thất bại của thị trường và vai trò điều tiết của chính phủ

THẤT BẠI CỦA THỊ TRƯỜNG
VÀ VAI TRÒ ĐiỀU TiẾT CỦA
CHÍNH PHỦ
I.HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG
•
Sự khan hiếm nguồn lực đặt ra cho nền kinh tế
một nhiệm vụ quan trọng để đảm bảo sự sống
còn của nó là phân bổ hiệu quả nguồn lực khan
hiếm, mà chuẩn mực chung là hiệu quả Pareto
(tên của nhà Kinh tế học nổi /ếng Vilfredo
Pareto).
•
Một sự phân bổ sẽ đạt hiệu quả Pareto đối với
một tập hợp các nguồn lực, công nghệ nhất định
nếu không thể lựa chọn được sự phân bổ khác
làm cho một số người giàu lên mà không có ai
nghèo đi.
I.HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG
•
Như chúng ta đã biết, trong một thị trường
cạnh tranh hoàn hảo thì điểm cân bằng của nó
sẽ đạt hiệu quả Pareto.
•
Tại đây chi phí biên xã hội (MSC) sẽ bằng lợi
ích biên xã hội (MSB).
I.HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG
•
Khi đó nguồn lực trong tất cả cac thị trường tự
do cạnh tranh (giả sử không có ảnh hưởng
ngoại ứng và hàng hóa công cộng) sẽ được
phân bổ hiệu quả.

•
Điều này đạt được khi không co sự can thiệp
của nhà nước, như Adam Smith đã ví đó là do
hoạt động của “bàn tay vô hình” của thị
trường.
I.HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG
•
Hình 7.1 cho biết: trong thị trường cạnh tranh,
D = MU, S = MC, điểm cân bằng E. Tại E:
•
P
*
= MC: lợi ích cận biên (P
*
) bằng chi phí cận
biên (MC), người sản xuất đạt được lợi nhuận
tối đa.
I.HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG
•
P
*
= MU: lợi ích cận biên của việc /êu dùng
(MU) bằng với chi phí biên của việc /êu dùng
(P
*
), người /êu dùng đạt được lợi ích tối đa.
•
Với toàn bộ thị trường: MU = MC (lợi ích cận
biên của việc /êu dùng bằng chi phí cận biên
của việc sản xuất) nên lợi ích ròng của cả xã

hội NSB = CS + PS =
ABE
đạt giá trị lớn nhất.
B
0
S = MC
E = Pareto
C
F
MR
Q
0
QQ
*
D = MU
Hình 7.1
P
A
P
0
P
*
•
Tuy nhiên nền kinh tế thị trường không phải là
nền kinh tế hoàn toàn tối ưu và mô hình thị
trường cạnh tranh hoàn hảo thực ra chỉ là giả
định chứ không tồn tại trong thực tế.
•
cơ chế thị trường không phải luôn luôn tạo ra sự
phân bổ các nguồn lực theo cách tối ưu Pareto.

•
Nguyên nhân là do có thất bại thị trường, đây là
một thuật ngữ chỉ các nh huống, trong đó điểm
cân bằng trên các thị trường tự do cạnh tranh
không đạt được sự phân bố hiệu quả.
I.HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG
Các nguồn lực chủ yếu hình thành nên thất bại
của thị trường bao gồm:
•
Ngoại ứng.
•
Hàng hóa công cộng.
•
Sức mạnh thị trường cạnh tranh không hoàn
hảo.
•
Phân phối thu nhập không công bằng.
I.HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG
•
Khi thị trường gặp thất bại, tại điểm cân bằng
của thị trường, lợi ích cận biên xã hội và chi
phí cận biên xã hội sẽ không bằng nhau, tức là
thị trường đó sẽ sản xuất ra quá nhiều hoặc
quá ít (không sản xuất ra sản lượng tối ưu)
một hàng hóa nhất định nào đó.
•
Chúng ta sẽ nghiên cứu chúng sâu hơn vấn đề
này trong phần sau.
I.HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG
II. CÁC THẤT BẠI CỦA THỊ TRƯỜNG VÀ

CÁCH KHẮC PHỤC
1. Ảnh hưởng của các ngoại ứng
2. Hàng hóa công cộng
3. Cạnh tranh không hoàn hảo
4. Phân phối thu nhập không công bằng
Ảnh hưởng của các ngoại ứng
Hàng hóa công cộng
Cạnh tranh không hoàn hảo
Phân phối thu nhập không công bằng