãún sỉû phạ hoải kãút cáúu, âäü nhåït kãút cáúu gim âạng kãø, häùn håüp ch
y do cọ
tênh lỉu âäüng cao gáưn nhỉ thãø lng. Hiãûn tỉåüng âọ l sỉû xục biãún.
Màût khạc, trong qua trçnh cháún âäüng dỉåïi tạc dủng xung lỉûc ca nàng
lỉåüng kêch thêch, trong näüi bäü häùn håüp xút hiãûn näüi ỉïng sút ngỉåüc chiãưu våïi
tạc dủng ca trng lỉûc v våïi mäüt cỉåìng âäü cháún âäüng nháút âënh, cọ thãø vỉåüt
Ths.gvc Nguùn Dán
18
quạ giạ trë ca trng lỉûc lm cho cạc pháưn tỉí ca häùn håüp åí mäüt thåìi âoản no
âọ ca mäùi chu kç cháún âäüng tạch råìi nhau ra, phạ hoải mäúi liãn kãút näüi bäü v
gim nh lỉûc ma sạt nhåït. ÅÍ thåìi âoản cúi ca mäùi chu kç cháún âäüng, cạc pháưn
tỉí häùn håüp thỉûc hiãûn nhỉỵng chuøn âäüng ngỉåüc chiãưu nhau (xêch gáưn nhau lải),
mäúi liãn kãút â bë phạ hoải âỉåüc phủc häưi. Nhåì âọ, trong quạ trçnh gia cäng

cháún âäüng, cạc pháưn tỉí häùn håüp âỉåüc sàõp xãúp lải chàût ch hån v trãn thỉûc tãú
häùn håüp âỉåü
c âáưm chàût.




Chỉång 3

NHỈỴNG TÊNH CHÁÚT CA BÃ TÄNG XI MÀNG

3.1. Tênh hụt nỉåìc v bo ha nỉåïc.
Trong kãút cáúu bã täng cọ mao qun v âäü räùng, nãn nọ cọ thãø hụt mäüt
lỉåüng håi nỉåïc nháút âënh tỉì mäi trỉåìng xung quanh hồûc hụt nỉåïc âãún bo ha
khi trỉûc tiãúp tiãúp xục våïi nỉåïc.
Âäü áøm cán bàòng ca bã täng phủ thüc vo âäü räùng v tênh cháút pháưn
räùng, cáúu tảo ca bã täng. Våïi bã täng thỉåìng cäút liãûu âàûc chàõc, âäü hụt áøm
thỉåìng khäng âạng kãø cọ thãø b qua, våïi bã täng nhẻ cäút liãûu räùng thç ngỉåüc lải âäü
hụt áøm cọ thãø âảt tåïi (20 -25)%.
Âäü hụt nỉåïc låïn nháút ca bã täng ximàng cäút liãûu âàûc chàõc thỉåìng
xun åí trảng thạ
i bo ha nỉåïc cọ thãø âảt âãún (4 -8)% theo khäúi lỉåüng v (10 -
20)% theo thãø têch.
Khi bo ha nỉåïc, cỉåìng âäü bã täng s gim.
Tè säú cỉåìng âäü bã täng åí trảng thại bo ha nỉåïc v åí trảng thại khä gi l
hãû säú mãưm.Våïi bã täng ximàng nàûng hãû säú mãưm dao âäüng trong phảm vi
0,85-0,9.
Sỉû hụt nỉåïc v bo ha liãn tiãúp s dáùn âãún sỉû biãún âäøi thãø têch bã täng
v biãún dảng di sn pháøm nhỉng khäng låïn, nhỉng viãûc bo ha nỉåïc räưi sáúy
khä liãn tiãúp nhiãưu láưn, sỉû biãún dảng làûp âi làûp lải liãn tủc dáùn âãún phạ hoải mäú

i
liãn kãút giỉỵa cháút kãút dênh v cäút liãûu nãn lm gim cỉåìng âäü bã täng.
Xạc âënh âäü hụt nỉåïc theo TCVN 3113-93
3.2. Tênh tháúm nỉåïc.
Trong bã täng ln täưn tải hãû thäúng mao qun v läø räùng (kãø c bã täng
âàûc chàõc). Ngun nhán l do nỉåïc tỉû do bay håi, do ln chàût kẹm, do cáúp phäúi
tênh khäng håüp lê, do xi màng co ngọt hay dn nåí vỉåüt quạ giåïi hản cho phẹp